KARTA DOKUMENTACYJNA OTWORU BADAWCZEGO PROFIL OTWORU
Sporządzana dla celów dokumentacyjnych w formie tabelaryczno-graficznej.
Podstawą do sporządzenia karty dokumentacyjnej otworu badawczego jest metryka otworu sporządzana w terenie oraz wyniki oznaczeń makroskopowych i laboratoryjnych.
Karta dokumentacyjna otworu badawczego zawiera podstawowe dane takie jak:
- dane informacyjne – numer otworu, data wykonania, rzędna terenu, nazwisko osoby sprawującej dozór wiercenia
- skala głębokości, - profil litologiczny,
- przelot lub miąŜszość warstw,
- opis gruntów w poszczególnych warstwach – na podstawie wyników badań makroskopowych i laboratoryjnych,
- obserwacje warunków wodnych, - stan i wilgotność gruntów,
- opróbowanie,
- dodatkowo karta moŜe zawierać informacje o stratygrafii warstw, głębokości i rodzaju badań wykonanych w otworze, wynikach badań laboratoryjnych, wynikach sondowań przeprowadzonych w sąsiedztwie otworu, oporach zwiercania, zarurowaniu, sposobie likwidacji otworu
- w przypadku wykorzystania otworu jako piezometru lub studni zamieszcza się teŜ
informacje o sposobie konstrukcji (obsypka, strefa rur perforowanych).
Badania makroskopowe mają na celu określenie nazwy, rodzaju gruntu i niektórych jego cech fizycznych bez pomocy przyrządów.
Oznaczanie barwy gruntu. Barwę gruntu naleŜy określać na świeŜym przełamie bryłki gruntu o naturalnej wilgotności. W opisie barwy gruntu naleŜy podać najpierw odcień i intensywność barwy, a następnie barwę podstawową (np. jasno-Ŝółto-szara). Przy występowaniu kilku barw naleŜy podać charakter ich występowania, np. zielona z czerwonymi smugami lub pstra czerwonozielona, itp.
Oznaczanie wilgotności. Grunt naleŜy określać jako:
a) suchy - jeŜeli grudka gruntu przy zgniataniu pęka, a w stanie rozdrobnionym nie wykazuje zawilgocenia,
b) mało wilgotny - jeŜeli grudka gruntu przy zgniataniu odkształca się plastycznie lecz papier filtracyjny lub ręka przyłoŜone do gruntu nie stają się wilgotne,
c) wilgotny - jeŜeli papier filtracyjny lub ręka przyłoŜone do gruntu stają się wilgotne, d) mokry - jeŜeli przy ściskaniu gruntu w dłoni odsącza się z niego woda,
e) nawodniony - jeŜeli woda odsącza się z gruntu grawitacyjnie.
Oznaczanie klasy zawartości węglanów. Próbkę gruntu przeznaczonego do badań naleŜy zwilŜyć kilkoma kroplami 20% kwasu solnego (HCl), a następnie obserwując reakcję naleŜy na podstawie danych w/g poniŜszej tabeli ustalić klasę zawartości węglanów.
Klasa zawartości węglanów PrzybliŜona zawartość [%] CaCO3 wg PN-75/B-04481
Reakcja roztworu HCl
IV > 5 burzy intensywnie i długo (> 20 s)
III 3 - 5 burzy intensywnie lecz krótko (< 20 s)
II 1 - 3 burzy słabo i krótko
I < 1 ślady lub brak wydzielania gazu
Wstępne ustalenie spoistości gruntu. Grunt naleŜy określać jako spoisty, jeŜeli po wyschnięciu do stanu powietrzno-suchego tworzy on zwarte grudki. Grunt naleŜy określać jako niespoisty, jeŜeli po wyschnięciu do stanu powietrzno-suchego stanowi on niezwiązane ze sobą cząstki lub grudki, rozpadające się pod wpływem lekkiego nacisku palcem (siła około 1 N).
PrzybliŜone oznaczanie rodzaju gruntów niespoistych. Rodzaj gruntów niespoistych naleŜy określać zgodnie z poniŜszą tabelą, na podstawie wielkości i zawartości ziarna poszczególnych frakcji, ustalonych oceną makroskopową lub ewentualnie za pomocą lupy z podziałką (lupy Brinella).
Nazwa gruntu Z a w a r t o ś ć f r a k c j i [%]
> 2 mm > 0.5 mm > 0.25 mm
świr > 50 - -
Pospółka 50 - 10 > 50 -
Piasek gruboziarnisty < 10 > 50 -
Piasek średnioziarnisty < 10 <50 >50
Piasek drobnoziarnisty < 10 < 50 < 50
Piasek pylasty1) < 10 < 50 < 50
1) Piasek pylasty po wyschnięciu tworzy lekko spojone grudki, które
rozsypują się między palcami przy ich podnoszeniu
Oznaczanie rodzaju gruntów spoistych polega na ocenie spoistości gruntu na podstawie próby wałeczkowania, rozcierania gruntu w wodzie i rozmakania. Próba wałeczkowania słuŜy do oceny spoistości gruntu, zaś próba rozcierania w wodzie do oceny zawartości frakcji piaskowej. W przypadkach wątpliwych naleŜy dodatkowo wykonać próbę rozmakania.
a) Próba wałeczkowania - z przeznaczonej do badań grudki gruntu bez frakcji kamienistej i Ŝwirowej, naleŜy uformować kulkę o średnicy około 7 mm. Kulkę naleŜy połoŜyć na wyprostowanej dłoni i nasadą kciuka drugiej dłoni wałeczkować grunt nieznacznie naciskając.
Wałeczkować naleŜy z szybkością około 2 obrotów na sekundę aŜ do otrzymania wałeczka o średnicy około 3 mm. JeŜeli wałeczek nie wykazuje uszkodzeń, naleŜy ugnieść go ponownie w kulkę oraz powtórzyć wałeczkowanie. Czynności te naleŜy powtarzać tak długo, aŜ wałeczek - po uzyskaniu średnicy 3 mm - wykaŜe spękania, rozwarstwienia lub rozsypie się. Wałeczkowanie naleŜy równieŜ zakończyć, gdy wałeczek długości 4 - 5 cm podnoszony za jeden koniec zacznie pękać pod własnym cięŜarem. Rodzaj uszkodzeń oraz wygląd wałeczka określa rodzaj gruntu.
Próbę wałeczkowania naleŜy przeprowadzać co najmniej na dwóch kulkach, a w przypadku wyraźnej niezgodności wyników - dodatkowo na trzeciej kulce. NaleŜy liczyć ilość wałeczkowań do spękania wałeczka w celu określenia stanu badanego gruntu.
b) Próba rozcierania gruntu w wodzie - grudkę gruntu przeznaczonego do badań naleŜy rozcierać między dwoma palcami zanurzonymi w wodzie. JeŜeli podczas wykonywania próby pozostaje między palcami duŜo ziaren piasku grunt naleŜy zaliczyć do grupy I, jeŜeli wyczuwa się tylko pojedyncze ziarna piasku - naleŜy zaliczyć do grupy II, a gdy nie pozostają ziarna piasku - naleŜy zaliczyć do grupy III.
c). Próba rozmakania - z przeznaczonego do badań gruntu naleŜy pobrać grudkę o średnicy 15 - 20 mm i wysuszyć do stałej masy w temperaturze 105 - 110°C. Tak przygotowaną grudkę naleŜy umieścić na siatce o wymiarach boków oczek kwadratowych 5 mm i zanurzyć całkowicie w wodzie. Czas rozmakania grudki mierzy się od chwili zanurzenia w wodzie do chwili jej przeniknięcia przez siatkę w wyniku rozmoknięcia.
Wykorzystując wyniki przeprowadzonych oznaczeń, na podstawie poniŜszej tabeli moŜna określić rodzaj gruntu (nazwę).
Oznaczanie rodzajów gruntów metodą makroskopową
Oznaczanie stanu gruntów spoistych. Stan gruntów spoistych naleŜy oznaczać na podstawie liczby kolejnych wałeczkowań tej samej kulki gruntu biorąc pod uwagę ile razy uzyskano wałeczek o średnicy 3 mm bez jego uszkodzeń.
Stan gruntów określa się następująco:
a) stan zwarty - gdy z badanego gruntu nie moŜna uformować kulki,
b) stan półzwarty - gdy z gruntu moŜna uformować kulkę, lecz wałeczek pęka podczas pierwszego wałeczkowania (liczba wałeczkowań X = 0),
c) stan twardoplastyczny - gdy: - dla gruntów małospoistych - liczba wałeczkowań X = 1, - dla gruntów średniospoistych - liczba wałeczkowań X < 2,
- dla gruntów zwięzłospoistych - liczba wałeczkowań X < 3, - dla gruntów bardzo spoistych - liczba wałeczkowań X < 5, d) stan plastyczny - gdy: - dla gruntów małospoistych - liczba wałeczkowań X = 2,
- dla gruntów średniospoistych - liczba wałeczkowań 2 ≤ X ≤ 4, - dla gruntów zwięzłospoistych - liczba wałeczkowań 3 ≤ X ≤ 7, - dla gruntów bardzo spoistych - liczba wałeczkowań 5 ≤ X ≤ 10.
W przypadkach, gdy liczba wałeczkowań jest większa od podanej po prawej stronie nierówności w/g punktu d) naleŜy przyjąć, Ŝe stan badanego gruntu jest miękkoplastyczny. Podane liczby wałeczkowań dotyczą najwyŜszej wartości X spośród 3 wałeczkowań wykonanych na 2(3) kulkach badanego gruntu.
Uzupełniający opis próbek gruntów spoistych. Nazwę i rodzaj gruntu, naleŜy uzupełnić opisem:
przewarstwień, domieszek, zanieczyszczeń oraz typowych cech wtórnych, np. glina piaszczysta z ziarnami granitu i duŜą domieszką miki, ił pylasty przewarstwiony pyłem (ił warwowy), itp.
