Małgorzata Masalska
"Dwie wizje ludowości
romantycznej", Maria Janion,
"Rocznik Towarzystwa Literackiego
im. Adama Mickiewicza" X,
Warszawa 1975 : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 20/1 (63), 185
(II) INGLOT M ieczysław : Norwidowski dramat słowa. "Ruch L ite ra c k i" 1976 z. 4 s . 2 4 7 -2 5 3 .
Artykuł przynosi analizę w iersza "Ostatni despozym", ściśle j - ro z grywanego w tekście dialogu. Zasadą podstawową jest tu "dramatyczny konflikt między poznawczą a faktyczną funkcją język a". P od k reślając ów konflikt krytykuje poeta ry tu alizację zachowań werbalnych w warunkach despotyzmu politycznego, a także zniewalający wpływ rytuału tow arzyskie go, którego nie n arusza bynamniej upadek despotyzmu. Jest zatem w iersz Norwida reflek sją nad społecznym funkcjonowaniem słowa.
b p/63/25 M p
(II) JANION M aria: Dwie wizje ludowości rom antycznej. "Rocznik Towarzystwa Literack iego im. Adama M ickiewicza" X , W arszawa 1975, s . 5 - 2 4 .
Ludowość, jeden z fundamentalnych problemów romantyzmu, je st ważnym elementem nowożytnej kultury polskiej. Dwie formacje literack iej ludowości ukształtowane w romantyzmie przedlistopadowym to: orientacja estety czn o -literack a, reprezentow ana p rzez Adama M ickiewicza, o raz
orien tacja mityczno-ludowa Z. Dołęgi-Chodakowskiego. Różniły s ię m .in .
stosunkiem do przekazów ludowych. Dystans pierw szej umożliwiał ich swobodne artystyczn e p rzek ształcen ia, druga - nakazywała w ierność wo bec nieświadomej, kolektywnej tw órczości ludu. Konsekwencje wynikające z re a liz a c ji założeń tych o rien tacji ukazano na przykładzie poezji pow sta jącej w kręgu Ziewonii oraz przeciwstawionej jej tw ó rczo ści Teofila L e n artow icza. W kolejnych epokach historycznoliterackich odchodzono od romantycznej te o rii ludowości: n atu raliści pokazali wierny obraz życia w si, poeci awangardy przeprow adzili totalną krytykę ludowości.
