STRATEGIA ROZWOJU ELEKTROMOBILNOŚCI DLA GMINY STARACHOWICE NA LATA

(1)

TRANSPORT5

STARACHOWICE, 2020

STRATEGIA ROZWOJU

ELEKTROMOBILNOŚCI DLA GMINY STARACHOWICE

NA LATA 2020-2030

Projekt do konsultacji społecznych

Starachowice, 1 lipca 2020 roku

(2)

Strona | 1

Niniejszy materiał został sfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony

Środowiska i Gospodarki Wodnej Za jego treść odpowiada wyłącznie

gmina Starachowice

Autorami niniejszej Strategii rozwoju elektromobilności dla Gminy Starachowice na lata 2020-2030

są członkowie zespołu specjalistów ds. elektromobilności spółki REFUNDA

z siedzibą we Wrocławiu

www.refunda.pl

(3)

Strona | 2

Spis treści

SKRÓTY I AKRONIMY ... 4

SŁOWNIK POJĘĆ ... 5

1. WSTĘP... 6

1.1. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ... 7

1.2. ŹRÓDŁA PRAWA ... 10

1.3. CELE ROZWOJOWE, STRATEGIE I PLANY JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ... 12

1.4. CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ... 13

1.5. WNIOSKI WYNIKAJĄCE Z CHARAKTERYSTYKI JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ... 17

2. STAN JAKOŚCI POWIETRZA ... 18

2.1. METODOLOGIA OBLICZANIA WSKAŹNIKÓW ZANIECZYSZCZEŃ ... 19

2.2. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA EMISJĘ ZANIECZYSZCZEŃ ... 20

2.3. OBECNY STAN JAKOŚCI POWIETRZA – PODSUMOWANIE INWENTARYZACJI ... 22

2.4. PLANOWANY EFEKT EKOLOGICZNY ZWIĄZANY Z WDRAŻANIEM STRATEGII ROZWOJU ELEKTROMOBILNOŚCI ... 25

2.5. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA ... 27

3. STAN OBECNY SYSTEMU KOMUNIKACYJNEGO .. 28

3.1. STRUKTURA ORGANIZACYJNA... 29

3.2. TRANSPORT PUBLICZNY I KOMUNALNY ORAZ TRANSPORT PRYWATNY ... 29

3.2.1. Pojazdy o napędzie spalinowym ... 29

3.2.2. Pojazdy napędzane gazem ziemnym lub biopaliwami... 31

3.2.3. Pojazdy o napędzie elektrycznym... 32

3.2.4. Ogólnodostępna publiczna infrastruktura ładowania ... 33

3.3. PARAMETRY ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE ISTNIEJĄCEGO SYSTEMU TRANSPORTU ... 34

3.3. OPIS NIEDOBORÓW JAKOŚCIOWYCH I ILOŚCIOWYCH TABORU ORAZ INFRASTRUKTURY W STOSUNKU DO STANU POŻĄDANEGO ... 36

3.3. ZAKRES INWESTYCJI NIEZBĘDNYCH DO ZNIWELOWANIA NIEDOBORÓW JAKOŚCIOWYCH I ILOŚCIOWYCH SYSTEMU, W TYM INWESTYCJI ODTWORZENIOWYCH ... 37

4. OPIS ISTNIEJĄCEGO SYSTEMU ENERGETYCZNEGO ... 39

4.1. OCENA BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ... 40

4.2. WARIANTOWA PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, GAZ LUB INNE PALIWA ALTERNATYWNE W OKRESIE DO 2030 R. ... 43

5. STRATEGIA ROZWOJU ELEKTROMOBILNOŚCI .... 45

5.1. PODSUMOWANIE DIAGNOZY STANU OBECNEGO .... 46

5.1.1. Zidentyfikowane problemy oraz potrzeby sektora komunikacyjnego ... 46

5.2. SCREENING DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH POWIĄZANYCH, W SZCZEGÓLNOŚCI Z PLANEM ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, PROGRAMEM ROZWOJU GMINY, PLANEM TRANSPORTU PUBLICZNEGO, PLANEM ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ EKLEKTYCZNĄ I PALIWA GAZOWE ORAZ INNE PALIWA ALTERNATYWNE ORAZ ANALIZY KOSZTÓW I KORZYŚCI WYNIKAJĄCEJ Z USTAWY O ELEKTROMOBILNOŚCI, JAK RÓWNIEŻ REALIZACJI CELÓW WYNIKAJĄCYCH Z PLANÓW ELEKTROMOBILNOŚCI ... 47

5.3. PRIORYTETY ROZWOJOWE (CELE STRATEGICZNE ORAZ OPERACYJNE) W ZAKRESIE WDROŻENIA STRATEGII ROZWOJU ELEKTROMOBILNOŚCI, W TYM ZINTEGROWANEGO SYSTEMU TRANSPORTOWEGO ... 49

5.3.1. Adekwatność zaproponowanych działań do problemów oraz potrzeb ... 49

6. PLAN WDROŻENIA STRATEGII W STARACHOWICACH ... 50

6.1. ZESTAWIENIE I HARMONOGRAM NIEZBĘDNYCH DZIAŁAŃ, W TYM INSTYTUCJONALNYCH I ADMINISTRACYJNYCH W CELU WDROŻENIA STRATEGII ROZWOJU ELEKTROMOBILNOŚCI . ... 51

6.1.1. Zakres i metodyka analizy wybranej strategii rozwoju elektromobilności, w tym rodzaj napędu pojazdów oraz zastąpienie pojazdów spalinowych ... 51

6.1.2. Opis i charakterystyka wybranej technologii ładowania i doboru optymalnych pojazdów z uwzględnieniem pojemności baterii i możliwości przewozowych ... 53

6.1.3. Lokalizacja i wybór linii autobusowych transportu publicznego i punktów ładowania / tankowania ... 54

6.1.4. Dostosowanie zarówno taboru, jak i

rozmieszczenia linii autobusowych do potrzeb mieszkańców, w tym osób niepełnosprawnych ... 60

6.1.5. Lokalizacja stacji i punktów ładowania pozostałych pojazdów, w tym komunalnych ... 60

6.1.6. Harmonogram niezbędnych inwestycji w celu wdrożenia wybranej strategii rozwoju elektromobilności . ... 63

6.1.7. Struktura i schemat organizacyjny wdrażania wybranej strategii ... 64

(4)

Strona | 3

6.1.8. Analiza SWOT ... 66

6.6. UDZIAŁ MIESZKAŃCÓW W KONSULTACJI WYBRANEJ STRATEGII ROZWOJU ELEKTROMOBILNOŚCI ... 67

6.6. PLANOWANE DZIAŁANIA INFORMACYJNO-PROMOCYJNE WYBRANEJ STRATEGII ... 72

6.6. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ... 73

6.6. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO, Z UWZGLĘDNIENIEM POTRZEB DOTYCZĄCYCH ŁAGODZENIA ZMIAN KLIMATU ORAZ ODPORNOŚCI NA KLĘSKI ŻYWIOŁOWE ... ... 74

6.6. MONITORING WDRAŻANIA STRATEGII ... 75

SPIS RYSUNKÓW... 78

SPIS WYKRESÓW ... 78

SPIS TABEL ... 78

SPIS PYTAŃ ANKIETOWYCH ... 78

ŹRÓDŁA DANYCH ... 79

(5)

Strona | 4

Skróty i akronimy

B(a)P Benzo(α)piren kW Kilowat

kWh Kilowatogodzina

MAXI Autobus jednoczłonowy o długości ok. 12 metrów MEGA Autobus o długości ok. 15 - 18 metrów

MIDI Autobus jednoczłonowy o długości ok. 9 - 10 metrów MINI Autobus jednoczłonowy o długości ok. 6 - 8 metrów MWh Megawatogodzina

OZE Odnawialne źródła energii UE Unia Europejska

EV Pojazdy o napędzie elektrycznym PTZ Publiczny transport zbiorowy

SUiKZP Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Starachowice

wzkm Wozokilometr

(6)

Strona | 5

Słownik pojęć

Autobus zeroemisyjny

Autobus w rozumieniu art. 2 pkt 41 Prawa o ruchu drogowym, wykorzystujący do napędu energię elektryczną wytworzoną z wodoru w zainstalowanych w nim ogniwach paliwowych lub wyłącznie silnik, którego cykl pracy nie prowadzi do emisji gazów cieplarnianych lub innych substancji objętych systemem zarządzania emisjami gazów cieplarnianych, o którym mowa w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji oraz trolejbus w rozumieniu art. 2 pkt 83 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Cele operacyjne Wskazują obszary realizacji dla celów strategicznych, a w konsekwencji identyfikują i wyznaczają zadania do wieloletnich planów inwestycyjnych.

Cel strategiczny Cel długofalowy rozumiany jako powzięte zamierzenia na najwyższym szczeblu organizacyjnym.

Elektryfikacja transportu Proces mający na celu zastąpienie pojazdów wyposażonych w silniki spalinowe pojazdami napędzanymi energią elektryczną.

Gmina Gmina Starachowice

Linia komunikacyjna

Połączenie komunikacyjne na sieci dróg publicznych albo liniach kolejowych, innych szynowych, liniowych, linowo- terenowych, albo akwenach morskich lub wodach śródlądowych wraz z oznaczonymi miejscami do wsiadania i wysiadania pasażerów na liniach komunikacyjnych, po których odbywa się publiczny transport zbiorowy.

Miasto Starachowice

Operator publicznego transportu zbiorowego Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Starachowicach Organizator publicznego transportu zbiorowego Gmina Starachowice

Sieć komunikacyjna Układ linii komunikacyjnych obejmujących obszar działania organizatora publicznego transportu zbiorowego lub część tego obszaru.

Strategia Strategia Rozwoju Elektromobilności dla Gminy Starachowice na lata 2020-2030.

Wizja

Jest to wyrażona słownie, mentalna wizualizacja pożądanego stanu, do którego dąży się wdrażając Strategię. Potrzebą jej sformułowania jest pokazanie kierunku dążeń, ustawienie drogowskazu dla sformułowania celów działań.

(7)

Strona | 6

1. Wstęp

(8)

Strona | 7 1.1. Cel i zakres opracowania

Elektromobilność - oznacza całokształt zagadnień związanych ze stosowaniem pojazdów z napędem elektrycznym (PEV). Pojęcie elektromobilności odnosi się zarówno do technicznych, jak i eksploatacyjnych aspektów dotyczących PEV. Ma związek również z technologią i infrastrukturą ładowania oraz z problematyką społeczno- gospodarczą związaną z projektowaniem, produkcją, nabywaniem i używaniem pojazdów elektrycznych.

Gmina Starachowice opracowała niniejszą Strategię, aby móc aktywnie uczestniczyć w procesie rozwoju elektromobilności w Polsce i w najbliższej przyszłości posiadać na swoim obszarze tego rodzaju ekologiczne pojazdy i infrastrukturę.

Główne cele Strategii to:

poprawa jakości powietrza w Mieście poprzez redukcję emisji szkodliwych substancji generowanych przez ruch kołowy pojazdów oraz

promocja publicznych środków transportu jako alternatywy wobec pojazdów prywatnych.

Realizacja Strategii rozwoju elektromobilności przyczyni się przede wszystkim do modernizacji taboru autobusowego oraz infrastruktury transportowej Miasta. W długiej perspektywie czasowej wymiana taboru zminimalizuje koszty jego utrzymania i bieżącej eksploatacji. Ponadto system komunikacji publicznej zostanie dostosowany do potrzeb pasażerów oraz nowoczesnych standardów obsługi.

Zminimalizowany zostanie problem niskiej jakości usług oferowanych przez miejską komunikację publiczną - tym samym podniesienie się jakość życia w Mieście.

Poza nowymi autobusami, wprowadzone zostaną inteligentne rozwiązania dotyczące sterowania ruchem, nowoczesny system informacji oraz obsługi pasażerskiej.

Zwiększy się również dostępność komunikacji publicznej dla osób niepełnosprawnych i o ograniczonej zdolności ruchowej.

Zakup nowoczesnych autobusów elektrycznych przyczyni się do ograniczenia smogu, który jest obecnie jednym z najważniejszych problemów do rozwiązania w Mieście.

Realizacja Strategii wpłynie również na zachowania konsumenckie – poprzez promocję ekologicznego transportu oraz stacji ładowania pojazdów elektrycznych wzrośnie dostępność, a tym samym zainteresowanie zakupem tego typu pojazdów wśród mieszkańców.

(9)

Strona | 8

CEL STRATEGICZNY

poprawa jakości powietrza w Mieście oraz promocja publicznych środków transportu

Cel operacyjny 1:

modernizacja taboru autobusowego

Cel operacyjny 2:

dostosowanie systemu komunikacji publicznej do potrzeb pasażerów oraz

nowoczesnych standardów obsługi

Cel operacyjny 3:

minimalizacja problemów niskiej jakości usług oferowanych przez miejską komunikację publiczną

Zadanie 1.1.: zakup 25 autobusów niskoemisyjnych

Zadanie 2.2.: utworzenie spójnego systemu komunikacji transportu publicznego

Zadanie 3.1.: modernizacja istniejącej infrastruktury drogowej

Zadanie 3.2.: modernizacja istniejącej infrastruktury przystankowej

Cel operacyjny 4:

ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko

Zadanie 4.1.: stworzenie projektu sieci ścieżek rowerowych

Zadanie 4.2.: uruchomienie systemu roweru miejskiego

Zadanie 3.3.: budowa Zintegrowanego Centrum Przesiadkowego: Starachowice Dolne

Zadanie 2.3.: uruchomienie nowoczesnego zintegrowanego systemu zarządzania

Zadanie 2.4.: uruchomienie nowoczesnego zintegrowanego systemu informacji pasażerskiej Zadanie 1.3.: zakup odpowiedniej infrastruktury przeznaczonej do tankowania / ładowania pojazdów komunikacji zbiorowej o napędzie niskoemisyjnym

Zadanie 4.3.: stworzenie warunków do rozwoju ogólnodostępnych stacji i punktów ładowania indywidualnych pojazdów elektrycznych

Zadanie 2.1.: uruchomienie Centrum Zarządzania Dyspozytorskiego

Zadanie 3.4.: budowa Zintegrowanego Centrum Przesiadkowego: Starachowice Wschodnie

Zadanie 4.4.: modernizacja infrastruktury związanej z poprawą funkcjonowania komunikacji publicznej (drogi, ciągi piesze, ścieżki rowerowe, wiaty przystankowe)

Zadanie 1.2.: zakup 1 autobusu elektrycznego

Zadanie 2.5.: montaż 7 elektronicznych tablic informacyjnych

(10)

Strona | 9 Zdefiniowany powyżej cel strategiczny oraz cele operacyjne

Strategii rozwoju elektromobilności są tożsame i spójne z przyjętą wizją rozwoju Gminy, która została ujęta w Strategii rozwoju Gminy Starachowice na lata 2018-2027 (Uchwała nr XVI/8/2018 Rady Miejskiej w Starachowicach z dn. 20 grudnia 2018 r.)

Zakres „Strategii rozwoju elektromobilności dla Gminy Starachowice na lata 2020-2030” obejmuje w szczególności:

charakterystykę jednostki terytorialnej;

ocenę aktualnego stanu środowiska wraz z identyfikacją obszarów problemowych;

ocenę oraz identyfikację źródeł emitorów zanieczyszczeń powietrza;

ocenę aktualnego systemu komunikacyjnego;

ocenę aktualnego systemu energetycznego;

prognozę zapotrzebowania na energię elektryczną, gaz lub inne paliwa alternatywne w okresie do 2030 r.;

wskazanie rozwiązań strategicznych;

opis planowanych rozwiązań Smart City;

plan wdrożenia Strategii z uwzględnieniem jego monitorowania.

„Misją starachowickiego samorządu jest podejmowanie działań na rzecz stałego podnoszenia jakości życia mieszkańców

w powiązaniu z tworzeniem warunków dla prowadzenia działalności gospodarczej, osiedlania się, spędzania czasu wolnego oraz

rozwoju osobistego przy zachowaniu szczególnej dbałości o środowisko naturalne oraz jakość infrastruktury”.

(11)

Strona | 10 1.2. Źródła prawa

Zagadnienia związane z elektromobilnością, a także szerzej z paliwami alternatywnymi, od lat znajdują się w obszarze zainteresowania zarówno krajowego, jak i unijnego prawodawcy. Jest to spowodowane między innymi rosnącą świadomością społeczną w dziedzinie ochrony środowiska, a także rozwijającą się koncepcją tak zwanej „zielonej gospodarki”. Nakierowana jest ona nie tylko na rozwój inwestycyjny, lecz i na dbanie o lokalny ekosystem. Ostatnie działania legislacyjne wskazują na obieranie kierunku promującego tzw. czystą gospodarkę. Liczne ustawy i inne dokumenty poruszające tę tematykę mają, w zamierzeniu prawodawcy, nie tylko ułatwić działania podmiotom prywatnym, jaki publicznym w tym zakresie, lecz także promować „czystą energię”.

Problematyka, która dotyczy kwestii opisanych w niniejszej Strategii została unormowana w różnych aktach prawnych, w tym w szczególności w:

1) Ustawie z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 908 t.j.), zwanej dalej ElektromobPalAltU;

2) Ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1155 z późn. zm.), zwanej dalej BiokompBiopalU;

3) Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE z dnia 22 października 2014 r.

w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (Dz.Urz.UE.L 2014 Nr 307, str. 1), zwanej dalej Dyrektywą 2014/94/UE;

4) Planie Rozwoju Elektromobilności „Energia do przyszłości”, przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 16.03.2017 r.¹ zwanego dalej Planem Rozwoju;

5) Krajowych ramach polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, przyjętych przez Radę Ministrów 29.03.2017 r.², zwanych dalej Krajowymi ramami polityki;

6) Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca Dyrektywy 2001/77WE oraz 2003/30/WE;

1

http://www.me.gov.pl/files/upload/27052/Plan%20Rozwoju%20Elektrom obilno%C5%9Bc%20RM.pdf.

7) Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/33/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego (Dz.Urz.UE.L Nr 120).

Nadto, oprócz wspomnianych wyżej aktów, należy także pamiętać, że kwestie wykorzystywania paliw alternatywnych w transporcie publicznym, odnieść można do szerokich zbiorów zarówno regulacji dotyczących transportu publicznego, jak i ochrony środowiska.

Na wstępie trzeba zaznaczyć, że zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 506) sprawy organizacji lokalnego transportu zbiorowego należą do zadań własnych gminy.

W związku z powyższym, gminy są w grupie podmiotów publicznych, które są szczególnie zainteresowane kwestiami rozwoju komunikacji publicznej z wykorzystaniem alternatywnych źródeł energii. Plany rozwoju publikowane przez polski rząd wskazują na działania mające na celu aktywizację transportu niskoemisyjnego oraz zeroemisyjnego na obszarze Polski.

Tematyka paliw alternatywnych od lat znajduje się w obszarze zainteresowania instytucji unijnych. Unia Europejska w ostatnich latach silnie dąży do wspierania polityki mającej zapewnić czyste środowisko, jak również ograniczyć emisję zanieczyszczeń do powietrza (np.

poprzez obniżenie wydzielanych w transporcie zanieczyszczeń). Jednym ze sposobów na osiągnięcie tego planu jest minimalizacja zależności od środków transportu napędzanych przez ropę naftową i wspieranie rozwoju rynku paliw alternatywnych, a także infrastruktury powiązanej.

Dyrektywa 2014/94/UE wskazała w sposób kompleksowy zagadnienia rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, które mają służyć zmniejszeniu oddziaływania transportu na środowisko. Paliwa alternatywne jakie mieszczą się w definicji zawartej w art. 2 Dyrektywy 2014/94/UE to między innymi energia elektryczna, wodór, biopaliwa zdefiniowane w Dyrektywie 2009/28/WE, paliwa syntetyczne i parafinowane, gaz ziemny (CNG i LNG) oraz gaz płynny (LPG). Omawiany akt jest istotnym krokiem na drodze ku harmonizacji przepisów poszczególnych krajów

2

http://bip.me.gov.pl/files/upload/26071/Krajowe_ramy%20_29032017.pd f.

(12)

Strona | 11 członkowskich w omawianym zakresie, co odbywać ma się

głównie poprzez krajowe ramy polityki w zakresie rozwoju rynku w odniesieniu do paliw alternatywnych w sektorze transportu i rozwoju właściwej infrastruktury (art. 3 Dyrektywy 2014/94/UE). Warty podkreślenia jest fakt, że prawodawca unijny w odniesieniu do paliw alternatywnych kieruje się zasadą neutralności technologicznej, co wyraża się w tym, że nie promuje żadnego konkretnego rozwiązania technologicznego i związanej z nim infrastruktury. Dlatego też na gruncie prawa unijnego elektromobilność nie uzyskała osobnych regulacji, a regulacje prawne jej dotyczące zostały zawarte w Dyrektywie 2014/94/UE.

Polski ustawodawca postanowił, w odróżnieniu od treści Dyrektywy 2014/94/UE, na przywiązanie większej uwagi do elektromobilności jako technologii, z którą wiążą się największe nadzieje. Wskazuje na to m.in. uzasadnienie ElektromobPalAltU³, które określa na przykład technologie hybrydowe jako przejściowe (zatem wsparcie dla nich jest przewidziane tylko do końca 2020 roku).

Rada ministrów realizując obowiązek nałożony na nią przez art. 3 Dyrektywy 2014/94/UE, przyjęła 29 marca 2017 r.

Krajowe ramy polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, wyznaczające wraz z Planem Rozwoju Elektromobilności w Polsce (przyjętym przez Radę Ministrów dnia 16 marca 2017 r.) cele dla rozwoju elektromobilności jakie planowane są do osiągnięcia do końca 2025 roku. Jak zaznaczono w Planie Rozwoju

„Administracja publiczna ma w projekcie rozwoju elektromobilności podwójną rolę. Z jednej strony koordynuje całość przedsięwzięcia, dbając o odpowiednie tempo zmian w poszczególnych sferach a z drugiej jest odbiorcą zmian, do których impuls generuje, korzystając z tworzącego się rynku infrastruktury i pojazdów.”. Zatem na jednostkach samorządu terytorialnego (zwłaszcza gminach jako właściwych do organizacji lokalnego, zbiorowego transportu publicznego) będzie ciążyła powinność wspierania rozwoju elektromobilności (wraz z infrastrukturą z nią związaną), a także stosowania nowych rozwiązań w odniesieniu do swoich własnych przewozów.

Cele jakie zostały określone w Krajowych ramach polityki rozwoju, jak i w Planie rozwoju do poprawnej realizacji wymagały interwencji ustawodawcy w postaci uchwalenia nowej ustawy ElektromobPalAltU, która stanowi transpozycję Dyrektywy 2014/94/UE. ElektromobPalAltU

3 Sejm VIII kadencji, druk 2147;

https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=2147.

kompleksowo reguluje kwestie stworzenia, potrzebnej dla wykorzystywania paliw alternatywach, infrastruktury. Jej brak był jednym z powodów powolnego rozwoju tego sektora transportu. Jednocześnie ElektromobPalAltU nałoży od 2025 roku na podmioty publiczne obowiązek stosowania odpowiedniej liczby pojazdów o napędzie elektrycznym lub napędzie gazowym (dla jednostek samorządu terytorialnego 30%). Natomiast od pierwszego stycznia 2028 roku na mocy art. 36 ElektromobPalAltU jednostki samorządu terytorialnego będą mogły zlecać świadczenie usług komunikacji miejskiej tylko podmiotom, które w swojej flocie użytkowanej na terenie jednostki samorządu terytorialnego będą miały co najmniej 30%

autobusów zeroemisyjnych. Wymóg ten sprawia, że samorządy organizujące komunikację lokalną będą musiały z wyprzedzeniem wprowadzać do swoich taborów autobusy zeroemisyjne, by sprostać wymaganiom ustawy.

Natomiast wraz z wprowadzeniem autobusów o napędzie elektrycznym powstanie zapotrzebowanie na instalacje elektryczne mogące ładować wspomniane autobusy, co także precyzują przepisy ElektromobPalAltU.

Drugim elementem zmian ustawowych, które ostatnio miały miejsce w zakresie rozwoju czystych form transportu publicznego była Ustawa z dnia 6 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1155 z późn. zm.), która ustanowiła Fundusz Niskoemisyjnego Transportu.

(13)

Strona | 12 1.3. Cele rozwojowe, strategie i plany jednostki

samorządu terytorialnego

Strategia rozwoju elektromobilności odpowiada na cele rozwojowe zapisane w innych dokumentach strategicznych będących w posiadaniu gminy Starachowice, tj.:

Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Starachowice;

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Starachowice;

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Starachowice;

Program Ochrony Środowiska na lata 2013-2016 z uwzględnieniem lat 2017-2020;

Strategia rozwoju Gminy Starachowice na lata 2017-2028;

Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Starachowice na lata 2016-2025.

Dokumenty te wyznaczają główne cele i kierunki rozwoju Gminy Starachowice, wśród których wymienia się:

wymianę taboru autobusowego i wskazuje, że podejmując decyzję o alokacji funkcjonującego taboru, zakupie nowych autobusów i dopuszczeniu ich do świadczenia usług w komunikacji miejskiej, należy uwzględnić poziom emisji zanieczyszczeń przez poszczególne rodzaje autobusów;

poprawę jakości powietrza atmosferycznego oraz efektywności energetycznej przy zrównoważonym i efektywnym wykorzystaniu nośników energii poprzez wsparcie gospodarki niskoemisyjnej na terenie Gminy Starachowice;

stworzenie warunków dla sprawnego i bezpiecznego przemieszczania osób i towarów, przy zapewnieniu priorytetu dla komunikacji zbiorowej;

modernizację systemu komunikacyjnego w celu zmniejszenia emisji spalin jako jedno z najważniejszych działań na rzecz ochrony środowiska;

stymulowanie rozwoju Starachowic w oparciu o potencjał gospodarczy Gminy oraz wdrażanie rozwiązań na rzecz czystego powietrza.

(14)

Strona | 13 1.4. Charakterystyka jednostki samorządu

terytorialnego

Położenie Miasta, podział administracyjny

Gmina Starachowice zlokalizowana jest w centralnej części powiatu starachowickiego, w północnej części województwa świętokrzyskiego, w dolinie rzeki Kamiennej - obrębie Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej.

Powierzchnia Miasta w granicach administracyjnych wynosi 3 182 ha⁴.

Od strony północnej Miasto sąsiaduje z gminą Mirzec, od wschodniej z gminą Brody, od południowej z gminą Pawłów, natomiast od zachodu z gminą Wąchock.

Rysunek 1. Położenie Gminy Starachowice w województwie świętokrzyskim i powiecie starachowickim

Źródło: Opracowanie własne

4 Dane GUS za 2018 r.

Struktura funkcjonalno-przestrzenna

Przez Miasto przepływa rzeka Kamienna, która przecina wyżynny charakter Miasta na dwa obszary mezoregionów.

Równolegle do hydrograficznej osi Miasta przebiega linia kolejowa oraz droga krajowa, które dzielą Starachowice na część północną i południową. Część północna charakteryzuje się terenami przeznaczonymi pod zabudowę przemysłową oraz wielorodzinną zabudowę mieszkaniową.

Natomiast część południowa składa się z zabudowy mieszkaniowej zarówno jedno, jak i wielorodzinnej.

Rysunek 2. Podział na jednostki strukturalne Gminy Starachowice

Terenów zainwestowanych w granicach Gminy jest 1690 ha, co stanowi 53% ogólnej powierzchni Miasta.

Użytków rolnych jest 585 ha, w tym:

 gruntów ornych - 354 ha;

 sadów - 22 ha;

 łąk i pastwisk - 132 ha;

 innych - 77 ha.

Tereny leśne obejmują 653 ha, natomiast wody powierzchniowe zajmują obszar 84 ha.

(15)

Strona | 14 Demografia

Od wielu lat na terenie Gminy Starachowice odnotowuje się spadek liczby urodzeń, co bezpośrednio wpływa na rokroczny spadek liczby mieszkańców Miasta. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na koniec 2019 roku Gmina Starachowice liczyła 48 395 mieszkańców, co w stosunku do 2010 roku oznacza spadek liczby mieszkańców, podczas gdy w powiecie starachowickim i województwie świętokrzyskim również nastąpił spadek ogólnej liczby mieszkańców.

Wykres 1. Zmiany liczby ludności w Gminie Starachowice w latach 2010-2019

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Nadto, liczba osób w wieku poprodukcyjnym wzrosła o 53,92% w stosunku do roku 2000, a liczba osób w wieku przedprodukcyjnym spadła o 45,67%.

Wykres 2. Struktura ludności Starachowice w latach 2000-2018 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Prognoza ludności gmin na lata 2017-2030, opracowana przez GUS w 2017 r., prognozuje ubytek liczby ludności w Gminie Starachowice o ok. 10% w latach 2020-2030.

Wykres 3. Prognoza liczby ludności w gminie Starachowice na lata 2020-2030

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 46 000

47 000 48 000 49 000 50 000 51 000 52 000 53 000 _{52 505}

51 695

50 679

49 939

48 965 48 395

0 5 000 10 000 15 000 20 000 25 000 30 000 35 000 40 000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym

47 403 46 885

46 358 45 829

45 289 44 746

44 197 43 642

43 086 42 518

40 000 41 000 42 000 43 000 44 000 45 000 46 000 47 000 48 000

(16)

Strona | 15 System transportowy

Przez obszar Miasta przebiega dwutorowa, zelektryfikowana magistralna linia kolejowa relacji Łódź- Rzeszów. Przez Miasto przebiega również linia kolejowa nr 25 (Łódź Kaliska – Dębica), a na jej trasie funkcjonują trzy przystanki kolejowe:

Starachowice,

Starachowice Wschodnie oraz Starachowice Michałów.

Miasto charakteryzuje się połączeniem kolejowym m.in.

z Krakowem przez Kielce (Ostrowiec Świętokrzyski – Kraków) oraz z Warszawą przez Radom (Przemyśl – Warszawa). Ponadto na trasie relacji Ostrowiec Świętokrzyski – Starachowice – Skarżysko-Kamienna – Kielce kursuje szynobus świętokrzyskiego oddziału Przewozów Regionalnych.

Miasto posiada bardzo dobrze rozwiniętą sieć drogową.

Główną oś zewnętrznego układu drogowego stanowi droga krajowa nr 42 w relacji Namysłów - Kluczbork - Rudniki - Radomsko - Końskie - Skarżysko-Kamienna - Rudnik (do drogi krajowej nr 9). Kluczową inwestycją drogową, która wpłynęła na zachowania komunikacyjne mieszkańców Gminy, była otwarta w 2000 roku trasa północ-południe – Aleja Kardynała Stefana Wyszyńskiego – przechodząca w znacznej części wiaduktem nad rzeką i doliną rzeki Kamiennej.

Drogi wojewódzkie przebiegające przez teren Miasta to:

nr 744 relacji Radom – Starachowice oraz nr 756 relacji Stopnica – Starachowice.

Drogi powiatowe przebiegające przez teren Miasta to:

nr 0581T - Starachowice - Rataje w ciągu ul. Nowowiejska - 6-go Września;

nr 0613T - Starachowice - Adamów - Styków w ciągu ul. Długiej;

nr 0617T - Starachowice - Lubienia - ciąg ul. Iłżeckiej;

nr 0616T - Starachowice - Dziurów - Styków - ciąg ul. Zgodna;

nr 0907T – ul. Szkolna – Oświatowa- Majówka – Leśna;

nr 0906 T od ul. Targowej – Benedyktyńska do drogi krajowej nr 42;

nr 0905 Radomska do drogi krajowej nr 42.

Na terenie Miasta funkcjonuje autobusowa komunikacja zbiorowa obsługiwana przez ZEC Sp. z o.o., PKS w Starachowicach S.A., a także prywatnych przewoźników.

Funkcję publicznej komunikacji zbiorowej wiążącej Miasto z regionem pełni również PKP.

Klimat

Gmina Starachowice znajduje się w wyżynnym regionie klimatycznym śląsko-małopolskim, w Krainie Gór Świętokrzyskich.

Najchłodniejszym miesiącem w ciągu ostatnich lat był luty ze średnią temperaturą wynoszącą ok. -6,5°C, a najwyższe temperatury odnotowano w lipcu, gdzie średnia wyniosła +20,5°C.

Szata śnieżna obserwowana jest średnio przez 70 dni w roku. Średnia suma opadów wynosi 600-650 mm rocznie, a w ogólnym rozkładzie wietrzności przeważa cyrkulacja zachodnia oraz północno – zachodnia.

(17)

Strona | 16 Środowisko przyrodnicze

Rzeźba terenu Miasta charakteryzuje się urozmaiconym układem wzniesień i obniżeń rozłożonym na kierunku wschód-zachód oraz różnorodnością form i formacji geologicznych.

Obszar leśny zajmuje 20,5% (653 ha) ogólnej powierzchni Miasta. Od strony północnej graniczy z tzw. Lasami Starachowickimi, zaś od strony zachodnio-południowej z częścią Sieradowickiego Parku Krajobrazowego (61 ha) ⁵. Ponadto w Starachowicach występuje zieleń miejska w postaci:

parków miejskich – m.in. Park Miejski o powierzchni ok. 10,5 ha;

zieleńców (17 obiektów o łącznej powierzchni ok. 1,3 ha);

zieleni ulicznej (pow. ok. 2,0 ha);

terenów zieleni osiedlowej (pow. ok. 81,4 ha).

Rysunek 3. Obszar Miasta na tle obszarów chronionych Źródło: opracowanie własne

5 Uchwała nr XLIX/881 sejmiku województwa świętokrzyskiego z dnia 13 listopada 2014 r. w sprawie Sieradowickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu

Na terenie Gminy występują elementy środowiska przyrodniczego, które z uwagi na wysokie wartości objęte zostały różnymi formami ochrony wprowadzonymi na podstawie przepisów ogólnych z zakresu ochrony środowiska oraz miejscowych aktów prawnych, tj.:

8 pomników przyrody;

użytek ekologiczny na terenie zbiornika wodnego

„Pasternik”;

Sieradowicki Obszar Chronionego Krajobrazu;

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej.

Na terenie samego Miasta nie zidentyfikowano obszarów Natura 2000.

(18)

Strona | 17 1.5. Wnioski wynikające z charakterystyki jednostki

samorządu terytorialnego

Położenie geograficzne oraz dobrze rozwinięta sieć drogowa wskazuje na potencjał rozwojowy Miasta, jednakże należy pamiętać, że rozwój społeczno-gospodarczy jakiejkolwiek jednostki terytorialnej stawia przed transportem nowe wyzwania, nie tylko organizacyjne, ale również ekonomiczne, ekologiczne i społeczne.

W związku z powyższym współczesny transport powinien sprostać wielu wymaganiom i być planowany w myśl idei zrównoważonej mobilności.

Demografia ma istotne znaczenie z punktu widzenia planowania sieci transportowej, a na terenie Miasta zidentyfikowano problem demograficzny, gdzie od lat 90-tych XX wieku obserwuje się upływ ludności oraz negatywne zmiany w strukturze płci i wieku.

W związku z powyższym należy podjąć działania mające na celu zapobieganie emigracji mieszkańców z Miasta, dzięki podnoszeniu jakości życia w mieście i jego atrakcyjności.

Gmina Starachowice charakteryzuje się dużą różnorodnością przyrodniczą. Udział terenów niezabudowanych w mieście obejmuje łącznie blisko 42,5%

całkowitej powierzchni Miasta, a podstawowy system przyrodniczy tworzą tereny leśne, tereny porośnięte zielenią wysoką, pas zieleni wzdłuż rzek, parki miejskie i cmentarze.

Ponadto dominacja transportu indywidualnego powoduje dodatkowo większe zajecie terenów biologicznie czynnych oraz zaostrzenie konfliktów ekologicznych i przewozowych związanych z kongestią na drogach. Należy zatem dążyć do zachowania istniejących obszarów zielonych poprzez ograniczenia lokalizacji zabudowy na terenach biologicznie czynnych, która zaburzyć może spójność systemu przyrodniczego Miasta, a dodatkowo należy zwrócić szczególną uwagę na jakość istniejących obszarów zielonych poprzez określenie standardów zieleni na terenach zurbanizowanych.

(19)

Strona | 18

2. Stan jakości

powietrza

(20)

Strona | 19 2.1. Metodologia obliczania wskaźników

zanieczyszczeń⁶

Rozwój technologiczny we wszystkich dziedzinach życia powoduje konieczność ograniczenia jego negatywnego wpływu na środowisko. Emisja oraz wskaźniki zanieczyszczeń nie są obliczane w jednorodny sposób.

Wszelkie metody pomiarowe zależą od emitora zanieczyszczeń oraz jego parametrów. Wyznaczenie wielkości emisji zanieczyszczeń powietrza ze spalania paliw prowadzone jest w celach:

naliczania opłat za korzystanie ze środowiska, prowadzenia analiz statystycznych,

kontrolnych, informacyjnych, porównawczych, itp.

Poprawnie zbudowany system uwzględnia również zbieranie informacji w jaki sposób zmienia się emisja zanieczyszczeń i jakie są skutki oddziaływania instalacji na środowisko. Dane te mogą okazać się bardzo przydatne między innymi w postępowaniu inwestycyjnym.

Metoda, jaką obliczane są emisje zanieczyszczeń, zależy od specyfiki i rodzaju zanieczyszczeń, rodzaju paliwa, wielkości zużycia paliwa i jego parametrów oraz od specyfiki procesów odpowiedzialnych za ich powstawanie.

Dodatkowo, wybrana metoda obliczeniowa powinna uwzględniać dostępność danych i efektywność obliczeń, możliwość wykreowania podokresów obliczeniowych, możliwość określenia emisji w warunkach pracy emitora oraz w warunkach odbiegających od norm.

Wyznaczenie emisji dokonać można metodą:

bilansową (wskaźnikową),

opartą na wynikach pomiarów jednorazowych, opartą na danych literaturowych,

opartą na wynikach pomiarów okresowych, które obejmują analizę częstotliwości pomiarów, wybór metody wyznaczania wskaźników emisji oraz metodologię postępowania z wynikami

„nieprawdopodobnie” niskimi lub wysokimi.

6 Metodologia opisana na podstawie „Zestawienie wzorów i wskaźników emisji substancji zanieczyszczających powietrze” Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Poznaniu, styczeń 2018 r.

Metoda wskaźnikowa polega na określeniu spalonego paliwa w okresie rozliczeniowym oraz doborze odpowiedniego wskaźnika (wskaźnik emisji zanieczyszczeń z określonej instalacji jest ilorazem emisji przez wielkość produkcji). W czasie obliczeń przewidywanej emisji z instalacji projektowanych korzysta się z wartości wskaźników wyznaczonych w analogicznych instalacjach istniejących. Metoda ta, choć najłatwiejsza i najszybsza w użyciu, obarczona jest znacznym błędem.

Metoda liczenia emisji zanieczyszczeń emitowanych z indywidualnych źródeł ciepła:

- spalanie paliw bez oczyszczania gazów odlotowych a) emisja SO2, NO2, CO, CO2, benzopirenu, sadzy

E = B x w

gdzie:

E – emisja substancji [kg];

B – zużycie paliwa: dla paliw stałych wyrażone w megagramach /rok [Mg/rok], w przypadku paliw gazowych wyrażone w milionach metrów sześciennych /rok [mln.m³ /rok], paliwa ciekłe wyrażone w metrach sześciennych /rok [m³ /rok];

w – wskaźnik unosu [kg/jednostkę paliwa].

b) emisja pyłu [kg]

E = B x w x

^𝟏𝟎𝟎

𝟏𝟎𝟎−𝒌 gdzie:

w – wskaźnik unosu [kg/jednostkę paliwa];

k - zawartość części palnych w pyle [%].

(21)

Strona | 20 - spalanie paliw z oczyszczaniem gazów odlotowych

a) emisja SO2, NO2

E = B x w x

^{𝟏𝟎𝟎−𝒏}

𝟏𝟎𝟎 gdzie:

n – sprawność oczyszczania [%].

b) emisja pyłu [kg]

E = B x w x

^{𝟏𝟎𝟎−𝒏}

𝟏𝟎𝟎−𝒌 E – emisja substancji [kg];

n – sprawność oczyszczania [%];

k - zawartość części palnych w pyle [%].

Wartość emisji zanieczyszczeń dla poszczególnych kategorii pojazdów przyjmuje się na podstawie norm emisyjnych pojazdu (zakładając, że pojazd spełnia określone normy emisji spalin) lub na podstawie rzeczywistych wyników pomiarów emisji.

Metoda liczenia emisji zanieczyszczeń emitowanych przez pojazdy drogowe uśrednione do 1 godziny:

E =

^𝐵

3600x

w

x^0,36 60

[g/s]

gdzie:

0,36 – średni czas emisji [min];

E – emisja maksymalna [g/s];

B – zużycie paliwa [kg/godz.];

w – wskaźnik emisji danego gazu lub pyłu [g/kg].

2.2. Czynniki wpływające na emisję zanieczyszczeń W Starachowicach stan jakości powietrza kontrolowany jest na bieżąco dzięki czujnikom pomiaru działającym w Gminie.

Czujniki pomiaru jakości powietrza zostały zainstalowane w następujących lokalizacjach:

Centrum Kształcenia Praktycznego przy ul. Rogowskiego 14,

Szkoła Podstawowa nr 6, Szkoła Podstawowa nr 1 oraz

Gimnazjum nr 4 i Przedszkole Miejskie nr 14.

Dzięki zainstalowanym czujnikom kontroluje się:

stan zapylenia powietrza, temperaturę powietrza, wilgotność,

ciśnienie,

prognozę jakości powietrza.

Zanieczyszczenie powietrza pojawia się w momencie, gdy w jego zawartości znajdą się komponenty, które nie stanowią jego naturalnego składu. Źródło zanieczyszczenia powietrza może zostać spowodowane zarówno naturalnymi procesami zachodzącymi na Ziemi, jak i działalnością człowieka.

Głównym problemem obszaru Gminy jest emisja pyłów i szkodliwych gazów do atmosfery. Wpływ na to mają:

Emisja punktowa – emisja z zakładów przemysłowych oraz ciepłowni;

Emisja powierzchniowa – emisja z indywidualnych źródeł ogrzewania pomieszczeń, wynikająca ze spalania paliw stałych w urządzeniach o niskiej sprawności;

Emisja liniowa – komunikacja samochodowa.

(22)

Strona | 21 Emisja punktowa i powierzchniowa

Starachowice – miasto o charakterze przemysłowym, odpowiadają za znaczny udział w emisji gazów i pyłów do powietrza w województwie świętokrzyskim. Od początku 2012 roku na ulicy Złotej 2 działa stacja pomiarowa włączona do Państwowego Monitoringu Środowiska, która jest obsługiwana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach. Wyniki przeprowadzonych pomiarów wskazują, że powietrze w obszarze badania jest nadmiernie zanieczyszczone i przekracza dopuszczalne wartości stężeń. Stężenia tych substancji są zmienne w ciągu roku – wyższe w sezonie grzewczym, a niższe w miesiącach ciepłych.

Do najistotniejszych emitorów punktowych zanieczyszczeń zaliczyć należy duże zakłady przemysłowe w Starachowicach takiej jak:

Gerda 3 Sp. z o.o., Cerrad Sp. z o.o., ENVO Sp. z o.o., Cersanit II S.A., ZUPH AG-POL,

PPUH "PERFOPOL" Sp. z o.o., Starpol II Sp. z o.o.,

Man Bus Sp. z o.o. Oddział w Starachowicach, Fabryka Śrub i Elementów Złącznych BEA-STAR Sp. z o.o.,

Loxley Sp. z o.o., Z.P.H. Prodhurt Bis, P.P.H.U. GOSET DUO s.c, Odlewnie Polskie S.A., PKC Group Poland Sp. z o.o.,

Animex Foods Sp. z o o.o. sp. k. Odział w Starachowicach.

Emisja liniowa

Emisja liniowa odnosi się w szczególności do transportu samochodowego, który jest głównym źródłem dwutlenku azotu (ponad 50% łącznej emisji w regionie).

Nagromadzenie pojazdów w centrach miast powoduje wysokie stężenia pyłów zawieszonych oraz generuje ciągły ruch zanieczyszczeń zlokalizowanych na drogach i chodnikach. Zwarta zabudowa uniemożliwia ruch powietrza, a co za tym idzie zanieczyszczenia koncentrują się w centrum, dlatego tak ważne jest zachęcanie społeczeństwa do korzystania z komunikacji zbiorowej.

Emisje z sektora transportu obejmują dwie podstawowe kategorie zanieczyszczeń: lokalne zanieczyszczenia powietrza oraz emisje gazów cieplarnianych (tzw. GHG).

Zwłaszcza emisje GHG generują poważne i długoterminowe zmiany wiążące się z wymiernymi kosztami dla społeczeństwa. Z tego względu główny cel polityki transportowej UE, zawarty w Białej Księdze z 2011roku, zakłada redukcję emisji GHG z sektora transportu w wysokości 60% do końca roku 2050.

Największe strumienie zanieczyszczeń pochodzących z emisji liniowej w Starachowicach związane są z głównymi węzłami komunikacyjnymi, w tym wzdłuż ulic o zwartej, obustronnej zabudowie, będących tranzytowymi ciągami komunikacyjnymi. Największe emisje liniowe dotyczą drogi krajowej nr 42, dróg wojewódzkich (w tym DW744) oraz dróg powiatowych, gdzie odbywa się ruch tranzytowy z dużym udziałem pojazdów ciężkich.

(23)

Strona | 22 Zanieczyszczenie hałasem

Głównym źródłem hałasu na terenie Gminy Starachowice jest transport drogowy - pochodzący z dróg krajowych i wojewódzkich, na których odbywa się ruch tranzytowy.

Hałas drogowy charakteryzuje się tendencją wzrostową, dlatego należy przyjąć, że ruch samochodowy w Gminie będzie utrzymywał się na wysokim poziomie. Powodem jest m.in. wzrost zatrudnienia w Specjalnej Strefie Ekonomicznej oraz zwiększająca się liczba posiadanych samochodów w całym powiecie starachowickim.

Wykres 4. Liczba samochodów osobowych w powiecie starachowickim w latach 2010-2018 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Hałas przemysłowy ma charakter lokalny i jest spowodowany zarówno dźwiękami emitowanymi przez różnego rodzaju maszyny i urządzenia, ale także przez część procesów technologicznych.

Do źródeł hałasu zaliczyć można także linie przesyłowe wysokiego napięcia oraz stacje elektroenergetyczne najwyższych napięć, a konkretniej zamocowane do nich sprężarki do napędu łączników i transformatorów emitujące wysokie dźwięki.

2.3. Obecny stan jakości powietrza – podsumowanie inwentaryzacji

Zidentyfikowane zanieczyszczenia pochodzą głównie z transportu samochodowego oraz w okresie grzewczym ze wzmożonej emisji z sektora komunalno-bytowego, a szkodliwe związki, które występują w zanieczyszczonym powietrzu wpływają bezpośrednio na zdrowie i życie mieszkańców Starachowic.

Poziom zawartości niektórych zanieczyszczeń w Starachowicach (pyłu PM10, pyłu PM2,5 i benzenu C6H6) mierzony jest przez stację pomiarową, która obsługiwana jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach. Pozostałe szkodliwe substancje mierzone są na pozostałych stacjach pomiarowych, które znajdują się na terenie całego województwa świętokrzyskiego.

Tabela 1. Charakterystyka stanowiska pomiarowego w Starachowicach ul. Złota

Zanieczyszczenie Czas

uśrednienia Typ pomiaru benzo(a)piren w

PM10 24-godzinny próby łączone pył zawieszony

PM10 24-godzinny codzienny

pył zawieszony

PM2.5 24-godzinny codzienny

pył zawieszony

PM10 1-godzinny ciągły

(automatyczny) pył zawieszony

PM2.5 1-godzinny ciągły

(automatyczny) kadm w PM10 24-godzinny próby łączone arsen w PM10 24-godzinny próby łączone ołów w PM10 24-godzinny próby łączone nikiel w PM10 24-godzinny próby łączone

benzen 1-godzinny ciągły

(automatyczny) Źródło: http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current/station_details/info/785

Dla wszystkich substancji podlegających ocenie, strefy zaliczono do jednej z poniższych klas:

klasa A - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczały odpowiednio poziomów dopuszczalnych lub poziomów docelowych;

klasa B - jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczały poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczały poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji;

0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

(24)

Strona | 23 klasa C - jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy

przekraczają poziomy dopuszczalne lub docelowe powiększone o margines tolerancji, a w przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony - poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe;

klasa D1 - jeżeli stężenia ozonu w powietrzu na jej terenie nie przekraczały poziomu celu długoterminowego,

klasa D2 - jeżeli stężenia ozonu na jej terenie przekraczały poziom celu długoterminowego.

Pył zawieszony o średnicy nie większej niż 10 μm PM 10 to mieszanina zawieszonych w powietrzu cząsteczek, których średnica nie przekracza 10 mikrogramów. PM 10 wpływa negatywnie przede wszystkim na układ oddechowy, szczególnie niebezpieczny jest dla osób z chorobami takimi jak astma. Wywołuje ponadto ataki kaszlu czy świszczący oddech. Obciążenie organizmu pyłem zawieszonym zwiększa również ryzyko udaru mózgu oraz zawału serca.

Wyniki pomiarów na stacji w Starachowicach zadecydowały, że Gmina oraz cała strefa świętokrzyska została zakwalifikowana przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w 2018 roku do klasy C. Wartości dopuszczalne obowiązujące dla stężeń 24-godzinnych zostały przekroczone 45 razy w roku.

Tabela 2. Parametry statystyczne obliczane na podstawie serii wyników pomiarów PM10 na potrzeby oceny pod kątem ochrony zdrowia ludzi

Nazwa strefy Nazwa stacji Czas uśredniania Kompletność serii [%] L. dni>50(S24) 36 maks. (S24) [μg/m3] Perc.90.4 (S24) [μg/m3] Średnia rok [μg/m3]

strefa świętokrzyska Starachowice, ul. Złota

24g 92,3 45 54,34 58,89 32,03

Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie świętokrzyskim, Raport wojewódzki za rok 2018

Pył zawieszony o średnicy nie większej niż 2,5 μm PM 2,5 to pył zawieszony o średnicy nie większej niż 2,5 μm, a według Światowej Organizacji Zdrowia jest najbardziej szkodliwy pośród wszystkich zanieczyszczeń występujących w powietrzu, gdyż jego niewielki rozmiar sprawia, że może trafić bezpośrednio do krwioobiegu.

Oceny rocznej pod kątem pyłu PM2,5 dokonano w odniesieniu do poziomu dopuszczalnego dla fazy I (25 μg/m³) oraz dodatkowo dla poziomu dopuszczalnego dla fazy II wynoszącego 20 μg/m³, który musiał zostać osiągnięty do 2020 roku.

Wyniki pomiarów na stacji w Starachowicach zadecydowały, że Gmina oraz cała strefa świętokrzyska została zakwalifikowana w 2018 roku do klasy A (22 μg/m³).

Natomiast w wyniku oceny pod względem dotrzymywania poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5 dla fazy II (20 μg/m³ – poziom, który miał zostać osiągnięty do 2020 roku) obie strefy uzyskały klasę C1.

Tabela 3. Parametry statystyczne obliczane na podstawie serii wyników pomiarów PM2,5 na potrzeby oceny pod kątem ochrony zdrowia ludzi

Nazwa strefy Nazwa stacji Czas uśredniania Kompletność serii [%] Średnia rok [μg/m3]

strefa

świętokrzyska Starachowice,

ul. Złota 24g 90,0 22

Benzen C6H6

Wyniki pomiarów na stacji w Starachowicach zadecydowały, że Gmina oraz cała strefa świętokrzyska została zakwalifikowana w 2018 roku do klasy A, z uwagi na nie przekraczanie wartości kryterialnej stężenia odnoszącego się do rocznego uśredniania wyników pomiarów. Średnie roczne stężenie wynosiło 1 μg/m³ i stanowiło 20% poziomu dopuszczalnego benzenu.

W latach 2010-2018 zaobserwowano trend spadkowy emisji tego zanieczyszczenia.

(25)

Strona | 24 Tabela 4. Parametry statystyczne obliczane na podstawie serii

wyników pomiarów C6H6 na potrzeby oceny pod kątem ochrony zdrowia ludzi

Nazwa strefy Nazwa stacji Czas uśredniania Kompletność serii [%] Średnia rok [μg/m3]

strefa świętokrzyska Starachowice,

ul. Złota 1g 95 1

Benzo(a)piren (B(a)P) w pyle PM10

Benzo(a)piren razem z pyłem zawieszonym PM2,5 jest jednym z najbardziej toksycznych zanieczyszczeń. Jego cząsteczki gromadzą się w organizmie, będąc tym samym silnym czynnikiem rakotwórczym.

Do oceny obszaru województwa świętokrzyskiego wykorzystano wyniki pomiarów benzo(a)pirenu łącznie z 4 stanowisk pomiarowych. Wyniki pomiarów na stacji w Starachowicach zadecydowały, że Gmina oraz cała strefa świętokrzyska została zakwalifikowana w 2018 roku do klasy C. Średnie roczne stężenie benzo(a)pirenu wynosiło w Starachowicach 5 ng/m³, więc znacznie przekroczony został poziom graniczny (1 ng/m³). Analiza wyników pomiarów B(a)P od 2010 roku wskazuje, że zanieczyszczenie to utrzymuje się w każdym roku pomiarowym na wysokim poziomie.

Tabela 5. Parametry statystyczne obliczone na podstawie serii wyników pomiarów benzo(a)pirenu w pyle PM10 na potrzeby oceny pod kątem ochrony zdrowia ludzi

Nazwa strefy Nazwa stacji Czas uśredniania Kompletność serii [%] Średnia rok [μg/m3]

strefa świętokrzyska Starachowice,

ul. Złota 24g 100 5 Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie świętokrzyskim, Raport wojewódzki za rok 2018

7 Roczna ocena jakości powietrza w województwie świętokrzyskim, Raport wojewódzki za rok 2018.

8 Roczna ocena jakości powietrza w województwie świętokrzyskim, Raport wojewódzki za rok 2018.

Tlenek węgla (CO)

W 2018 roku na terenie całego województwa świętokrzyskiego nie wystąpiły przekroczenia poziomu dopuszczalnego tlenku węgla. Na przestrzeni dziesięciu lat, od 2010 roku, poziom wartości maksymalnej 8-godzinnej waha się pomiędzy wartościami 2-4 mg/m³; jedynie w roku 2012 i 2015 osiągnął wartość o 0,5 mg/m³ wyższą.

W żadnym z analizowanych lat nie przekroczył połowy poziomu dopuszczalnego⁷.

Dwutlenek siarki (SO2)

W 2018 roku na terenie całego województwa świętokrzyskiego nie wystąpiły przekroczenia poziomu dopuszczalnego SO2 określonego dla stężeń 1-godzinnych i 24-godzinnych. Takich przekroczeń nie odnotowano również w latach wcześniejszych. Zestawienia maksymalnych stężeń dobowych i 1-godzinnych SO2 od 2010 roku wskazują na stopniowe obniżanie się poziomu zanieczyszczenia w powietrzu⁸.

Dwutlenek azotu (NO2)

2018 roku na terenie całego województwa świętokrzyskiego nie wystąpiły przekroczenia poziomu dopuszczalnego NO2

określonego dla stężeń 1-godzinnych i średnich rocznych.

Takich przekroczeń nie odnotowano również w latach wcześniejszych. Zestawienia maksymalnych stężeń 1-godzinnych NO2 oraz średnich rocznych od 2010 roku wskazują na utrzymywanie się emisji na podobnym poziomie na poszczególnych stacjach⁹.

9 Roczna ocena jakości powietrza w województwie świętokrzyskim, Raport wojewódzki za rok 2018

(26)

Strona | 25 2.4. Planowany efekt ekologiczny związany

z wdrażaniem strategii rozwoju elektromobilności Realizacja Strategii jest gwarancją zrównoważonej mobilności, ochrony środowiska i równocześnie dywersyfikacji energetycznej. Ruch drogowy generuje aż 32% całkowitej emisji tlenków azotu oraz 20% PM2,5¹⁰. Wzrost udziału autobusów niskoemisyjnych w realizacji zadań przewozowych w Starachowicach ograniczy napływ szkodliwych substancji do środowiska, w tym emisji CO2.

Tabela 6. Emisja spalin pojazdów o zróżnicowanych normach emisji spalin przed wdrożeniem Strategii

Źródło: Opracowanie własne

10 Dane z 2016 r.

Redukcja zanieczyszczeń powietrza wpłynie korzystnie na zdrowie mieszkańców Starachowic bowiem wchłaniane szkodliwych substancji w trakcie oddychania jest obecnie największym pod względem ekologicznym zagrożeniem zdrowia. Dodatkowo niektóre niskoemisyjne pojazdy, jak te napędzane energią elektryczną, nie emitują dźwięku, dzięki czemu zmniejszy się również poziom emisji hałasu w Mieście.

Poniższa tabela przedstawia emisje spalin generowane przez poszczególne typy pojazdów użytkowanych przez ZEC w Starachowicach w zależności od normy emisji spalin.

Marka Model Ilość Rodzaj

paliwa

Norma emisji

NMHC i NMVOC [g/km]

Nox [g/km]

PM [g/km]

CO2

[kg/km]

MAN NL 313 3 ON - >4,95 >36,00 >1,62 >1,21

MAN 469 1 ON - >3,85 >28,00 >1,26 >0,94

MAN 11.220 HOCL 1 ON - >4,07 >29,60 >1,33 >0,99

MAN A21 LION'S CITY 6 ON IV 1,93 14,70 0,08 1,13

Solbus SN11M 4 ON IV 1,47 11,20 0,06 0,86

SOLARIS Urbino 12 2 ON - >4,84 >35,20 >1,58 >1,18

Jelcz 120 M 7 ON - >4,07 >29,60 >1,33 >0,99

Mercedes-

Benz 628 Conecto LF 10 ON V 1,89 8,20 0,08 1,10

Razem 34

(27)

Strona | 26 Poniższa tabela przedstawia natomiast jednostkowe

redukcje emisji spalin (w szczególności NMHC i NMVOC),

Tabela 7. Emisja spalin pojazdów o zróżnicowanych normach emisji spalin po wdrożeniu Strategii (zakup autobusów gazowych)

Tabela 8. Emisja spalin pojazdów o zróżnicowanych normach emisji spalin po wdrożeniu Strategii (zakup autobusów elektrycznych)

które nastąpiłyby po wymianie przestarzałego taboru spółki ZEC w Starachowicach na autobusy gazowe (Tabela 7.) lub autobusy napędzane energia elektryczną (Tabela 8.).

Marka Model Ilość Rodzaj paliwa

Norma emisji

NMHC i NMVOC [g/km]

Nox [g/km]

PM CO2

[g/km] [kg/km]

Autobus gazowy* 25 CNG VI 0,48 1,47 0 0,66

Mercedes- Benz

628

Conecto LF 9 ON V 1,89 8,2 0,08 1,1

Razem 34

*założenie aautobusu klasy MEGA (15 m) o spalaniu 40-45 Nm3 /100km

Marka Model Ilość Rodzaj paliwa

Norma emisji

NMHC i NMVOC [g/km]

Nox [g/km]

PM CO2

[g/km] [kg/km]

Autobus elektryczny* 25 EV 0,01 1,52 0,04 1,09

Mercedes-

Benz 628

Conecto LF 9 ON V 1,89 8,2 0,08 1,1

Razem 34

*założenie autobusu elektrycznego o średnim zużyciu energii 139 kWh/100km