Leyk, Fryderyk Mirosław
"Masurische Volks-Zeitung" - organ
Mazurskiego Związku Ludowego :
(fragment wspomnień)
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 379-383
F R Y D E R Y K M IR O S Ł A W L E Y K
„MASURISCHE VOLKS-ZEITUNG” —
ORGAN MAZURSKIEGO ZWIĄZKU LUDOWEGO
( F r a g m e n t w s p o m n ie ń ) P l e b is c y t o w y K o m it e t M a z u r s k i p r z y b y ł z e s w y m i u r z ę d n ik a m i n a te r e n w p o ło w ie lu t e g o 1920 r. P o s t a n o w i e n ie g łó w n e g o z a r z ą d u K o m it e t u w W a r s z a w ie z a ło ż e n ia d r u g ie j p o ls k ie j g a z e t y (o b o k „ M a z u r a ”) w j ę z y k u n ie m i e c k im m ia ło b y ć w k r ó t k im c z a s ie z r e a liz o w a n e . D la k ie r o w n ic t w a K o m it e t u n ie b y ło to ła t w e . W s z ę d z ie w id z ia n o n ie p r z y j a z n e n a s t a w ie n i e . S t a le p o w s t a w a ły p r z e s z k o d y . K a ż d y d z ie ń m u s i a ł b y ć w y k o r z y s t a n y . C za s b y l k r ó t k i i s z y b k o le c ia ł, a N ie m c y n a d a l c a łą p a r ą lu d n o ś ć w s w o im d u c h u „ u r a b ia li”. P o c z ą t k o w o s p r o w a d z a n o z G r u d z ią d z a g a z e tę „ D e r W e c k r u f im O s t e n ”. B y ł to j e d n a k im p o r t. W s e d n o n ie t r a f ia ł. K o m it e t w y s ł a ł d o P o l s k i s w e g o u r z ę d n ik a U z ię b łę w c e lu z a k u p ie n ia m a s z y n y d r u k a r s k ie j i c z c io n e k . P r a w ie m ie s ią c j e ź d z i ł p o c a łe j P o ls c e . P o w r ó c ił z n ic z y m . W t e n s p o s ó b s t r a c o n o d u ż o c z a s u . S e k r e t a r z G e n e r a ln y K o m it e t u M a z u r s k ie g o S t a n i s ł a w Z ie liń s k i d e n e r w o w a ł s ię . T a k ie g o o b r o tu s p r a w y n ie s p o d z ie w a ł s ię , b y ł b e z r a d n y .
D o w i e d z ia w s z y s ię o t y m w y s ł a łe m t e le g r a m d o n ie m ie c k ie j f a b r y k i m a s z y n d r u k a r s k ic h w L ip s k u , S c h e it e r i G ie s e c k e z p r o ś b ą o p r z y s ła n ie s w e g o p r z e d s t a w ic i e la w c e lu e w e n t u a ln e g o z a k u p u m a s z y n y d r u k a r s k ie j . P o k ilk u d n ia c h p r z e d s t a w ic i e l s ię z j a w ił . D o s z ło d o p o r o z u m ie n ia . N ie t r w a ło d łu g o i m a s z y n a z o s t a ła s k o m p le t o w a n a p r z e z f a c h o w c ó w f ir m y i s t a ła d o n a sz e j d y s p o z y c j i. B y ła ju ż u ż y w a n a , a le d z ia ł a ła z n a k o m ic ie . N ie b y ła n a w e t d r o g a . Z n a la z ły s ię t a k ż e c z c io n k i. Z m o n t o w a n o ją w d u ż e j s a li n a s z e g o D o m u P o l s k ie g o . Z n a le ź li s ię i p o ls c y z e c e r z y . P r a c a m o g ła r u s z y ć .
N ie d łu g o p o t e m u d a ło s ię Z ie liń s k i e m u k u p ić d r u k a r n ię w O ls z t y n ie od j a k ie g o ś U r b a ń s k ie g o . D r u k a r n ia z c a ły m p o m ie s z c z e n ie m i s p r z ę t e m d r u k a r s k im d o b r z e n a d a w a ła s ię d o w y d a w a n ia g a z e t y . D r u k a r s k i p e r s o n e l p o z o s t a ł. D n ia 29 m a j a 1920 r. u k a z a ł s i ę p ie r w s z y n u m e r „ M a s u r is c h e V o lk s - Z e it u n g ” (M a z u r s k ie j G a z e t y L u d o w e j ) . G a z e t a o b e j m o w a ła c z te r y s t r o n y . P o t r z e b n a g a z e t a m o g ła w r e s z c i e w y c h o d z ić , c h o c ia ż z o p ó ź n ie n ie m . D r u k a r n ia m ie ś c iła s ię w ś r o d k u m ia s t a O ls z t y n a w p o b liż u s t a r e g o k o ś c io ła p r z y k r ó t k ie j b o c z n e j u lic y . „ M a s u r is c h e V o lk s - Z e it u n g ” b y ła o r g a n e m M a z u r s k ie g o Z w ią z k u L u d o w e g o . W y c h o d z iła t r z y r a z y t y g o d n io w o w e w t o r k i, c z w a r t k i i s o b o t y . P o c z ą tk o w o n a k ła d w y n o s ił 10.000, n a s t ę p n ie 20.000 e g z e m p la r z y . G łó w n y m r e d a k t o r e m z o s t a ł Z n iń s k i z P o z n a n ia . B y ł t o s t a r s z y , r u t y n o w a n y i z d o ln y r e d a k t o r , d o b r z e n a d a j ą c y s ię d o w a lk i z n ie b e z p ie c z n y m p r z e c iw n ik ie m . R e d a k t o r e m o d p o w ie d z ia ln y m z o s t a ł P a w e ł R a k o w s k i (P a u l v o n R a k o w s k i) , p o c h o d z ą c y r ó w n ie ż z P o z n a ń s k ie g o . Z n a n y b y ł o n M a z u r o m ju ż z d a w n ie j s z y c h c z a s ó w z p r a c y r e d a k t o r s k ie j „ G a z e ty L u d o w e j ” w E łk u , s k ą d 379
n a z a r z ą d z e n ie w ła d z p r u sk ic h m u s ia ł w y j e c h a ć w c ią g u 24 g o d z in . O d n o ś n ie w ie d z y , e n e r g ii i z d o ln o ś c i n ie u s t ę p o w a ł s t a r e m u Z n iń s k ie m u . O b sa d a r e d a k t o r s k a b y ła w ię c p ie r w s z o r z ę d n a , n ie g o r s z a od n ie m ie c k ie j.
N a c z e ln y m r e d a k to r e m z o s t a łe m ja , p r e z e s M a z u r s k ie g o Z w ią z k u L u d o w e g o . P is z ą c a r t y k u ły w s t ę p n e , p o d j ą łe m z a c ię t y p o j e d y n e k z p r z e w o d n ic z ą c y m n ie m ie c k ic h Z r z e s z e ń O j c z y ź n ia n y c h ( H e im a t v e r e in e n ) , n ie m ie c k ie g o Z w ią z k u M a z u r ó w ( M a s u r e n b u n d ) i s z e f e m p r o p a g a n d y n ie m ie c k ie j , d la N ie m c ó w b a r d z o z a s łu ż o n y m c z ło w ie k ie m , M a k s e m W o r g it z k im . B y ł to p r z e c i w n ik s p r y t n y , z d o ln y i s iln y , „ lis ” p ie r w s z e g o g a t u n k u , w y k s z t a ł c o n y i o b d a r z o n y d o b r ą fa n t a z j ą i ż y łk ą lit e r a c k ą . Z w a lc z a łe m t a k ż e in n y c h p r z e c iw n ik ó w d z ia ła j ą c y c h g łó w n ie w n ie m ie c k ie j p r o p a g a n d z ie . K ie r o w a n ie c a ło k s z t a łt e m s p r a w z w ią z a n y c h z w y d a w a n ie m g a z e t y s p o c z y w a ło w r ę k a c h w y m ie n io n y c h d w ó c h r e d a k t o r ó w z P o z n a ń s k ie g o . G a z e t a d o s ta r c z a n a b y ła p la c ó w k o m p o w ia t o w y m K o m it e t u M a z u r sk ie g o . S t a m t ą d r o z p o w s z e c h n ia n o ją w ś r ó d lu d n o ś c i m a z u r s k ie j w r a z z „ M a z u r e m ” i in n y m m a t e r ia łe m p r o p a g a n d o w y m p r z e z a g it a t o r ó w K o m it e t u . R o z p o w s z e c h n ia n ie n a t r a f ia ło n a d u ż e t r u d n o ś c i. N ie j e d e n z a g it a t o r ó w lu b m ę ż ó w z a u f a n ia M a z u r s k ie g o Z w ią z k u L u d o w e g o p o w r a c a ł z b r o c z o n y k r w ią . N ie m ie c c y b o j ó w k a r z e n a p a d a li n a n a s z y c h lu d z i, w y r y w a li im g a z e ty , p a lili je , a k o lp o r t e r ó w p r z e w a ż n ie c ię ż k o tu r b o w a li.
„ M a s u r is c h e V o lk s - Z e it u n g ” id ą c a p o li n i i M a z u r s k ie j P a r t ii L u d o w e j i n a s t ę p n ie M a z u r s k ie g o Z w ią z k u L u d o w e g o m ia ła c h a r a k t e r b o j o w y , z a w ie ra ła t a k ż e in t e r e s u j ą c e w ia d o m o ś c i. D z ie lił a s ię n a : 1) w ia d o m o ś c i o g ó ln e w s z e r o k im z a k r e s ie ; 2) w ia d o m o ś c i lo k a ln e i p r o w in c j o n a ln e ; 3) in f o r m a c je d r o b n e ; 4) s p r a w o z d a n ia d z ie n n e P o ls k ie j A g e n c j i T e le g r a f ic z n e j P A P ; 5) n o w e lę S ie n k ie w ic z a , P i ę k n a H a n ia , d r u k o w a n ą w o d c in k a c h i 6) in s e r a t y . W r e d a k c y j n y c h a r ty k u ła c h z 8 i 15 c z e r w c a 1920 r., p t . M a s u r e n / A u g e n a u f! g a z e t a a p e lo w a ła d o c z y t e ln ik ó w m a z u r s k ic h w s p r a w i e o d d a n ia g ło s ó w za P o ls k ą . A r g u m e n t o w a ła , ż e w p a ń s t w ie n ie m ie c k im M a z u r z y ż y j ą w j a r z m ie j u o k r ó w p r u s k ic h o r a z z n a j d u j ą s ię p o d s t a ły m w y z y s k i e m b iu r o k r a c j i n ie m ie c k ie j , k tó r a m a d la n ic h z a w s z e s ło w a w z g a r d y . U r z ę d n ic y w p r a w d z i e s t a li s ię o b e c n ie b a r d z ie j u p r z e j m i, a le n a le ż y s o b ie p r z y p o m n ie ć , ja c y b y li p r z e d w o jn ą , ja k s t r a s z n ie d o k u c z a li w la t a c h w o j e n n y c h , a m o ż n a s o b ie w y o b r a z ić , ja-су b ę d ą p o p le b is c y c ie . J u n k r z y p r u s c y p o s ia d a ją w s w y c h r ę k a c h t y s ią c e m o r g ó w , n a s k u t e k c z e g o b ie d n i M a z u r z y n ie m o g ą c z a r o b ić n a k a w a łe k c h le b a , m u s z ą e m ig r o w a ć do o b c y c h k r a jó w . I g d y M a z u r z y m u s i e li p r z e le w a ć k r e w za n ie m ie c k i k r a j w c z a s ie o s t a t n ie j w o j n y , ju n k r z y i u r z ę d n ic y s ie d z i e li b e z p ie c z n ie w d o m u . N a t o m ia s t P o ls k a j e s t s p r a w ie d liw s z a , o to r o z p o c z ę ła ju ż p r z e p r o w a d z a ć r e fo r m ę r o ln ą , w s z y s t k ie m a j ą t k i p o w y ż e j 600 m o r g ó w z o s t a n ą r o z p a r c e lo w a n e , r e fo r m a t a z o s t a n ie r o z c ią g n ię t a r ó w n ie ż n a M a z u r y , k t ó r e p o n a d to o t r z y m a j ą w r a m a c h p o ls k ie j p a ń s t w o w o ś c i s z e r o k ą a u t o n o m ię , b ę d ą m ia ły w ła s n ą r e p r e z e n t a c j ę , w ła s n ą a d m in is t r a c j ę , w ie l u e m ig r a n t ó w m a z u r s k ic h b ę d z ie m o g ło p o w r ó c ić do s w o j e j O jc z y z n y . M a z u r z y w in n i z j e d n o c z y ć s ię w M a z u r s k im Z w ią z k u L u d o w y m , k t ó r y m a n a c e lu d o b r o n a s z e j O jc z y z n y , d o b r o n a s z y c h b r a ci.
W in n y m a r t y k u le (z 8 c z e r w c a ) „ M a s u r is c h e V o lk s - Z e it u n g ” p r z y p o m i n a ła , ż e M a z u r z y s ą P o la k a m i. W p r a w d z ie lo s y p o lit y c z n e o d d z ie liły M a z u r ó w od P o ls k i, to je d n a k „ J ę z y k p o ls k i, p o ls k ie o b y c z a j e i z w y c z a j e o k r e ś la j ą p r z y n a le ż n o ś ć M a z u r ó w d o p o ls k ie g o n a r o d u [...]. R o z b io r y P o ls k i b y ły i są r a b u n k ie m . M a z u r z y b y li i są P o la k a m i” .
W a r t y k u le Ü b e r d e n A b s t i m m u n g s t e r m i n , p r z e d r u k o w a n y m z g a z e ty „ W e c k r u f im O s t e n ” , ż ą d a n o o d r o c z e n ia te r m in u g ło s o w a n ia z u w a g i n a to ,
ż e N ie m c y m ie li 150 la t c z a s u n a g e r m a n iz o w a n ie M a z u r ó w , w in n i w ię r o b e c n ie P o la c y t a k ż e m ie ć t r o c h ę cz a su n a r e p o lo n iz a c j ę .
R e d a k c j a „ M a s u r is c h e V o lk s - Z e it u n g ” z c a łą ś w ia d o m o ś c ią w y k o r z y s t y w a ła w s w o j e j p r o p a g a n d z ie c ię ż k ą s y t u a c j ę p o w o j e n n y c h N ie m ie c . P is a ła , ż e w N ie m c z e c h p a n u j e o lb r z y m ia d r o ż y z n a , ż e w P o ls c e ż y c ie j e s t o p o ło w ę t a ń s z e . L e c z d la c z e g o s ię t a k d z ie je ? P o n ie w a ż r ó w n ie ż N ie m c y p o k a is e - r o w s k i e w y d a j ą p o d a t k i n a z b r o je n ie , n a u t r z y m a n ie w o j s k a , z w ła s z c z a n a p e n s j e d la o f ic e r ó w . P o n a d t o N ie m c y są s k o r u m p o w a n e , c i ą g le s ły s z y s ię 0 r ó ż n y c h n a d u ż y c ia c h i m a lw e r s a c j a c h . N a s t ę p n ie g a z e ta z w r a c a ła s ię w p r o s t do s w o ic h c z y t e ln ik ó w : „ M a z u r z y ! C h c e c ie w d a ls z y m c ią g u , a b y w a s z y m i p o d a t k a m i p o k r y w a n o k o s z t y n ie m ie c k ie g o ' w o j s k a ? J e ś li ta k , to g ło s u j c ie z a N ie m c a m i, a le p ó ź n ie j n ie w o ln o s ię w a m s k a r ż y ć , g d y ż t e r a z w id z ic ie 1 w ie c ie b a r d z o d o b r z e , j a k i lo s c z e k a w a s w N ie m c z e c h . J e ś li j e d n a k n ie c h c e c ie p ła c ić t y c h o b łę d n y c h p o d a t k ó w , g ło s u j c ie z a P o l s k ą ”.
W t e n s p o s ó b M a z u r s k i Z w ią z e k L u d o w y n a w i ą z y w a ł d o t r a d y c j i, d o p r o g r a m u M a z u r s k ie j P a r t ii L u d o w e j — k w e s t i ę s p o łe c z n o - g o s p o d a r c z ą łą c z y ł z n a r o d o w ą .
J e ś li c h o d z i o P o ls k ę , t o o p r ó c z p o d k r e ś la n ia r o z w a ż a n e j w s e j m ie r e fo r m y r o ln e j , r e d a k c j a w c ią ż z a z n a c z a ła , ż e z g o d n ie z p r o g r a m e m M a z u r s k ie g o Z w ią z k u L u d o w e g o , M a z u r z y b ę d ą k o r z y s t a ć z a u t o n o m ii. P o d a ła t e ż w d o s ło w n y m b r z m ie n iu in t e r p e la c j ę p o s ła H e r z a z 12 c z e r w c a 1920 r. w s p r a w ie te r r o r u n ie m ie c k ic h h a k a t y s t ó w s t o s o w a n e g o w o b e c m y ś lą c y c h p o p o ls k u M a z u r ó w .
W n r z e 6 „ M a s u r is c h e V o lk s - Z e it u n g ” p is a n o o w y b o r a c h do p a r la m e n t u n ie m ie c k ie g o , w k t ó r y m n a p r z e c iw k o p a r t ii r z ą d o w e j w li c z b ie 190 p o s łó w s t a ła o p o z y c j a p r a w ic y z e 120, a le w i c y z 75 p o s ła m i. S o c j a li ś c i s t r a c ili k ilk a s e t t y s ię c y g ło s ó w n a r z e c z n ie z a le ż n y c h i k o m u n is t ó w . S o c j a li ś c i o t r z y m a li w ó w c z a s 110 m ie j s c , n ie z a le ż n i 80, a k o m u n iś c i 2. I n n e p a r t ie p r a w ic o w e p r z e c ię t n ie 61 d o 67 i p o n iż e j .
W a r to m o ż e z a n o t o w a ć w y c ią g z a r t y k u łu p o d t y t u łe m : Z a p ó ź n o p . d r K ö s te r ! Ó w c z e s n y m in is t e r S p r a w Z a g r a n ic z n y c h R z e s z y d r K ö s t e r
o g ło s ił n a ła m a c h „ O b e r s c h le s is c h e L a n d e s z e it u n g ” w e z w a n ie d o lu d n o ś c i G ó r n e g o Ś lą s k a , ż e d ą ż e n ie m n ie m ie c k im j e s t s p o k ó j i s w o b o d a z n a s z y m i s ą s ia d a m i, s p o k ó j i s w o b o d a d la k a ż d e g o w e w n ą t r z n a s z e g o k r a ju . C z a s y p o d s z c z u w a j ą c e j p o lit y k i h a k a t y s t y c z n e j m in ę ły . N ie m c y n i e c h c ą w ię c e j n a r u s z a ć n a r o d o w o ś c io w e g o i r e lig ij n e g o u s p o s o b ie n ia lu d n o ś c i, p r z e c iw n ie , c h c ą ją p ie lę g n o w a ć . K o n s t y t u c j a i t r a k t a t p o k o j o w y g w a r a n t u j ą G ó r n o ś lą z a k o m , p o ls k ie j i n ie m ie c k ie j n a r o d o w o ś c i z u p e łn e r ó w n o u p r a w n ie n ie . K a ż d y Ś lą z a k m o ż e s ię m o d lić do s w e g o B o g a n a s w ó j s p o s ó b i w s w o i m j ę z y k u . G ó r n o ś lą z a c y n ie m i e c k ie g o i p o ls k ie g o j ę z y k a m o g ą ze s o b ą w s p ó łż y ć w s p o k o ju , ja k ’to ż y li od d z ie s i ą t e k la t . D la c z e g o z w a lc z a j ą s ię w z a j e m n ie , itd .? O d p o w ie d ź p o ls k a : R a d y d o c h o d z ą z o p ó ź n ie n ie m . P o z a t y m n ie o d p o w ia d a j ą r z e c z y w is t o ś c i. G ó r n o ś lą z a k p o z o s t a n ie c z y m j e s t i b y ł — P o la k ie m ! P o ls k ie j s z o w in is t y c z n e j p r o p a g a n d y , k tó r a m ia ła w n i e ś ć d o k r a j u n ie n a w iś ć i n i e z g o d ę , n ig d y n ie b y ło ... T i m e o D a n a o s e t d o n a f e r e n te s ! G ó r n o ś lą z a c y o d r z u c a j ą t e p o d a r u n k i p. d ra . K o s t e r a . G ó r n o ś lą z a c y m a j ą in n y c h le p i e j d o b r a n y c h p r z y w ó d c ó w . Z t e r e n u p le b is c y t o w e g o u m ie s z c z a n o w a ż n e i in t e r e s u j ą c e w ia d o m o ś c i. N a p r z y k ła d w „ L ö tz e n e r Z e it u n g ” z 23 m a j a , n r 120 z n a j d u j e s ię o ś w ia d c z e n ie G o t lib a S o b o t k i z G a w li k ó w W ie lk ic h , ż e n ig d y n ie b y ł P o la k ie m i n ig d y n ie d z ia ła ł d la p o ls k ie j s p r a w y . J a k s t w ie r d z o n o , S o b o t k ę d o g ło s z e n ia t a k ie g o o ś w ia d c z e n ia z m u s ił w ó j t . P o w ie d z ia n o m u k a t e g o r y c z n ie : O il e n i e z m ie n i s w e g o p o ls k ie g o n a s t a w ie n ia , 381
z o s t a n ie m u z a b r a n a r e n t a w o j e n n a . W ó jt s a m z j a w ił s ię u S o b o t k i i p r z e d s t a w i ł m u p r z y g o t o w a n e ju ż o ś w ia d c z e n ie , ż ą d a j ą c je g o p o d p is u . P o d ta k im n a c is k ie m S o b o t k a p o d p is a ł o ś w ia d c z e n ie . D o d a ję , ż e t a k ic h o ś w ia d c z e ń u k a z a ło s ię w n ie m ie c k ic h g a z e ta c h p o w ia t o w y c h d u ż o , a ż e b y „ o c z y ś c ić ” M a z u r ó w od p o d e j r z a n e g o „ p o ls k ie g o b r u d u ” .
„ W ie lb a r k . N ie m ie c k a p a t r io t k a ! Ż o n a r e k t o r a B e r g m a n n a w W ie lb a r k u o ś w ia d c z y ła p o ls k im d z ie w c z ę t o m , ż e b ę d ą a r e s z t o w a n e , g d y ż b r a ły u d z ia ł w p o ls k ie j z a b a w ie , k tó r a o d b y ła s ię w o g r o d z ie a p t e k a r z a p . B e k e r a . W t a k i s p o s ó b t e r r o r y z u j ą n ie m ie c c y h u r r a - p a t r io c i s w o ic h p o ls k ic h w s p ó ło b y w a te li. N a le ż a ło b y w r a z ie p o w t a r z a n ia s ię t a k ic h w y p a d k ó w z r o b ić d o n ie s ie n ie do K o m is j i A lia n c k ie j ”.
A o to in n a in f o r m a c ja : „W n ie d z i e lę d n ia 13 b m . o g o d z . 2 - g ie j p o p o ł. o d b ę d z ie s ię k o n c e r t lu d o w y w s a li p. Z a w iś le w s k ie g o , n a k t ó r y s e r d e c z n ie z a p r a s z a m y r o d a k ó w . W s tę p b e z p ła t n y . M a z u r s k i Z w ią z e k L u d o w y ” .
W n r z e 5 p o d a n o in f o r m a c ję , ż e w G r y ź lin a c h n a W a r m ii o d b y ło s ię z e b r a n ie p o ls k ie j lu d n o ś c i, w c z a s ie k tó r e g o w s z y s c y ś lu b o w a li, iż w d n iu p le b is c y t u o d d a d z ą g ło s z a P o ls k ą .
W je d n y m z m o ic h a r t y k u łó w r o z p r a w iłe m s ię z p r z e w o d n ic z ą c y m z r z e s z e n ia g r o m a d k a r s k ie g o i w y d a w c ą j e g o o r g a n u „ P a k a ja u s P a s l a s ” (po l i t e w s k u ) , a „ F r ie d e n s b o t e ” p o n ie m ie c k u , M -aed erem , z a m ie s z k a ły m w B e r lin ie . R u c h g r o m a d k a r s k i n a M a z u r a c h b y ł s iln y , z w ią z a n y c h b y ło z n im p r z e c i ę t n ie 50% lu d n o ś c i, a w n ie k t ó r y c h w io s k a c h n a w e t d o 80% . W b r e w s t a t u t o w y m p o s t a n o w ie n io m z r z e s z e n ia n ie u p r a w ia n ia ż a d n e j p o lit y k i, M a e d e r o d d a ł te n o r g a n z u p e łn ie n ie m ie c k ie j s łu ż b ie p r o p a g a n d o w e j , p is z ą c o s z c z e r s t w a o P o ls c e i M a z u r a c h , d z ia ła j ą c y c h p o s t r o n ie p o ls k ie j . N a j b a r d z ie j o s t r z e g a ł p r z e d k ie r o w n ik ie m z g r o m a d z e ń B o g u m iłe m L e j k ie m (o jc e m ), k t ó r y w e d łu g M a e d e r a „ w y r z ą d z ił s p r a w ie n ie m ie c k ie j s z k o d y n ie d o p o w e t o w a n ia w ś r ó d c z ło n k ó w z r z e s z e n ia ”. A r t y k u ł p o s k u t k o w a ł. O d t e g o c z a s u u s t a ł y j e g o a t a k i i p a s z k w il e n a n a s i n a P o ls k ę . M a e d e r m ilc z a ł. O d c z a su d o c z a s u z a m ie s z c z a łe m w j ę z y k u n ie m i e c k im p a t r io t y c z n e , k r ó t k ie w ie r s z e , w y s z y d z a j ą c e p r z y w ią z a n i e M a z u r ó w d o n ie m ie c k ie j o j c z y z n y o r a z u k a z u j ą c e s z la c h e t n o ś ć p r z y w ią z a n ia do p o ls k ie g o j ę z y k a i p o ls k ie g o n a r o d u .
D w a t y g o d n ie p r z e d g ło s o w a n i e m (11 V I I 1920 r.) N ie m c y z m u s ili c a ły p e r s o n e l n a s z y c h d r u k a r n i (w O ls z t y n ie i S z c z y tn ie ) do s t r a j k u t r w a j ą c e g o a ż d o k o ń c a c z a s u p le b is c y t o w e g o . D la t e g o w y s z ło o g ó łe m t y lk o d z ie s ię ć n u m e r ó w g a z e ty . F R Y D E R Y K L E Y K „ M A S U R I S C H E V O L K S - Z E I T U N G ” O R G A N O F T H E M A S U R I A N P O P U L A R U N I O N S u m m a r y A s it w a s e a s ie r f o r m a n y M a s u r ia n s to r e a d in G e r m a n t h a n in P o l is h — w h i c h w a s t h e r e s u lt o f G e r m a n iz in g p o lic y o f lo n g s t a n l in g — t h e M a s u r ia n P o p u la r U n io n d e c id e d to e d it it s n e w s p a p e r in G e r m a n . T h e c h a ir m a n o f th e U n io n , F r y d e r y k L e y k , b e c a m e e d it o r o f t h is n e w s p a p e r . I t s f i r s t n u m b e r a p p e a r e d o n 2 9 th M a y 1920. T o b e g in w it h it s i s s u e a m o u n t e d to 10,000 c o p ie s , la t e r it r e a c h e d 20,000 c o p ie s . 382
T h e a im o f t h is n e w s p a p e r w a s to c o n t e n d G e r m a n d ie c e it f u l p r o p a g a n d a . I t m a in t a in e d t h a t t h e M a s u r ia n s b e in g o f P o l is h d e s c e n d a n d s p e a k in g P o l is h la n g u a g e s h o u ld b e lo n g to P o la n d . I t p o in t e d o u t t h a t s o c ia l r e fo r m s w e r e b e in g p r e p a r e d in P o la n d w h i l e G e r m a n y w a s s t i l l g o v e r n e d b y b u r e a u c r a c y a n d t h e j u n k e r s . I t a ls o s t r e s s e d t h a t t h e M a s u r ia n s w o u ld a lw a y s b e lo n g to t h e l o w e s t c a t h e g o r y o f c it iz e n s in G e r m a n y . T h e in f lu e n c e o f M a s u r is c h e V o lk s Z e itu n g w a s c o n s id e r a b le . U n f o r t u n a t e ly t w o w e e k s b e f o r e v o t in g w a s d u e * t h e p e r s o n n e l o f t h e p r in t in g o f f ic e — fo r c e d b y t h e G e r m a n s — w e n t o n s t r ik e a n d t h e n e w s p a p e r c e a s e d t o a p p e a r .
