6. Ba³tycka Konferencja Stratygraficzna
Sankt Petersburg, Rosja, 23–25.08.2005
6. Ba³tycka Konferencja Stratygraficzna odby³a siê wdniach 23–25.08.2005 r. w Sankt Petersburgu — w jednym z najbardziej atrakcyjnych miast w Rosji, za³o¿onym w 1703 r. przez cara Piotra I. Rozci¹ga siê ono na wyspach w delcie Newy, uchodz¹cej w tym miejscu do Zatoki Fiñskiej Morza Ba³tyckiego. Jest to jeden z najwiêkszych portów morskich Rosji, po³¹czony drogami wodnymi z morzami: Bia³ym, Azowskim, Kaspijskim i Czarnym. Powierzchniê St. Petersburga (670 km2
) zamieszkuje 4,7 mln mieszkañ-ców. Ta nadmorska metropolia, bêd¹ca w Rosji najwiê-kszym po Moskwie centrum kulturalnym i gospodar-czym, a jednoczeœnie prê¿nym oœrodkiem naukowym, zosta³a og³oszona przez UNESCO ósmym najbardziej atrakcyjnym turystycznie miastem œwiata. Wystarczy prze-cie¿ wymieniæ choæ kilka obiektów, o których ka¿dy s³ysza³ i na pewno wielu chcia³oby zobaczyæ, poczynaj¹c od Pa³acu Zimowego czyli Ermita¿u, przez twierdzê Pie-tro-Paw³owsk¹, Peterhof (letni¹ rezydencjê cara Piotra I), Kronsztad i ulicê Puszkiñsk¹, a koñcz¹c na historycznym kr¹¿owniku Aurora.
6. Ba³tycka Konferencja Stratygraficzna zosta³a zorga-nizowana przez VSEGEI — Wszechrosyjski Instytut Geo-logiczny im. A.P. Karpiñskiego — który jest partnerem Pañstwowego Instytutu Geologicznego w badaniach pro-wadzonych w ramach programów Centrum Doskona³oœci Badañ Œrodowiska Abiotycznego REA i Ba³tyckiego Sto-warzyszenia Stratygraficznego.
Uczestnikami konferencji byli badacze reprezentuj¹cy szerokie spektrum dziedzin — nie tylko stratygraficznych, w tym biostratygraficznych (palinologia, paleontologia,
mikropaleontologia i paleozoologia), litostratygraficznych i chronostratygraficznych, ale równie¿ zajmuj¹cy siê sedy-mentologi¹, mineralogi¹, wulkanizmem, tektonik¹ oraz zmia-nami œrodowiska abiotycznego: globalnym ociepleniem, wahaniami poziomu wody w paleojeziorach oraz zmiana-mi poziomu morza.
W konferencji wziê³o udzia³ ponad 100 przedstawicieli wa¿nych, œwiatowych oœrodków naukowych z Austrii, Australii, Belgii, Bia³orusi, Bu³garii, Chin, Estonii, Fran-cji, Iranu, Japonii, Litwy, £otwy, Niemiec, Kanady, Polski, Stanów Zjednoczonych Ameryki i Wielkiej Brytanii.
W dniu otwarcia konferencji, które nast¹pi³o 23.08.2005 r. o godzinie 10 w auli wyk³adowej budynku VSEGEI na Wasilewskim Ostrowie, odby³a siê uroczysta sesja plenar-na. W kolejnych dniach w ró¿nych miejscach odbywa³y siê jednoczeœnie sesje tematyczne: ordowicko-sylurska, dewoñ-sko-karboñska, czwartorzêdowa, dotycz¹ca projektu IGCP 491 oraz posterowa.
W sesji czwartorzêdowej, pod przewodnictwem A. Rau-kasa z Estonii, wœród wyg³oszonych referatów zdecydowa-nie dominowa³y wyst¹pienia przedstawiaj¹ce mo¿liwoœci i osi¹gniêcia poszczególnych metod badawczych w geologii czwartorzêdu.
Pod wzglêdem merytorycznym czêœæ referatowa kon-ferencji sta³a na wysokim poziomie. Jednak zadziwiaj¹co ma³e by³o grono specjalistów od czwartorzêdu, z którego to powodu zosta³a odwo³ana czêœæ terenowa dotycz¹ca tej problematyki.
Joanna Rychel
Wspomnienie o kolegach z Sekcji Górniczo-Hutniczo-Naftowej
Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii
Minê³o ponad 60 lat od powo³ania Stowarzyszenia Tech-ników Polskich (STP) w Wielkiej Brytanii, a w jego ramach Sekcji Górniczo-Hutniczo-Naftowej. Dzia³ania i osi¹gniê-cia tej sekcji zosta³y wyczerpuj¹co przedstawione przez W.H. Folkierskiego w pracy Wspomnienia z dzia³alnoœci
wychowawców i wychowanków Akademii Górniczej w Krakowie na obczyŸnie w latach wojny 1939–1945
(Wydawnictwo Literackie, Kraków 1989), w rozdziale pt.
Trudne lata AG.
W 1939 r. wiêkszoœæ wspominanych przeze mnie kole-gów studiowa³a w Akademii Górniczej, nieliczni zaœ byli studentami innych uczelni. Po klêsce wrzeœniowej przedos-tali siê oni do Francji, gdzie brali udzia³ w walkach II woj-ny œwiatowej jako ¿o³nierze jednostek polskich w kampa-nii francuskiej. PóŸniej los rzuci³ ich do Wielkiej Brytakampa-nii, gdzie walczyli w ró¿nych jednostkach Wojska Polskiego. Wielu z nich ma za sob¹ wspania³¹ kartê wojenn¹. Nale¿¹ do nich m.in.:
Wojciech Dom¿alski — oficer nawigacyjny okrêtu podwodnego Dzik; wielokrotnie odznaczany — geo-fizyk;
August Nieniewski — uczestnik walk w Tobruku, póŸniej zastêpca dowódcy zaopatrzenia II Korpusu WP oraz oficer ³¹cznikowy brytyjskiej administracji wojskowej — geolog;
Stanis³aw Oczkowski — uczestnik walk w Tobruku, póŸniej bitew II Korpusu we W³oszech; wielokrot-nie odznaczany, w tym Krzy¿em Virtuti Militari — geofizyk;
Jan Rduch — uczestnik walk we Francji, nastêpnie w Armii Brytyjskiej w Afryce Zachodniej, Birmie i Egipcie w stopniu majora — geofizyk;
Stefan Wlekliñski — uczestnik kampanii wrzeœnio-wej, póŸniej w Wojsku Polskim we Francji, Anglii i na Œrodkowym Wschodzie, bra³ udzia³ w walkach II Korpusu we W³oszech — geolog;
377
Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 5, 2006
Edward Zarudzki — jako pilot w stopniu majora zas³u¿y³ siê w Bitwie o Angliê; odznaczony Krzy-¿em Virtuti Militari i wieloma innymi odznaczenia-mi brytyjskiodznaczenia-mi i polskiodznaczenia-mi — geofizyk.
Wybitni przedstawiciele nauki i techniki, maj¹c na uwadze koniecznoœæ przygotowania dla kraju na okres powojenny wysoko wykszta³conej kadry specjalistów, powo³ali w 1942 roku Radê Akademickich Studiów Tech-nicznych (RAST), do której weszli m.in. prof. S. P³u¿añski i prof. S. Skoczylas. By³ych studentów kierowano na uczelnie, by ukoñczyli przerwane przez wojnê studia. Jedn¹ z tych uczelni by³a Royal School of Mines w Birming-ham. Jej wyk³adowcami byli tak¿e wybitni polscy naukow-cy i specjaliœci: M. Balicki, W. Cybulski, A. Jakubowski, M. Ksi¹¿kiewicz, A. Sk¹pski i S. Wyrobek.
W 1945 r. zorganizowano we W³oszech (Bolonia) Sek-cjê Górniczo-Hutniczo-Naftow¹ Stowarzyszenia Techników Polskich. Inicjatorem i przewodnicz¹cym sekcji zosta³ August Nieniewski — wychowanek Akademii Górniczej w Krakowie. W celu uzupe³nienia studiów sekcja kiero-wa³a swoich cz³onków na uczelniê w Turynie.
Wspomnieæ nale¿y, i¿ kilku starszych kolegów praco-wa³o przed wybuchem wojny w Pañstwowym Instytucie Geologicznym lub prowadzi³o na zlecenie instytutu bada-nia — Stefan Daszyñski wykonywa³ na zlecenie PIG pomiary grawimetryczne; Micha³ Konecki zosta³ zatrud-niony w PIG w 1936 r. i zajmowa³ siê tematyk¹ geologii z³ó¿ ropy i gazu na Podkarpaciu; Hilary Ortyñski pracowa³ w PIG od 1931 r., zajmuj¹c siê poszukiwaniem wêglowo-dorów na Podkarpaciu; a Stanis³aw Wyrobek w latach 1932–1933 prowadzi³ na zlecenie PIG badania geofizycz-ne na Wschodnim Podkarpaciu i na Pomorzu.
Po wojnie Sekcja GHN Stowarzyszenia Techników Polskich w W. Brytanii liczy³a ponad 100 cz³onków, w tym oko³o 20 kolegów zajmowa³o siê badaniami geologiczny-mi. Filia boloñska sekcji liczy³a 16 cz³onków, w tym 2 geologów.
Po zakoñczeniu dzia³añ wojennych ponad 20 cz³onków sekcji powróci³o do Polski, zasilaj¹c kadrê nauczaj¹c¹ i badawcz¹ AGH i innych uczelni, instytutów naukowo-ba-dawczych oraz zak³adów przemys³owych. Wiêkszoœæ po-zosta³a na obczyŸnie, znajduj¹c pracê w przemyœle wydo-bywczym, przy poszukiwaniach geologicznych czy prze-róbce kopalin w Wielkiej Brytanii i jej koloniach, w Ka-nadzie, Australii, Ameryce £aciñskiej czy Afryce. I tak poza granicami Anglii znaleŸli siê: August Nieniewski (Argentyna, Boliwia), Stanis³aw Oczkowski (Kanada), Edward Polak (Australia), Jerzy Sosnowski (Kanada, Bra-zylia), Stanis³aw Tokarski (Kanada), Czes³aw Twardowski (Kanada), Stefan Wlekliñski (Argentyna, Brazylia), Zbig-niew Wyszyñski (USA, Norwegia) i Edward Zarudzki (Kanada, USA, W³ochy, Dania).
Wielu cz³onków Sekcji Górniczo-Hutniczo-Naftowej STP ma powa¿ne osi¹gniêcia naukowe i zawodowe. Cz³on-kowie sekcji opublikowali wiele prac poœwiêconych meto-dom, technikom i wynikom badañ z zakresu geologii z³ó¿, zagadnieñ wodnych, geofizyki i wiertnictwa. Niektórzy z nich zdobyli najwy¿sze tytu³y naukowe, dzia³aj¹c w ró¿nych oœrodkach przemys³owych i akademickich:
Wojciech Dom¿alski zorganizowa³ i przez wiele lat prowadzi³ niezale¿n¹, znan¹ w œwiecie firmê konsul-tacyjn¹, bêd¹c jednoczeœnie profesorem uczelni w Anglii, Kanadzie i Indiach. W latach 70. i 80. XX w. bezinteresownie wspomaga³ dzia³alnoœæ polskiej
geologii na rynkach zagranicznych. W latach 90. by³ g³ównym konsultantem przedsiêbiorstwa
Petrobal-tic;
Micha³ Konecki by³ wyk³adowc¹ geologii i autorem skryptów dla studentów RAST — Zarys petrografii
wêgla kamiennego oraz Stratygraficzne z³o¿a ropy i gazu;
Lech Makowiecki by³ inicjatorem i wspó³autorem pracy zbiorowej o zastosowaniu metod geofizycz-nych w poszukiwaniach geologiczgeofizycz-nych. By³ wielo-letnim doradc¹ technicznym w Centrum Zasobów Naturalnych, Energii i Transportu ONZ w Nowym Jorku, cz³onkiem za³o¿ycielem Stowarzyszenia Geofizyków Poszukiwawczych w Hadze i podobnej organizacji w USA;
Edward Polak by³ inicjatorem zastosowania metod geofizycznych w australijskim górnictwie wêglo-wym (badanie zagro¿eñ wodnych i t¹pañ);
Czes³aw Twardowski by³ wieloletnim ekspertem ONZ. W œrodowisku geofizycznym by³ uznany za twórcê metody interpretacji polegaj¹cej na odpowiednim „studium charakteru refleksu”;
Stanis³aw Wyrobek by³ szefem sekcji interpretacji prac geofizycznych British Petroleum na Morzu Pó³-nocnym. Pod jego kierownictwem zosta³y wyznaczo-ne g³ówwyznaczo-ne struktury, w tym lokalizacja otworu wiert-niczego, z którego uzyskano pierwsze na wysok¹ skalê dop³ywy gazu (z³o¿e West Sole). Kierowany przez niego zespó³ wyznaczy³ te¿ lokalizacjê otwo-ru, po odwierceniu którego odkryto w 1967 r. z³o¿e ropy naftowej Forties;
Zbigniew Wyszyñski by³ twórc¹ aparatury do moni-torowania postêpu wiercenia Drilloskop i wielolet-nim ekspertem ONZ. Organizowa³ i przez wiele lat prowadzi³ Katedrê In¿ynierii Naftowej na uniwersy-tecie w Trondheim (Norwegia);
Edward Zarudzki by³ badaczem geologii oceanów w Amerykañskim Instytucie Oceanograficznym, pro-fesorem uniwersytetu w Bolonii, a póŸniej na uni-wersytecie w Kopenhadze zajmowa³ stanowisko profesora w zakresie geologii mórz i oceanów oraz wulkanizmu podmorskiego.
Cz³onkowie sekcji utrzymywali tak¿e œcis³y kontakt z kolegami w kraju, szczególnie od pocz¹tku lat 70. XX w., udostêpniaj¹c im aktualne publikacje naukowo-techniczne i czêsto osobiœcie konsultuj¹c wiele przedsiêwziêæ organi-zacyjnych zwi¹zanych z wprowadzaniem metod i technik badawczych, wyborem i zakupem urz¹dzeñ i aparatury badawczej, a tak¿e organizacji eksportu polskiej geologii do krajów na innych kontynentach. Wiedza i bezinteresow-na ¿yczliwoœæ wielu kolegów z sekcji mia³a du¿y wp³yw bezinteresow-na rozwój dzia³alnoœci polskiej geologii na œwiatowych ryn-kach.
Przez wiele lat cz³onkowie Sekcji GHN STP byli w œcis³ym kontakcie z Zarz¹dem G³ównym Stowarzyszenia In¿ynierów i Techników Górnictwa w Katowicach. Wiele ich artyku³ów opublikowano w wydawnictwach SITG.
Obecnie, po szeœædziesiêciu kilku latach, Sekcja GHN Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii koñczy sw¹ chlubn¹ dzia³alnoœæ. Jej cz³onkowie nie pro-wadz¹ ju¿ dzia³alnoœci zawodowej, ale podkreœliæ nale¿y, ¿e na trwa³e zapisali siê w historii polskiej geologii.
Wies³aw Œli¿ewski
378
