3. Ryk a J. - Profil otworu Iwiczna, stratygrafia i wykształcenie litologiczne. IG, 1961.
4. Pawłowska K. - Perm w otworze Zebrak IG-1. Prz. geol. 1959, nr 6.
5. Pawłowska K. - Opis wiercenia Magnuszew. IG, 1959.
6. P a w ł o w s k a K. - O podziale cechsztynu Gór Swiętokrzyskich na cztery cykle sedymentacyjne, Prz. geol. 1964, nr 9.
SUMMARY
The results of bore hole Warszawa IG-1 are mainly concerned with the Zechstein deposits that reach here great thicknes unfortunately not pierced because of drilling failure. Only the oldest sait series (Werra) amounts here to 159 m, a fact being signifi-cant particularly when taking into account the peri-pheral situation of this area (Podlasie depression in the marginal zone of the East-European platform) in relation to the position of the proper salt basin in Poland.
The second important problem discussed in this paper is concerned with the stratigraphical boundary between the Dogger and Liassic that finally must be determined univocally, since the deposits resting above the green-grey mudstones of the Estheria beds have so far been referred to the Dogger, whereas, according to the older determinations (lwiczna), the boundary under discussion runs somewhat bigber up.
7. Pomorski J. - Cechsztyńskie zagłębie solne Europy środkowej na ziemiach Polski. Prace IG, t. XXX, CZ. II, 1960.
8. P o b o r ski J. - Stosunki facjalne w zagłębiu cechsztyńskim w Polsce, Kw. geol. 1964, t. 8, nr
1.
9. T y s k i S. - Wyniki wiercenia oporowego Pasłęk IG-1. Prz. geol. 1959, nr 6.
PE310ME
Pe:zyJibTaTbi npoxo,ąKH cKBa:m:HHbi BapwaBa Hr-I OTHOCHTCH, rJiaBHbiM o6pa30M, K qexwTefiHOBbiM no-pO):\aM, OOJia):\aiOI.qi-IM 3Ha'UłTeJibHOfi M'OI.qHOCTbiO, He npofl,l\eHHOfi nOJIHOCTbiO H3-3a aBal»fH BO BpeMH 6y-peHHH. 0):\Ha TOJibKO caMaH ):\peBHHH COJib (Beppa) HMeeT MOI.qHOCTb 159 M, 'łTO HBJIHeTCH 3HaMeHaTeJib-HbiM epaKTOM B CBH3H C nepHcpepił'łecKHM nOJIO:lKe-HHeM 3TOrO pafioHa (IIO):\JIHCCKOe nOHH:lKeH'He B ~q>ae BOfi 30He BOCTO'łHO-EBponefiCKOfi ~ nJiaTcl>opMbi) no OTHOWeHHIO K ):\eHCTBHTeJibHOMY COJIHHOMY 6attef1Hy B IIoJibwe.
BTopofi Ba:m:HOfi npo6JieMofi, pattMaTPHBarox.qeficR
· B CTaTbe, HBJIHeTCH CTPaTHrpacpH"iecKaH rpmuma ):\Or-rep - Jiefiac, KOTOPYJO Heo6XO):\HMO onpe):\eJIHTb ):\OCTO-BepHO, TaK KaK B HaCTOHI.qee BpeMH K ):\Orrepy OT-HOCHTCH OTJIO:lKeHHH, 3aJieraiOI.QHe BbiWe 3eJieHOBa-TO-CepbiX aJieBpOJIHTOB 3CTepHeBofi ceplł'H, a .no npe-1\b~ onpe):\eJieHHHM (HBH'iHa) 3Ta rpaHHqa npo-BO.z\HTCH HecKOJibKO BbiWe.
PIOTR KARNKOWSKI
Biuro Dokumentacji l Projektów Geologicznych Przem. iNaft.
GEOLOGICZNY PROFIL OTWORU KOLBIEL
(Opracowanie tymczasowe)Otwór strukturalno-poszukiwawczy przemysłu naf-towego Kolbiel (ryc. l) został zlokalizowany we wschodniej części synklinorium warszawskiego, w po-wiecie Otwock. Głównym zadaniem tego wiercenia było zbadanie profilu litostratygraficznego w rejonie, gdzie materiały sejsmiczne sygnalizowały wielkopro-mienne wyniesienie podloża paleozoicznego. Ponadto chodziło o zbadanie perspektywiczności utworów dol-nokredowych, jurajskich, triasowych, cechsztynu,
kar-. bonu, syluru i możliwości ewentualnego nagromadze-nia się bituminów w strefach niezgodności. stratygra-ficznych.
W czasie wiercenia .stwierdzono wyraźny zapach węglowodorów, zwłaszcza w anhydrytach Werry. Bituminy te zostały potwierdzone również przez Laboratorium Poszukiwań Naftowych w Pile (z głęb.
1979,9- 1984,9 m). Na podstawie ilościowej interpre-tacji pomiarów geofizyki wiertniczej, wykonanych przez inż. J. Kaczmarka (niezależnie od wspomnianych objawów), niektóre horyzonty zasługiwały na zbada-nie, jak np. oolity astartu.
Ze względów ekonomiczno-technicznych odwiert nie został doprowadzony do planowanej głębokości i zatrzymano go na 2632,2 m w utworach syluru. Również z tego powodu nie przeprowadzono prób. Nie mniej uzyskano tu interesujący material geologicz-ny dla tej części synklinorium warszawskiego.
Profil otworu Kolbiel l (ryc. 2) Czwartorzęd (90 m)
O - 90 m - gliny, piaski i żwiry gruboziarni-ste z okruchami materiału more-nowego (granity, gnejsy, kwarcyty i inne).
UKD 550.822:551.733.3/79. :551.244.1:552.14 :553.98( 438.11)
Trzeciorzęd (156 m) 90 - 246 m
pliocen (26 m) - pstre iły plastyczne, bezwapniste (-HCl);
90 - 116 m - iły czerwone i zielonkawe pla-styczne z okruchami łupków i miocen (44 m)
116 - 160 m
piaskowców.
- piaski różnoziarniste z przewar-stwiemami iłów (-HCl) i węgli brunatnych .
oligocen (86 m) - piaski i mułowce zielonawoszare 160 - 246 m bezwapniste (-HCl).
Kreda górna (661 m)
mastrycht (112m) - jasnoszare margle gruboławicowe 246 - 358 m o oddzielności 30-70 cm, z
prze-warstwieniami ciemnymi, bardziej ilastymi, o niskim stopniu kom-pakcji. Przełam nierówny, upad maksymalnie do 5°. Pobrane prób-ki do badań mikrofaunistycznych z interwału 303,2 - 309,2 m wg mgr D. Matusiewicz-Dudziakowej zawierają m.in.: Neoflabelina reti-culata (R e u s s), Pseudouvigeri1u1 cristata (M o r s o n), Bolivina ine-rassata Re u s s, Bolivina decur-rens (E h re n b e r g). Powyższe gatunki należą do mastrychtu i najniższego danopaleocenu. kampan (162 m) - margle białe, nieco zailone w
spą-358 - 520 m gu. Upad 5°. Cytowana badaczka oznaczyła następującą mikrofaunę:
Neoflabellina reticulata (Re u s s),
Pseudouvigerina cristata (M o r-s o n), Bolivinoides decorato. deco-rata (J o n e s) i inne świadczące
o wieku najniższego mastcychtu
i kampanu .
. santon. (165 m) - wapienie margliste z czertami. 520 - 685 m Wokół. czertów występują
skrze-mienienia wapieni. Wapień g-rubo-ławicowy. W próbce z głęb. 605,3- 611,5 m S.III występują wg D. Matusiewicz-Dudziakowej m.in. gatunki: Ci bicidoides actu-lagayenis V a s s i l, Bolivinoides decarata decarata (J o n e s),
Globo-truncana form-icata P l u m m e r
(najw. santon-mastrycht),
Sten-sioina exculpta (R e u s s) i in. Nie
jest też wykluczone pogranicze
san tonu. W rdzeniu z głęb. 611,5-617,5 m S.III. znalazła wspomnia-na badaczka: Neoflabelina reticu-lata (R e u s s), Pseudou·vigerina cristata (M o r s o n), Bolivinoides decarata decorata, StensiOina exculpta (Re u s s) (emszer - naj- ·
niższy mastrycht), StensiOina ·
pommerana B r o t. (g. santon - d. mastrycht):
emszer (115 m) mocgliste wapienie gruboławicowe
685 - 800 m ze śladami gąbek i pirytu. W prób-kach z głęb. 720,4-726,1 m na-potkano: Stensii:iina exculzJta var. gracilis B rot z~ n (ernszer-kam-pan), Reussella pseudospinulasa -zaliczana od wyższej części turonu
dolnego - do najwyższego
ma-strychtu. W próbkach z omawia-nego interwału stwierdzono także
liczne globotrunkany z grupy
"Lapparenti" znane od wyższej części turonu dolnego do
ma-strychtu.
turon (92 m) - wapienie jasnoszare, prawie białe, 800 - 892 m ze skorupkami małżów i
inocera-mów z przewarstwieniami ciem-nych iłów. Upad O- 5°. W prób-kach z głęb. 804,9- 831,4 m wy-stępują: Anomalina berthelini K e 11 er (alb - najniższy ~mszer), Globotruncana lapparenti var. bullaides V
o
g l. Wiek próbki mieści się w granicach - wyższa część turonu dolnego - najniższy emszer. Wg wspomnianej badaczki w próbkach z głęb. 850,0- 856,0 m występują otwornice górnokredo-we.cenoman (1:5 m) - różnoziarniste piaskowce średnio 892 - 907 m i gruboziarniste, słabo
scemento-wane z przewarstwieniami łupku
wapnistego. Ze względu na brak
rdzenia można wnioskować na
podstawie karotażu elektrycznego,
że jeszcze ok. 20 m w górze mogą występować m11rgle należące do cenoman u.
alb
907 - 908
Kreda dolna
- pamzeJ cenomanu w ·rdzeniu z in-m terwału 907,9- 914,1 m został
uchwycony kontakt kredy dolnej z jurą. W spągowej części rdzenia stwierdzono zlepieniec wapienny (podstawowy) zbudowany z ziarn wapiennych o 0 2 - 3 mm. W stro-pie zaś · wg pomiarów bocznego sondowania elektrycznego wydzie-la się (ryc. 2) pakiecik łupku, co
potwierdzają również próbki okru-chowe, reprezentowane przez czar-ne mułowce. 300 400 600 600 700 800 900 1000 1100 1200 1800 <t <!: Kampan (182m) Q: . Santon (186m) Q
...
Q: Emszer(725m}""
~ .... ~"'
-q; "t ~ ~ Pstry piaskowiec(IBOm)Ryc. l. Profil geologiczny otworu Kołbiel.
1 - plaski, 2 - żwiry,. 3 - gliny, 4 - Iły, 5 - mułowce,
6 - węgle brunatne, 7 - margle, 8 - wapienie margliste, 9 - wapienie, 10 - wapienie organogeniczne, 11 - pias-kowce, 12 - Iłowce, iłołupki, 13 - wapień falisty, 14 -dolomity, 15 - gipsy, 16 - anhydryty, 17 - sól, 18 - lupki,
19 - niezgodność stratygraficzna, 20 - interwały rdze-niowane.
Fig. l. Geological section oj bore hole Kolbie!.
1 - saru1s, 2 - gravels, 3. - thlls, 4 - clays, 5 - mudsto-nes., 6 - broWlll coals, 7 - m.aJl'ls, 8 - mamly llmest>ones,
9 - Joirn.e&t<mes, 10 - organogen.ous. M:me:stanes, 11
-Sollllldstoines, 12 - claygto.nes, olay shales., 13 - wavy 11-mestone, 14 - dodoonltes, 15 - gypsum.s., 16 - amy{!riJtes,
L7 - sawt, 18 - ShaJ.es, 19 - stJratigraPhical un.conformbty,
Malm (342 m)
klmeryd (4:7 m) - margliste wapienie kremowoszare
908 - 951 m ze śladami margli detrytycznych. W próbce z głęb. 943,5 - 950 m występuje mikrofauna źle
zacho-wana. Najważniejszą formą jest
Sigmomorphina cf. inovroclavien-sis B i e l. et P o ż.
astart-raura'!t t249 m) - wapienie kremowoszare, prze-951 - 1200 m ważnie organogeniczne w głęb.
1050- 1055 m oolity. W spągowej części przeważają wapienie gru-zlowe, detrytyczne, silnie kawer-niste, zbudowane częściowo z sub-stancji zoogenicznej, jak: korale, małże i inne, a częściow0 .
skrze-mionkowane. Seria ta jest
cha-rakterystyczna dla utworów
rafo-wych. Badane próbki wykazują
analogiczną mikrofaunę jak po-oksfqrd (50 m)
1200 ~ 1250 m
wyżej. .
szare wapienie skaliste. Ze wzglę
du na słabe rdzeniowanie w tej serii rdzeni nie uzyskano.
Dogger (55 m)
keiowej (50 m) - wapienie o barwie wiśniowej i żól-1250 - 1300 m tawej z przewarstwieniami łupku
zielonego. Miejscami nieznaczne
zapiaszczenie. W spągu wapień
zoogeniczny, zbity twardy, nieco baton (5 m)
1300 -1305 m
zapiaszczony.
piaskowce o lepiszczu ilasto-wa·· piennym z liczną fauną małżów.
Upad 7°.
lias (90 m) - seria borucicka, łupki zielone, bez-1305 -1395 m wapniste, glaukonitowe w stropie.
Poniżej piaskowce brunatnoszare z przewarstwieniami łupku szarego z uwęgloną substancją organiczną
(bezwapnisty). Na głęb.
1366,7-1373,2 m zwiększa się kąt upadu
warstw do 20°. Zaznacza się więc tu niezgodność kątowa między
lia-sem a doggerem. Niezależnie od
tej niezgodności, mimo że istnieje
penakordancja między kajprem a
serią liasową zaznacza się przer-wa stratygraficzna między
utwora-mi kajpru, a omawianą częścią
liasu.
Trias (455 m) 1395- 1850 m
kajper (205 m) - w tym od 1395 do 1480 m czerwone 1395 -1600 m iły plastyczne z przejściami do
zielonych. Sporadyczne okruchy
jasnoszarych wapieni. Na głęb.
1480- 7505 m wg próbek płuczko
wych i karotażu elektrycznego
seria ta charakteryzuje się
wy-raźnym zapiaszczeniem. Może ona
być odpowiednikiem piaskowca
trzcinowego. Na głęb. 1505 -:i575 m
- krwistoczerwone łupki
plastycz-ne, bezwapniste. Oddzielność 10-15 cm. Upad 12". Od głęb. 1575 · -1600 m - rdzeni nie pobrano. Na podstawie próbek okruchowych i pomiarów geofizyki kopalnianej można by interwal ten określić jako kajper iłowęglowy.
wapień muszlowy (70 m) - wapień jasnoszary o struk-1600 -1670 m turze falistej, zbity, twardy z
prze-warstwieniami łupku
ciemnoszare-go, wapnisteciemnoszare-go, miejscami
za-piaszczonego. Upad warstw od 8
do 10°. Stwierdzono tylko musz-lowy wapień falisty, a zatem uwa-ża się, iż mamy do czynienia z muszlowym wapieniem dolnym. pstry piaskowiec - piaskowce średnio i gruboziarniste środkowy i dolny o słabym lepiszczu ilastym. Cien-(180 m) kie przeławicenia czerwonozielo-nym iłołupkiem bezwapnistym ..
Upad 10°.
1670 - 1850 m - Oolity wapienne z osłonką żela zistą, o barwie brunatnoczerwonej (+HCL). Drobne wkładki łupk•.l
czerwonego. Upad 5°. W spągu
przeważają jasnoszare piaskowce drobnoziarniste z przewarstwie-niami łupku zielonego i czerwo· nego. Upad 8°. 1850,0 - 2075,5 cyklotem Aller (35 m) 1850 -1885 cyklotem Leine (49 m) 1885 -1934 Cechsztyn (225,5 m)
m - w obrębie utworów cechsztynu
wyróżniono na podstawie materia-łu skalnego (rdzenie i próbki okru-chowe) oraz BSE silnie zreduko-wane cztery cyklotemy.
m
m
- wykształcony jest w postaci iłów i mułowców czerwonych częściowo zapiaszczonych. Cyklotem ten jest więc zredukowany do utworów ilastych.
- w cyklotemie tym stwierdzono w
spągowej partii mułowce czerwone
(-HCL), następnie dolomity beżo
we i okruchy wapieni (Platen Do-lomit) oraz wkładki gipsu. cyklotem
stassfurt (26 m) 1934 -1960 m
- cyklotem ten jest bardzo
zredu-kowany w otworze Kołbiel,
nie-mniej daje się tu wyróżnić wszyst-kie następstwa sedymentacyjne. Od głęb. 1934- 1947 m występują szare anhydryty zbite. Od głęb.
1947- 1955 m - sól starsza (upad 12°), wykształcona w postaci soli
kamiennej jasnoszarej, różowej
i zielonoszarej. Od głęb.
1960 m - dolomitowiec anhydrycz-ny z halitem, odpowiednik dolo
-mitu głównego (ryc. 2 i 3). ·
Według badań petrograficznych, wykonanych w
Pra-cowni Petrograficznej PPN-Kraków przez mgr J.
Brze-zicką, rdzeń z omawianego interwalu jest skalą węgla
nowo-siarczanowo-halitową o charakterystycznych
ce-chach teksturalnych i strukturalnych, zaznaczających
się na obwodzie rdzenia
w
postaci wydłużonych ka-wern, o · nieregularnym kształcie. Widoczna na po-wierzchni rdzenia struktura kawernista powstała z roz-puszczenia przez płuczkę wiertniczą halitu wypeł niającego pory, kawerny i szczeliny. Badania płytekcienkich tej skały potwierdziły również, iż zbudowana jest z anhydrytu, dolomitu i halitu, przy czym dolomit
występuje w niewielkich ilościach. W masie
dolomi-towej sporadycznie są widoczne drobne i niewyraźne
elementy szkieletowe fauny (prawdopodobnie małżo
raczki i inne formy). Mgr J. Brzezicka w swej eksper-tyzie petrograficznej dochodzi do wniosku, że węgla
nowe elementy elipsoidalne, są pochodzenia organicz-nego i najprawdopodobniej reprezentują gąbki wa-pienne.
cyklotem Werra (115,5 m)
1960 - 2075,5 m
- rozpoczyna się serią łupków ciem-noszarych, następnie występują
mulowce dolomityczne łącznie
z wpryśnięciami gipsu oraz gruby
kompleks anhydrytów, w których stwierdzono wyraźny zapach wę
glowodorów (gazu ziemnego). W
ogóle możemy tu wydzielić:
od 1960- 2070 m - anhydryty, zastępujące serie:
an-hydrytu kryjącego, soli najstar-szych i anhydrytu podstawowego.
-· 2070- 2075 m - mulowce dolomityczne z wpryśnię
ciami gipsu i anhydrytu - odpo-wiednik wapienia podstawowego dolnego cechsztynu.
- 2075 - 2075,5 m - lupki ciemnoszare, odpowiednik
łupków mansfeldzlti.ch.
Biały spągowiec - (1,2 m)
2075,5- 2076,7 m - konglomerat piaszczysty o średni
cy ziarn do 0,8 mm. Jest to seria bardzo krucha i porowata. W pias-kowcu występują wpryśnięcia łup
ków zielonych, być może sylur-skich (-HCL). Upad 8°.
Czerwony spągowiec (3,3 m)
2076,,7-2080,0 m - piaskowce drobnoziarniste, o bar
-wie zielonej,, zbite, przechodzące
ku spągowi w czerwone mułowce
bezwapniste. W samym spągu
wkładki piaskowca
drobnoziarni-stego, zbitego oraz mulowce czer-wone. Upad 8°. Z mikrospor
wy-stępują tu: Disaccitriletes ·· sp.,
Pollenites sp. (grupa ta wg A. Ja-chowicza występuje w utworach perm-trias).
Karbon górny (320 m)
narnur - w obrębie utworów górnego
kar-2080 -2400 m bonu dają się wydzielić trzy serie:
376
l) 2080-2198 ·m - seria mulowcowa;
występują tu mulowce ilaste
o barwie stalowoszarej z przewar-stwieniami krwistoczerwonych. W stropowych rdzeniach obserwuje
się jakby formy zwietrzenia. Upad
20°. Oprócz szczątków roślinnych
nie stwierdzono w rdzeniach ma-krofauny. Wykonane analizy pały
nologiczne w Swiętokrzyskiej Stacji Terenowej Instytutu
Geolo-Ryc. 3 Fig. 3
+- Ryc. 2
+- Fig. 2
Ryc. 2. Dolomitowiec anhydrytowy z halitem. Cyklo-tem Stassfurt, odpowiednik dolomitu głównego.
Próbka przedstawia powierzchnię zgładu rdzenia
z głęb. 1960,5-1965,7 m. Wyraźnie widoczna
charak-terystyczna struktura skały z wydłużonymi
kawer-na.mi, powstałymi wskutek wypłukania soli przez
płuczkę. (Fot. J. Janik).
Ryc. 3. Rdzeń bezpośrednio po wyjęciu z aparatu razeniowego.
(Fot. J. Janik) Fig. 2. Anhydrite dolomitic rock with halite. Stassfurt cyclothem, eqiLivalent of Main Dolomite. The sample shows the polished surface of a core taken from a depth 1960,5- 1965,7 m. Distinctly seen is the charac-teristic texture of the 1·ock with elongated caverns formed due to the washing away of salt by drill
mud fluid. (Phot. by J. Janik).
Fig. 3. Drill core immediately after extraction from core barrel. (Phot. by J. Janik).
gicznego w Kielcach pod kierow-nictwem dr Haliny Zakowej
zo-stały następnie oznaczone przez
dr A. Jachowicza z Górnośląskiej
Stacji Terenowej IG w Sosnowcu,
Zawierają one m.in. mikrospory
karbońskie: Sporonites · unionus
(H o r s t) D y b. et J a c h., Punc-tatisporites sp., Convolutispora cerebra B u t t. et W i II., Convo-lutispora sp., Lycospora granulat!~. K o s a n k e, Rotaspora Knoxf. B u t t. et W i II., Densosporites sp., Cingulizonates tuberosus D y b. et J a c h., Radiizonites et radiatus
D y b. et J ~ c h , R. sp.,
Cirratri-radites aff. saturni (I b r.) S. W.
nux B u t t. et W i 11., Schulzospom
primigenia D y b. et J a c h, S. et
primitira Dyb., S. sp.
Knoxispo-rites sp., GZomospara cf. Zucida
B u t t. et W i 11. Ta dość bogata mikronora charakterystyczna jest wg A. Jachowicza dla dolnego namuru i częściowo dla górnego wizenu.
2) 2198- 2335 m - seria piaszczysta
o miąższości 137 m. Występują tu
przeważnie piaskowce grubo i śred
nioziarniste; kruche, porowate z rzadkimi wtrąceniami węgla ka-miennego (-HCl). Cienkie wkład
ki łupku ciemnoszarego silnie
zapiaszczonego.
3) 2335- 2400,0 m - seria
piaszczy-sto-mułoweowa 65 m miąższości.
W interwale tym dominują
mu-łowce o barwie brunatnoszarej
i drobnoziarniste piaskowce
miko-we, często zdarzają się zwęglone
szczątki roślinne. W interwale
rdzeniowanym na głębokości 2374,8- 2379,1 m występowała 40 cm wkładka węgla kamien-nego o silnym połysku, w którym widoczne były zwęglone sigilarie. Upad do 10°. Analiza palynolo-giezna wykazała występowanie mikrospor: Sporonites unionus (H o r s t) D y b. et J a c h.,
Cala-mospora cf. Ziąuida K o s a n k e,
C. sp. Armati.sporites armatu.~
D y b. et J a c h., Convolutispora
cereba B u t t. et W i 11. i wiele
innych charakterystycznych dla dolnego marmuru.
Sylur górny 232 m
2400 - 2632,2 m - w obrębie przewierconych utwo-daunton rów sylurskich wyróżniono dwa
interwały:
l) 2400- 2536 m - wykształcony w postaci łupków zielonych o dobrej kompakcji średnio łupkowych,
o oddzielności ::1-8 cm.. :r. liczną
fauną i stosunkowo łagodnym
zaleganiu do 15°. Wg mgr E. Tom-czykowej i dr H. Tomczyka
wy-stępują tu brachiopody (ok. 20
okazów) z rodzaju: Isorthis sp.,
następnie dwa pygidia i jeden
po-liczek trylobita z rodzaju acosto sp., liczne małże NucuUtes sp.,
Ctenodonta sp., szczątek ślimaka,
rzadkie ostrakody, Plerygotus sp.
i szczątki konodonta. W innych
rdzeniach z tego poziomu badacze ci oznaczyli: Orthoceras sp. (3 oka-zy), Tentaculites, jeden okaz
Isor-this sp. (małe formy), Lingula sp.,,
człony liliowców i inne.
2) 2536- 2632,2 m - seria łupków ciemnozielonych silnie zlustrza-nych. Upad maksymalnie do 35°. W rdzeniach w głęb. 2545,8 -2545,9 m zaznacza się wyraźna
nie-zgodność kątowa. Z fauny wystę
pują tu: Arthoceras sp.,
Tenta-culites oraz nieliczne małże (małe
formy) i małżoraczki. Według E. i H. Tomczyków uzyskany pro-fil utworów sylurskich należy
odnieść do najwyższych pięter
dauntonu. Najbardziej typowymi formami są tu trylobity rodzaju
Acastella sp. lub Acaste sp.
Utwory sylurskie nie zostały
prze-bite, gdyż odwiert po osiągnięciu
głębokości 2632,2 m (po
wykona-niu pomiarów geofizyki wiertni-czej) został bez opróbowania zli-kwidowany.
Wiercenie strukturalno-poszukiwawcze Kołbiel
do-starczyło szereg cennych informacji o budowie
geolo-gicznej omawianego regionu. Do najważniejszych należy zaliczyć:
l. Stwierdzenie pełnego inwentarza stratygraficz-nego utworów kenozoicznych i mezozoicznych, przy czym w stosunku do wiercenia Magnuszew IG l (2) zaznacza się tu znaczne spłycenie zalegania warstw oraz ich szybkie wyklinowywanie się ku platformie. W stosunku do będącego w ruchu wiercenia Kon-stancin IG l (B. Areń - "Zycie Warszawy" z dnia
5 IX 1964 r.) podniesienie w Kołbieli przeciętnie
wy-nosi około 180 m w utworach mezozoicznych,
po-większając się znacznie w utworach paleozoicznych
(do ponad 500 m). Siedzimy więc tu wyraźny wpływ brzegu platformy wschodnioeuropejskiej, na której
podnoszą się wszystkie osady paleomezozoiczne.
2. Stwierdzenie występowania czterech cyklotemów salinarnego cechsztynu. Obecny wynik pozwala na
przesunięcie granicy zasięgu salinarnego cechsztynu
w kierunku wschodnim. W szczątkowej formie
wy-stępują tu utwory czerwonego (3,3 m) i białego spą
gowca (1,2 m) wykształcone w przewaźnie piaszczy-stej postaci.
Na uwagę zasługuje duży kompleks karbonu
gór-nego (320 m) z wkładką węgla kamiennego (40 cm).
Poniżej karbonu mamy hiatus, a narnur bezpośrednio
spoczywa na łupkach zielonych górnego syluru. W profilu wiercenia stwierdzono także szereg
nie-zgodności stratygraficznych związanych z przejawami
diastrofizmu. Z waźniejszych wydzielić tu można:
l) niezgodność kątową między niższą a górną częścią
łupków sylurskich;
2) niezgodność stratygraficzną między utworami
górnego syluru a namuru;
3) kilkumetrowa miąższość detrytycznych utworów czerwonego i białego spągowca świadczy, że mamy do czynienia z osadami powstałymi w facji litoralnej,
a więc na skraju basenu prawdopodobnie lagunowego,
jest tu wyraźny wpływ lądu;
4) brak górnych poziomów wapienia muszlowego,
świadczący również o ruchach wypiętrzających .,en
bloc"; utwory kajpru zalegają penakordantnie na fa-listym wapieniu muszlowym;
5) penakordancja zachodzi również między mal-mem a dolną i górną kredą; piaszczyste utwory dolnej kredy dochodzą do l m miąższości;
6) brak jest tu, podobnie jak też na całym Niżu Polskim, utvl.·orów paleocenu i eocenu.
Z zagadnień złożowych - na pierwsze miejsce
wy-suwają się objawy gazu, stwierdzone w anhydrytach
cyklotemu Werra. Perspektywnie zaznaczają się
rów-nież według BSE wapienie oolitowe astartu. Oprócz
tego w profilu wiercenia występuje kilka porowatych horyzontów piaszczystych i węglanowych, prawdo-podobnie zawodnionych. Nasuwają się więc przypusz-czenia, iż w korzystnych warunkach, np. w kierunku elewacji warstw ku platformie, mogą istnieć
sprzy-jające warunki dla akumulacji węglowodorów. Ze
względu na urozmaicony relief podłoża
staropaleo-zoicznego zachodzi możliwość koncentracji bituminów w warunkach wyklinowywujących się warstw lub w strukturach kompakcyjnych. W kierunku ku NE
od Kołbieli, w rejonie Mińska Mazowieckiego, w świet
le badań sejsmicznych zarysowują się takiego typu
łagodne struktury.
Na zakończenie chciałem WYrazić serdeczne
po-dziękowanie przede wszystkim geologom PPN w Pile
i dr inż. J. Sokołowskiemu za konsultację przy ustala-niu stratygrafii oraz dr H. Tomczykowi, dr H. Zako-wej, dr A. Jachowiczowi, jak również mgr J. Brzezic-kiej z Laboratorium PPN - Kraków za szczegółowe oznaczenia stratygraficzne i petrograficzne.
LITERATURA
l. A re ń B., P a w l o w s k i S. - Projektowane za-łożenia geologiczne badań ogólnych podłoża Niżu
Polskiego. Cz. III. Strefa brzeżna platfonny
wschodnio-europejskiej w Polsce. Inst. Geol.,
War-szawa 1958.
2. D e p o w s k i S., K r a s s o w s k a A. - Wyniki badań objawów bituminów w otworze Magnuszew IG. l. Kw. geol., 1962, t. VI, nr l.
3. H o r n T. - Wykształcenie i roponośność utworów
cechsztynu na obszarze Polski. Wiad. naft., 1962,
nr 7.
4. L e n d z i o n K. - Tymczasowy profil litologiczny
z wiercenia "Zebrak" IG. l. Kw. geol., 1960, t. IV, nr 3.
SUMMARY
The present artide gives some results of bore hole
made at Kołbiel in the eastern part of the Warsaw
synclinorium. The main .purpose of the drilling was to investigate lithostratigraphical section, since seis-mical materials had demonstrated the presence of
a large elevation of the Palaeozoic basement in the
area considered. In addition, the drilling aimed at presenting perspectives of occurrence of minera! raw materials in the Lower Cretaceous, Jurassic, Triassic,
Zechstein, Carboniferous and Silurian, and at ~howing
possibilities of probabie occurrence of bitumens accu-mulated within the zones of stratigraphical
uncon-for.mities.
The bore hole also gave valuable information on
geological structure of the region considered, and on
its minerał raw material perspecti~s. Gas
mani-festations, which have been here ascertained, show
that favourable conditions may exist for bitumen
accumulations in the area studied, as well.
5. P o b o r s k i J. - Cechsztyńskie zagłębie solne
Europy Srodkowej na ziemiach polskich. Inst.
Geol. Prace, t. XXX, cz. II. Warszawa 1960 r.
6. P r a c a zbiorowa pod redakcją Wł. Pożaryskiego.
Budowa geologiczna Niżu Polskiego, Inst. Geol.,.
Warszawa 1963.
7. S o k o l o w s k i J. - Aktualny stan rozpoznania
geologicznego synklinorium mogileńskiego i
kie-runki dalszych badań. Geofiz. i geol. 1964, nr 1-2.
8. S t e m u l a k J. - Komunikat o wierceniu
Płońsk l. Kw. geol. 1959, t. III, nr 2.
9. T o m c z y k o w a E., T o m c z y k H. - Problem
granicy między sylurem, a dewonem w Polsce.
Prz. geol., 1961, nr 7.
10. Z n o s k o J. - Obecny stan znajomości budowy
geologicznej głębokiego podłoża pozakarpackieJ
Polski. Kw. geol. 1962, t. 6, nr 3. PE3IOME
B CTaTbe OnHCbiBaiOTC$1 pe3yJibTaTbi npOXO~KM
CKBa-2R1J1Hbi, pacnOJIQ:IKeHHOH B MecTHOCTJ1 KOJI6eJib, B
BOC-TO'IHOH ąacTJ1 BapwaBCKoro eHHKJUtHOPHH. OcHOBHOH
3a~aqefl 3TOH CKBa:IKJ1Hbl 6biJIO JOyqeHJ1e
Jl!HTOJIO!'O--CTP3THrpaqmąeCKOrO pa3pe3a, TaK KaK no ~aHHbiM ceticMopa3Be~KM B 3TOM patioHe npeA'IIoJiaraJiocb
eYlllecrnoBaHHe o6wnpHoro no~HHTJ1H naneo3otiCKoro
ocHoBaHHH. KpoMe Toro, cne~oBano onpe~eJIHTb
nepc-neKTHBHOCTb HJ1:1KHeMeJIOBbiX, ropcKHX, TPHaCOBbiX.
QeXWTeHHOBbiX, KaMeHHOyrOJibHbiX ·H CHJiypi1HcKMX
nopo~, J1 BbiReHJ1Tb B03MO:IKHOe HaKOnJieHJ1e 6HTYMOB
B 30HaX CTPaTHrpa<f>H'łeC!rnX HecorJiaCHH.
CKBa:lKHHa ~ana MHOro QeHHbiX cse~eHHti,
Kacaro-~HXCH reonorHąecKoro CTPOeHHH patioHa H ero
nepc-heKTHBHOCTJ1 B OTHOWeHJ1J1 IIIOJ1CKOB IIIOJie3HbiX
HCKO-naeMbiX. 3aMe'łaiOTCH 3~eCb OT'łeTJIHBbie npOHBJieHHfl
ra3a H MQryT cy~ecTBOBaTb 6narOIIIpmiTHbie ycnoBHH
~JIH HaKonneHHH yrneBo~opo~oB.
HENRYK JURKIEWICZ
Instytut Geologiczny
PROFIL WIERCENIA W BOZEJ WOLI
Omawiane wiercenie usytuowano w obniżeniu
mor-fologicznym Pasma Przedborskiego, przecinającego
po-przecznie brachyantyklinę Debromierza i ciągnącego
się od Debromierza w kierunku Bożej Woli.
Straty-graficznie znajduje się ono na wychodniach astartu według mapy opracowanej przez I. Jurkiewiczową,
przy dużej dyslokacji poprzecznej. Uzyskany
wierce-niem profil geologiczny jest ciekawy i w skrócie
przed-stawia się następująco:
Od głęb. 0,00-50,00 m - czwartorzęd złożony z
pias-ków i żwirów pochodzenia rzecznego;
50,00-99,00 m - początkowo piaskowce
drobnoziar-niste luźne, później zwięzłe kruche, białe, miejscami
z czerwonymi lub brunatnymi naciekami. Zawierają
one liczne radiolaria, jak: Holocryptocapsa sphaerica,
Astrobus. sp. oraz bardzo liczne elementy szkieletowe
gąbek (tetraksony, tektraklony, monaksony,
didymo-klony i sterreastry - alb);
99,00- 186,00 m - wapienie margliste
skrytokrysta-liczne, białe z odcieniem żółtawym, z cienkimi wkład kami wapieni drobnokrystalicznych
krynoidowo-kora-lowych oraz w dolnej części tego interwału wapieni
o niewyraźnej strukturze płytkowej. Znaleziono tu
liczne okazy Pseudocyclammina sequana minor,
Hoplo-phragmoides cf. volgensis, Spirillina orbicula i liczne
UKD 550.822:551.734/.79:552.14 :551.24 :553.631( 438.13} Lagenidae. Częste są również elementy szkieletowe
Crynoidea i Echinoidea (astart). W interwale od
160-177 m występują utwory krasowe. Są to iły żółtawe,
czarne lub brunatne oraz mułki z licznymi (do 30%)
krysztalkami pirytu;
186,0-385,0 m - wapienie żółtawe,
skrytokrystalicz-ne, gruboławicowe, miejscami kawerniaste, rzadko
margliste lub wkładki marglu z nieliczną fauną
la-genidową i małżoraczkami. Nielicznie trafiają się także igły gąbek, człony łodyg liliowców i kolce je-żowców (raurak);
385,0-630,9 m - występują utwory oksfordu, który
na podstawie zróżnicowań facjalnych można podzielić
na podpiętra. Zatem od głęb. 385,0 do 585,0 m wystę
puje argow złożony z wapieni skalistych gruboławico
wych szarych z bulastymi krzemieniami i nieliczną
fauną lagenidową oraz rzadko z amonitami
(Euaspi-doceras cf. ovale na głęb. 554 m). Od głęb. 585,0 do 630,5 m newiz złożony z wapieni jasnoszarych,
miej-scami szarozielonkawych, z drobnymi wtrąceniami
mułowców szarozielonawych. Trafiają się także drob-ne brunatnoszare krzemienie. Fauna otwornicowa
nie-liczna, przekrystalizowana - lagenidowa. Małżoraczki
spotykane są rzadko. Dywez występuje od 630,3 do
