• Nie Znaleziono Wyników

Addydament do hasła: W. Pol w "Słowniku biograficznym Warmii, Mazur i Powiśla XIX/XX wieku"

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Addydament do hasła: W. Pol w "Słowniku biograficznym Warmii, Mazur i Powiśla XIX/XX wieku""

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)

Pol, Adam

Addydament do hasła: W. Pol w

"Słowniku biograficznym Warmii,

Mazur i Powiśla XIX/XX wieku"

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3-4, 467-475

(2)

M

I

S

C

E

L

L

A

N

E

A

Adam Pol

ADDYDAMENT DO HASŁA: W. POL

W „SŁOWNIKU BIOGRAFICZNYM

WARMII, MAZUR I PO WISLA XIX—XX WIEKU”

C h y b a t y l k o w . X I X z n a ł w P o l s c e t a k i e p r z y k ł a d y l u d z i - i n s t y t u c j i , j a k T a d e u s z O r a c k i . J e g o f u n d a m e n t a l n y S ł o w n i k b i o g r a f i c z n y W a r m i i , M a z u r i P o w iś la t o j e s z c z e j e d e n p r z y k ł a d , i ż c z a s e m j e d n o s t k a m o ż e w i ę c e j z d z i a ł a ć w s p o s ó b t r w a ł y i k o r z y s t n y d l a n a s t ę p n y c h p o k o l e ń , n i ż p o w o ł a n a i d o t o w a n a i n s t y t u c j a . N i e m o ż n a j e d n a k w y m a g a ć a b y , z w ł a ­ s z c z a p o w i e k a c h u p o ś l e d z e n i a n a u k i p o l s k i e j , z b i ó r d o k u m e n t a c y j n y d z i a ł a l n o ś c i n a t a k r o z l e g ł y m t e r e n i e s t a n o w i ł d z i e ł o z a m k n i ę t e i t r e ś ­ c i o w o w y c z e r p u j ą c e . N i e o s i ą g a j ą t e g o n a w e t p r a c e z b i o r o w e , w s p o m a ­ g a n e n o w o c z e s n y m a p a r a t e m r e d a k c y j n o - e d y t o r s k i m . Z n a c z n i e t r u d n i e j ­ s z a j e s t p r a c a p o j e d y n c z e g o n a u k o w c a , s z c z e g ó l n i e ż e w i e l e w y d a w n i c t w i p r z e w o d n i k ó w k r a j o z n a w c z y c h n i e u ł a t w i a m u t e g o z a d a n i a , w n i e ­ z n a c z n y m t y l k o s t o p n i u u w z g l ę d n i a j ą c z w i ą z k i p e r s o n a l n o - r e g i o n a l n e . D l a t e g o n i n i e j s z y g ł o s n i e c h n i e b ę d z i e o d e b r a n y j a k o k r y t y c z n y , a l e j a k o d r o b n y d o w ó d u z n a n i a d l a j e g o n i e p r z e m i j a j ą c e g o w k ł a d u d o n a u k i n i e t y l k o p o l s k i e j , l e c z i ś w i a t o w e j h B a d a c z , c h c ą c r o z p o c z ą ć r z e t e l n e s t u d i a n a d r e g i o n e m , n i e m o ż e p o m i n ą ć t e g o S ł o w n i k a , u ł a t w i a j ą c e g o w s z e l k i e p o s z u k i w a n i a . D z i e ł o t o — n i e z a b i e g a j ą c e o r o z g ł o s — p o w i n n o s ię z n a l e ź ć w e w s z y s t k i c h b i b l i o t e k a c h s p e c j a l i s t y c z n y c h i n s t y t u c j i ś w i a ­ t o w y c h . P i e r w s z e , w y p e ł n i a j ą c e d o t k l i w ą l u k ę , w y d a n i e S ł o w n i k a 2 n i e u w i ­ d a c z n i a h a s ł a W i n c e n t y P o l . D z i ę k i , w p e w n e j m i e r z e , a p e l o w i J a n u s z a J a s i ń s k i e g o 3 z n a l a z ł o s ię o n o w d r u g i e j e d y c j i j a k o t r a f n y w y r a z z w i ą z ­ k ó w t e m a t y c z n o - r e g i o n a l n y c h . N i e m n i e j m o ż n a t u d o r z u c i ć g a r ś ć m n i e j d o s t ę p n y c h p r z y c z y n k ó w l u b p o d n i e ś ć n i e d o s t a t e c z n i e w y e k s p o n o w a n e 1 S ł o w o P o w s z e c h n e , 1984, n r 41, s . 4. 2 T . O r a c k i , S i o i u n l k b i o g r a f i c z n y W a r m i i , M a z u r i P o w iś la . Od p o ł o w y X V w i e k u d o I9J5 r o k u , O l s z t y n 1963. 3 J . J a s i ń s k i , W i n c e n t y P o l na z i e m i o l s z t y ń s k i e j , G a z e t a O l s z t y ń s k a , 1977, n r 258; t e n ż e , W i n c e n t y P o l a W a r m i a i M a z u r y , J a n t a r o w e S z l a k i , 1977, n r 4, s s . 1—5.

(3)

4 6 8 A d a m Pol a s p e k t y t e j t e m a t y k i . P o n i ż s z e u z u p e ł n i e n i a m a j ą n a c e l u p o s z e r z e n i e w i a d o m o ś c i o z w i ą z k a c h W i n c e n t e g o P o l a z W a r m i ą i M a z u r a m i . G e o g r a f i c z n e z a i n t e r e s o w a n i a P o l a z n a l a z ł y w y r a z m . i n . w f i z j o g r a ­ f i c z n y m o p i s i e r e g i o n u m a z u r s k o - w a r m i ń s k i e g o . U m i e j s c o w i ł g o P o l n a p ó ł n o c y o b s z a r u P o l s k i h i s t o r y c z n e j , m i ę d z y d o l n y m i b i e g a m i W i s ł y i N i e m n a o k r e ś l a j ą c j a k o P o j e z i e r z e P o l s k i e ( w z g l . P r u s k i e ) 4, c z ę ś ć P o ­ j e z i e r z a P o l s k o - L i t e w s k i e g o . P o d n o s i p r z y t y m o d r ę b n o ś ć n i s k i e g o o b ­ s z a r u p r z y m o r s k i e g o ( Z a j e z i e r z e , P o m o r z e , P a j u r i s , G e r y j a ) , o d r ó ż n i a j ą c g o o d w y ż s z e g o t e r y t o r i u m s a m e g o P o j e z i e r z a . A c z k o l w i e k n i e m ó g ł w ó w c z a s z n a ć p r z y c z y n u k s z t a ł t o w a n i a t e j k r a i n y , i n t u i c y j n i e w y c z u w a ł j e j d y l u w i a l n y c h a r a k t e r ( n p . u ż y w a j ą c o k r e ś l e n i a w a ł , g r z b i e t , g r o b l a ) . O m a w i a j ą c p o s z c z e g ó l n e c z ę ś c i r e g i o n u m a z u r s k o - w a r m i ń s k i e g o u m i e s z ­ c z a n a n i m W a r m i ę 5. U w a ż a c a ł y t e n o b s z a r za „ c h ł o d n y , d ż d ż y s t y , p o d ­ m o k ł y , p o k r y t y b o r a m i , b a g n a m i , u b o g ą r o ś l i n n o ś c i ą , w r z o s o w i s k a m i i k o t l i n a m i l i c z n y c h j e z i o r ’ ’ 6. P r z e b i e g a p r z e z e ń p ó ł n o c n a g r a n i c a w e ­ g e t a c j i b u k ó w i d z i a ł w o d n y ", s k i e r o w u j ą c y d o m o r z a r z e k i p r z y m o r s k i e ( t a k p r z e z n i e g o n a z w a n e ) , a d o d o r z e c z y p o z o s t a ł e s; p o d k r e ś l a j ą c m i e j ­ s c o w e b o g a c t w o w ó d w y l i c z a j e w s z y s t k i e w r a z z j e z i o r a m i . L i c z b a j e z i o r P r u s W s c h o d n i c h w e d ł u g P o l a w y n o s i : 8 6 8 n a P o j e z i e r z u o r a z 1 5 5 n a P o m o r z u 9. O d d a j ą c s ię s z c z e g ó l n i e p o j ę t y m z a g a d n i e n i o m h y d r o l o g i i , p r z e p r o w a d z a P o l p a r a l e l ę m i ę d z y w y ł o m e m W i s ł y i N i e m n a a z m a g a ­ n i a m i z Z a k o n e m K r z y ż a c k i m 10. D o c e n i a z n a c z e n i e d o s t ę p u d o m o r z a . J e d e n z p i e r w s z y c h a k c e n t u j e o d r ę b n o ś ć m e t e o r o l o g i c z n o - k l i m a t y c z n ą r e g i o n u , p r z y p o m n i a n ą p r z e z M e l c h i o r a W a ń k o w i c z a u , k t ó r ą w d a l s z y c h r o z w a ż a n i a c h u w a ż a za s t y m u l a t o r t y p o l o g i i p s y c h i c z n e j m i e s z k a ń c ó w 12. P i e r w o t n y m i m i e s z k a ń c a m i P o j e z i e r z a b y ł a w e d ł u g P o l a j e d n o r o d n a e t n i c z n i e g r u p a P r u s ó w , K u r o n ó w , L i t w i n ó w , J a d ź w i n g ó w , Z m u d z i n ó w i Ł o t y s z ó w o n i e u s t a l o n y m c z a s o w o i p r z e s t r z e n n i e r o z g r a n i c z e n i u , k t ó r a p r z e m i e s z c z a ł a s ię n a t y m o b s z a r z e , a ż w r e s z c i e p r z e d p r z y b y c i e m K r z y ­ ż a k ó w o s i a d ł o t a m 12 r o d ó w p r u s k i c h , n i e w y m i e n i o n y c h z n a z w y 13. T r u d n i ą c y s i ę m y ś l i s t w e m i z b i e r a c t w e m , m u s i e l i p o d d a ć s i ę c y w i l i z a c j i 4 D z i e ła W . P o l a w i e r s z e m i p r o z ą . T . 1— 10, L w ó w 1875— 1878 ( d a l e j D z .), t u t a j : D z . II, s . 96; X , s s . 39, 113. 5 D z . X , SS. 110—111. 6 D z . I I , SS. 66, 85, 97, 146. 7 D z . I I , SS. 62, 96. 8 D z . II , SS. 228—231, 205, 240, 251 n . , 413—418. 9 D z . I I , SS. 145, 150 П., 154. 10 D z . X , s s . 50, 92; S. N l e m c ó w n a , w . P o l j a k o g e o g r a f, K r a k ó w 1923, s . 70. 11 M . W a ń k o w i c z , N a tr o p a c h S m ę t k a , W a r s z a w a 1958, s s . 68, 439; S. N i e m c ó w n a , o p . c i t . , s . 69. 12 P o r . D z . I V , S . 12. 13 D z . II , SS. 97—98.

(4)

4 6 9 p ł u g a . P o l w y p r o w a d z a s z e r e g a r c h a i c z n y c h n a z w m i e j s c o w y c h , g ł ó w n i e z n o m e n k l a t u r y j e g o m i e s z k a ń c ó w , k t ó r ą u w a ż a ł t a k ż e z a k l u c z d o i c h d z i e j ó w ; u w z g l ę d n i ł t e ż p r z e k a z y k r o n i k a r s k i e u . W o k r e s i e w s p ó ł c z e ­ s n y m W . P o l o w i m i e s z k a ń c y t e g o o b s z a r u o b o k n a p ł y w o w o - u r z ę d o w e g o j ę z y k a n i e m i e c k i e g o , Ż u ł a w i a k ó w n a z a c h o d z i e , a Ż m u d z i n ó w n a w s c h o ­ d z i e m ó w i l i o d c i e n i a m i d i a l e k t u m a z o w i e c k i e g o , g ł ó w n i e W a r m i i p o l s k i e j i M a z u r ó w ( M u z i ó w ) p r u s k i c h 15. N i e m o ż n a t e ż p o m i n ą ć , i ż W . P o l d a ł l a k o n i c z n ą , l e c z d o s a d n ą c h a r a k t e r y s t y k ę M a z u r ó w , i c h k o l e b k i , r o z s i e ­ d l e n i a o r a z j a k o j e d e n z p i e r w s z y c h z r e h a b i l i t o w a ł i c h w r a z z M a z o w ­ s z e m , w l i t e r a t u r z e p o l s k i e j 16. N a k o n i e c , b r a k p e w n o ś c i , c o d o p r z e - e k s p l o r o w a n i a i g r u n t o w n e g o w y k o r z y s t a n i a e t n o l o g i c z n o - g e o g r a f i c z n y c h i n e d i t ó w n a u k o w e g o d o r o b k u W . P o l a 17. N a o s o b n ą u w a g ę z a s ł u g u j e n i e d o ś ć w y r a ź n e u w z g l ę d n i e n i e z a c h o d ­ n i o - p ó ł n o c n y c h , p o k r y w a j ą c y c h s ię z z a b o r e m p r u s k i m , z i e m h i s t o r y c z ­ n e g o o b s z a r u P o l s k i w j e g o p o p u l a r n e j „ g e o g r a f i i s e r d e c z n e j ” , t j . P ie ś n i o z ie m i naszej. Z w r a c a l i n a t e n b r a k u w a g ę n p . I g n a c y Ł y s k o w s k i , I g n a ­ c y D a n i e l e w s k i , W ł a d y s ł a w N i e g o l e w s k i 18. W y d a j e s ię o c z y w i s t e , i ż n i e m o ż n a b y ł o w P o z n a n i u , w 1 8 4 3 r . w y d a ć t e g o p o e m a t u b e z w y b o r u m n i e j s z e g o z ł a . N i e n e g u j ą c w i ę c c z ę ś c i o w e g o u z a s a d n i e n i a M a u r y c e g o M a n n a , J a r o s ł a w a M a c i e j e w s k i e g o , M a r i i J a n i o n 19, s ą d z ę , że a b y t o w y ­ j a ś n i ć — r o z p a t r y w a ć t r z e b a c a ł o ś ć j e g o t w ó r c z o ś c i , s z u k a ć c h o ć b y w H i s t o r y c z n y m obszarze P o ls k i, w t y m c o p o e t a o d s ł a n i a w l i ś c i e d o N i e ­ g o l e w s k i e g o c z y t e ż „ p r z e m y c a ” w n i e k t ó r y c h s t r o f a c h s w e j P i e ś n i20. N a w i a s e m m ó w i ą c , b r a k t e n u z u p e ł n i a , i n s p i r o w a n a p i e r w o w z o r e m , a n o ­ n i m o w a N o w a pie śń o z ie m i n a s z e j21 w y d a n a w k r ó t c e p o I w o j n i e ś w i a ­ t o w e j . A u t o r e m t e g o p o e m a t u j e s t , w e d ł u g p r z y p u s z c z e n i a P a w ł a H e r t z a 22, R o m a n Z a w i l i ń s k i 23. 14 D z . II , SS. 96— 99; X , s s . 47, 98, 100, 113. 15 D z . I V , s s . 22, 446 , 449; X , SS. 112— 117. 16 D z . IV , s. 421; J . K r z y ż a n o w s k i , P a r a l e l e , 2 w y d . r o z s z . , W a r s z a w a 1977, s . 33; M a z o ­ w i e c k i e p o l ia n a , m p s . 17 K a t a l o g r ę k o p i s ó w g e o g r a f i c z n y c h B i b l i o t e k i Z a k ł a d u N a r o d o w e g o i m . O s s o l i ń s k i c h ( d a l e j B i b l . O s s o l . ) w e W r o c ł a w i u , o p r . B . O l s z e w i c z i Z . R z e p a , W a r s z a w a —W r o c ł a w 1965, p a s s i m ; Z n a c z n y , n i e p r z e e k s p l o r o w a n y i n i e z i n w e n t a r y z o w a n y z e s p ó ł r ę k o p i s ó w i i n . m a t e ­ r i a ł ó w w „ D w o r k u W . P o l a ” w L u b l i n i e . 18 P o e z j e I. D a n i e l e w s k i e g o , B y d g o s z c z 1855; G a z e t a T o r u ń s k a , 1872, n r 283; P r z e w o d n i k N a u k o w y i L i t e r a c k i , L w ó w 1907, s . 1131; O . K o l b e r g , D z ie ła w s z y s t k i e . T . 64, K o r e s p o n d e n c j a O. K o l b e r g a , c z . 1 (1837— 1876), W r o c ł a w —P o z n a ń 1965, s . 554. 19 M . M a n n , W i n c e n t y P o l, K r a k ó w 1904, t . 1, s. 316; L i t e r a c k i e p r z y s t a n k i n a d W a r t ą , r e d . Z . S z w e y k o w s k i , P o z n a ń 1962, s . 168; W . P o l , W y b ó r p o e z ji , B i b l i o t e k a N a r o d o w a , S e r i a 1, n r 180, W r o c ł a w 1963, s . L V . 20 P a t r z W i e r s z e 741—744, 217—220 w : W y b ó r p o e z ji , s s . 200, 177. 21 N p . w y d a n i e 4, K r a k ó w 1920, n a k ł a d e m G ł ó w n e g o K o m i t e t u P l e b i s c y t o w e g o w C i e s z y ­ n i e , d u ż a 16°, ss. 30, i l u s t r ; J . K o l b u s z e w s k i , T a t r y w l i t e r a t u r z e p o l s k i e j , K r a k ó w 1982, s. 554. 22 J e g o p o m n i k o w y Z b i ó r p o e t ó w p o l s k i c h X I X w . , t . 1—7 k w a l i f i k u j e g o r ó w n i e ż d o l u d z i - i n s t y t u c j i . 30 — K o m u n i k a t y . . ,

(5)

4 7 0 A d a m Pol P o d c z a s p o w s t a n i a l i t e w s k i e g o W . P o l b r a l u d z i a ł w w o j s k o w y m w y ­ p a d z i e d o P o ł ą g i ( w i e r s z P la c ó w k a pod B i r u t ą , n i e w y m i e n i o n y w S ł o w ­ n ik u ) , w o k r e s i e i n t e r n o w a n i a p o z n a ł P ó ł w y s e p S a m b i j s k i . W s f e r a c h n a u k o w y c h K r ó l e w c a d o z n a ł n i e t y l k o s e r d e c z n e g o p r z y j ę c i a , a l e i j a k o p i e r w s z y z P o l a k ó w z o s t a ł c z ł o n k i e m h o n o r o w y m T o w a r z y s t w a N i e m i e c ­ k i e g o p r z y A r c h i w u m K r z y ż a c k i m 24, k t ó r e u d o s t ę p n i ł o m u s w e a k t a ( n i e d o s t ę p n e d l a o g ó ł u ) i z a p e w n e p o l e c i ł o g o s w e m u o d p o w i e d n i k o w i w S a k s o n i i , u m o ż l i w i a j a . c t a m w y d a n i e V o l k s l i e d e r d e r Polen. P r z e d m o ­ w a t e g o w y d a n i a b y ł a d r u g ą , z n a c z n i e s k r ó c o n ą w e r s j ą p r e z e n t o w a n e j w 1 8 3 0 r . w W i l n i e p r o f . L e o n o w i B o r o w s k i e m u i j e s t o n a — r o z c i ą g a j ą c i n a s z e r z e j p o j ę t y t e r e n P r u s W s c h o d n i c h t e z ę S t a n i s ł a w a S w i r k i 25 — p i e r w s z ą t u t a j p o w s t a ł ą m o n o g r a f i ą n a t e m a t p o e z j i , p i e ś n i i t a ń c ó w p o l s k i c h . R o z p o w s z e c h n i e n i e , w s t r e f i e n a u k o w o - k u l t u r a l n e g o o d d z i a ł y ­ w a n i a j ę z y k a n i e m i e c k i e g o , t e g o p r z y c z y n k u o p o l s k i e j s z t u c e l u d o w e j , m i a ł o d o n i o s ł e , p i o n i e r s k i e z n a c z e n i e ; s p o t k a ł o s i ę t a m z z a i n t e r e s o w a ­ n i e m i a k c e p t a c j ą 26. M o ż n a d o m n i e m y w a ć , i ż w g l ą d w p r u s k i e a r c h i ­ w a l i a w y k o r z y s t a ł p o e t a w p ó ź n i e j s z y c h p r a c a c h i j u ż w t e d y — p o p o b y ­ c i e n a U n i w e r s y t e c i e W i l e ń s k i m — k o n t y n u o w a ł s w e n a u k o w e p a s j e . Z j e g o w ł a s n y c h w y n u r z e ń w i a d o m o 27, i ż w 1 8 3 2 r . o p r a c o w a ł k i l k a ( n i e z i d e n t y f i k o w a n y c h d o t y c h c z a s i j a k o b y z a g i n i o n y c h ) b r o s z u r w j ę z y ­ k u n i e m i e c k i m , z k t ó r y c h j a k a ś m o g ł a r ó w n i e ż p o w s t a ć n a t e r e n i e ó w ­ c z e s n y c h P r u s W s c h o d n i c h . W K r ó l e w c u z e t k n ą ł s ię t a k ż e m . i n . z L e s z ­ k i e m D u n i n - B o r k o w s k i m , A l f r e d e m B e n t k o w s k i m , p r o f . F r y d e r y k i e m W . S c h u b e r t e m , k a n c l e r z e m K a r l e m v o n W e g n e r e m i p o d k ł a j p e d z k i m z i e m i a n i n e m h r D o h n ą ( m o ż e H e n r y k L u d w i k A d o l f ? ) 2S, z k t ó r y m o d b y ł p i ę c i o d n i o w ą p o u c z a j ą c ą p o d r ó ż w z d ł u ż w y b r z e ż y m o r s k i c h s p o d K ł a j ­ p e d y p r z e z P o ł ą g ę a ż p o z a L i b a w ę i z p o w r o t e m ( r o z p r a w a N a lodach, n i e w y s z c z e g ó l n i o n a w S ł o w n i k u). Z k o l e i u d a ł s ię d o E l b l ą g a , g d z i e w s p r a w a c h p r z e r z u t u ś r o d k ó w f i n a n s o w y c h z S a k s o n i i k o n t a k t o w a ł s ię m . i n . .z J a k u b e m v a n R i e s e n i b a n k i e r e m n a z w a n y m p r z e z n i e g o W e y - m a n , a p r z e z p a m i ę t n i k a r z a J ó z e f a Ś w i ę c i c k i e g o W a g e m a n 29. P o d c z a s 23 (1855—1932) p e d a g o g , j ę z y k o z n a w c a , e t n o g r a f , e d y t o r i a u t o r W s t ę p u d o W . P o l a P l e ś ń 0 z i e m i n a s z e j o r a z l i r y k i w y b r a n e , K r a k ó w , k i l k a w y d a ń , B i b l i o t e k a N a r o d o w a , S e r i a l , n r 21. 24 L . D ę b i c k i , P o r t r e t y i s y l w e t k i z X I X s t u l e c i a , S. 2, K r a k ó w 1906, s. 37. 25 D z i e j e f o l k l o r y s t y k i p o l s k i e j 1800—1863. E p o k a p r z e d k o l b e r g o w s k a , r e d . H . K a p e ł u ś 1 J . K r z y ż a n o w s k i , W r o c ł a w —W a r s z a w a —K r a k ó w 1970, s . 224. 26 M . M a n n , o p . c i t . , s . 223. 27 W . P o l , P a m i ę t n i k i , o p r . K . L e w i c k i , K r a k ó w 1960, s . 22. 28 A l t p r e u s s i s c h e B i o g r a p h i e , K ö n i g s b e r g 1941, B d . l , s s . 144 i n . B r a k d o s t ę p u d o w ł a ś c i ­ w y c h ź r ó d e ł u t r u d n i a i d e n t y f i k a c j ę t e j f r a p u j ą c e j p o s t a c i . 29 D z . I X , s s . 129—130; J . Ś w i ę c i c k i , P a m i ę t n i k o s t a t n i e g o d o w ó d c y p u ł k u 4 p i e c h o t y l i n i o w e j , o p r . R . B i e l e c k i , W a r s z a w a 1982, s. 173; C z. S k o n k a , S i a d a m i u c z e s t n i k ó w P o w s t a n i a

(6)

4 7 1 j e d n e j z t a k i c h p o d r ó ż y z E l b l ą g a d o Ł u k o w a 2 3 / 2 4 g r u d n i a 1831 r . , t o ­ w a r z y s z y ł S t a n i s ł a w o w i K o l a n o w s k i e m u z P o z n a n i a , F r a n c i s z k o w i M i c ­ k i e w i c z o w i , ( H i p o l i t o w i ? ) W o j t k i e w i c z o w i i W i e w i ó r s k i e m u z W i l n a , w i o ­ z ą c d o k u m e n t y z m a r ł e g o w i n t e r n o w a n i u p r u s k i m J u l i a n a P o h l a , j a k o b y s w e g o k r e w n e g o . Z n a n y j e s t p r z e j a z d W . P o l a p r z e z P o w i ś l e p o d c z a s m a ł o r o z e z n a n e j p o d r ó ż y n a u k o w e j w r . 1 8 4 2 d o G d a ń s k a i n a Ż u ł a w y ( r o z p r a w a Na g ro b la ch , n i e w y s z c z e g ó l n i o n a w S ł o w n i k u) 30. Z a p e w n e m ó g ł w ó w c z a s w y k o r z y s t a ć s w e z n a j o m o ś c i : z p o b y t u w P r u s a c h W s c h o d ­ n i c h , z Ł u b i e ń s k i m i , p o s i a d a j ą c y m i f i r m ę w G d a ń s k u c z y p u ł k o w n i k i e m A d a m e m S o ł t a n e m , p r z e b y w a j ą c y m w W a p l e w i e . T . O r a c k i w s w y m S ł o w n i k u n i e n a w i ą z u j e d o t e m a t y c z n e j r e g i o n a l ­ n e j r e c e p c j i t w ó r c z o ś c i i o s o b y W . P o l a , c h o ć o d s y ł a d o d o k u m e n t a c j i b i o g r a m u , o d d z i e l n i e 31 z a ś p o d a j e t e g o p r z y k ł a d y ( d r F r a n z a H e y e r a z B a r t o s z y c , r ę k o p i ś m i e n n e g o N o t i z b u c h u O r ł o w s k i c h z P u r d y W i e l k i e j o r a z p r z y s w a j a n i a w i e r s z y p o l o w s k i c h p r z e z a n o n i m o w ą l u d o w ą t w ó r ­ c z o ś ć w a r m i ń s k ą ) . D o ś ć z n a n a , c y t o w a n a t a k ż e z o k a z j i e d y c j i K u b y spod G i e t r z w a ł d u32, j e s t r e l a c j a o n a r r a t o r s k i m p o p i s i e W . P o l a n a s z c z y c i e Ł o p i e n n i k a w s i e r p n i u 1 8 3 3 r . 33 Z n a m i e n n e , i ż p o e t a w o b e c p o w a ż n e g o g r o n a s ł u c h a c z y z a d e k l a r o w a ł t a m W a r m i ę j a k o s w ą z i e m i ę r o d z i n n ą . W l a t a c h t r z y d z i e s t y c h i c z t e r d z i e s t y c h X I X w . u t r z y m y w a ł o n ż y w e s t o s u n k i z w i e l c e p r z y c h y l n y m i m u r o d z i n a m i K r a s i c k i c h , z n a j ą c y c h W a r m i ę o r a z P r e k ó w , p o c h o d z ą c y c h s t a m t ą d . K r a s i c c y , b l i s k o s p o k r e w ­ n i e n i z w a r m i ń s k i m b i s k u p e m I g n a c y m K r a s i c k i m u d z i e l a l i W . P o l o w i w i e l u c i e k a w y c h i n f o r m a c j i , k t ó r e w y k o r z y s t a ł n a j s z e r z e j w p o e m a c i e

S en at ors ka zgoda b ę d ą c y m d r u g ą c z ę ś c ią t r y l o g i i P r z y g ó d B e n e d y k t a W in n ic k ie g o . F r a g m e n t y t e j g a w ę d y t r a k t u j ą o b i s k u p i e K r a s i c k i m w ł a ­ ś n i e z o k r e s u w a r m i ń s k i e g o , a n i e k t ó r e n o t y ( p r z y p i s y ) p o ś w i ę c o n e są W a r m i i M . M . i n . p o w t ó r z y ł t a m m a ł o z n a n ą l e g e n d ę o Ś w i ę t e j L i p c e , z a n o t o w a n ą — j a k p o d a j e — p r z e z T y m o t e u s z a L i p i ń s k i e g o i M i c h a ł a L i s t o p a d o w e g o n a P o m o r z u , Z i e m i a 1981. P r a c e i m a t e r i a ł y k r a j o z n a w c z e . W a r s z a w a 1983, s s . 102— 112. 30 Z n a m i e n n e , ż e w L i s t a c h z w y c i e c z k i ( D z . X , s . 180) n i e p i e r w s z y r a z p o m i j a m i l c z e ­ n i e m t ę p o d r ó ż (D z. I V , s. 447); t a k ż e J . M a c i e j e w s k i , w : L i t e r a c k i e p r z y s t a n k i , s. 166 i n , ; J . S z u k a l s k i , ż u ł a w y W i ś l a n e , W a r s z a w a 1975, s s . 6, 8. 31 D z i e je f o l k l o r y s t y k i p o l s k i e j 1864— 1928, r e d . H . K a p e l u ś i J . K r z y ż a n o w s k i , W a r s z a w a 1982, SS. 470, 480. 32 A . Ś l i w a , S p a c e r k i p o O l s z t y n i e , O l s z t y n 1970, s s . 7, 13; t e n ż e , K u b « s p o d G i e t r z w a ł d u g a d a, O l s z t y n 1973, s . 21. 33 Z . K a c z k o w s k i , M ó j p a m i ę t n i k z l a t 1833—2843, L w ó w 1899, s . 20; W . D r o p i o w s k i , Ż y w o t Pola, w ; W . P o l , M o h o r t , B r o d y 1907, s . 3; S. M o j z y c h - R u d o w s k a , w : R e s z e l . Z d z i e j ó w m i a ­ sta , O l s z t y n 1978, s s . 9 i n . ; R o c z n i k L i t e r a c k i 1973, s. 21. 34 D z . I I I , s s . 37— 109; W . P o l b y ł e d y t o r e m I. K r a s i c k i e g o , z o b . Do A n t o n i e g o i R ó ż y K r a s i c k i c h . 7 l i s t ó w z l a t 1766—1796, B i b l . O s s o l . , 1847, t . 7, s s . 73—82, 184— 191; P . C a z i n , K s i ą ż ę b i s k u p w a r m i ń s k i I. K r a s i c k i 1735— 1801, O l s z t y n 1983.

(7)

4 7 2 A d a m Pol B a l i ń s k i e g o 35. T w ó r c z o ś ć P o l a , t a k p o p u l a r n a w X I X i n a p o c z ą t k u X X w . p r z y c z y n i a ł a s i ę d o u p o w s z e c h n i e n i a t y c h „ d e t a l i w a r m i ń s k i c h ” ( p o e m a t w y d a n o w l a t a c h 1 8 5 4 , d w u k r o t n i e w 1 8 5 7 , w 1 8 7 5 , 1 9 0 4 , 1 9 1 1 , 1 9 2 1 ). J a n u s z J a s i ń s k i p o d a j e p r z y k ł a d k o n s p i r a c y j n e g o r o z p o w s z e c h ­ n i a n i a j e g o w i e r s z a p r z e z A u g u s t a S o k o ł o w s k i e g o w B a r c z e w i e o r a z w s k a z u j e , że t w ó r c z o ś ć P o l a z n a l i A n d r z e j S a m u l o w s k i , M i c h a ł K a j k a , W o j c i e c h K ę t r z y ń s k i 36. D o d a ć t u t r z e b a , i ż t e n o s t a t n i w l a t a c h 1 8 6 8 — 1 8 7 2 m i a ł m o ż n o ś ć o s o b i s t y c h k o n t a k t ó w z W . P o l e m , a g d y j u ż z o s t a ł d y r e k t o r e m O s s o l i n e u m , p r o w a d z i ł w l a t a c h 1 9 0 5 — 1 9 0 7 k o r e s p o n d e n c j ę 37 z n a j s t a r s z y m s y n e m p o e t y d r . W i n c e n t y m H u g o n e m (1 8 3 9— 19 1 5 ) 38 w s p r a w i e p o z y s k a n i a d l a t e j i n s t y t u c j i z b i o r u r ę k o p i s ó w i d o k u m e n t ó w p o o j c u . I n e d i t a t e d r W . H . P o l 39 z a m i e r z a ł w y d a ć p r z y w s p ó ł u d z i a l e l u m i n a r z y k u l t u r y p o l s k i e j j a k o Sk a r b ie c p a m i ą t e k W. Po la w 1 9 0 5 r . , d o c z e g o j e d n a k n i e d o s z ł o . J a k o c i e k a w o s t k i m o ż n a p r z y t o c z y ć , i ż w ś r ó d d o m o w n i k ó w w s p o m n i a n y c h K r a s i c k i c h , z n a n y c h z p r z y g a r n i a n i a p r z e ­ ś l a d o w a n y c h i u c h o d ź c ó w p o l i t y c z n y c h , z n a j d o w a ł s ię w o k r e s i e w s p ó ł ­ c z e s n y m W . P o l o w i j a k i ś G r z e g o r z K ę c z y ń s k i ( p r a w d o p o d o b n i e K ę t r z y ń ­ s k i ? ) 40, z a ś w n u k p o e t y R e g i n a l d 41 b y ł s p o k r e w n i o n y z e z n a n ą r o d z i n ą w i e l k o p o l s k o - g ó r n o ś l ą s k i c h d z i a ł a c z y S t ę ś l i c k i c h , z k t ó r y c h j e d e n , p r z e d I w o j n ą ś w i a t o w ą , b y ł n a u c z y c i e l e m w R e s z l u 42. W p e r i o d y k a c h m a z u r s k i c h n p . „ P r z e g l ą d z i e E w a n g e l i c k i m ” d r u k o w a ­ n o u t w o r y P o l a , w „ G a z e c i e O l s z t y ń s k i e j ” S e w e r y n P i e n i ę ż n y w z n o w i ł p o w i e ś ć h i s t o r y c z n ą K a j e t a n a S u f f c z y ń s k i e g o Zawsze o n i z e p i g r a f a m i p o e t y 43. Z a s ł u ż o n y b a d a c z w a r m i ń s k i k s . F r a n c i s z e k H i p l e r z k o ń c e m X I X w . c z y n i ł p o s z u k i w a n i a n a u k o w e d o t y c z ą c e p o c h o d z e n i a W . P o l a i j e g o r o d z i n y 44. N i e o b c e są n a u k o w c o m z w i ą z k i i w p ł y w y W . P o l a n a i n n y c h t w ó r c ó w , n p . n a z w i ą z a n e g o z r e g i o n e m k s . K o n s t a n t e g o D a m r o -35 T . L i p i ń s k i , M . B a l i ń s k i , S t a r o ż y t n a P o l s k a p o d w z g l ą d e m h i s t o r y c z n y m , g e o g r a f i c z n y m i s t a t y s t y c z n y m o p i s a n a (do r . 1795), t . 1— 3, W a r s z a w a 1843—1846. 36 J . J a s i ń s k i , W a r m i a w o b e c p o w s t a n i a s t y c z n i o w e g o , R o c z n i k i H u m a n i s t y c z n e . H i s t o r i a , 1972, t . 20, z. 2, s s . 232—233 , 240; t e n ż e , P r z e d m o w a W o j c i e c h a K ą t r z y ń s k i e g o do n i e m i e c k i e g o p r z e k ł a d u « Pi e śn i o z i e m i n a s z e j » W i n c e n t e g o P o l a , K o m u n i k a t y M a z u r s k o - W a r m i ń s k i e ( d a l e j K M W ) 1978, n r 2, s s . 299—303; A . S a m u l o w s k i , Z p ó ł n o c n e g o P o l s k i k r a ń c a . . . w y d a ł i w s t ę p e m o p a t r z y ł J . J a s i ń s k i , O l s z t y n 1975, s s . L X X I X , X C I I , 105; J . J a s i ń s k i , W i n c e n t y P o l a W a r m i a i M a z u r y , m a s z y n o p i s o g ł o s z o n y c z ę ś c i o w o „ J a n t a r o w e S z l a k i ” , o p . c i t . , s . 5. 37 R k p s B i b l . O s s o l . , s y g n . n r 6222 II . 38 N i e w i a d o m o d l a c z e g o L e w i c k i , o p . c i t . , s . 401 u w a ż a g o z a „ n i e z n a n e g o b l i ż e j w y ­ d a w c ę ” ? 39 P o r . n p . P o l s k i S ł o w n i k B i o g r a f i c z n y ( d a l e j P S B ) , t . 27,2, s . 262. 40 L . D ę b i c k i , o p . c i t . , s . 76; t a k ż e J . J a s i ń s k i , W i n c e n t y Po l a W a r m i a i M a z u r y , s . 6. 41 R e g i n a l d W i n c e n t y P o l (1885— 1939), P S B , m a s z y n o p i s . 42 L e o n W i n c e n t y P o l (1890— 1978), T y c h y 1979, e f e m e r y d a . 43 J . C h ł o s t a , S e w e r y n P i e n i ę ż n y 1890—1940, O l s z t y n 1980, s . 63; J . J a s i ń s k i , W i n c e n t y P o l a W a r m i a i M a z u r y , s . 24. 44 j . R ą b , W z a j e m n e p o w i ą z a n i a W . P o l a z d u c h o w i e ń s t w e m , I w o n i c z 1982, e f e m e r y d a .

(8)

4 7 3 ta , a w y m i e n i o n y w d r u g i e j e d y c j i S ł o w n i k a O r a c k i e g o o j c i e c n i e p r z e ­ c i ę t n i e o r y g i n a l n e g o p o e t y , J a n H e n r y k L i e d e r , t r u d n i ą c y s ię t a k ż e r y - m o p i s a r s t w e m , s u g e r o w a ł s y n o w i p o d o b n y d o W . P o l a n a r o d o w o - k o m u - n i k a t y w n y s t y l p i s a n i a ; e l e m e n t y p o d o b n e s p o s t r z e ż o n o r ó w n i e ż w t w ó r ­ c z o ś c i M a r y n y O k ę c k i e j - B r o m k o w e j 4S. W s p ó ł c z e ś n i e z a s a d n i c z y p o s t ę p w i e d z y o r e g i o n a l n y c h z w i ą z k a c h W . P o l a d o k o n a ł s i ę d z i ę k i J . J a s i ń s k i e m u ( w j ę z . p o l s k i m ) o r a z G e o r g o ­ w i W . S t r o b e l o w i ( w j ę z . n i e m i e c k i m ) . O i l e d o r o b e k J a s i ń s k i e g o j e s t c z ę ś c i o w o u d o k u m e n t o w a n y w S ł o w n i k u o r a z o g ó l n i e d o s t ę p n y , t o w k ł a d S t r o b e l a ( n i e k o n i e c z n i e d o t y c z y w y ł ą c z n i e z w i ą z k ó w z P r u s a m i W s c h o d ­ n i m i ) j e s t u n a s m n i e j z n a n y . N i e m i e c k i n a u k o w i e c 46, a k c e n t u j ą c w s w e j p u b l i k a c j i , b ę d ą c e j s k r ó t e m p r a c y d o k t o r s k i e j , z w i ą z k i P o l a z n i e m i e c - k o ś c i ą p r z y c z y n i ł s i ę j e d n a k z n a c z n i e d o p r z y p o m n i e n i a b ą d ź p o z n a n i a g o w d r u g i e j c z ę ś c i p o d z i e l o n e g o a k t u a l n i e ś w i a t a ; p r o w a d z i ł t e ż p o l e ­ m i k ę z J a n e m B r o d ą w „ Z a r a n i u Ś l ą s k i m ” 47 n a w i e c z n i e k o n t r o w e r s y j ­ n y t e m a t p o c h o d z e n i a p o e t y . M i m o i s t n i e n i a d o ś ć o b f i t y c h ź r ó d e ł i o g ł a ­ s z a n i a k o l e j n y c h p r z y c z y n k ó w t e m a t y c z n y c h n a w e t w p e r i o d y k a c h r e ­ g i o n a l n y c h — n i e b r a k p u b l i k a c j i , n i e u w z g l ę d n i a j ą c y c h c h o ć b y p o b i e ż ­ n i e t y c h z w i ą z k ó w P o l a 48. S ą j e d n a k i p o z y t y w n e m e m o r a b i l i a . T a d e u s z C h r ó ś c i e l e w s k i p o ś w i ę c i ł m u w i e r s z W i n c e n t y P o l w Reszlu, p r z y c h y l ­ n i e z r e c e n z o w a n y p r z e z H e n r y k a P a n a s a 49. E g z y s t u j ą c a s p o ł e c z n i e I z b a P a m i ę c i W . P o l a w G d a ń s k u - S o b i e s z e w i e ( g d z i e p o e t a - g e o g r a f b y ł w 1 8 4 2 r . ) u r z ą d z i ł a s e m i n a r i a k r a j o z n a w c z o - k u l t u r a l n e z u d z i a ł e m n a u ­ k o w c ó w „ W . P o l n a Ż u ł a w a c h i P o m o r z u ” w 1 9 8 0 r . i „ Z a i n t e r e s o w a ­ n i a W . P o l a W a r m i ą i M a z u r a m i ” w 1 9 7 7 r . P l a c ó w k a t a w s w y c h s k r o m n y c h , l e c z o r y g i n a l n y c h z b i o r a c h p o s i a d a c i e k a w e d r o b n o s t k i t e ­ m a t y c z n o - r e g i o n a l n e ; p l a n u j e j e g r o m a d z i ć r ó w n i e ż p o w s t a ł a w 1 9 8 2 r . I z b a P a m i ę c i P o w s t a n i a L i s t o p a d o w e g o i m . W . P o l a w C z e r s k u ( P o l o d ­ w i e d z i ł t ę m i e j s c o w o ś ć w l u t y m 1 8 3 2 r . u p a m i ę t n i a j ą c s t r o f a m i N o c le g u w Cz e rs k u) 50. P i e r w s z a w P R L e n k l a w a p a m i ę c i ( 1 9 6 3 ) S K K T - P T T K i m . 45 R o c z n i k L i t e r a c k i 1965, W a r s z a w a 1967, s . 319; J . K a j t o c h , K o n s t a n t y D a m r o t . Z y c i e i t w ó r c z o ś ć l i t e r a c k a , K a t o w i c e 1968, s s . 15, 29, 58/9; M . P o d r a z a - K w i a t k o w s k a , W a c t n i o R o î i c z - - L i e d e r , W a r s z a w a 1966, s. 13. 46 E g z e m p l a r z j e g o p r a c y d o k t o r s k i e j z n a j d u j e s i ę w z b i o r a c h „ D w o r k u W . P o l a ” w L u ­ b l i n i e . O p u b l i k o w a ł k i l k a p r a c z e w z m i a n k a m i o W . P o l u w j ę z y k u n i e m i e c k i m o r a z w p r a c y z b i o r o w e j P o r a s t a n i e l i s t o p a d o w e 1830—1931. G e n e z a — u w a r u n k o w a n i a — b i l a n s — p o r ó w n a ­ ni a, r e d . J . S k o w r o n e k i M . ż m i g r o d z k a , W r o c ł a w —W a r s z a w a —K r a k ó w — G d a ń s k —Ł ó d ź 1983. 47 1966, z . 1, SS. 206—207. 48 N p . t r u d n o p r z y j ą ć t a k i e p o m i n i ę c i e w p r a c y W . O g r o d z i ń s k i e g o , « M a z u r y P r u s k i e » O s k a r a K o l b e r g a , K M W , 1965, n r 4, s s . 531—554. 49 T . C h r ó ś c i e l e w s k i , T r z y w d z i ę c z n e d a m y i an i o ł, Ł ó d ź 1978, s. 51; t e n ż e , K o n c e r t w e F r o m b o r k u , O l s z t y n 1983; W a r m i a i M a z u r y , 1978, n r 11. 50 C. S k o n k a , i z b a P a m i ę c i W . P o l a w G d a ń s k u - S o b i e s z e w i e . K r o n i k a d z ie s i ęc i o le c i a 1974—1984, G d a ń s k 1985; t e m a t y c z n e d r u k i u l o t n e z 1977, 1980 i 1982 r.

(9)

4 7 4 A d a m Pol W . P o l a w P o z n a n i u , a b y m . i n . p o z n a ć t e r e n o r a z d u c h a W a r m i i i M a z u r i j e j d z i e j ó w , z a p o z n a w a ł o s ię z p o e z j ą M i c h a ł a K a j k i 51. T a n d e m p i ­ s a r s k i p u b l i c y s t ó w w y b r z e ż a o p r a c o w a ł i c z y n i s t a r a n i a o w y d a n i e z b i o ­ r u , w k t ó r y m m a z n a l e ź ć s ię s z k i c l i t e r a c k i o w a r m i ń s k i m e p i z o d z i e ż y ­ w o t a P o l a ; p o d o b n e z a b i e g i c z y n i l i t e r a t u r o z n a w c a g d a ń s k i J ó z e f B a ­ c h ó r z , w i e l o k r o t n y p r e l e g e n t i m p r e z s o b i e s z e w s k i c h 52. J e d n a k j e d y n ą b o d a j t r w a ł ą p a m i ą t k ą n a W a r m i i i M a z u r a c h — p o z a m o ż e (?) n a z w a ­ n i e m k t ó r e j ś z u l i c l i c z n y c h m i a s t i o s i e d l i — j e s t t a b l i c a p a m i ą t k o w a n a m i ę d z y m u r z u z a m k u w R e s z l u , u f u n d o w a n a z o k a z j i Z j a z d u P i s a r z y Z i e m Z a c h o d n i c h i P ó ł n o c n y c h , o d b y t e g o w e w r z e ś n i u 1 9 6 5 r . w O l s z t y ­ n i e 53. W S ł o w n i k u n i e u w z g l ę d n i o n o ta"kże i n n y c h p r a c i u t w o r ó w , t e m a t y c z ­ n i e z w i ą z a n y c h z r e g i o n e m . S p o r o f r a g m e n t ó w m a z u r s k i c h , a j e s z c z e w i ę c e j a n a l o g i i z a w i e r a r o z p r a w a P us zc za ki M azo wsz a w c y k l u O b r a z y z życ ia i n a t u r y ; z c y k l u Pi e śn i Janusza t r z e b a j e s z c z e w y m i e n i ć w i e r ­ sz e B e l w e d e r c z y k o r a z o p a t r z o n e m o t t e m ż m u d z k i e g o p r z y s ł o w i a Pozajś- cie 5i, z c y k l u S z a j n e - K a t a r y n k a : O b r a z k i o ś w . W o j c i e c h u , M i k o ł a j u K o ­ p e r n i k u 55, a z z a g i n i o n y c h w 1 8 4 6 r . t a k ż e B i t w a pod G r u n w a l d e m o r a z W s zys cy ś w ię c i p a t r o n o w i e P o ls ki , L i t w y i R u s i; K a r o l E s t r e i c h e r n o t u j e n a d t o n i e z n a n y , z a p e w n e z a g i n i o n y w e l w o w s k i c h r e w i z j a c h u t w ó r Uc ie ­ czka P o la k ó w z P r u s 56. Z t e r m i n o l o g i i t o p o n o m a s t y c z n e j m a z u r s k i e j , p r z e z p r z e n i e s i e n i e o s a d n i c z e , w y w o d z i P o l t a k ż e t a k z n a n e n a z w y , j a k K u j a w y i Ż u ł a w y 57. W y m a g a t e ż s p r o s t o w a n i a i n f o r m a c j a j a k o b y P o l m i e s z k a ł w P o l a n c e . P r z e b y w a ł t a m k i l k a k r o t n i e u z a p r z y j a ź n i o n y c h z n i m A n n y i T y t u s a T r z e c i e s k i c h , l e c z m i e s z k a ł w ó w c z e s n y m M a r i a m p o l u ( d z i ś G l i n i k M a - r i a m p o l s k i , d z i e l n i c a G o r l i c , u p a m i ę t n i o n a t e ż e n k l a w ą p a m i ę c i p o e t y ) . W a r t o r ó w n i e ż p r z e ś l e d z i ć p o n o w n i e d o k u m e n t a c j ę b i o g r a m u d l a w y e l i ­ m i n o w a n i a z n i e j w n a s t ę p n y m w y d a n i u d r o b n y c h u s t e r e k , k t ó r y c h j e d ­ n a k w y s z c z e g ó l n i a n i e t u t a j b y ł o b y z b y t m a ł o s t k o w e . P o w y ż s z e r o z e z n a n i e , p r z e p r o w a d z o n e d o ś ć a m a t o r s k o i z k o n i e c z ­ 51 L u d , 1983, t . 68, s . 357. 52 K o r e s p o n d e n c j a A n n y K o ś c i e l e ck i e j , T a d e u s z a J a b ł o ń s k i e g o , r k p s ; C . S k o n k a , o p . c i t ., s . 12, d r u k u l o t n y 1985. 53 B i s k u p i e c . Z d z i e j ó w m i a s t u i p o w i a t u . O l s z t y n 1969, s . 108: W . K o w a l s k i , W o j e w ó d z t w o O l s z t y ń s k i e . P r z e w o d n i k , W a r s z a w a 1909, s . 97; J . J a s i ń s k i , W i n c e n t y P o l a W a r m i a i M a z u r y , 4. 24. N i e m o ż n a n a t o m i a s t d o w i e d z i e ć s i ę t e g o z p a n o r a m y t u r y s t y c z n e j T . J u r a s z a , W a r m i a * M a z u r y , W a r s z a w a 1979, s s . 130—133. 54 D z . I X , s. 43 i n . , 96 i n . , 118. 55 D z . I X , s s . 148. 164 i n . Sfi R k p s B i b l . O s s o l . , s y g n . n r 6591 I I ; K . E s t r e i c h e r , W . P o l , j e g o m ł o d o ś ć i o t o c z e n i e , L w ó w 1882, s. 187. s ? n z . I V , s . 127; M a z o w i e c k i e p o l i a n a , m a s z y n o p i s .

(10)

4 7 5 n o ś c i p o b i e ż n i e , b o w ś r ó d w i e l c e r o z p r o s z o n y c h w z m i r f h e k i f r a g m e n ­ t ó w j e d n o t e m a t y c z n y c h s p o r e j p r z e c i e ż t w ó r c z o ś c i W . P o l a , n a s u w a o g ó l ­ n i e j s z e r e f l e k s j e o n i e w y z y s k a n i u w i e l u j e s z c z e m a t e r i a ł ó w 58, p o t r z e b i e i c h n a u k o w e g o b a d a n i a , o p r a c o w y w a n i a i w y d a w a n i a o r a z w y o d r ę b n i a ­ n i a o d k r y ć i n o w y c h z d o b y c z y . R e f l e k s j e n i e n o w e , a l e w c i ą ż a k t u a l n e , z m i e r z a j ą c e d o z m n i e j s z e n i a i e l i m i n o w a n i a z a n i e d b a ń w y m u s z o n y c h p r z e s z ł o ś c i ą . 58 T r u d n o o c z e k i w a ć , a b y w z a k r e s i e o p r a c o w y w a n i a d o r o b k u W . P o l a i n n e i n s t y t u c j e n a u k o w e o r ó ż n o r a k i c h z a d a n i a c h w y r ę c z a ł y ,, D w o r e k ” , w k t ó r y m j a k d o t ą d b r a k p r o g r a m u b a d a w c z e g o i n i e w y d a j e s i ę p o s i a d a n y c h i n e d i t ó w .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Dorobek wydawniczy województwa olsztyńskiego z zakresu humanistyki w latach 1945-1960. Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr

M.-L.] powinno być odpowiedzialne choćby ze względu na to, że w tej chwili aborcja jest zakazana i matka nie może dokonać abor- cji, chociaż wie, że na przykład nie

Kłaśd kogoś w pospolitości я kimś 'stawiać kogoś na równi z kimś'» Z wielką iedndk dierpliuośdią ponosi Jozef Święty te wyroki, przez ktbre prowidencya

Trzeba stwierdzić przede wszystkim, że w przekonaniu dość licznej grupy ekonomi- stów, zwłaszcza amerykańskich, dzieje się tak nie tylko z powszechnie znanego już dziś powodu,

Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców UL przedmiot "chemia" wprowadzany jest do grup o profilu przyrodniczym (me­ dycznych i rolniczych) i technicznym

Zagrożenie zabytków Krakowa przez dawne kanały i wody gruntowe.. Ochrona Zabytków 8/4 (31),

U żyw ano bibułki japońskiej albo bibułki o po­ dobnych właściwościach, o inn ym jednak skła­ dzie w łóknistym (tak zw any tissue paper).. S ystem atycznie

The dates of the manufacture of frames established in this way were verified during the examination of sub­ -paintings, mordants and paints, which proved the