Program PBN ICAO w aspekcie efektywności portów lotniczych PBN ICAO program in the aspect of the effectiveness of airports

Andrzej Fellner

Politechnika ĝOąVND, :\G]LDá7UDQVSRUWX

-DURVáDZ3DV]\Q

Polski Klub Lotniczy

PROGRAM PBN ICAO W ASPEKCIE

()(.7<:12ĝ&,3257Ï:/271,&=<&+

5ĊNRSLVGRVWDUF]RQR, VLHUSLHĔ2018

Streszczenie: 0HWRG\ EDGDĔ QDG HIHNW\ZQRĞFLą SRUWyZ ORWQLF]\FK Z WUDNFLH DQDOL]\ Z\G]LHODMą RE V]DU HIHNW\ZQRĞFL ILQDQVRZHM L WHFKQLF]QHM : SU]\SDGNX DQDOL]\ HIHNW\ZQRĞFL WHFKQLF]QHM EH] Z]JOĊGXQDWRF]\VWRVXMHP\DQDOL]\ZVNDĨQLNRZH3)3 TFP), parametryczne (SFA) czy nieparame-tryczne '($]PLHQQHZHMĞFLRZHZ\MĞFLRZHQLHXZ]JOĊGQLDMąV\VWHPyZQDZLJDF\MQ\FKMDNRF]\Q QLND = UHJXá\ ELHU]H VLĊ SRG XZDJĊ WDNLH MDN OLF]ED SUDFRZQLNyZ SRZLHU]FKQLH WHUPLQDOD Sá\W\ lotniska, strefy odlotów itp.) liczba miejsc postojowych(samolotów, samochodów na parkingach). :SURZDG]RQ\ZVNDOLJOREDOQHMSURJUDP3%1,&$2GHWHUPLQXMH]PLDQ\Z]DU]ąG]DQLXSU]HVWU]HQLą SRZLHWU]QąSU]\F]\QLDMąFVLĊGR]ZLĊNV]HQLDHODVW\F]QRĞFLLSU]HSXVWRZRĞFLZJOREDOQ\PUXFKXORW niczym. Wymaga jednak odpowiedniej infrastruktury, odpowiednich zmian prawnych, ale w zamian RIHUXMH NRQNUHWQH NRU]\ĞFL HNRQRPLF]QR-finansowe. Implementacja programu PBN ICAO w skali JOREDOQHMWRUyZQLHĪ]\VNZ]PQLHMV]DQLXGHJUDGDFMLĞURGRZLVNDSU]H]ORWQLFWZR. Odpowiednie pro-cedury PBN (Performance Based Navigation) XPRĪOLZLDMą Z\NRQ\ZDQLH UyĪQRURGQ\FK ÄRIIVHWyZ´ G]LĊNL NWyU\P PRĪOLZH MHVW RJUDQLF]HQLH HPLVML VSDOLQ RUD] KDáDVX 3UREOHPHP MHVW MHGQDN QLH XZ]JOĊGQLDQLHV\VWHPyZQDZLJDFMLGRNáDGQRĞFLRZHMZDNWXDOQLHZ\OLF]DQ\FKZVNDĨQLNDFKHIHNW\Z QRĞFLSRUWyZORWQLF]\FK

6áRZDNOXF]RZH HIHNW\ZQRĞüWHFKQLF]QDSRUWyZORWQLF]\FK3%1DQDOL]\ZVNDĨQLNRZH

1. WPROWADZENIE

Wprowadzany program PBN ICAO >@ GHWHUPLQXMH WUDQVIRUPDFMĊ Z ORWQLFWZLH ]PLDQ\ w ]DU]ąG]DQLXSU]HVWU]HQLąSRZLHWU]QąZFHOX]ZLĊNV]HQLDHODVW\F]QRĞFLSU]HSXVWRZRĞFL Z JOREDOQ\P UXFKX ORWQLF]\P RUD] HIHNW\ZQRĞFL SRUWyZ ORWQLF]\FK -HJR UHDOL]DFMD Z\ PDJD RGSRZLHGQLHM VWUXNWXU\ SU]HVWU]HQL SRZLHWU]QHM Z\SRVDĪHQLD WHFKQLF]QHJR LQIUD struktury, zmian organizacyjno – SUDZQ\FK -HGQDNZ]DPLDQRIHUXMH NRQNUHWQH NRU]\ĞFL ekonomiczno – finansowe. Implementacja programu PBN ICAO w skali globalnej to rów-QLHĪ]\VNZ]PQLHMV]DQLXGHJUDGDFMLĞURGRZLVNDSU]H]ORWQLFWZRJG\ĪRSUDFRZDQHLVWR

sowane SURFHGXU\ 3HUIRUPDQFH %DVHG 1DYLJDWLRQ XPRĪOLZLDMą Z\NRQ\ZDQLH ÄRIIVHWR Z\FK´SRGHMĞüGROąGRZDQLDRSW\PDOL]XMąVWDUW\OąGRZDQLDLORW\WUDVRZHRJUDQLF]DMąF HPLVMĊVSDOLQKDáDVX3ROVNDSRGSLVXMąFUH]ROXFMĊ$$,&$2> 19] w 2007 roku, ]RERZLą]DáD VLĊZGURĪ\üSUHF\]\MQHSRGHMĞFLD*166RUD]LPSOHPHQWRZDüSURJUDPQDZL JDFMLGRNáDGQRĞFLRZHM– 3%1:]ZLą]NX]W\PSRGMĊWH]RVWDá\SUDFHQDXNRZR– badaw-F]HZUDPDFKSURMHNWyZPLĊG]\QDURGRZ\FK+('*((*12,6$396+(53$DE\]UH DOL]RZDüSRGMĊWH]RERZLą]DQLD=D]QDF]\üQDOHĪ\ĪHSURJUDP3%1,&$2Z\PDJDSRWĊĪ Q\FK QDNáDGyZ ILQDQVRZ\FK ZLĊF ]DUH]HUZRZDQR ĞURGNL QD MHJR UHDOL]DFMĊ Z UDPDFK PLĊG]\QDURGRZHJRSURJUDPX6(6$5Single European Sky ATM Research).

3RZ\ĪHM ]DU\VRZDQH JOREDOQH SU]HGVLĊZ]LĊFLD GHWHUPLQXMąFH WUDQVIRUPDFMĊ Z ORWQLF WZLH ]DOHĪQH Vą RG WU]HFK ]DVDGQLF]\FK JUXS F]\QQLNyZ RUJDQL]DF\MQ\FK L SUDZQ\FK WHFKQLF]Q\FK L WHFKQRORJLF]Q\FK RUD] XĪ\WNRZ\FK 1LHVWHW\ REVHUZRZDQ\ RG GDZQD SR VWĊSWHFKQLF]QR-technologiczny w lotnictwie wyprzedza znacznie uwarunkowania prawne DEUDNRGSRZLHGQLFKVWDQGDUGyZSU]HSLVyZFHUW\ILNXMąF\FKVWDQRZLLVWRWQ\KDPXOHF

8Z]JOĊGQLDMąFSRZ\ĪV]HSRGNUHĞOLüQDOHĪ\ĪHSURJUDP3%1,&$2UyZQLHĪLPSOLNXMH SRWU]HEĊSRGHMPRZDQLDSUDFQDXNRZR-EDGDZF]\FKZUyĪQ\FKREV]DUDFKG]LDáDOQRĞFLORW QLF]HM 7\P EDUG]LHM ĪH PHWRG\ EDGDĔ QDG HIHNW\ZQRĞFLą SRUWyZ ORWQLF]\FK Z WUDNFLH DQDOL]\ Z\G]LHODMą REV]DU HIHNW\ZQRĞFL ILQDQVRZHM L WHFKQLF]QHM =D]QDF]\ü QDOHĪ\ ĪH Z SU]\SDGNX DQDOL]\ HIHNW\ZQRĞFL WHFKQLF]QHM EH] Z]JOĊGX QD WR F]\ VWRVXMHP\ DQDOL]\ ZVNDĨQLNRZH 3)3 TFP), parametryczne (SFA) czy nieparametryczne (DEA), zmienne ZHMĞFLRZHZ\MĞFLRZH QLH XZ]JOĊGQLDMą Z IRUPLH MDNLHJRNROZLHN ZVSyáF]\QQLND – nawi-JDFMLGRNáDGQRĞFLRZHM=DVDGQLF]RELHU]HVLĊSRG XZDJĊDQDOL]XMHOLF]EĊSUDFRZQLNyZ SRZLHU]FKQLHWHUPLQDODSá\W\ORWQLVNDVWUHI\RGORWyZLWSOLF]EĊPLHMVFSRVWRMRZ\FKGOD statków powietrznych i innych. W ramach transformacji Performance Based Navigation SUREOHP VWDQRZL EUDN XZ]JOĊGQLDQLD V\VWHPyZ QDZLJDFML GRNáDGQRĞFLRZHM Z DNWXDOQLH Z\OLF]DQ\FK ZVNDĨQLNDFK HIHNW\ZQRĞFL SRUWyZ ORWQLF]\FK =DVDGQH MHVW Z\RGUĊEQLHQLH takiego parametru.

2. CHARAKTERYSTYKA KONCEPCJI PBN ICAO

W ASPEKCIE ZREALIZOWANYCH

PROJEKTÓW: HEDGE, SHERPA

3RVWĊS QDXNRZR-techniczny, szczególnie rozwój technik i technologii satelitarnych, Z\SRVDĪDQLH VWDWNyZ SRZLHWU]Q\FK Z ]LQWHJURZDQH V\VWHP\ SLORWDĪRZR-nawigacyjne to W\ONR SU]\NáDGRZH F]\QQLNL SRF]ąWNXMąFH WUDQVIRUPDFMĊ ORWQLF]ą 1DWRPLDVW G\QDPLF]Q\ wzrost transportu loWQLF]HJRDV]F]HJyOQLHQLHGURĪQRĞüSU]HVWDU]DáRĞüRJUDQLF]HQLDVWDQ GDUGRZHMLQIUDVWUXNWXU\áąF]QRĞFLQDZLJDFMLGR]RURZDQLD&16RUD]]DU]ąG]DQLDSU]H VWU]HQLąSRZLHWU]Qą$70WRJáyZQHF]\QQLNLGHWHUPLQXMąFHNRQLHF]QRĞüSRGMĊFLDHQHU JLF]Q\FKG]LDáDĔ ZFHOXX]\VNDQLDSRSUDZ\WHMV\WXDFMLL]DSHZQLHQLDQDOHĪ\WHJRSR]LRPX EH]SLHF]HĔVWZDORWQLF]HJR =QDPLHQQ\PMHVWĪHMXĪZ r. NATO w opracowanych: 67$1$*L67$1$*]QRUPDOL]RZDáRWHFKQLF]QHZ\PDJDQLDLRNUHĞOLáRSRG VWDZ\ XĪ\WNRZDQLD ORNDOQHJR UyĪQLFRZHJR V\VWHPX VDWHOLWDUQHJR *36 /'*36 GOD SR

WU]HEZ\NRQ\ZDQLDZRMVNRZ\FKPLVMLRSHUDFMLSRGHMĞüLOąGRZDĔ5yZQRF]HĞQLH]DNáD GDQR ĪH SR  U V\VWHP\ VDWHOLWDUQH ]DVWąSLą ZLĊNV]RĞü HNVSORDWRZDQ\FK VWDQGDUGR wych naziemnych systemów radionaZLJDF\MQ\FK RUD] ]DSHZQLą Z\NRQ\ZDQLH ORWyZ 51$9 *166 %\áR WR ]JRGQH ] SU]\MĊW\PL ]DOHFHQLDPL PLĊG]\QDURGRZ\PL ZHGáXJ NWyU\FKNDĪG\VWDWHNSRZLHWU]Q\SRZLQLHQE\üZ\SRVDĪRQ\ZSRNáDGRZ\VHQVRUOXERG ELRUQLNVDWHOLWDUQ\:\NRQDQLHW\FKSU]HGVLĊZ]LĊü]DSHZQLDáRNRPSDW\ELOQRĞüLLQWHURSH UDF\MQRĞü VLá PLOLWDUQ\FK SDĔVWZ F]áRQNRZVNLFK 1$72 %\áR WR XáDWZLRQH ]DGDQLH SR QLHZDĪ *36 MHVW PLOLWDUQ\P V\VWHPHP VDWHOLWDUQ\P FDáNRZLFLH NRQWURORZDQ\P SU]H] USA. ']LĊNL SDUW\F\SRZDQLX3ROVNLZ1$72QDV]HVLá\]EURMHX]\VNDá\ GRVWĊSGRNRGX SUHF\]\MQHJR*365yZQRF]HĞQLH3UH]\GHQW86$XGRVWĊSQLáV\VWHPVDWHOLWDUQ\]NRGHP F\ZLOQ\PGODNDĪGHJRXĪ\WNRZQLNDLZáDĞFLZLHRGWHMSRU\UR]SRF]ĊáDVLĊHUDVNRRUG\QR ZDQHM WUDQVIRUPDFMD ORWQLFWZD RGJU\ZDMąFHJR SRZDĪQą UROĊ Z ĞZLDWRZHM G]LDáDOQRĞFL gospodarczej.[6, 10, 11, @:Z\QLNXSRGMĊW\FKG]LDáDĔ,&$2]DOHFLáRJOREDOQąUHDOL]D FMĊSURJUDPX3%1QDND]XMąFSU]HMĞFLH]QDZLJDFMLNODV\F]QHMVHQVRURZHMGRGRNáDGQR ĞFLRZHM6WZLHUG]RQRSU]\W\PĪHVWDQRZLWRMHGHQ]JáyZQ\FKHOHPHQWów utrzymywania ZLWDOQRĞFLORWQLFWZDF\ZLOQHJR]DSHZQLDMąF\  EH]SLHF]QHZ\GDMQHLHODVW\F]QHXĪ\WNRZDQLHSU]HVWU]HQLSRZLHWU]QHM  RFKURQĊĞURGRZLVNDQDWXUDOQHJR  ]UyZQRZDĪRQHRSHUDFMHQDJOREDOQ\PUHJLRQDOQ\PNUDMRZ\PSR]LRPDFK 2GE\ZDMąF\VLĊDNWXDOQLHSURFHVWUDQVIRUPDFMLEUDQĪ\ORWQLF]HMZHGáXJSURJUDPX3%1 LPSOLNXMHNRQLHF]QH]PLDQ\NWyUHUyZQLHĪVąZ\PXV]DQHSRGSLVDQ\PLUH]ROXFMDPLPLĊ dzynarodowymi a szczególnie A- ,&$2 QDND]XMąFHM LPSOHPHQWDFMĊ Z NDĪG\P NUDMX program PBN3RGNUHĞOLüQDOHĪ\ĪH3ROVNDMHVWV\JQDWDULXV]HPWHJRSRUR]XPLHQLDDQDG LPSOHPHQWDFMąL]KDUPRQL]RZDQąUHDOL]DFMąHXURSHMVNLHJR3%1QDZQLRVHN.RPLVML(X URSHMVNLHM ]DMPXMH VLĊ ($6$ .RV]W\ UHDOL]DFML SODQRZDQ\FK SU]HGVLĊZ]LĊü SU]HNUDF]Dá\ PRĪOLZRĞFLILQDQVRZHSRV]F]HJyOQ\FKSDĔVWZZLHFVWZRU]\á\RQHNRQVRUFMDPLĊG]\QDUR GRZH NWyUH SRGMĊá\ ZVSyOQH G]LDáDQLD Z UDPDFK SURMHNWyZ (*126 $39 +('*( 6+(53$.DĪG\NUDMPXVLDáRSUDFRZDüGRNXPHQW\QRUPDW\ZQHZRSDUFLXRSU]HSURZD dzone badania [7, 8, 9] i LPSOHPHQWRZDü 3%1 1DWRPLDVWRSDUW\ RQDZLJDFMĊ REV]DURZą (RNAV) program PBN [1, 2, @FKDUDNWHU\]XMHVLĊW\PĪH

 ]DZLHUDLáąF]\ZVSyMQąFDáRĞüWU]\]DVDGQLF]HHOHPHQW\LQIUDVWUXNWXUĊUDGLRQDZL JDF\MQąVSHF\ILNDFMĊQDZLJDF\MQąDSOLNDFMHQDZLJDF\MQH, Navigation Specification NAVAID Infrastructure Navigation Application

Performance Based Concept

NAVIGATION

COM SUR ATM

Airspace Concept

Rys. 1. Trzy zasadnicze elementy PBN ĨUyGáR: ICAO Doc. 9613 PBN Manual

 RSDUW\MHVWQDXWU]\P\ZDQLXZ\PDJDQ\FKZDUWRĞFLF]WHUHFK]DVDGQLF]\FKSDUDPH WUyZGRNáDGQRĞüZLDU\JRGQRĞüGRVWĊSQRĞüFLąJáRĞüZ]DOHĪQRĞFLRGHWDSXORWX,

5\V:\PDJDQHZDUWRĞFL513Z]DOHĪQRĞFLRGHWDSXORWX

ĨUyGáR: oSUDFRZDQLHZáDVQHQDSRGVWDZLH,&$2'RF3%10DQXDO

 stanowi trzeci poziom w rozwoju nawigacji,

Rys. 3. Etapy rozwoju nawigacji od standardowej poprzez RNAV do PBN ĨUyGáRRSUDFRZDQLHZáDVQH  VWDQRZLJáyZQ\HOHPHQWNRQFHSFML=DU]ąG]DQLD5XFKHP/RWQLF]\P$70XPRĪ OLZLDMąF]PLDQ\Z]DU]ąG]DQLXSU]HVWU]HQLąSRZLHWU]QąRUD]ZSURZDG]DQLH]DDZDQ sowanych WHFKQLNLWHFKQRORJLLZORWQLFWZLHSRSUDZLDMąFZ\GDMQRĞüSU]HVWU]HQLSR ZLHWU]QHMWUZDáRĞüORWQLVNDUHGXNXMąFRGG]LDá\ZDQLHQDĞURGRZLVNRWUDQVSRUWXSR ZLHWU]QHJRSRGZ]JOĊGHPKDáDVXLHPLVML]ZLĊNV]DüEH]SLHF]HĔVWZRLSRSUDZLüZ\ GDMQRĞüORWX,

 XZ]JOĊGQLD przygotowanie odpowiedniej infrastruktury nawigacyjnej oraz krajo-Z\FK SU]HSLVyZ XáDWZLDMąF\FK VWRVRZDQLH RSHUDF\MQH *166 SRGF]DV ZV]\VWNLFK etapów lotu,

 ]DZLHUD GZLH FKDUDNWHU\VW\F]QH VSHF\ILNDFMH QDZLJDF\MQH ]HVWDZ\ Z\PDJDĔ QLH ]EĊGQ\FK GR Z\NRQDQLD RSHUDFML ORWQLF]HM Z RNUHĞORQHM VWUXNWXU]H SU]HVWU]HQL SR wietrznej,

 PBN stanowi priorytet globalny ICAO - Doc. 9613 „PBN Manual”, zaplanowane do UHDOL]DFMLSU]HGVLĊZ]LĊFLD]QDMGXMąVLĊZ*OREDO$LU1DYLJDWLRQ3ODQ*$13*OR bal Aviation Safety Plan (GASP) D Z\NRQDQH G]LDáDQLD ]HVWDZLD VLĊ Z FRURF]QLH wydawanych np. Air Navigation Report 2017.

Tab. 1

6SHF\ILNDFMDQDZLJDF\MQD51351$9Z]DOHĪQRĞFLRGID]\ORWX

Nawigacja Trasa )D]DSRGHMĞFLD

Oceaniczna Kontynent 3RF]ąWHN 3RĞUHGQLD .RĔFRZD 2GHMĞFLH

RNAV 10 10 RNAV 5 5 RNAV 2 2 RNAV 1 1 1 1 RNP 4 4 RNP 2 2 2 RNP 1 1 1 1 A-RNP 2 2 or 1 1 1 0,3 1 RNP APCH 1 1 0,3 1 RNP AR APCH 1–0.1 1–0.1 0,3–0,1 1–0,1 RNP 0.3 0,3 0,3 0,3

ĨUyGáR: PBN Implementation Plan POLAND, PANSA 2017

,PSOHPHQWDFMĊ SURJUDPX 3%1 Z\PXV]DMą UyZQLHĪ Z]JOĊG\ HNRQRPLF]QH F]\OL VSR G]LHZDQH]\VNLZ\QLNDMąFH]ZGURĪHQLDPLQWHFKQLNLWHFKQRORJLLZEUDQĪ\ORWQLF]HM

 JOREDOQ\]DVLĊJLSRZV]HFKQ\GRVWĊS

 zmniejszone minimalne warunki RSHUDF\MQHGODORWQLVNOąGRZLVN

 ZLĊNV]DHODVW\F]QRĞüZ\ERUXWUDV\ORWXLVNUDFDQLHGURJLLF]DVXSRGHMĞFLDGROąGR wania,

 GRGDWNRZHĨUyGáRLQIRUPDFMLQDZLJDF\MQHM

 PRĪOLZ\ GR ]DVWRVRZDQLD WDP JG]LH QLH PD PRĪOLZRĞFL ]DSHZQLHQLD NODV\F]Q\FK pomocy nawigacyjnych – V]F]HJyOQLHZDĪQHZSU]\SDGNXORWQLVNORWQLFWZDRJyOQH go,

 WDQLJG\ĪQLHZ\PDJDMąFDGRGDWNRZHMLQIUDVWUXNWXU\QD]LHPQHM

 SU]\MD]Q\GODĞURGRZLVNDPLQLPDOL]XMH]XĪ\FLHSDOLZDVNUDFDF]DVORWX]PQLHMV]D KDáDV

: Z\QLNX SURZDG]RQ\FK PLĊG]\QDURGRZ\FK SUDF QDXNRZR-badawczych, zapropono-ZDQR ]DVWRVRZDQLH VDWHOLWDUQHJR V\VWHPX ZVSRPDJDMąFHJR *%$6 GOD SRWU]HE RSHUDF\M Q\FK 2ND]DáR VLĊ ĪH V\VWHP WHQ XPRĪOLZLD Z\NRQ\ZDQLH OąGRZDĔ QD QLHGURĪQ\FK GR tychczas kierunkDFK SRPRFQLF]\FK OąGRZDQLD QS V\VWHP SUHF\]\MQHJR SRGHMĞFLD ,/6 ]DLQVWDORZDQ\MHVWW\ONRQDJáyZQ\PNLHUXQNXZ.UDNRZLH1DWRPLDVWLPSOHPHQWDFMDGOD WHJRV\VWHPX]DOHFDQHJRSURJUDPX3%1LZ\NRQDQ\FKSURFHGXUXPRĪOLZLáDSRGF]DVSR GHMĞFLD SRMHG\QF]HJR VWDWNX SRZLHWU]QHJR GR OąGRZDQLD VNUyFHQLH GURJL R  PLOH QDX W\F]QHSRGF]DVORWXZ\QRVLPLOQDXW\F]Q\FK[JG\ĪOLF]\VLĊVWDUWLOąGRZDQLH VNUyFHQLHF]DVXORWXRPLQXW\]UHGXNRZDQLH]XĪ\FLa paliwa o 82,7 kg (~104 l) [7, 8, 9].

3. :3à<:352-(.786(6$51$$1$/,=ĉ

()(.7<:12ĝ&,3257Ï:/271,&=<&+

1DUHDOL]DFMĊ3%18QLD(XURSHMVNDZ\JRVSRGDURZDáDRGSRZLHGQLHĞURGNLXUXFKDPLDMąF m.in. program SESAR (Single European Sky ATM Research-HJRUHDOL]DFMD]RVWDáDSU]H widziana w trzech ]DVDGQLF]\FK HWDSDFK SU]\]QDQH ]RVWDá\ RGSRZLHGQLH ĞURGNL ILQDQVR ZH DE\ LPSOHPHQWRZDü ]DDZDQVRZDQH WHFKQRORJLH L SURFHGXU\ RSW\PDOL]XMąFH HXURSHM VNąVLHü$70RUD]ZSURZDG]DMąFHUR]ZLą]DQLDQDZLJDF\MQHRSDUWHR*166 [4, 5, 17, 23]. Podczas fazy definiowanLD SURJUDPX 6(6$5 .RPLVMD 7UDQVSRUWX 8( ]DWZLHUG]LáD HXUR SHMVNLSODQXJHQHUDOQHJR]DU]ąG]DQLDUXFKHPORWQLF]\P($7003European ATM

Ma-ster Plan ']LĊNL WHPX PRĪOLZH MHVW QLZHORZDQLH QLHSRĪąGDQ\FK V\WXDFML ]GDU]HĔ Z\

padków lub zminimalizowanie skutków moĪOLZ\FK GR SU]HZLG]HQLD ]DJURĪHĔ 2EHFQLH „European ATM Master Plan” >@ NRRUG\QXMH SHUVSHNW\ZLF]Q\ UR]ZyM ]DU]ąG]DQLD UX chem lotniczym na naszym kontynencie, jest „planem rozwojowym”, regularnie uaktual-QLDQ\P 5yZQRF]HĞQLH  ]DSHZQLRQ\ MHVW SHUPDQHQWQ\ PRQLWRULQJ MHJR UHDOL]DFML JG\Ī ZSHUVSHNW\ZLF]QDMHJRUHDOL]DFMDSRZLQQDGRSURZDG]LüZ UGRRVLąJQLĊFLDVWUDWH gicznych celów projektu SES (Single European Sky) [13, 14, 15, 16, @ L ZSURZDG]Dü Z\PLHUQHNRU]\ĞFLZ]DU]ąG]DQLXUXFKHPORWQLF]\PSRZRGXMąF

 WU]\NURWQ\Z]URVWSRMHPQRĞFLSU]\MHGQRF]HVQHMUHGXNFMLRSyĨQLHĔ,  SRSUDZĊEH]SLHF]HĔVWZDSRGF]DVZ\NRQ\ZDQLDORWyZ,

 G]LHVLĊFLRSURFHQWRZHREQLĪHQLHVNXWNyZORWyZQDĞURGRZLVNR,

 GRVWDUF]DQLH XVáXJ ]ZLą]DQ\FK ] ]DU]ąG]DQLHP UXFKHP ORWQLF]\P XĪ\WNownikom SU]HVWU]HQL]REQLĪRQ\PLNRV]WDPLSU]\QDMPQLHMRSLĊüG]LHVLąWSURFHQW

2VLąJQLĊFLHFHOyZVWUDWHJLF]Q\FKLZ\PLHUQ\FKNRU]\ĞFLZ\PDJDSRGMĊFLDNRQNUHWQ\FK G]LDáDĔZLĊFUHDOL]DFMDSURJUDPX6(6$5]RVWDáDSRG]LHORQDQDWU]\]DVDGQLF]HID]\'H finitiRQ 'HYHORSPHQW 'HSOR\PHQW ]DNRĔF]HQLH WHM ID]\ Z  U 3R ]DNRĔF]HQLX SLHUZV]HMID]\SURMHNWX6(6$5GDOV]ąUHDOL]DFMĊ($7003SU]HND]DQRQDPRF\5R]SR U]ąG]HQLD 5DG\ 8( GR 6-8 SESAR Joint Undertaking 3RZRáDQD LQVW\WXFMD RGSRZLDGD za: organizowanie L NRRUG\QRZDQLH UHDOL]DFML WHJR SURJUDPX ]DSHZQLDQLH QLH]EĊGQ\FK IXQGXV]\ SRSU]H] áąF]HQLH IXQGXV]\ VHNWRUD SXEOLF]QHJR L SU\ZDWQHJR RUD] ]DU]ąG]DQLH QLPL DNWXDOL]DFMĊ FHQWUDOQHJR SODQX ]DU]ąG]DQLD UXFKHP ORWQLF]\P RUJDQL]RZDQLH SUDF technicznych – w zaNUHVLH G]LDáDĔ EDGDZF]R-UR]ZRMRZ\FK ZDOLGDFML L DQDOL] XQLNDMąF

SU]\W\PUR]GUDEQLDQLDG]LDáDĔZáąF]HQLHGRSUDF]DLQWHUHVRZDQ\FKVWURQ]VHNWRUD]DU]ą G]DQLDUXFKHPORWQLF]\PLQVW\WXFML]DSHZQLDMąF\FKVáXĪE\ĪHJOXJLSRZLHWU]QHMXĪ\WNRZ ników, stowarzys]HĔ SUDFRZQLF]\FK SRUWyZ ORWQLF]\FK SU]HP\VáX Z\WZyUF]HJR MDN UyZQLHĪ ĞURGRZLVND QDXNRZHJR LQVW\WXFML QDXNRZ\FK L LQQH 3RGNUHĞOLü QDOHĪ\ ĪH 6(6$5-RLQW 8QGHUWDNLQJ MHVW RUJDQHP 8( SRVLDGDMąF\P RVRERZRĞü SUDZQą L ILQDQVR ZDQ\P ] ZNáDGyZ ZQRV]RQ\FK SU]H] F]áRQNyZ Z W\P SU]HGVLĊELRUVWZD SU\ZDWQH DF]áRQNLHPVWRZDU]\V]RQ\PMHVW3ROVND$JHQFMDĩHJOXJL3RZLHWU]QHM']LĊNLWHPXPRĪ OLZHMHVWSRV]HU]DQLHSU]H]3ROVNĊREV]DUyZVZRMHMG]LDáDOQRĞFLDQJDĪRZDQLHVLĊZSUR jekty badawczo-UR]ZRMRZH NWyUH ZSá\ZDMą QD ]DU]ąG]DQLH HXURSHMVNLP UXFKHP ORWQL czym. Niebawem zostanie opublikowana kolejna, uaktualniona wersja Europejskiego Pla-nu Generalnego ATM, po wymaganych, szeroko zakrojonych konsultacji specjalistycz-nych. To wynika z formalnego mechanizmu konsultacji, standaryzacji, legislacji. Nato-miast ogólna struktura Europejskiego Generalnego Planu ATM wynika z porozumienia PLĊG]\QDURGRZHJRRUD]SRGMĊW\FK]RERZLą]DĔGRW\F]ąF\FKZ\NRQDQLD]DGDĔZ\]QDF]R Q\FKW\PSODQHPJG\ĪSU]\MĊW\GRUHDOL]DFMLSODQJHQHUDOQ\UHSrezentuje jednolite, euro-SHMVNLHVWDQRZLVNR]ZLą]DQH]]DU]ąG]DQLHPUXFKHPORWQLF]\P7\PVDP\PLGHQW\ILNXMH NRQLHF]QHGRSRGMĊFLDSU]HGVLĊZ]LĊFLDQDSR]LRPLHJUXS\LQWHUHVDULXV]\]DNáDGDMąFMHG QRF]HĞQLH F\NOLF]QH VSRWNDQLD Z FHOX XDNWXDOQLDQLD SU]\MĊW\FK ]DáRĪHĔ Z ]DOHĪQRĞFL RG SRWU]HE:]ZLą]NX]W\PSU]\MĊWD]RVWDáDSLUDPLGDOQDVWUXNWXUD(XURSHMVNLHJR*HQHUDO QHJR3ODQX$70ZNWyUHMZ\UyĪQLüPRĪQDWU]\]DVDGQLF]HSR]LRP\VWHUXMąFR– ocenia-MąF\SODQRZDQLDX]JDGQLDQLDLUR]G]LHODQLHG]LDáDOQRĞFL PRZEJĝ&,(32.$=$1( -$.2=0,$1$8ĩ<&,$ :ĝ52'2:,6.8 5261Ą&(*21$7ĉĩ(1,$ RUCHU)

POZIOMÓW SERWISU ATM

INTERPRETACJA KORZYĝ&,

5(=8/7$7=:,ĉ.6=(1,$ 8ĩ<&,$:<ĩ6=<&+32=,20Ï: SERWISÓW ATM (OGÓLNIE: 680$.25=<ĝ&, .25=<ĝ&, LOTU X LICZBA LOTÓW)

ROCZNY RUCH NA POZIOM SERWISU ATM

„NOWY RUCH” -Uĩ<&,( NAJNOWSZYCH '267ĉ31<&+ POZIOMÓW SERWISU ATM „STARY” RUCH -STOPNIOWA KONWERSJA DO WYĩ6=<&+ POZIOMÓW SERWISU ATM M IL IO N L O T Ó W /R O K LATA POZIOM SERWISU 5 POZIOM SERWISU 4 POZIOM SERWISU 3 POZIOM SERWISU 2 POZIOM SERWISU 1 POZIOM SERWISU 0 5\V=ZLą]HNSRPLĊG]\VHUZLVHP$70DZ\GDMQRĞFLąSR]LRPyZ ĨUyGáR: https://www.atmmasterplan.eu

4. :<%5$1(0(72'<$1$/,=<()(.7<:12ĝ&,

LOTNISK

: FHOX SRPLDUX UHDOL]DFML SRVWĊSyZ Z UHDOL]DFML NRQFHSFML $70 HIHNW\ZQRĞü produk-W\ZQRĞüSRMHPQRĞüSU]\MPXMHVLĊ UyĪQHJR URG]DMXZVNDĨQLNL=DQDOL]\ OLWHUDWXU\VSH cjalistycznej [23, 24, @Z\QLNDĪH]DVDGQLF]RSRGF]DVPLHU]HQLDXZ]JOĊGQLDVLĊZVNDĨ QLNLNRU]\VWDMąF]

 F]ąVWNRZHMSURGXNW\ZQRĞFLWHFKQLF]QHMLILQDQVRZHMORWQLVNVWRVRZDQDMHVWPHWRGD PFP - Partial Factor Productivity DQDOL]DZVNDĨQLNRZDED]XMHQDNDONXODFMLV]HUH JXSDUDPHWUyZSUH]HQWXMąF\FKZ\EUDQHHIHNW\GRRGSRZLDGDMąF\FKLPPLDU\UHSUH ]HQWXMąF\FKQDNáDG\,

 UHODW\ZQ\FK Z\QLNyZ HIHNW\ZQRĞFL Z\]QDF]DQLD Z]RUFyZ L LGHQW\ILNDFML HIHNWyZ skali stosowana jest nieparametryczna metoda programowana liniowego DEA - Data

Envelopment Analysis X]\VNLZDQ\ MHVW V\QWHW\F]Q\ PLHUQLN SR]ZDODMąF\ RV]DFR

ZDü ZLHONRĞü QLHHIHNW\ZQRĞFL GDQHM REVHUZDFML Z]JOĊGHP Z\]QDF]RQ\FK EHQ chmarków) [27],

 Z\QLNyZX]\VNDQ\FK]DSRPRFąPHWRG3)3L'($]REOLF]RQ\FKZVNDĨQLNyZZ\ ]QDF]DQHVąPLDU\Z]DMHPQHMHIHNW\ZQRĞFi przy pomocy syntetycznych miar Total Factor Productivity,

 EDGDĔ HIHNW\ZQRĞFL WHFKQLF]QHM REHMPXMąF\FK DQDOL]\ Z\NRU]\VWXMąFH ]PLHQQH WHFKQLF]QHMDNRGDQHZHMĞFLRZHinputsRUD]ZLHONRĞüZ\JHQHURZDQHJRUXFKXMDNR GDQHZ\MĞFLRZHoutputs).

Z analizy liWHUDWXU\ SU]HGPLRWX Z\QLND ĪH SURZDG]RQH EDGDQLD HIHNW\ZQRĞFL WHFK QLF]QHMXZ]JOĊGQLDMą

 zmienne ZHMĞFLRZeQDNáDG\ OLF]ED SUDFRZQLNyZ SRZLHU]FKQLH WHUPLQDOD Sá\W\ ORWQLVNDVWUHI\RGORWyZVWUHI\RGELRUXEDJDĪ\OLF]EDPLHMVFSRVWRMRZ\FKQDSá\ cie lotniska, przy terminalu), liczba stanowisk check-LQOLF]EDWDĞPRGELRUXEDJDĪX OLF]EDEUDPHNOLF]EDPLHMVFSDUNLQJRZ\FK5yZQLHĪVSRW\NDVLĊUR]SDWU\ZDQLHQD NáDGyZ RGG]LHOQLH GOD WHUPLQDOD OLF]ED EUDPHN Z\MĞFLRZ\FK SUDFRZQLNyZ WDĞP EDJDĪRZ\FK PLHMVF SDUNLQJRZ\FK SRZLHU]FKQLD WHUPLQDOD GOD F]ĊĞFL ORWQLF]HM (powierzchnia portu, liczba pasów startowych, powierzchnia pasów startowych, licz-ba pracowników),

 dane Z\MĞFLRZeHIHNWZ]DOHĪQRĞFLRGEDGDQLD

 áąF]Qe dane OLF]ED SDVDĪHUyZ 3$; LOXE RSHUDcji lotniczych, liczba prze-transferowanych ton cargo,

 oddzielne dane OLF]ED SDVDĪHUyZ 3$; LOXE RSHUDFML ORWQLF]\FK OLF]ED SU]H WUDQVIHURZDQ\FK WRQ FDUJR GOD WHUPLQDOD  OLF]ED REVáXĪRQ\FK SDVDĪHUyZ RUD] ZLHONRĞüSU]HZR]yZFDUJRF]ĊĞFLORWQLF]HMOLczba operacji lotniczych i operacji SDVDĪHUVNLFK

$QDOL]DZVNDĨQLNyZPartial Factor Productivity (PFP) MHVWMHGQąRERN'($]QDM F]ĊĞFLHMVWRVRZDQ\FKPHWRGEDGDQLDHIHNW\ZQRĞFLSRUWyZORWQLF]\FK:WHMPHWRG]LHZ\ OLF]DVLĊZVNDĨQLNLRNUHĞODMąFHUHODFMHSRPLĊG]\X]\VNDQ\PLHIHNWDPLQSSU]\FKyGFDá NRZLW\ZDUWRĞüGRGDQDQDMHGQHJRSUDFRZQLNDDQDNáDGDPLQSNRV]WFDáNRZLW\NRV]W operacyjny) lub zasobami (np. liczba stanowisk check-in, miejsc postojowych samolotów

na lotnisku) poniesionymi w celu jego oVLąJQLĊFLD:VNDĨQLN3)3MHVWLORUD]HP]GHILQLR ZDQ\FK F]ąVWNRZ\FK HIHNWyZ GR SRQLHVLRQ\FK F]ąVWNRZ\FK QDNáDGyZ OXE ]DVREyZ :VNDĨQLNL F]ąVWNRZHM SURGXNW\ZQRĞFL PRĪHP\ SRG]LHOLü QD ZVNDĨQLNL ILQDQVR ZHRGQRV]ąFHVLĊGRGDQ\FKILQDQVRZ\FKWHFKQLF]QH (odnos]ąFHVLĊGRGDQ\FKWHFKQLF] Q\FKLPLHV]DQHáąF]ąFHGDQHILQDQVRZHLWHFKQLF]QHZMHGQ\PZVNDĨQLNX:HZVNDĨQL NDFKWHFKQLF]Q\FKMHVWZ\UDĨQ\EUDNZVNDĨQLND]ZLą]DQHJR]V\VWHPDPLQDZLJDF\MQ\PL NWyU\PRĪHPLHüNOXF]RZH]QDF]HQLHZDQDOL]LHHIHNW\ZQRĞFLSRrtu lotniczego.

=DáRĪHQLHP DQDOL]\ Total Factor Productivity (TFP) jest skonstruowanie jednego JOREDOQHJR ZVSyáF]\QQLND NWyU\ RSLVXMH HIHNW\ZQRĞü FDáHJR SRUWX ORWQLF]HJR ELRUąFHJR SRGXZDJĊZV]\VWNLHSURFHV\PDMąFHZSá\ZQDMHJRSURGXNW\ZQRĞü3LHUZV]\PNrokiem SU]\ WZRU]HQLX ZVSyáF]\QQLND MHVW GREyU GOD NDĪGHM ]PLHQQHM ZDJL RGSRZLHGQLHM GR MHM znaczenia w obszarze produkcji lotniska. Kolejnym krokiem po doborze wag, jest stwo-U]HQLH MHGQHJR GOD FDáHJR SRUWX ORWQLF]HJR LQGHNVX NWyU\ MHVW LORUD]HP ZDĪRQHM sumy HIHNWyZGRZDĪRQHMVXP\QDNáDGyZ

Stochastic Frontier Analysis (SFA) - stochastyczny model graniczny. Ten parame-WU\F]Q\PRGHO]DSRPRFąIXQNFMLFHOXEXGXMHL]RNZDQWĊZ\]QDF]DMąFąJUDQLF]QHZDUWRĞFL 'RWDNZ\]QDF]RQHML]RNZDQW\SRUyZQXMHVLĊHPSLU\F]QHZ\QLNLDQDOL]RZDQ\FKSRUWyZ lotniczych [25].

Data Envelopment Analysis (DEA) MHVWV\QWHW\F]Q\PZVNDĨQLNLHPQLHZ\PDJDMąF\P konstruowania funkcji produkcji jak w przypadku poprzedniego modelu SFA. Obliczany MHVWSU]\XĪ\FLXSURJUDPRZDQLDOLQLRZHJRMDNRZDĪRQDVXPDHIHNWyZGRZDĪRQHMVXP\ QDNáDGyZ :DJL ]PLHQQ\FK GRELHUDQH Vą DXWRPDW\F]QLH Z RGUyĪQLHQLX RG PRGHOX 7)3 WDNDE\EDGDQDREVHUZDFMDX]\VNDáDQDMZ\ĪV]\ PRĪOLZ\Z\QLNHIHNW\ZQRĞFLZ]JOĊGHP SR]RVWDá\FK REVHUZDFML 2EVHUZDFMH R QDMZ\ĪV]\FK SR]LRPDFK SURGXNW\ZQRĞFL WZRU]ą L]RNZDQWĊ R HIHNW\ZQRĞFL UyZQHM  SU]\ F]\P SR]LRP QLHHIHNW\ZQRĞFL SR]RVWDá\FK REVHUZDFML MHVW RGOHJáRĞFLą RG L]RNZDQW\ :VNDĨQLN '($ MHVW QDMF]ĊĞFLHM VWRVRZDQ\P ZVNDĨQLNLHPSU]\EDGDQLDFKHIHNW\ZQRĞFLSRUWyZORWQLF]\FK

Tab. 2

:DG\L]DOHW\Z\EUDQ\FKWHFKQLNEDGDQLDHIHNW\ZQRĞFLSRUWyZORWQLF]\FK

Metoda Zalety Wady

PFP - áDWZDGR]DVWRVRZDQLDJG\Vą GRVWĊSQHSHáQH raporty finansowe, - SR]ZDOD]EDGDüSURGXNW\ZQRĞüSRV]F]HJyO Q\FKREV]DUyZG]LDáDOQRĞFL - GXĪDZLDU\JRGQRĞü wyniku. - MHVWEDUG]RZUDĪOLZDQD UyĪQLFHZUHJXODFMDFK NVLĊJRZ\FKLpodatkowych,

- analizuje tylko podzbiory DNW\ZQRĞFLSU]HGVLĊ biorstwa, - EDGDW\ONRSURGXNW\ZQRĞü. TFP - ZVND]XMHQDSURGXNW\ZQRĞüFDáHJRSU]HG VLĊELRUVWZD PRĪOLZRĞüSRUyZQDQLDZ\QL ków z DEA i SFA), - GXĪDVZRERGDZ]DNUHVLHGRERUXGDQ\FK (brak funkcji produkcji),

- Z\JRGQDSU]\DQDOL]LHGáXJRRNUHVRZHMRUD] przekrojowej. - QLHXZ]JOĊGQLDHIHNW\ZQRĞFL poszczególnych XVáXJ - GREyUZDJZ\PDJDSU]\MĊFLDSHZQ\FK]DáRĪHĔ a priori,

- brak dynamicznego doboru wag.

SFA - PDáDZUDĪOLZRĞüQDZDUWRĞFL obserwacji VNUDMQ\FKXZ]JOĊGQLD]PLHQQąEáĊGXOR sowego), - PRĪOLZRĞüSU]HSURZDG]HQLDWHVWyZLVWRW QRĞFLVWDW\VW\F]QHM dla parametrów.

- SUREOHPDW\F]QRĞü dopasowania funkcji produk-cji oraz zmiennych,

- GXĪDLORĞü]DáRĪHĔa priori ]ZLą]DQ\FK]Z\EUD QąIXQNFMą produkcji,

- QDMOHSV]ąSUDNW\NĊZ\]QDF]DMąZDUWRĞFL XĞUHG nione.

Cd. tab. 2

Metoda Zalety Wady

DEA

- PLHU]\HIHNW\ZQRĞüDORNDFML zasobów oraz VLáĊLNLHUXQHNHIHNWXVNDOL

- PDáDLORĞü]DáRĪHĔa priori (brak funkcji produkcji),

- GXĪDHODVW\F]QRĞüGRERUXzmiennych, - automatyczny dobór wag,

- identyfikacja benchmarków i najlepszych praktyk. - PDáDZDUWRĞüG\VNU\PLQDF\MQDSU]\PDáHM liczbie obserwacji, - GXĪDZUDĪOLZRĞüQDZDUWRĞFLREVHUZDFMLskraj-nych. ĨUyGáR: [23]

5. PODSUMOWANIE

Tylko w 2010 r. RSyĨQLHQLDZUXFKXORWQLF]\PZ\QLRVá\POQPLQXWFRSU]HáRĪ\áRVLĊ QDVWUDW\U]ĊGX–11,5 mld euro. Mimo prawnych podstaw do budowy koncepcji Jednoli-WHM(XURSHMVNLHM3U]HVWU]HQL3RZLHWU]QHMPDMąFHMQDFHOXXVSUDZQLHQLHV\VWHPX]DU]ąG]DQLD ruchem lotQLF]\PLUHGXNFMĊNRV]WyZ- Z\QLNDMąF\FK]DUyZQR]RSyĨQLHĔMDNLIUDJPHQ taryzacji europejskiego nieba - NRQLHF]QD RND]DáD VLĊ MHV]F]H ĞFLĞOHMV]D LQWHJUDFMD SURFH VyZ PRGHUQL]DFML ]DU]ąG]DQLD UXFKHP ORWQLF]\P ] EDGDQLDPL SURZDG]RQ\PL Z UDPDFK projektu SESA5'RSURZDG]LáRWRGRXVWDQRZLHQLDÄ(XURSHDQ$700DVWHU3ODQ´NWyUH JRJáyZQ\PLFHODPLVąPLQRSUDFRZDQLHNUDMRZ\FKSODQyZ]PLDQZHZGUDĪDQLXWHFK QRORJLL ZVSRPDJDMąF\FK $70 DNWXDOL]DFMD SODQyZ VWDQGDU\]DF\MQ\FK L OHJLVODF\MQ\FK GRW\F]ąF\FK SU]HSLVyZ ] ]DNUHVX ]DU]ąG]DQLD UXFKHP ORWQLF]\P RUD] ZVSyáSUDFD QD SR ]LRPLHJOREDOQ\PZW\P],&$26WUDWHJLD]DNáDGDWDNĪHZ\NRU]\VWDQLHV\VWHPyZVDWHOL tarnych oraz systemów nawigacyjnych i nawigacji opartej na charakterystykach, tzw. PBN. -HM]QDF]HQLHGRVWU]HJáR =JURPDG]HQLH2JyOQH2UJDQL]DFML0LĊG]\QDURGRZHJR/RWQLFWZD Cywilnego w rezolucji A36-23 „Performance-based navigation global goals” oraz zmienia-MąFą Mą UH]ROXFML $- ,PSOHPHQWDFMD SRVWDQRZLHĔ UH]ROXFML QLH MHVW MHGQDN Z 3ROVFH Z SHáQL PRĪOLZD ] SRZRGX EUDNX RGSRZLHGQLFK DNWyZ SUDZQ\FK UHJXOXMąF\FK VSRVyE FHUW\ILNRZDQLDLXĪ\WNRZDQLDV\VWHPX*%$6

Bibliografia

1. Doc 8168–PANS-OPS Part II. 2. Doc 9613–PBN Manual.

3. Doc 9905–RNP AR Procedure Design Manual.

4. EASA: AMC 20-26: Airworthiness Approval and Operational Criteria for RNP AR Operations.

5. EASA: AMC 20-27: Airworthiness Approval and Operational Criteria for RNP APPROACH (RNP APCH) Operations Including APV BARO VNAV Operations.

6. FAA:TSO C145A: Airborne Navigation Sensors Using the Global Positioning System (GPS) Augment-ed by the Wide Area Augmentation System (WAAS).

7. Fellner A.: SHERPA-PANSA-NMA-D11EP Egnos Poland Maket Analysis, Bruksela 2013. 8. Fellner A.: SHERPA-PANSA-NSR-D21EP Polish National Scenario Report, Bruksela 2013.

9. Fellner A.: SHERPA-PANSA-ENIP-D22EP EGNOS National Implementation Plan, Bruksela 2014. 10. TSO C146A: Stand-Alone Airborne Navigation Equipment Using the Global Positioning System (GPS)

Augmented by the Wide Area Augmentation System (WAAS).

11. AC 20-129: Airworthiness Approval for Vertical Navigation (VNAV) Systems for Use in the U.S. Na-tional Airspace System (NAS) and Alaska.

12. AC 20-105: Approval Guidance for RNP Operations and Barometric Vertical Navigation in the U.S. Na-tional Airspace.

13. 5R]SRU]ąG]HQLH:(QU3DUODPHQWX(XURSHMskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. ustanawia-MąFHUDP\WZRU]HQLD-HGQROLWHM(XURSHMVNLHM3U]HVWU]HQL3RZLHWU]QHM5R]SRU]ąG]HQLHUDPRZH']8/ 96 z 31.3.2004.

14. 5R]SRU]ąG]HQLH:(QU3DUODPHQWX(XURSHMVNLHJRL5DG\]GQLDPDUFDUZVSrawie ]DSHZQLDQLDVáXĪEQDZLJDFMLORWQLF]HMZ-HGQROLWHM(XURSHMVNLHM3U]HVWU]HQL3RZLHWU]QHM5R]SRU]ąG]H QLHZVSUDZLH]DSHZQLDQLDVáXĪE tHNVWPDMąF\]QDF]HQLHGOD(2*']8/]

15. 5R]SRU]ąG]HQLH :( QU  3DUODPHQWX (XURSHMVNLHJR L 5ady z dnia 10 marca 2004 w sprawie RUJDQL]DFML L XĪ\WNRZDQLD SU]HVWU]HQL SRZLHWU]QHM Z -HGQROLWHM (XURSHMVNLHM 3U]HVWU]HQL 3RZLHWU]QHM 5R]SRU]ąG]HQLHZVSUDZLHSU]HVWU]HQLSRZLHWU]QHM']8/]

16. 5R]SRU]ąG]HQLH:(QU3DUODPHQWX(uropejskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. w sprawie LQWHURSHUDF\MQRĞFL(XURSHMVNLHM6LHFL=DU]ąG]DQLD5XFKHP/RWQLF]\P5R]SRU]ąG]HQLHZVSUDZLHLQWHU RSHUDF\MQRĞFL']8/]V-42.

17. 'RF  Ä3URFHGXU\ 6áXĪE ĩHJOXJL 3RZLHWU]QHM =DU]ąG]DQLH 5XFKHP /RWQLF]\P´ '] 8U]ĊGRZ\ 8U]ĊGX/RWQLFWZD&\ZLOQHJR]GQZU]HĞQLD 2014, poz. 62.

18. ICAO A36-23 Performance based navigation global goals. 19. ICAO A37-11 Performance based navigation global goals.

20. „Performance-Based Navigation (PBN) implementation in the European Air Traffic Management Net-work (EATMN)”, Notice of Proposed Amendment 2015-01, RMT.0639 – 19.1.2015, EASA.

21. Ä3RGUĊF]QLN]DU]ąG]DQLDSU]HVWU]HQLąSRZLHWU]QąGOD]DVWRVRZDQLDNRQFHSFMLHODVW\F]QHJRXĪ\WNRZDQLD przestrzeni powietrznej”, EUROCONTROL-GUID-:\GDQLH']LHQQLN8U]ĊGRZ\8U]ĊGX/RW QLFWZD&\ZLOQHJR]GQZU]HĞQLDUSR]

22. SESAR Consortium. „European ATM Master Plan”, edition 2, 2012.

23. Augustyniak W.M.: „(IHNW\ZQRĞF SROVNLFK UHJLRQDOQ\FK SRUWyZ ORWQLF]\FK´ UR]SUDwa doktorska UEP2012.

24. Abdesaken G., Cullmann A.: The Relative Efficiency of German Airports: An Application of Partial Factor Methodology and Data Envelopment Analysis, German Airport Performance (GAP).

25. Barburski J.: Ekonometryczny pomiar efektywnoĞci ekonomicznej instytucji finansowych: Stochastycz-ny model graniczStochastycz-ny kosztów, Bank i Kredyt 41 (1), 2010.

26. Ülkü T.: Efficiency of German Airports and Influencing Factors, Diploma for the degree Master of Sci-ence (MSc) in Economics and Management, SciSci-ence Institute for Competition Policy, Humboldt Univer-sity, Berlin, 2009.

27. Cooper W.W., Seiford L.M., Tone K.: Data Envelopment Analysis: A Comprehensive Text with Models, Applications, References and DEA-Solver Software, Kluwer Academic Publisher, 2000.

PBN ICAO PROGRAM IN THE ASPECT OF THE EFFECTIVENESS OF AIRPORTS

Abstract: Methods of the research on the effectiveness of airports in the course of analysis are allocating the area of the financial and technical effectiveness. In case of analysis of the technical effectiveness irrespective of whether we apply quota analyses (PFP, TFP), parametric (SFA) whether nonparametric (DEA) en-trance/initial variables don't consider navigational systems as the factor. As a rule he is getting down up to the attention so as: number of employees, areas (of terminal, the apron area, the zone of departures and the like) number of parking spaces (planes, cars on car parks). The PBN ICAO program implemented in the global scale is determining changes in managing the airspace, contributing to increase the elasticity and the bandwidth in the global air traffic. However he/she requires the right infrastructure, of proper legal changes but in exchange offers specific benefits economical – financial. Implementation of the PBN ICAO program

in the global scale it is also a profit in reducing the environmental decay by aviation. Right PBN procedures enable the performance diverse „ of ” offsets, thanks to which limiting emission of the exhaust fumes is pos-sible and the noise. However not considering systems of the navigation is a problem in currently listed effec-tiveness of airports indicators.