W rejonie BMB obserwuje siê mniej lub bardziej wyraŸn¹ trójdzielnoœæ profilu Ca2. Poszczególne poziomy zosta³y okreœlone (od sp¹gu ku stropowi) jako sekwencje A, B i C. Podzia³ ten wprowadzono po raz pierwszy przy analizie utworów dolomitu g³ównego w otworze wiertniczym Lubiszyn 1. Trójdzielnoœæ profilu Ca2 jest obserwowana wyraŸnie w rejonie Buszewa. Im dalej na zachód (rejon Mostna), trójdzielnoœæ utworów dolomitu g³ównego jest coraz s³abiej widoczna. Ma to zwi¹zek z charakterem sedymentacji. Rejon Buszewa, reprezentuj¹cy platformo-wy charakter sedymentacji podlega³ regionalnym zmia-nom œrodowiska depozycji. Zmiany te doprowadzi³y do wykszta³cenia trzech sekwencji depozycyjno-diagene-tycznych widocznych w profilach Ca2.
W rejonie Mostna, gdzie tworzy³a siê bariera wêglanowa, nie obserwuje siê wyraŸnego, pierwotnego zró¿nicowania facjalnego na trzy sekwencje depozycyjno-diagenetyczne. Sytuacja taka jest czêsto obserwowana w utworach bariero-wych równie¿ w innych czêœciach basenu dolomitu g³ównego. Ma to zwi¹zek z tym, ¿e w strefie barierowej zmiany warunków sedymentacji zachodz¹ du¿o wolniej ni¿ na obszarach przyleg³ych.
Pierwotnie cechy strukturalne i teksturalne utworów dolomitu g³ównego maj¹ bezpoœredni wp³yw na ich w³aœciwoœci zbiornikowe. W rejonie Barnówko–Most-no–Buszewo sekwencje A i B charakteryzuj¹ siê porowato-œci¹ pierwotn¹ maj¹c¹ zwi¹zek z cechami strukturalno-teksturalnymi ska³y. Sekwencja A poddana procesowi rozpuszczania wêglanów i ich wtórnej cementa-cji siarczanowej oraz neomorfizmowi agradacyjnemu ma zazwyczaj nisk¹ porowatoœæ. Sekwencja B jest wykszta³cona g³ównie jako greinstony onkoidowo-oo-idowo-intraklastowe z dobrymi pierwotnymi w³aœciwo-œciami zbiornikowymi; podrzêdnie wystêpuj¹ laminoidy algowe o s³abych w³aœciwoœciach zbiornikowych. W sekwencji C, która uleg³a silnej modyfikacji wadycznej mamy do czynienia z dobrymi, wtórnymi w³aœciwoœciami zbiornikowymi. Stropowa czêœæ sekwencji C ma zazwy-czaj podwy¿szon¹ impregnacj¹ siarczanow¹, ograni-czaj¹c¹ w³aœciwoœci zbiornikowe tej czêœci profilu. W rejonie Buszewa, w sekwencji C pojawia siê równie¿ domieszka krzemionki wystêpuj¹cej w przestrzeni poro-wej lub impregnuj¹cej ska³ê. Silnie alkaliczny odczyn stê-¿onych roztworów wêglanu wapnia umo¿liwi³ rozpuszczanie i migracjê krzemionki, która wytr¹ca³a siê w czasie zmiany alkalicznoœci lub odparowania roztworu.
Cechsztyñski dolomit g³ówny (Ca2) na bloku Ko³obrzegu
Aleksander Protas*
Wykonane nowe badania sejsmiczne w rejonie Œwierz-na, Ciechnowa i Jarkowa, jak równie¿ odwiercenie kilku otworów umo¿liwi³y now¹ interpretacjê paleogeograficz-no-facjaln¹ dolomitu g³ównego na bloku Ko³obrzegu.
Na omawianym obszarze wydzielono nastêpuj¹ce stre-fy paleogeograficzne:
platforma wêglanowa,
przykrawêdziowa bariera oolitowa, rampa wêglanowa,
stok platformy wêglanowej, zatoka.
Znaczne zró¿nicowanie paleogeograficzne dolomitu g³ównego ma zwi¹zek z:
nachyleniem bloku Ko³obrzegu ku SE i aktywn¹
tek-tonik¹ blokow¹, synsedymentacyjn¹,
zmienn¹ mi¹¿szoœci¹ anhydrytów i soli cyklotemu
Werra.
Utwory dolomitu g³ównego osi¹gaj¹ mi¹¿szoœæ 8–20 m w zatoce, 20–40 m w strefie rampy wêglanowej, 50–70 m w strefie przykrawêdziowej bariery oolitowej oraz 30– 50 m na platformie wêglanowej. Zró¿nicowanie mi¹¿szo-œci utworów dolomitu g³ównego na omawianym obszarze jest spowodowane zró¿nicowan¹ subsydencj¹ na poszc-zególnych blokach tektonicznych.
Wœród wystêpuj¹cych w dolomicie g³ównym mikrofa-cji mo¿na wyró¿niæ ich zespo³y charakterystyczne dla pos-zczególnych stref paleogeograficznych. W strefie zatoki dominuj¹ dolomity organodetrytyczne z peloidami, ze znaczn¹ domieszk¹ substancji ilastej, drobnego kwarcu i rozproszon¹ substancj¹ bitumiczn¹ (Brojce IG 1, Rymañ 1).
Dolomity organodetrytyczne wystêpuj¹ równie¿ w sp¹gu profilu Ca2 na obszarze pomiêdzy Gryficami — Ko³obrze-giem — Bia³ogardem.
Poza stref¹ zatoki, w nastêpnym etapie depozycji, poja-wiaj¹ siê w strefie platformy wêglanowej warstewkowe stromatolity algowe, czêsto przekrystalizowane o struktu-rze reliktowej, z nodulami anhydrytowymi.
W strefie przykrawêdziowej bariery oolitowej ca³e pro-file Ca2 buduj¹ greinstony onkoidowo-ooidowo-intrakla-stowe (Ciechnowo 1, Ciechnowo 2, Ciechnowo 3). Utwory bariery oolitowej wyklinowuj¹ siê w kierunku rampy i platformy wêglanowej. W otworach wiertniczych Gorzys³aw 2, Gorzys³aw 9, Nowogardek 1, S³owieñsko 1, Trzebusz 1 i Sid³owo 1 barierowe greinstony onkodo-wo-ooidowe wystêpuj¹ w najwy¿szej czêœci profilu Ca2.
Z analizy geologiczno-geofizycznej wynika, ¿e z powodu zró¿nicowanych warunków depozycji, na bloku Ko³obrzegu mamy do czynienia ze znacznym zró¿n-icowaniem mikrofacjalno-facjalnym dolomitu g³ównego. Znaczne utrudnienie przy odtwarzaniu pierwotnego obrazu facjalnego, na omawianym obszarze, stanowi syn- i postse-dymentacyjna tektonika. W zwi¹zku z tym nale¿y pamiê-taæ, ¿e obecna pozycja strukturalna dolomitu g³ównego nie odpowiada pierwotnej z okresu depozycji.
Omawiany rejon, na podstawie obserwowanych w dolomicie g³ównym objawów ropy naftowej lub jej prze-mys³owego nagromadzenia (w z³o¿u), mo¿na traktowaæ jako wysoko perspektywiczny, je¿eli chodzi o mo¿liwoœæ odkrycia nowych z³ó¿ w dolomicie g³ównym.
467
Przegl¹d Geologiczny, vol. 48, nr 5, 2000
*PGN i G S.A. w Warszawie, Oddz. BG Geonafta Oœr. Reg. BG Geonafta — Pó³noc, Pl. Staszica 9,
