Znaczenie małych i średnich firm w aktywizacji gospodarki

Pełen tekst

(1)w. Zdz isław. Krawiec. Katedro P.dstaw OF!lanlZDCl1 I Zan:qlhanla. Znaczenie małych i średnich firm w aktywizacji gospodarki l.. Polęcle. malel I. średnlel. firmy. Uniwersalna definicja małyc h j średni c h firm nie jest określo nu jedn ozna cz+ nie. Próby ustalenia takiej defini cj i wywołują często wiele kontrowersji i polemik związa n yc h z właściwym ustaleniem kryteriów identy fikacji tego typu jednostek . Analizując lit e ra t urę e kon o mi czną zajmującą s i ę m:lłymi i srednimi przedsiębiorstwami, m ożna za uwa żyć, że. liwa ,. gdy ż pojęcie małych. i. jednoznaczna definicja nic jest. moż. ś redni c h przedsiębiorstw zróż ni cowa n e. jest i ga ł ęzi gospodarki! . Problemem w zdefiniowaniu poję cia malego i średniego pr.tcds iębiors l wa jest okre ś l enie górnej granicy oddzi elają cej małe i średni e przedsięb i orstwa od d u życ h . Ogromnym zai nteresowaniem teorii i praktyki biznesu cieszy się podział przedsięb i orstw ze wzg l ędu na ich wielkość . Następujący od drugiej połowy XIX w. i rozwijający się przez pierwsz" po l owę XX w. proces koncentrilcji produkcji powodowa I skierowanie teoretyków i praktyków biznesu na wielkie pr.ledsiębiorslwa. Podkreś l ano erekt yw ność tych przedsię biors tw . W drugiej polowie XX w. na s tąpi ł jednak renesans małych firm . Wskazuje na to praca E. Schumpetera pl. Mate jeJt pięk n e (Jmall is beallliJlllI). Okazało s ię bow iem, że m a ł e i średnie prz eds i ębi o rs twa potrafią bardziej elastyczni e n i ż duże reagować na si lni ejsze zmiany w gospodarce, a po s tęp techniczny w drugiej polow ie XX w. pozwalił na wprowadzenie w tych pr.lcdsiębiorslwach równic ważn yc h innowacji (np . mikroprocesora) jak w du życ h 2 • Bollon Commiuee (w ł 971 r.) podal następującą d e fini cję smali buznesu: "Jest to rorma , która ma stosunkowo mały udział na rynku i nie mo że na ni ego wplywac,jesl zarz ąd za na oso bi śc i e przez właścicie ł alub współwła śc iciela; jest ni czależna , nic jest częśc ią większego przed s iębiorstwa". w. zależności. od. branży. 1 K. Poznariska. M. Schulte-Zurhausen. Kryteria klasyfikacji IlIałych i średnich biorstw • .. Przegląd Organizacji" 1994. nr 2. ~ Ell c)'k/opedia biUlt:su.1. 1. Wyd. Fundacja Innowacje. Warszawa 1994 .. przedsię·.

(2) Uzisfaw Krawiec. 2. Kryteria. podziału małych. I średnich firm. Podział. na ma łe i ś rednie p rzeds i ębiors twa dokonywany jest ze wzg l ędu na a lak że politykę gos podarczą każdego kraju . Możliwość finan sowego i poza fina nsowego wspierania sektora prywatnego. a w szczegó l no ści promocji malej przed s iębiorczośc i w gospodarce ry nkowej wymusza stwortenie klasyfi kacji prLedsiębiorstw ze względu na ich w i elko ść. Dzieląc prted s iębio r stwa na male, ś rednie i du że, najczęśc iej u względ ni a s ię kryteria i l ośc i owe oraz kryteria jako śc iow e (zarządzanie przedsiębiors twem. o rga n i zację oraz zbyt) . Kryteria ilośc iowe oparte s ą na miern ikach ekonomicznych, ta kich np. jak: li czba zatrudnionych, wielkość sp r zedaży, w i e lk ość maj ą t ku oraz wie l ko ść depozytu (np. bankowego)3. Sta n owią one pod s t awę porównan ia p r ze d sięb i orstw ty lko w określon ych warun kach , jak np. w ramac h jednej bra n ży czy w od nies ien iu do przeds iębi o rs twa o zbliżonym asortymencie produkcji. Z punk tu widzeni a ustawodawczego oraz wspierania ma ł ych i ś redn i c h firm kryteri um to ma jednak duże znaczenie i jest bardzo przydatne. Najłatw i ej sz a i najprostsza defin icja ma ł ego przedsię b iorstwa zosta ł a sformułowan a przez Ws pólnOlę E u ropejską. Wed ł ug tej defin icj i za prteds i ębiorstwa male i ś red n ie uznaje się finny zatrud ni ające po ni żej 250 osób , w których wartość obrotu nie przekracza 20 mln ecu oraz suma bilansu jest mniejsza n i ż 10 mln ecu 4 • Jako ma ł e okreś l a s ię natomiast przed s i ębio r stwo. którego roczny obrót jest mniejszy niż 5 ml n ecu, a suma bi lansowa mniejsza niż 2 mln ecu. W tabel i I przedstawiono klasyfikację przeds i ębiorstw we Wspólnocie Europejskiej . s taty s tykę ,. Tabela I. Klasyfikacja przedsiębiorstw we Wspólnocie Europejskiej W ielkość. Liczba pracowników. przedsiębiorstwa. przedsiębiorstwa. Male Średnie. do 250 do 250. Roczny obrót (w mln eeu) poni żej poniżej. S 20. W artość. aktywów (w mln ecu) poniżej. poniżej. 2 10. 2 r6dlo: Gemeinsclwrtsralrme/! fiir staatiiche Beihifle n alt kleine t//ld milllere Unlernelmten. KMU - DefinitiOl!, Kommission der Europeischen Gemeinschaft, Brucsscl 1992. cyt . za: Podslawy przedsiębiorczo1ci, S. 243 .. W Wielkiej Brytanii , o prócz definicj i malej firmy podanej przez Bollo n Co mmiuee (w 197 1 r.), wprowadzono dodatkowe kryteria podzia ł u , które pozw a lają bardziej precyzyjnie o kre ś l i ć różn icę po m iędzy d woma rodzajam i firm (tabela 2) . Na l eżą do ni ch: obrót, liczba zatrudnionych, m ają t ek fi rmy, branża, w której d z i a ł a fi rm a, zainwestowany k apita ł , liczba zakładów. liczba udz i a ł owców , ud z i a ł na rynku. l Podsla wy przedsiębiorczofci. pod red . J . Targaiskiego. AE w Krakowie, Kraków 1995.. s. 43-45 . 4 lbidell!..

(3) .,. Znaczenie. Tabela 2. Podział na małe i średni e przed siębiors twa wedlug Bolton Committe Z 1971 r. (dane został y uzupełnione Ostopę innacji w 1986 r.) Branża. Kryterium. Górna granica statystycznej definicji sma!! bizncsu. liczba pracowników. 200 25 25. Produkcja M ontaż. Wydobycie SprLcdaż dctaliczna Spr"le daż hunowa Sprledaż motoryzacyjna Inne usługi Transpon Restauracje. obrót (w tys. funtów). 315 1260 6J<). 315 5 samochodów wszystkie z wyjqtkiem sieci spr"ledaży. Źródło : ZlI :. Wydziat ds. Małych Firm i Turystyki Dcpanamentu Zatrudnienia Wielkiej Brytanii. cyt. EI/cyk/opedia bivresu. s. 3.1.. Najpowszech ni ej stosowanym kryterium deli mi tacji smali biznesu jest liczba zatrudni onych pracowników. Prz yk ład owo w Holandi i za małe przedsię bi ors t wa u waża s i ę fir my zatrudniające od I do 9 osób , w Niemczech, Francji i Włoszech do 49 osób, w Japonii do 20, Portugalii do 100, w Angl ii do 200 osób. W śród b y ł yc h krajów socj ali stycznyc h Węg r y przyję ł y gra ni cę do 100 zatrudni onych dla mał yc h firm oraz do 500 osób ł :lczn ie dla m a ł yc h i ś redni ch przedsiębiorstw. Po ni ew a ż szczególne trudn ośc i spraw ia wyodrębnie ni e przeds iębiors t w małych i średn i c h , w wielu krajach powszechnie stos uje się ł ączny limit dla obu tyc h kategorii i wynos i on najczęściej ok. 500 osób. W Po ł sce male przeds i ębiorstwa według kryteriów liczby zatrudni onych s t anowią fir my do 100 pracowników, a średni e - firm y za trudni ają ce do 300 pracowników s. Drugim kryterium stosowanym przy definiowaniu malych i średni c h przedsięb i ors t w jest kryte rium jakościowe. S t osując to kryterium, uwzg lędnia s i ę m.in. takie czynniki , jak: cec hy w ła s ności, inn owacyjność. organizilcja. kredyt yw n ość, e fek t yw n ość , system z arzą d za nia. Male i średni e przed siębio r s twa cechuje zazwycz:lj du ża in n o wa cyjno ść i kred y t yw n ość, lecz najważniejszą, odróżniającą tego typu finn y od dużych firm,jesl cec ha dotycząca organizacji . a także syste m zarządzania przedsiębiors t wem. W mał yc h i ś red ni c h prze d się biorstwach osoba zarząd zająca nie dysponuje wyczerp ującą wiedzą z zakresu za r zą d za n ia, planowanie pe łni tam ni ewie l ką ro l ę. a decyzje częs t o są podejmowane intui cyj nie przez wła śc i cie l a . W pr zed s i ęb iors twa c h tych rów ni eż wys t ępują ni e d ociągnięc i a zw ią zane ze zdobywanie m informacji. Ponadto. , Ibitlem ..

(4) I. ZtlzisllllV Krawiec. w małych i średnich firmach brakuje działań badawczo-rozwojowych, co czę sto jest zastępowane przez intuicyjne wyznaczanie zadan podstawowych i króIkOlerminowych 6 • Struk tura organizacyj na mał ych i średni c h przedsiębiors tw jest natomi ast nastawiona na funkcjonalność. Podczas gdy w dużych firmach droga przekazu informacji jest długa i sforma lizowana, w małych i średnic h finnach jest krótka. i bezpośrednia. co przyczynia się do szybszego działania . Slruktura organ izacyj na jest bardzo elastyczna, a stopieil forma lizacji zadań j est niski. Wskazówk i i polecenia przekazywane są w trakc ie kontaktów bezpośrednich 7 ,. 3. FunkcJe sektora. małych. I średnich firm. w gospodarce rynkowel lal 70. uwaga ekonomistów zwrócona była g łó w ni e na rozwój z którymi wiąza n o wiele nadziei. Uważano. że postęp ekonomiczny i techniczny może nastąpić tylko dzięki dużym przedsiębior stwom. Jednak kryzys w latach 70. oraz szybki rozwój ma ł yc h i ś rednich przedsiębio r s tw w lalach 80. zm i eniły ten pogląd na temat rol i ,jaką ma ł e i średnic przedsiębiorstwa s pe łni ają w gospodarce rynkowej. Małe i ś rednie przedsię biorstwa to na ogól firmy cec hują ce s i ę dużym d ynami zme m i prz ed siębio r czoScią. W wyniku badUI] prLcprowadzonych w USA stwierdzono, że dynamika rozwoju ma ł ych i śred ni c h przedsięb i o rstw pod względem wielkości sprzedaży i zysków jest trzykrotnie większa ni ż w największych przedsiębiorstwach amerykańskich. N icjest prawdziwa opinia, że wielkość firmy sianowi przeszkodę w rozwijaniu prledsiębiorczości i innowacji, ał e trzeba stw i e rdzić, że najmniej przedsiębiorcze i nowatorskie są przedsiębio rstwa małe. Najbardziej przedsię biorcze są przedsiębiorstwa średnic z wielkością sprzedaży rzędu 500 mln USD rocznie 8 • Male przedsiębiors t wa, zatrudniające do 100 pracowników. tworz;:1 8 nowych miejsc pracy na 10 takich miejsc tworzonych w d u życ h przedsię biorstwach. Tradycyjne sfery działalnośc i małyc h i ś rednich przedsięb i ors t w obejmują handel hurtowy . handel detaliczny. rolnictwo, rybo łów stwo, budownictwo oraz wsze lkiego rodzaj u us łu gi. Mał e firmy działają na ogół w podobnych dziedzinach jak firmy duże. pełnią jed nak pew ne funk cj e. kt óre od różniają je od firrn dużych. Do Iych funk cji należą m.in.: - tworzen ie nowych miejsc praey - maje finny w krajach o gospodarce rynkowej są od powiedzialne za wzrost możliwości zatrudnien ia. Liczba miejsc pracy tworzonych przez małe frmy jest zwykł e większa. ni ż ich udział w zatrudnieniu w gospodarce, Do. początku. dużych przedsiębiorstw.. 6 K. Poznańska. M . Schultc-Zurhauscn. op. cil .• s. 48. 7 W . Frąckowiak. Zanim zaczniesz wlt/sn)' hiVles . ..Businessman Magalinc" 199 I . nr 6. s J>. Druckcr.//I/1oll'tlcje i l)rzedsiębiorczoJć. Praktyka i za.mc/y. rWE. WarSl..awa 1992. s. 161 ..

(5) Znaczenie molyc1/ i . - wprowadzanie innowacji - badania wskazują , że wiele istotnych innowacji i od kryć nau kowych zostało wprowadzonych prlez inwestorów ni eza l eż nych oraz przez m a łe firmy, - stymulowani e konkurencji ekonomicznej - im w i ęcej d z i a ł a konkurentów na rynku, lym lepsza jest sytuacja konkurencyj na firmy . Jed nostki ki e ruj ą s i ę w ł as n y m int eresem w sposób po żądany z punktu widzenia s połecze ń s twa . Dzia lan ia konkure nc yj ne powodują , że interesy poszczególnych firm maj'l wpływ na jakość u s łu g ś wiadczonych kl ientom , - pomoc dla dużym firm - niektóre funkcje bardziej sku tecznie s pełniaj ą małe przedsię bi o r s t wa, co umo ż li w ia im oddziaływanie na tworLenie sukcesu dużyc h firm 9 , - produkowanie efektywnie dóbr i u s łu g - bada nia w krajac h wysoko rozwinię t yc h wskazują, że male przed s iębiorstwa m ają wyż sze dochody niż du że firmy lO. M a łe p rzeds i ę biorstwa mogą pełn i ć róż n e funkcje w ekonomii , s twarzając rów n ocześ ni e pod s tawę rozwoju spo łeczn o-gospodarczego kraju. Są one bow iem ź ród łem innowacji , podstawą zm ian ekonomicznych , miejscem lokowania kapi tal ów i wys iłków , miejscem zatrudniania osób bezrobotnych, mają rów nie ż w p ł yw na zmniejszani e wie lk ośc i wa h ań ekonomicznych , są miejscem zatrud nieni a indywidual istów, co ułat wia życ i c konsumentom , stanow ifl pocz<}tek rozwoju dużyc h przedsiębiorstw i są s ilą rów n oważącą w pł ywy d u życ h firm" . Male prze d s i ęb iorstwa mają najwięk sze znaczenie w tych gał ęziach gospodarki , w których jest ich najmniej . Jak już wspomniano , są one najbardziej rozpowszechni one w usługach i handlu detalicznym . Kon kure n cyjn ość dużych firm w inn ych branżac h gospodarki w znacznym stop niu za l eży od mał yc h poddostawców. Przy kładow o, w firmi e Generał Motors 50% ogóln ych nal eż nośc i za dostawy przypada mał y m przeds i ębiorstwom . Obecnie podstawowym zagadnie niem dot yczący m nowoczesnej produkcji jest nie tyle w i e lk ość przedsiębio rs t wa, ile organizacja prze m ys łu . Pod stawową j edn ostką produk cyj n ą nie jest ju ż pr ze d s ięb i orstwo, lecz zdecentrali zowana siec przed s iębiorstw , które tworzą pionową s i eć powiązali pomiędzy małymi dostawca mi i du ży mi odbiorca mi oraz po z iomą s ieć pomięd zy małymi wytwórcami w ce lu produkcji poszczególnych częśc i i wyrobów finaln ych 12 • Male przed s i ębiors twa mają równi eż du żc zdoln ośc i przystosowawcze i tym samym są bardziej odporne na kryzys gospodarczy, dlatego t eż gdy ich udz i a ł w ogólnej li czbie przed s iębiorstw jest du ży , stają s i ę wówczas ważn y m czy nni ki e m s t ab il izując ym . Moż li wość łatwego i szybkiego tworzenia ma ł ych i ś red ni c h prze d s i ębi ors tw i dostosowania do lokalnych warunków pozwala na 9 W. Slraszynski, Znaczellie mal)'eI! prtedsiębiarstw w gospodarce rynko ....ej, " Przegląd Organizacji'" 1991, nr 6. 10 P. Korynski. Moje mole przedsiębiorSIWO , Fundacja Gospodarcza NSZZ "Solid3moSć". Gd3ń s k 1992.s. 7. II Po(Jstmvy przedsiębiorczości, s. 49. Il W. StraszYliski , 0l'. cil .. s. 38..

(6) Zdzislaw Krawiec istotne zmniejszenie dysproporcji występujących w rozwoju róż nyc h regionów kraju. Ich d zia ł alność umożliwia aktywizację gospodarczą rejonów s łabo roz· winiętych i zmiany w dysproporcjach dotyczącyc h poziomu życ ia ludn ośc i .. 4. Formy wspierania. małych. Poza wymie nionymi czynnikami. I średnich firm wpływającymi. na rozwój. prze d s iębior.. czośc i istotne zn aczenie mają ró żne in stytucje i organizacje wspierające i promujące przedsiębiorczość i nowe firm y. "W większości rozw ini ę t yc h krajów. zachod nich istnieją wyspecjalizowane agendy rządowe i organizacje pozarz'ldowe , których zadaniem jest stwarzani e korqstniejszych warunków gospodarowania dla tej sfery gospodarki . Wiele korzyści płynącyc h z racji istnienia drobnych pr zedsiębiorstw byłoby zaprzepaszczonych, gdyby nie dodatkowe wsparcie administracyj ne"' 3. System wspiera ni a działalności gospo<..larczej w Polsce nie jest jeszcze dostalecznie rozwi ni ęty. Brakuje pl acówek, w których przedsięb i o rcy mogliby za s ięgać porad, nalOmiasl jakość porad, które olrZy mują ,jest bardzo z różnico wana. Sektor prywatn y (konsulting komercyjny) nie wypełnia tej luk i, g d yż większość przed siębiorców nie s ta ć na opłacenie takich konsu ltacji, sek tor ten zaś ni e jest jeszcze rozwinięty, aby m oż na by lo wybierać usługi najlepszej jako ści. Organizacje koord y nujące d z iałalno ść przedsiębiorców s ą jeszcze slabo zorganizowane, a zatem w ram ach se kt ora m a ł yc h przedsiębiorstw nie dochodzi do skutecznego dzielen ia s i ę wiedzą i informacjami. J ed n ą z fo rm ws pierania przeds iębiorczośc i jest za kładani e inkubatorów prze d sięb i orczośc i . Celem inkubatorów przedsiębiorczości jest "tworzen ie małych fir m o róż nym proftiu dzial al nośc i wytwórczej, usługowej oraz udzielanie pomocy w usamodzicJ nianiu s i ę owych firm w okresie ich wchodzenia na rynek I ... ], Zakres zadań tych inkubatorów obejmuje zapewnienie pow ierzchni produkcyjnej i u s łu g techniczno-biurowych malym firmom, szkolen ie kandydatów na przedsiębiorców, doradztwo ekonom iczne, prawne i techniczne , gro~ madzenie i upowszechnianie informacji gospodarczych itp ."14 Ponadlo inkubatory tworzą nowe miejsca pracy poprzez pom oc w zakresie podejmowania samodzielnej działalności gospodarczej przez osoby niepelnosprawne, chron ią nowo utworzone p r zedsię bi o rstwa przed d zia łani e m mechanizmów utrudniają~ cych ich rozwój w począ tk owy m okresie ich d z ialalnośc i. Dotychczas powstalo wiele ink ubatorów i organizacji, które próbują wypeł nić lukę w zakresie doradztwa i wspierania przedsiębiorczości. Do najważ n iej szych należą: IJ A. Nowak. A. Rutkowski. P. Sokó ł . W~'pieranie Inlllych fHledsiębiorstw . .. Prlcgląd Drganizacj" ł99l ,nr2.s.5. 1( W. Kasparkicwicz. S. Mikosik, Leksykon przedsiębiorczo.fci, Wydawnictwo Uniwe rsytetu Łódzkiego. Łódi 1993, s. 53..

(7) Fundusz Przed s i ę bi orczośc i. Prowadzi on wspólz prywatnymi podmiotami gos podarczymi w Pol sce poprzez tworLenie wspólnych przedsięwzięć kapitałow yc h oraz udzielanie kredytów na -. Po l s ko - Amerykański. pracę finan so wą. d zia ł al ność inwes ty cyjną ls;. - Business Center Club - organi zacja przeds i ęb i orców promująca dzialal swoich cz łonk ów, pomagają ca przed s i ę biorco m w tworzen iu prawnych , instytucjonalnych i s połecznyc h warunków niez będn yc h do p rawidłowego rozwoju ich firm, a tak że pos i adająca system wzajemnej pomocy cz ł onków w ich problemach prawnych. organizacyjnych i finan sowyc h '6 ; - Polsko-Bry tyjski Program Rozwoju Przed s iębiorczośc i . W ramach PBPRP s ą rea li zowane tny ni eza l eżne strategie: wzmocnienia i rozbudowania i s tn iejącej oferty u s łu g wsparc ia dla małyc h i ś red ni c h przed s i ębiorstw; wprowadzania nowych in strumentów pozwalających pok onać przeszkody un iem oż li w i ające tworzenie nowych i rozwój is tni ejących mał ych i ś rednic h przeds i ębiorstw; rozszerLania ry nku u s łu g wspierania biznesu. Jest to projekt o naj większy m zasięg u spon sorowany przez Wi elk ą B rytanię na terenie Europy Srodkowej '7. Fundacja Progress & Business pow stała z inicjatywy sfer ak ademick ich i bi znesowych , aby w s pierać rozwój gospodarki rynkowej poprzez inicjowanie i wspieranie projektów mających na celu pomoc sektorom ekonomicznym oraz różny m ga ł ęzio m przemy s łu . Ma ona na ce lu wym ian ę d oś wiadczen pomięd zy s ferami rządowymi, poz arządowy m i i akademi ckimi, a t akże gromadzenie fund uszy i innych ś rodk ów na re ali zację projektów aktywizujących przemy s ł , biznes oraz środowi s ko lokalne s po ł ecz no śc i '8 ; - Pol ska Agencj a Rozwoju Regionalnego. Realizuj e ona program Phare-Slruder , finan sowany ze ś rodków Unii Europej skiej , którego celem jest wspomaganie inicjatyw na rzecz rozwoju gospodarczego w regionach o s łabym stopniu rozwoj u gospodarki , regionac h wy m agając yc h przek ształ ce n strukturalnych oraz w regionach charakt eryzującyc h s i ę wysokim bezroboc iem lub nim zagrożo n ych ; wspieranie rozwoju informacji, doradztwa, sz kole n oraz my ś li naukowo-technicznej , d ot yczących metod i form rozwoju regionalnego; tworLenie i uczestnictwo w powstawaniu instytucji finansowych s lu żących rozwojow i regionalnemu . W Krakowie d z i ałają rów nie ż lokalne organizacje , mające na celu rozwój i promowanie regionu krakowskiego. Są lo: - Fundacja Promocji Gospodarczej Regionu Krakowskiego. W jej s kł ad w c h o d zą: Mał opo l s kie Centrum Rozwoj u Pr zed s iębiorczości - inkubator przed s i ębiorczośc i , który ma na celu rozwój i prom ocję nowych firm oraz Funn ość. IS POlllocfinallsowa, Biutetyn Informacyjny Fundacji Promocji Rozwoju Regionu Krakow· skiego 1995, nr 4, s. 8. 16 M. Fry dri ch. Firmy krako wj'kie w Busilre.fs Cel/ter ClI/b, Krakowski Biuletyn Gospodarczy 1994. nr 2. 17 Informator PBPRB , Polsko-.-Brytyjski Program Rozwoju Przedsię biorczości, Konsulat Bry. tyjski. s. 11. I~ Materialy wlasne Fundacji Progress & Busi ness..

(8) Zdzisław. Krawiec. dusz Rozwoju Przedsiębiorczości, który udziela pożyczek na rozpoczęcie działalnośc i gos podarczej na warunkach preferencyj nych; - Agencja Rozwoju Reg ionu Krakowskiego SA - powolana z inicjatywy wojewody krakowskiego i Agencji Rozwoju Przemysłu w Warszaw ie oraz instytucj i sa m orządu lokalnego, gospodarczego i znaczących firm jako spólka akcyjna. Prowadzi działalność gospoda rczą, z mierzającą do stymulowania rozwoju gospodarczego regionu krakowskiego w wyn iku przek sz tałceń struktu ralnych i w ł asnośc iow ych oraz inicjowania i promowania przed s iębiorczości l '1 . " Duże znaczenie dla rozwoju przed się biorczości ma transfer nowoczesnej technologii z krajów wysoko rozwiniętych. Zaden z krajów byłego " bloku wschodniego" ni e dopracował się system u przekazywania nowych technologii z nauki do przemys iu . Równocześnie nieumiejętność sprawnego pr.lenoszcnia wynalazków nowych technologii z nauki do prz.emysłu jest jednym z powodów niew ydo ln ości naszego systemu gospodarczego" w. W 1993 r. zastało podpisane memorandum finan sowe pomięd zy Komi sją Wspólnot Europejs ki ch a rząd e m RP . dotyczące realizacji programu reformy sektora nauki i tec hniki Sci-Tech. Dzialania w ramach tego programu obejm ują : - doskonale nie mec hani zmów rozdziału środków w sektorze nauki i tec hniki , - stworzenie zgod nego z międzynarodowymi standardami systemu informacyj nego i statystycznego, umożliwiającego obiektywną occnę pozio lllu i efektywności d z iałalnośc i naukowo-badawczej , - kontynuację procesu resturkturyzacji instytucji naukowo-badawczyc h, w tym opracowani e modelu prywatyzacji tych instytucji, - insp irowanie do wspólpracy między nauką a przemysłem , - rozszerzanie kontaktów i wspólpracy z krajami EWG w dziedzinie badań naukowych, program reorientacji zawodowej dla pracowników naukowych restrukturyzowanyc h in stytucji. D z ialaln ość twórcza w dziedzinie technologii oraz dążenie do jak najszybszego wykorzystania wyników prac własnych i opracowanych w ramach programów międzynarodowych wymaga z lożo nej infrastruktury u s praw niającej procesy twórcze oraz procesy szybkiego transferu wyników od miej sca powstania do u żytkowników. Elementami tej infrastruktury są różn e formy d z iałalno śc i , do których należą : wymienione wcześniej inkubatory pr zed s iębi o rczości, Business Innovation Centers, centra technologiczne, parki technologiczne ilp .21 Ośrodki te m ogą s łu żyć do osiągnięcia takjch celów , jak: - zapobiega nie bezrobociu poprzez stymulowanie przedsiębiorczo śc i , - restrukturyzacja sfery produkcyjnej , handlowej i u s łu gowej oraz uczelni , - wykorzystanie i s tniejącego majątku restrukturyzowanych przedsiębiors tw , 19 Rapon Agencji Rozwoju Regionu Krakowsldego SA za t994 r. J. Sękiewicz, KomercjaliZflcja IU/uki i trlm~fer lec/III o/ag;; - IIwarunkowfl/litl krajowI:, Fundacja Progress & Business. Kraków 1994 , s. 3. l l / bidml, s. 6. 2().

(9) Znaczenie - wykorzystanie tra nsferu technologii oraz komercj ali zacji nauki z wykorl.ysta nie m mał yc h i ś redni c h przed s i ęb i o rstw , - przygotowanie małych i ś redni c h przed się bi o rs tw do stowa rzyszenia . a na stę pni e czł o nkostwa w EWG. Istotnym elemente m s ą ró wnież podatki . Stanow i ą one zasadniczy ele ment warun k ujący powstanie i rozwój mał yc h prledsiębiorstw. Wysoka stopa podatkowa w wypadku bezpośred ni ego opodatkowania, np . dochodów , znacznie ogranicza zainte resowanie inwestowani em w male prze d sięb i o rs twa. Niska stopa procentowa wp lywa natomiast na wzrost in westowan ia w tym sektorze oraz na podniesienie dochodów bud że t owych p a ń s twa z t y tułu podatków w okresach na s tępnych. Jest tu również przewidziana pew nego rodzaju pomoc w c hwi li rozpoczynan ia d z iałaln ości. M ałe przedsiębiors tw a dysponują ograniczonym k api t a ł e m , a roz poczęc ie przez nie d zi ał a ln ości gospodarczej w i ąże s i ę ze zwię k szo ny mi wydatkami (koszty rozruchu ). Dodatkowym argumentem jest mala pł y nno ść finan sowa przed s i ęb i o rstw w momencie ich powsta ni a. Zwo lnie nia podatkowe mOM odgrywać i s t otną role . D o t yczyć one m ogą pew nego okresu li czonego od chwil i rozpoczęc ia dz i ałalnośc i przez male przeds i ę bi o rstwa. Jest to zwyk le okres wynoszący od ki lku m i esięcy do kilku lal. Zwolni eni a te wy nikałyb y z odpowiedni ch ustaw podalkowych, przyznawane by ł yby przez urzędy skarbowe. Zwolnieni a d otyczyłyby róż n ych form należnosci. podatkowych .. Formę podob n ą. do zwolnienia podatkowego ma kredyt podatkowy, który oznacza jedyn ie pr zes uni ęcie z apł a t y podatków w czas ie. Kredyt udzielany przez u rzą d skarbowy jest pożycz k ą na sp ł a t y zobow i ązań podatkowych. W praktyce oznacza to , że małe p rzedsię bior s t wo przez pi erwszy okres działaln ośc i nie płac i podatków . Dotyczy to różnyc h fo rm podatków. Kwota n a l eż nych do zap lacenia podatków w początkowym ok res ie fu nkcjonowania firmy s ta n ow iłaby te n kredyL Na l eżałoby go s pła c i ć we wcześ ni ej ustalonym termi nie. liczonym od chwili ud zielenia kredytu . Spl at a powinna być dokonywana w okreś l o n yc h ratac h. Oprocentowan ie kredytu podatk owego pow in no być skorelowane ze stopą kredytu refinan sowego w NB P. W wyj ą t kowych wypadkach m oż na byłoby z rezyg n ować z oprocentowania. Kredyt podat kowy ni e s płaco n y w termini e n a l eży traktowae ja ko zal eg ł ości podatkowe. Kolejn ym rod zaje m pomocy finan sowej sq u łat wienia podatkowe, mające na ce lu zgromadzeni e kapi t ał u niez będn ego do rozpoczęcia dzia l alności pry watnych przeds i ębiors tw . U ł a t wie nia te mogą do t yczyć np . osób, których źró d ł em dochodów są wynagrodzenia z t y tułu umowy o p ra cę . Osoby le powinny z ło żyć w u rzędach skarbowych odpowiednie deklaracje o c hę c i rozpoczęc ia dzia ł a lno ści na własny rachunek . Na s tępnie mog ł yby one za ldada ć specjalne konta bankowe, na które będą prze lewa ć np. 20% swego dochodu. Kwota ta byłaby trak towana jako depozyt i by ł aby nieopodalkowana . R ozwiązania takie funkcjo nują w Danii..

(10) Zdzislaw Krawiec R ów ni eż po m ocą mogą być. ulgi podatkowe dl a dostarczyc ieli k a pitału . to m oże nowych a kcj o n a riu szy, j eś li male przeds i ę bi o rs t wo funkcjonuje w postac i s pó łki akcyjnej (taka sytu acja wys tę puje bardzo rzadko)22. D o t yczyć. 5. MSP. W. warunkach UE. Jedn ym z w a żni ej sz y c h ws k aź nik ów funk cjonowani a s p o łecze ń s tw jest sytuacja m a ł yc h i ś red ni ch przeds i ębiors tw . Tego typu firm y w w i ę k szy m stopni u ni ż potentaci prze m ys łowi d ecy dują o dynamice rozwoju gospodarczego i zdo lności gos podarki do adaptacj i. Obecnie jedn ak docenia s ię nie tylko ich gospodarcze znaczenie. Zgodnie z dyrektywami pr zyj ęt y mi przez kraj e Unii Europejskiej w 1997 r. w Lu ksemburgu, podczas szczytu po ś wi ęconeg o sprawom zatrudnienia , rozwój mał yc h i ś redni c h pr zed s i ę bi o rs t w traktuje s ię jako ważn e n a rzęd z i e skuteczne w walce z bezrobociem i rozwarstwi eniem społ ecz n y m . Kraje czł o nkow s ki e UE w częśc i deklaracji luksemburskiej poś wię conej rozwojowi po ten cj a łu przed s i ę bi o rc zośc i zobowi ąza ł y s i ę do wspierania rozwoj u zatrudnie nia oraz wyk orzystywania szan s, które ni es ie tworzenie mi ejsc pracy na poziomie lokalnym 23 . P owo łan e przez KE Biuro ds. Kooperacji Prze d s i ę bi o rs t w s tworz yło dla m a ł yc h i śred ni ch firm tzw . sieci kooperacyjne . Rzadk o s i ę jednak zdarza , by dz i a łani a pomocowe wy krac zał y poza s fe rę inform acj i i doradztwa . Nie s ą podejmowane d z iałania , które naru s za łyby zas ad ę konkurencji , nie stwarza s ię leż szczególnych warunków ochronnych dla mał ych firm . W kraj ach UE w latach 1992- 1994 ponad 6% pomocy publi cznej ski erowanej do sektora pr zed s i ę bi o rs tw tra fiał o do mał yc h i ś redni ch firm 24 . Przykła de m programów ponadnarodowych m oże b yć prowadzona na zlecenie Komi sji Europej skiej w 1997 r. kampania informacyjna z więk szaj ąca wi ed zę tych firm na temat skutków wprowadzenia nowej walut y, czyli euro. W latach 1994- 1998 na ini cjat ywy wspólnot owe bez poś rednio w s pi eraj ące m a łe i ś red nie firm y przeznaczono ponad l mld ec u. Ka żd ego roku w krajach Unii powstaje mili on nowych przed s i ę biors tw , a każd e z nich zatrudnia ś re dnio 6 pracowników . O s łaby c h stronach tego typu firm św iadcz ą dane w s k az ujące , że zaledwie p o łowa tych firm d z iała jeszcze po upł y wi e 5 lat25. Pod wieloma w zg l ę dami mał e firmy są w gorszy m poło że niu ni ż du że, a ich atut y (ela s tycz ność i e fe kt y wn ość ) nie zawsze re ko mpen sują te s łabe strony .. n A. Nowak, A. Rutkowski, P. Sokół , Podatki a małe przedsiębiorstwo, cj i" t99I,m7,s. 8- 9. 2J EU im BUd 988, Nilmberg Verlag, Nilmberg 1996, s. 9. 14 EU im Bild 900, Niimberg Verlag. Nllmberg 1996, s. 44. 2S Kleinbetriebe in Spanien, Roro Ve rlag. Miinc hen 1994. s. 98 .. " Przegląd. Organiza..

(11) Znaczellie. w. Popieranie przedsiębiorstw ś rednich i malych w wielu krajach Unii jest jednym z najważniej szyc h celów polityk i strukturalnej. W praktyce po lityka rzą dów wobec małych i ś redni c h firm napotyka jednak wiele przeszkód. Wi elka liczebność lej grupy przedsiębiorstw i jej ogromne wewnętrzne z różnicowanie utrudniają wypracowanie programów, które z jednej stron y by ł yby adresowane do szerokiej grupy przed s i ęb i orst w, z drugiej zaś byłyby wystarczająco specyficz ne, aby ro zw i ązywać problem y przedsiębiorstw tak różnych jak warsztaty naprawy obuwia czy innowacyjne firm y komputerowe. Rząd zący nie un ik n ą odpowiedzialności za sta n tego sektora zarów no ze względ u na wyborcze znaczenie tej licznej grupy przedsiębiorców i pracowników,jak i znaczenie tych przedsiębiorstw dla gospodarki . Odpowiedzialność ta jest przek ładana na politykę ws parcia. Programów takich jest wiele. ł ecz wc i ąż zbyt mał o wiadomo o sku t eczności interwe ncyjnyc h działań pań s twa . Mo ż na np . za ło żyć ni ew ielką skuteczność subsydiowania tworzenia nowych firm , pon iewa ż wolny rynek i tak sprzyja powstawaniu optymalnej ic h liczby. Podobnie uważa się. że p ożyczki bankowe bardziej dyscyplinują przedsięb i or stwa ni ż grant y przyznawane przez agencje publiczne. C h ociaż brakuje zadowalających badań, które ocen i a ł yby wa rt ość naś ł adowan i a programów ws pierających wp rowadzonyc h przez rządy innych krajów, warto za nali zować przykład Hiszpanii , gdzie reforma w zakresie kredytowan ia małych i średnic h przed s i ębiors tw za k o ń czy ła s i ~ sukccsc m 2~.. W latac h 199 1- 1993 ma łe i ś rednie firmy w Hiszpanii przeżywa ł y g ł ębok i kryzys. wicie milionów obywatel i strac ił o pr acę. Dz i ęk i podjętym przez rząd dz iał an i o m os i ągn i ę t o niespotykane rezultaty - w ciągu 6 miesięcy udział w s przedaży produktów wy twarzanych przez małe i ś rednie przedsiębiorst wa wzrósł o 35%. W ciąg u 3 lat przeprowadzono refo rm ę systemu wzajemnych gwarancji i syste mu regwarancji pań s t wowych. W celu uzyskani a kredytu nie jest wymagane. jak w Pol sce. zabezpieczenie m ająt k owe indywid ualnych przedsiębiorców. W Hi szpan ii powstaly organizacje sa mopomocy finansowej, tzw. Towarzystwa Wzaje mn yc h Gwarancji. Cale przedsięwzięcie nadzoruje ce ntraln y bank h i sz pań s k i, który ponadto daje gwarancje pewności. Du ży nacisk położono na kredytowanie dzia ł alności innowacyj nej. Przy kład Hi szpanii dowodzi - jak uw ażają e kon o mi ści - że ana liza probl emów małych i ś red~ nic h firm i zdecydowan ie podjęt e działania przynoszą dużo kor zyści gospo~ darce kraju. Działan i a takie są bardziej efektywne,jeśli wprowadza je państwo. Mał e i średn i e fi rmy s tanowi ą ponad 90% ogó łu przed siębio r s t w. Firm y dzia ł ają ce w k.rajac h UE s kupi ają 66% osób zatrudnionych w gospodarce i wypracowują 2/3 doc hodu narodowego. W Polsce prac uje w ni ch 54% zatrudnionych (z t e n de n cj ą wzros t ową), a ud zi ał w PKB przekracza 30%. Polskie MSP m ają 20- 22% udziału w eksporcie. We wszystkic h krajach UE ten ud z iał jest znacznie większy. Niekorzystnie dla polskiego sektora MSP kształ26 Ball"wesell ill Poleli. Gen M ayer Verlag, Wien 1999..

(12) li/zislaw Krawiec. tuje s i ę porównanie z wielkością nakładów inwestycyjnych , zw ła szcza na Iwo* rzeni e s tał yc h mi ej sc pracy . Porównania te nie oddają pełnego obrazu syt uacji ze względu na r óżnice w definicjach MSP stosowanyc h w UE i w Pol sce . Un ijne definicje MSP Polska zobowiązała s i ę wprowadzi ć do końca 2002 L Definicj a d ot ycząc a MSP zosta ła zawarta w projekcie ustawy O działaln ośc i gos poda rczej. Ma by ć ona poszerzona w wprowadzen ie pojęcia miniprzed s i ę* biorstwa, czyli firmy zatrudniającej do 4 osób. W Pol sce pr zeważają w ł aśnie firmy tej wi e l kości. Przewiduje s ię jednak wy s tąpienie problemów zw ią zanyc h z wyodrębnieniem tej kategorii pr zed s iębi orstw w opracowaniac h Głów n ego U rzędu Statystycznego. Słabą s troną ponad 2,3 mln pol skich małyc h i ś rednich firm jest ich rozbicie. Ty łk o ni es pełna polowa z nich nalczy do izb gos podar* czyc h. kt órych jest w kraju ponad 3 tys .. z czego tylko 250 ma zasięg ogó łn o* pol sk i. ł zby te zazwyczaj nie współpracują ze sobą. Taka sytuacja nic wystę puje w zadn ym z pań s tw UE, a w większośc i z nich przynale ż no ść do sa m o rząd u gospodarczego jest obligatoryj na . Równi eż do s t ę pn ość k.redytów , czy tez łat wość pozyskiwania ś rodków na roz poczęc i e lub rozwój d z iałalnośc i gospodarczej jest inna ni ż w krajach UE. MSP są jednak coraz częśc i ej postrzegane jako szansa dla Polski w przyszlym współdz iałaniu z krajam i UE. Tym bardziej że kraje Unii wspierają rozwój pol ski ch MSP , udo s t ę pniają c środ ki pomocowe. Do 2002 L nakład y z bud że tu centralnego na reali zacj ę programu tej pomocy wy nios ą ok. 232 mln zł. Du ży m wsparciem dla działań r zą du będą ś rodki pomocowe z Unii Europejskiej. W latach 1999- 2002 Polska otrzyma co najmniej 11 7 mln zł. Sektor MSP powinien s tać się pod s tawą rozwoju gospodarczego. 80% wło ski ego eksportu to produkt y i u s łu g i małych i ś rednich przedsiębiors tw , w eksporcie polskim ud z iał tego sektora ni e przekracza 25 %. Mimo to znaczenie mały c h i ś redni c h przed s iębi ors t w w polskiej gos podarce systematyczne wzrasta. Obecnie mają one ok. 50% udział w tworzeniu PKB, zatrudnionych jest w nich 67 % pracowników gospodarki narodowej (ok. 10,5 mln osób). Zbyt ni ski jest jednak poziom nakładów inwestycyjnych w tych fimla ch. W 1997 L s tan o wił on ok. 42% inwestycji poczynionyc h w pol skiej gospodarce. Zwiększe ni e zdolności MSP do włas n ych inwestycji jest jednym z celów przyjętego przez Radę Mini strów programu pn . "Kierunki działań rządu wobec mały c h i ś redni c h prze d s iębi ors tw do 2002 L " Rząd zamierza osiągnąć ten cel m.in . poprzez stworzeni e proinwestycyjnego systemu podatkowego, zw i ęk szenie dostępu MSP do "kredytów i pożyczek bankowych, fundu szy poręcze ń kredytowych , leas ingu, fundu szy venture capital oraz rynku kapitalowego". K ształtując " warunki dla tworzenia i pełn ego wykorzystania po t e n cjału rozwojowego sektora MSP" , m.in. w dziedzinie tworzenia nowych miej sc pracy , rząd chce z wi ę k szyć konkure ncyjno ść tych firm i stworzyć im równe szan se działania na wo lnym rynku . Mają zostać zatem ograni czone bariery biurokratyczne, finan sowo mają być wspierane przedsięwzięcia innowacyjne i wdroże niowe , wprowadzone ułatwienia w dostępie do zamówie ń publicznych . Obni ·.

(13) i. średllich firm. w. że niu. kosztów zw i ąza n yc h z zatrudnianiem pracowników s łu żyć mają zmiany legislacyjne. Propozycje rządowe mają dotyczyć m.in. noweli zacji kodek su pracy, która wyeliminuje obciążenia pracodawcy kosztami zbyt dłu gic h zwolni e ń chorobowych pracowników. Zwiększona ma być też dopu szcza lna li czba godzin nadli czbowych i przywrócona możliwość zawierania nieograniczonej liczby umów okresowych.. 6 . Małe I średnie przedsiębiorstwa lako klient sektora bankowego W Pol sce w 1990 r. sektor MSP praktycznie nie. i s tniał. Zauważal n a. li czba prywatnych MSP była jedynie w rolnictwie i rzemiośle . W warunkach tran sformacji gospodarki na s tąpił jednak jego dynamiczny rozwój. Mo ż na szacować, że w polowie lat 90. powsta ło ponad 75 % wszystkich działającyc h obecnie mał yc h i ś red ni c h firm . Pomimo korzystnych zmian udział sektora MSP w gospodarce pozostaje nada l stosunkowo niewielki w porównaniu z krajami rozwiniętymi . W sy tuacji wymagającej kontynuowania restrukturyzacji przem ys łu (w szczegó ln ośc i starych okręgów prz e m ys łowyc h ), a także wobec wymagań dotyc zący c h wzrostu efe kt ywności produkcji ro lniczej (której n iezbędnym elementem będz i e odpływ sil y roboczej z tego sektora) , należy s i ę s podzi ewać dal szego dyna micznego wzrost u liczby i znaczenia MSP w polskiej gospodarce. Rozwój sektora MSP napotyka wiele barier. J ed ną z najc zęśc iej wskazywanyc h przez firmy jest ograniczony dostęp do iródeł finansowania działa l no śc i za po m ocą obcego kapitału. Odnosi się to w szczególnośc i do kredytów ban kowych. Na l eży bowiem s twierdzić , że większość banków ni e jest zainteresowanych finansowa niem rozwoj u małych i ś redni c h przedsiębio rs tw . ZW hl szcza dopiero rozpoczynających działalno ść lub funk cjonującyc h na rynku przez krótki czas. Dla wielu z nich dzialalność w tej grupie klientów charakteryzuje się bOwiem wysokim ry zykiem i niewielką opłacalnośc ią. Decydują o tym na s t ępujące czynniki: - MSP nie mieszczą s i ę w credi t ratingu (punktowej ocen ie atrakcyjn ośc i i wiarygodności kred ytowej danego klienta) więk szośc i du życ h banków . Dla instytucji d z iałającyc h na większą skalę koszty związane z obsług ą pojedynczego kredytu dla małego lub średniego podmiotu są porównywalne z kosztami dużego kredytu inwestycyjnego; - du ża li czba MSP ze względu na królki okres funkcjonowania nie jest w stanie udo s tępnić pe łn ej i wiarygodnej informacji finan sowo-ekonomicznej o wlasnej sytuacj i. Małe i średnie finny nie dy spon ują z reguly wy s tarczający m mają tki em, prlez co nie s ą w sla nie zaoferować pod zaciągane kredyty odpowiedn ich zabezpieczeń dobrej jakośc i w postaci aktywów akcept owanych przez bank;.

(14) Zdzó'low Krawiec. - finan sowani e działalności mały c h i średni ch przedsiębiorstw przez banki wymaga opracowania elastycznych procedur udzielania kredytu, które z jednej strony nie stwarzałyby nadmiernych dla kredytobiorcy trudno ści i uw zg l ęd niały specyfikę MSP, z drugiej natomiast wystarczająco zabez pi ecza łyby interesy banku. Z przedstawionych powyżej powodów obsługa podmiotów nale żącyc h do sektora MSP rzadko jest uznawana za priorytetowy element strategii poszczególnych banków. Należy jed nak stwie rd zić, że mał e i ś red nie przed s i ęb iorstwa mogą dla niel",órych z nich s tanowi ć atrak cyj ną g rupę klientów. Istotne bowiem są możliwości ich dynamicznego rozwoju . Finansowanie dzialalności MSP powinno być szczegól ni e korzyst ne dla małych banków, których ska la działania i możl iwośc i kapitałowe odpowiadają skal i działania MSP. a które ze względu na ograniczenia prawne i brak mo ż li wości konkurowania na rynku z większymi instytucjami nie są w stanie obsługiwać dużych podmiotów gospodarczych. W takiej sytuacj i związan i e starannie wyselekcjonowanych malych i ś rednich przedsiębiorstw z bankiem może zapewnić mu stabil ny i wysoki popyt na nowe i ciągle od nawiane kredyty. Działania taki e umożli wiają zarówno rozwój banku,jak i wpływają korzystnie na rozwój wspó łpra cujących z nim przedsiębiorstw. Dodatkową zaletą jest mniejsza konkurencja ze strony innych banków ze względu na ni s ką ocenę atrakcyjności tego sektora przez duże in stytucje. jak również ciąg l e zwiększającą s ię liczbę potencjalnych klientów - podmiotów w sektorŁe MSP. Obecnie na polskim rynku do banków zaj mującyc h s i ę finansowaniem rozwoju sektora MSP można zaliczyć: - Pierwszy Polsko - Amerykański Bank, który finan sowanie działalności uważa za priorytetowy element strategii. - Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonom i cz nyc h (B ISE). który zgod ni e z wol'l za łożycie li jest narzędziem restrukturyzacji gospodarki wypełniającym swoją misję poprzez finansowanie w łaśni e małych i średnic h przedsiębiorstw działa jących poza rolnictwem, ~ Kredyt Bank, który zwiększając konsekwentnie ska l ę działalności będzie prawdopodobni e jednak zw racał s ię w kierunku finansowania większych podmiotów, - banki spó ldzie lcze i rzemiosła działające na niewielką s kal ę na rynkach lokalnyc h. Oprócz banków pewne zainteresowanie sek torem MSP moż na zaobserwować w niektórych większych podmiotach (np. PKO SP. BGŻ. WSK) . Obsługa małych i średnich przeds iębi o rstw ni e jest jednak dla Iyc h instytucji priorytetowym eleme ntem strategii , co powoduje , że finansowanie,jakie oferują one MSP , jest znaczni e ograniczone. Należy także wspomnieć o Banku Gospodarstwa Krajowego, którego zadaniem jest jednak jedynie udzielanie poręcze ń kredytowych dla małych i śred nich przedsiębiorstw z fundu szu przekazanego mu pr.lez Skarb Panstwa, a nie prowadzenie w stosunku do tego sektora typowej działałnośc i kredytowej..

(15) Znaczenie. I. Wydaje s ię zatem, że PPA Bank jest jednym z nielicznych podmiotów w branży, które przyjęły za ce l strategiczny obsługę małych i średn i c h przeds i ębiorstw. Można zatem s twierdzić , że w prowadzeniu tego typu działalno ści nie spotyka się on z dużą konkurencją. Najlepszy obraz efek t ywności funkcjonowania tego banku będzie można u zyskać porównując go z dwoma podmiotami. które dotychczas t akże konce ntrował y się na obsłudze MSP - Kredyt Bankiem i BISE. Wydaje s ię, że porównanie z innymi bankami działającymi w tej branży może prowadzić do błędnych wniosków, gdyż na obraz calej branży decydujący wp ł yw mają duże banki (najczęśc iej o uniwersalnym profi lu działalności), których skala działania wyk lucza możliwość tak szybkiego rozwoju, jakiemu podlega PPA Bank. Literatura. BankweselI ill Polen, Gert Mayer Verlag. Wien 1999. Drucker P., Inn owacje i przedsiębiorczość, Praktyka i wsady, PWE, Warszawa 1992. Encyklopedia biznesu, t. I , Wyd . Fundacja Innowacje. Warszawa 1994. EU im Bi/d 988, Niimberg Verlag, Niimberg 1996. EU im Bild 900, Niimberg Verlag, Niimberg 1996. Fro.lckowiak W., Ztmim zaczniesz wlasny biznes, "Businessman Magazine" 199 1, nr 6. Frydrich M .. Firmy krakowskie w Business Center Club. Krakowski Biuletyn Gospodarczy 1994. nr 2. Informator PBPRB. Polsko-Brytyjski Program Rozwoju Przedsiębiorczości, Konsulat Brytyjski. Kasparkiewicz W .. Mikosi k S., Leksykon przedsiębiorczości. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź 1993. Kleinbetriebe in Spanieli, Roro Verlag, Milnchen 1994. Koryńsk i P. , Moje małe przedsiębiorstwo, Fu ndacja Gospodarcza NSZZ "So li darność", Gdańsk 1992. Nowak A .. Rutkowski A .. Sokół P., Podatki a male przedsiębiorstwo. "Przegląd Organizacj i" 1991. nr7. Nowak A .. Rutkowski A., Sokół P .. Wspieranie małych przedsiębiorstw, "Pr/.eg ląd Organizacj" 199 1. nr 2. Podstawy prz.edsiębiorczości. pod red . J. TargaIskiego . AE w Krakowie , Kraków 1995. Pohl C .. BetriebswirtscllOftslehre der Mil/el Kleinbetriebe, Erich Schmidt Verlag, Berlin 1982. Pomocjinonsowa, Biuletyn Informacyjny Fundacji Promocji Rozwoju Regionu Krakowskiego 1995,n r4 . Poznanska K., Schulle-Zurhausen M .. Kryteria klasyfikacji małych i średn ich przedsię biorstw, .. Prtegląd Organizacji" 1994 . nr 2. Rapon Agencji Rozwoju Regionu Krakowskiego SA za 1994 L, Kraków 1995 . Sękiewicz J .. Komercjalizacja nauki i transfer technologii - uwarunkowania krajowe, Fundacja Progress & Busi ness, Kraków 1994. Straszynski W., Znaczenie malych przedsiębiorstw w gospoda rce rynkowej. "Przegląd Organizacji" 1991, nr 6 ..

(16) Zdzislaw Krawiec The Importance ot Smali and Medium Enterprises in Bolstering Econom ic Growth This article explains the concept or foreign direct investment and ils determinants. Nexl, the author clarifies the concepl or foreign trade as weJl as the fa ctors thal govem it. The artictc characterises Ihe fo llowing: the location or companies with foreign capital participat ion by voivodship (province), the branch and geographical slructu res or foreign investment, foreign investment in the automobile induslry, the main fore ign investors by count ry of orig in (as on 3 1 Deccmbcr 1998), the tumover size . dynamics and structure of companies wit h forei gn capital participation, and the struclure of forcign Irade in goods of companies with foreign capital participation . Next, the article presents an analysis of the main inveslmenls of EU counlries in Poland in 1999 as well as an evaluation or the conditions for foreign investment in Poland . The aulhor also looks al posilive fac tors and barriers lo foreign investment..

(17)