AleklS'andra KRASlSOWSKA
Przekrój geologiczny Puławy - Radzyń
WSTĘP
W Zakładzi,e Geollogii Niżu LG. ,pmwadwne są od 1'958 r. systema- t)7lczne badam,aJ geologIczne 'i ,geofizyczne nad il'ozpoznam,:em budowysyn'-
klinor~um brzeime:g'o. Wy~olIl'aJIlJOI tu s2)ereg sejsmicznych IprrekJrlOjów P0"- przecznych, Iktóre przecinają wedłąg mapy W. P,ożaJ:'yskieg'ol z· 19,62 r.
następujące jlOOnostki 'goologiczme: część' wyniesienia zrębo1wego podl:as- ko-lulbel:skiego {jednostk.ę strefy :wewnętrznej platf<Jtrnly ws,chodnio~o":"
pejsk1ej) 2)e strukturą KockJa, syniklinoil'lium brze'ż:ne - odcinek lu;bel:ski, oraz prZlejście syi!l!k1itnorium w antyklinorium środko'W'opolskie (fig. 1).
Pra,ce' geol1o'gi,c.zne, pI"OlWadZlOiIl'e są ,wzdłuż przekroju sejsmicznego na liJnii Radzyń - Puławy --:- Stacrachawice. Na <Jdcinku Radzyń - lPuł,awy
wykonano trzy wierceni:a!, a na odcinku Puławy - StaJl'a,cnowice prowa- dwne .są dwa dalsZie iWier,c~ia w okolicy Ciepielowa.
W n:im1ejszym artykule omówionyzomani,e odcinek między Ra.azy- niem a Puławami.
HISTORIA. BADAŃ
Historia !rozwoju poglądów na budow~ geologiczną środl{i()1wej i iWs,cho- dniej Polski ma IbaTdzo długie dzieje, lecz' dopiero prace g'eofizyczme i ,prace gool,ogIczne (głębokie wierceniaJ) rozpolczęte po 'Wojn1e Ipo,zwo1iły
na 'uzyskanie informacji o watrstw.a'ch pa1eozo,icznych iIla :tym tel'etnLe.
Symtety'czne omówienie ,badaństrWktwr na Niżu Polsk,im majduj'e!lllY wpra,cy W. Pożarysldego (1960).
Z nowszych poglądów należy wym~enić poglądy S. PawrowSlciego, A. DąbrlQlw,skilego, J. Skorupy, W. PoŻlairysikiego i J. 2Jnoski. W IOIp8.ll'ICiu o te poglądy 'Powstała myśl systematycznego bada!Il:ia synkHnorium ;br~ż
nego i jedmostek przyległy:ch metodą przekrojów. Kierunek ten wy'tyczył W. Pożalrysk,i w 195~ l'.
,W 1958 II'. B. Areń i S. PawŁowski opracowali projekt badań, który
przewidywał wylwnanie w~dłuż przekroju sejsmicznego Radzyń - Pu-
ławy - Sta:rachowice czterech głębokirch wierceń. W 1959 iI'. 'za:tw:i,er-
54
dzono pl"oj,ekt ,badań ,goo!Lo,giczny;ch d}a otworów w~~tni,czych RaJdzyń,
Kock, Zyrzyn., Ciepielów, opracowany przeze mnie.
Pr:zJe'kroje sej'sm.k,zne RaIdzyń - Puła:wy i Puł8Jwy - Staracl1lOlwice
~o w 1a<taIOO 1958-1'959. /Prace 'goologicme ro~zęto w 1960 r.
Do Chw1ld. oibemejzakońcZO!IlO nastEWują,c,e wiercenia: Ra~ IG I (głę
lrlrość 1721',8 m), Kodk IG I (,głębokość 1009,'2 m), Z~zyn IG I (głębo1rość
2'555,4 m), :a w wderQe!Iliu są otwory w ~ołicy Cielp1elO'W1a.
'W 196'2 tr. w Zakładzie Geologii Niżu I.G. wykOłIlla!Ilo zespołowe ~'
oow~~e pierwszego ,etalpu Ibooań 'na Niżu 'Polskim. pod kierun.kiempr:of.
dm W. l~ożaryski,ego, w k,tÓl"ego za'kres wchodzi również budowa oma- wianego terenu.
CHARA!KTER STRUKTURALNY BADANEGO OBSZARU
r' Omawiany obsza:r Puławy - RaJdzyń obejmuje dW!~e ró21n:e' jednostJki geologic:me (ng. 1). Część wschodJIl!1a charakteryzuj,e s:'ę dość płytkio występującym JPOdłożem kry,staHcznym (R8Jdzyń ;na głębokości 1669,5 ro)., na którym leżą nie s:f:aMowan;e ooa:dy paleowiku - eokambr, kamlbr .iiJmTbo!Il lO!l"a'z mewzoiku - jura i krleda. W części zachod!Iliej podroże
krystalic:me znajduje się na ,głębokości kilku kilometrów. Cha1r:aIkrery- stycZiIle dla !tej części .są lrolosalne miąższości karbolnu, głównie górnego..
Według naj!l'llOwszych d:anych z Ciepielowa' (A. Kmssowska, J. Kulczycki, 1963), gdzie ,braik j'est utworów kairb<mu, a dewon. leży wprost pod dog- gerem, n:a1eży przy jąć, że utwary lm.rbonu w k:iJe:rumikJu .połUdlliowo-za
chod!rrlm. :(oIkolioe HelooO'W1aI) wyklinowują się całkowicie. Ostatnio do:,pu- szcza się możliwość wystEWorwania lIla tym terenie utwarów dewonu, !Ilale-
żących JPOOwdqpodołm1e do tego samego 'lromplelkJSu t:e'kltondc:mego :00 ~ar
bon. Nadal niJezmany jest natomiast sposób ułożenia w:tej ,części obsza:ru waa-,gtw syl'Wu.
Na 'granicy wymien:iomych obszarów 'znajduje sięstr>efa dysloka,cji pierwszego stopni:a platfoll'my w pocIłom krystalicznym (W. PożarySk:i,
19'64), która :sC!hematy,cznie 2l!1Ja,c:roinJa jest w postaci linii zw:a'lliej Hnią :prtZe- biegu SkiaJripy górnej w podłożu. Najpr.awdopooobniej ze strefą tą zwią
Z8iIlia j1est strukltUTa Kocka.
Otwór wiertniczy usytuowany na s21czyde· tej str:ulktury osiągnął
wprost ;pod jurą ,siln.iIe zaJbu:rzO!Ily żedyn dolny. Ist;n.i,ejąróme hipoltezy na temat rt:eiktO!nrlki te,go elem~Iltu. WedhlJg W. Plo~ary.skiego (196'4) u1;!wlO!I"Y w Kocku zostały zabU!l"ZOIne wskutek fleiksuTa:1nego przegięcia, powsta,..
łego iIlIa dys1JOka,cji w podłiożu krrysta:licznym. J. Znosko (1962) nawmi:ast
włącza KodI!: do obszaru sfałdowanego podroż a kaledońskiego.
INTERPRgTACJA GEOLOGICZNA PR'ZEKROJU SEJSMICZ'NEGO PUŁA WY - RADZYŃ
Przekrój sejsmiczny Buławy - R:adzyń (f1g. 2:) wykonany wstał :pr:ooz
Przed:siębiOlrstwo :Poszuki,w,ań Geofizycznyoo w 1958 T. pod kierun!kiem A. Kozery. PT21eprowadwlIlo 1>uta'j ciągłe .pr:ofi:l:owa!Ili'e refleksyjne, !k!tÓ!re
Prze!k:r6j gooll()g1c2'Jl1~ Puławy - RalClzyń
Tyszowce
•
55
F.iJg. 1'. Położenie priZe'kroju ,gooLogi:c7Jllego Puła.wy RadzJyń l11.ta !tile 'j~k geolJo~yC'h WlS'C'hodniej PolSkii
Situa/tion lOf geolKltg.ical erosssection IPułarwy - Radzyń ;amid geoIogieell um.iIts of eaiStem 'Polaald
1 - linia przekroju geologicznego i sejsmicznego Puławy - Radzyń; 2 - l1n1a prze- kroju sejsmicznego Puławy - Starachowice; 3 - struktura Kocka
1 - line of geological and seismical cross section Puławy - RadzYń; 2 - line ot seismical profile ot Puławy - Starachowice; 3 - structure ot Kock
u'ZU1pełniono czterema rondowaniwni trernakcyjlIlymi. Tą drogą uzyskano dane O hll!dowlJe :geolo,gicmej do głętbOilrości oIkoło 31000 m w części zachod- niej przekroju i olroło 1:800 m w części wsc!łrodnLej.
W pracy J. SkK:>IDUjpy i S. MłynaT'Skiego(1r962) .om6wkmo, między d!nny- mi, x6winieżpowyższy Ipr~ekrój sej,smiczny. Przredstaw.iOlIlo tu jedną z
m-
ter:pre11lacji ,geolo:,giczny'ch, wyloom:anych przed rozpoczęciem pra:c wiert- niczych.
56
o ł 2 3 , 5/m1
Fig. 2. P.rzekrój geologLczn.y Puławy - Riadzyń na Ue badań sejsiIIldicznych
Goologkal cros's ·section Puławy - Riadzyń 'in the Hght ol slel1smicail lSiUl"Ve~$
Q + T - kenozoik; K - kreda; J - jura; Cw - karbon (westfal); Ci - karbon dolny i namur: D - dewon; Ze - żedyn; S - sylur; Cm + Ecm - kambr i eokambr;.
Pk - podłoże krystaliczne
Q + T - Ca1nozoic; K - cretaceous; J - Jurassie; Cw - Carboniferous (Westfalian);.
Ci - Lower Carboniferous and Namurian; D - Devonian; Ze - ' Gedinnian; S - Silurian; Cm + Ecm - Cambrian and Eocambrian: Pk - crystalline basement
An:a·Iizują·c przekrój refleksyjny od pnłudniowego zachndu o'bserwu- jemy w okolicy Puław łagodne wZ'noszenie 'Się w.szystkich l"ef1.ekBów.
W kierunku ku północnemu W1Schodi()lw.i OOT'az wyraźniej mIl'ysowuje się
w
górnej części prz€'kJroju poziom ref1eksów układających się płasko,lecz wylkazujących słabe WZJIlioszenie. Poziom
ten
ciągnie się wzdłuż, ca-łego prrekroju. Pod nim w IÓkolicy Rawy i Kocka zazm;aicza się z jednej strony - silne wznoszenie się ref.1,elksów, a z drugiej stJ:'lony - ich opa- dani,e, dające w:sumie 2Jarys 'Struktury a'IltyklinaJnej, kttóTa jest rpotwi,er- ,dzeniem struktUTy ,'antykHlliamej, sugerowanej przez J. Sk,orupę (.1959, 1962) na podstawi'€' badań -gJr:awimetryc:lJnych. Między Kockiem aR.a.idzy~
ruem
śl-edzi" się barozo Łagodne .podnoszenie się refl€iksów w kierunkulPółnoC!lJO~wschodnim. Horyzonty refrakcyjne o róŻńych :prędlrościach gra- LiIlli,cz:nych !ZJa,clhorwują·o,gólny ~el"unek refleksów;
'MEZOZOIK'
Mew·wiikna -badanym obszarze jest niekompl,etny. Osady doggetr'U .
Sp6C~ją WiProot lIla paleowi'ktu. Wy:stępujle ,tu tylko JUTa śrook()!Wa
i gÓTnaora,z kreda góx:na z albem. Brok tu jest na'tomiast osadów permu.
triasu i,. jury dolnej orraz najwyższej jury i kredy dolnej. UtwoTY jrwry 'i kredy leżąhÓlryionta'lnie ,i denLeją w kierunku' półooono"""Wschod:n:im.
~;górnana omawmym terenie reprerentowam;a j<est przez wśzyst
''kle
i>iętTa: od celliOmlińu dl() danOo->paleocenu włącznie. Jedyn:iJe w K~u kończy się mastry-chtem górnym.P~ze'kr6j geologk:my Puławy - Raidzyń 51
Z k!vedy dolinej osadziły się jedynie ;piaSki kwarooW!n-glaukonibo:we- aJbu.
Cenomam i turon wykształcany jest w postaci Iwap1eni. W pozostałych piętrach mzn:acza się ZlllliamJa fa:eji między ,częścią wschodnią a za,chlo,dnią~
W c~ę.ści zachodniej gromadzą się osady w,apielliIlo-marrgliste, w ,części
wschodniej :naWm.i:ast k.rIeoo Ipisząca. Danol""pal'eOcen zbudowany jest ze
skał tnarrglistych i węgl:a:tliowo .... kirzemi'OiIlkowych. Łączna miążswść kredy wY'nosi w Zya-zyiIlie 810,4 m (52,7+863,1 m), w Kocku 562,5 m (28,0+
590,5 m), w Radzy:n:iu 437,5 m (45,0+482,5 m) .
. JU'l"a reprezentowana j:est 'PI"~ez Ill'8Jlm i dogger. Szczegółowy qpis Wito- logiczny i stratyg:raficzmy
JUTy
z tego ObszaTU znajduj'emy w lPl'acy T. Niemczyckiej 1(1961). ;W malmie występują następujące :piętra: oksfO'l'd,.l'l8Juralk, astart i kimeryd. Osady tego ostatnlliego piętra ,w kieTlllIlku !Wschod- nim omawi:anego obsza:ru wyklinowują się i już w otwarze Radzyń nie
występują. Miążsrości malmu u!kładają się następująco: w Zytrzyn.ie- 270,5 m (863,1+1133,6 m), IW Kocku 213,5 m (590,5+804,0 m), w R8Jdzyu:riu 168,6 m (482,5-HJ51,1 m). Osady doggeru zalicz.otne Z'Ostały do habonu i keloweju. Miążsrość ich wymooi w Zyrzy.nie 41,4 m (1133,6+1175,0 m), w Kocku 6 m, (804,0+810,0 m), w Radzyniu 19,1 m (651,1+670,2 m) .
. Interpr.etacj:a; :kredy i
JUTy
:według przekroju :sejsmicznego n:a bada-o nym obSZaltZle:nie przedstaWJia specjalnych trudniości.StPąg Ik!redy moŻIliadbeCnie wy'Zn8Jciyć dosyć dokładnie. Z danych .geologicznych wymika, że
górny 'Wy;r"aźn,y' pOzidrri iI'eflekiSÓw j,egt wyrrriikiem odbicia fal 'Od po-
wier~hinf wapi;enf l'eżących'w strQpi'e JUTy.
Spąg jUlI"y środkowej a,z:a;r>a'zem strQP paleozodku wyma'Cza zupełnie dokładni,e n:,ięzg'Od'IlIOść kątową w przebiegu refleksów, zazn:aczają,cą się:
w okolicy R.awy i Kocka. Natomia.st spąg JUTy górnej i środkowej w oko- licaoh Zycr-zyna i Puław przy opraoowywamiu proj,ekbu wierceń został
wyprowadzony na podstawie wyników wierceń w Ze1młku, Magnuszewie i Bystrzycy. W rezultade r~eczywista gł~bokość spągu IW 'OltwoTach po-
kryła się z wyliczoną ,głębokością projektowaną, np.: w Radzyndu :głę
bokość projekrtowaiIl1a - 6'50 m, głęboilrośćrz€'Czywista"":'" 670 m, w Koclru analogkzni!e - 850.m, - 810 m,
w
ZyrzynJie -1:200 m i - 1175 m . .... Jak :p:rrewidywano, JUTa d.olm' w tej .części badanego obszaru: n.ie
występuj,e. PrZYIPUSZCza!IliO lIl!alomi:ast istnienie utworów triasu i ewent,u- alneg.o permu, ktÓ:I"e, jak się okaza~o, ,wyklinowują się na półnoony 'mchód.
od Zy.rzyna i na omawi:anym Obs7m'ZIe już nie :występują. . ..
PAlLEOZOLK
B'UIClOIwa ,geologicmm !paleozoiku omawi:anego obszaru w przeciwień
stwde _ do mezozoiku jest baIrdzo skompl1kOlWatna.
UitWlO!l'Y' lkall'boo.u występują na całym badanym obsZ?rze i w naj:"
bliższym jego sąsiedztw:ie z wyjątkiem :struktury Kocka '(fig. 3). Osiągają
.one bardzo róime m'iąższośCi: n:a wynd'esi'eniu zTębowym podlasko-lu:bel- s'kim w Hadzyniu 272,4 m (670,2+942,'6 m), n:altomiast n:a mchód - w Zyrzynie 1380,4 m (1175,0+2'555,4 m); nie prze:wieroono tu ikaJrlbonu.
:58' AlelkJs;aoora KralSiSlO'W'ska
.góxnego. Otwór Zyrzyn 2)~trzymallly wsta·ł z przyczyn technLcznych, nie
.speł'l1Jiając !Swego zadania.
W Zyrzy,llie osady o lrolosalnej miąższości, według K. BojkolW'Skiego i A. J:achowicza, nJależą do rwesUalu dolnego i częściowo Ig6amegol. P:rIze-
wailają tu osady murowoowo-ilaiSte, mniejszą rolę odgryw:ająpiaskowoe.
W dolinym welStjja'lu w części niższej poj'awiają :się wkmdki; wa.pieni.
,W Radzyniu wymienien:i ,wyżej autoTzy wydziel'ili następujące pięt~a:
w.izen, namulI' i westfal doLny. Występuj'ą ;tu takie skały, jak zlepieńce ,(podII'zęd!nie), piaskowce i mułowce z ,WlldadkJami łupku węglistego.
Na przekroju sej:sm'kzn!ym, ąd Zy:rzY'.nJa'W !lcie\rlUllk,u północm.o-wschod
m,im, utwary IkJairbonu o balrdw dU'żej miąższości (westfal) ciągną się aż do Bawy .i na odcin'kJU Rawa - Kock poaniOSzą się ku :górze, szybko się wy!kl.i;norwując. W miejlsC'U wyklinowywania :się wyższych Qgn'i,w is1IDi.eje
~,[=JzE'ZZ2J'.'
.-1 .
F1~g. :3. Mapa .geolog~c7lllla: odkJryia {bez kenl()lZoolw li: Im'ElZlOZIOi'ku)
Unoovered ~o'lJol1JLcal map (WIiJth-
0\lJI; 0aliiri01J0lilc .aIIld Meso.zmc) 1 - perm; 2 karbon; 3 -'- 1:edyn dol- ny; 4 - otwory wiertnicze; 5 - linia przekroju geologicznego PuJawy -
Badzyń
1 - Permian; 2 - Carbon1ferous;
3 - Lower Gedinnian; 4 - bore holes;
5 - line of geological cross section
Puławy - Badzyń
możliwość na.wietreenia !pełnej serii karb<mu niŻBzego od we.st~alu. Na .stru.krt·UII'ze Kocka Ibrak jest Karbonu i 'WIprost ,pod. JUTą }'eży żedyn dolny.
Utwory karbonu ponownne pojlawiają .się :na północny wschód. od Kocka,· 1,ecz o zredukowanej' miąższości i bez westi,alu górnego .
. Na podstawie wyników z Dorohuczy:, gdzie przewierCOilll() cały kaTIOOn,
należy sądzić, ile miąższość osadów karbom.u w Zyrzyrnie wy:nD:si około
.2000 m. Stoounek karbonu do dewonu iW zaohodniej części badanego ,prze- 1mx>ju nie 2)ostał .sprawdzany. Przypuszcza' się, ile kiaIl'OOn i dewon (młl()d
.szy od żedynu) l,eżą tu zgodnie.
Dewotn. j,est n:ajsłabiej poznanym okresem n:a Niżu. Polskim. J edmiak -ostatnie dane z wierceń dostarczyły cennych wOII'macji o występoW!aitldu
i wybztał'ceniu dewonu lIlIa oma,wia:nym obsZaIl'ze. Na' wyniesieniu zrębo
wym podLaslm-l'll'belskim osady dewonu !!llajprawdopodobniej nie wystę
pują, ;na 00 wskaztU.ją nega,tywne wy.niki z wierceń RJad:zyń i KaplOIlJOiSY.
W strefie pr2!ejściOlW'ej wyniesrenia do synkliiruo:rium Ibrzeżnego, n:a .stTuktUlI'ze Kocka,.. stwierdzolIl!O na rgłębOOoości 81'0,0+1009,2 ID występOlWia
.n:i,e utworow, których wiek E. Tomczy1rowla (1962) dail;uje na 2Jedyn domy.
59
Występują rbu iłowce bardw podobne w wy!ksrlakeniu do, facji dlastej górnego syluru z otWOtl"U 2~braik. Skały tte są silnie 'Zla'burr'ZlolIle i nachy-
lone pod kątem 60+80°, a nawet 90°. StratY'graf'icznie osady .te lIliależą do -dewonu dolnego. Ponlew,aż jednak są ,to warrstwy 'gmmiczne między
sylurem a dewonem, sfałldowame, litologiczn:i'e zbNron,e do UtWIOO"ÓW igór- nosylUlrskich, nalleży je :włączyć ' do kompleksu tektonicznego syluru i w ten właśnie sposób zostały one ujęte wartyku1e.
Na terenie syniklilliOrium lubelskiego oSaldy dewOlIlu stwierdzo~ w Do- rohuczy, Tyszowoach, Ci:epielOlWde i Bąkowej.
W atwocze Ciepielów (A. Krasso,W1Ska, J. KU'lczycki, 1963), kJtóry leży na przedłużeniu omawianego ,prrekroju sejsmicznego, natrafiOlIlO na de-
WOIIl dolIny ,w facji old-redOlWej. Dewon old-redowy n:apotkano :róWiIlież
w wierceniu Ra,ohów (A. Toikaxski, 1958). W otworze Dorohucm pod. ka:r- bonem :nawi€'l"co'OO serię .osadów piaszczysto-il:agtych dewonu. Dewon ,gór- ny i Śl'IOdlrowy wyksztakolIly w postaci dolomi,tów i wapienistwierororro w otwo:r2le TysZ10wce (A. M. 2e,1ichOWlski, 1961). Dewon środ!l:roWY narwier- cono tróW1Ilież w Bąllmwej, na, zachód od Ciepielowa.
Na podstawie ostatnJkh obserwacji utwOll"y dewonu doLnego Występują '
najlprawdopodobriiej na całym o,bs21a:rze syn'klin.ar:i1UIn brzeżnego części
lubelSkiEj. Nie wi,erny naJtom.i..ast, czy utwory dewonu środkowego i gór- nego występują w półnOCIlJO-lWSChodniej części :tego odcinka :synklilIlooium, tj. na półJnocny zachód od Lublina. Obecnie utrzymuje się, że utW!Olry dewonu Ś!rod!kowego i Igórnego, :przypuszczalnie w :wykształceniu węg~a
nowym,zachow:ały się wąskim pasem w strefie między Puławami a struk-
turą Kocka.. Ciągłość sedymentacji lilia tym te:remJie :również nie jest mana.
Na podstawie wiercoo:ia w KlOcku można 'przy;puszcmć, że między żedy
nem dolnym a wyżej leżącymi warstwami istnieje lIliez'godność kątoWla.
Rów.Illież osady sylulI'U i o:rdowtku ni'e występują ,w części wschodniej przekrojusejsmic2IDego (Radzyń). Natomiast w części zachodniej nle zo-
sta'ły do chwili obecnej nawiercone, p::l1liieważ Z:IlIajdują się bardzo 'głę
boko. IP!rzypuszcza się, że najszylbciej Wi€T{!en'iiami uchwydć je będzie można na polUidlIliOlWy zachód od: KoCka, tj. w miejscu podnosz:enia się
warstw. Na ,te/l'leniesynklinorium brreżrne'go spodzi'ewaorre są duże ich
" miąŻSZlOŚCi.
Mimo ostatnich wyn:Vków badań .geologicznych mdal nie wiemy, jaki jest 'zasięg W)1!iStępo,waJIlla sfa~dowanego sylUil"ll w kierun:lru półrrocmo.
-wschodnim.. Sprawa ta jest n:adal kwestią OItwa:rtą. Według iprzypUSZICzeń
J. Znoski (1962) domni'emane !Sfałdowane podłlOlżekal:edońskiE wystę:puj1e aż do 'brzegu platfo1'!llly Iprelmmbryj!Skiej i z nim wiąże się sfałdowanie
Kocka.
ObszaT samej struktury KOlcka, w miejscu gdzie zlokalizoWalIlY wstał
otwór Kock, charakteryzuje się w prz,elkroju sejsmicznym brakilem reflek- sów. Zw:iąza/Ille jest ,to 'z 'występowaniem dużych upadów i :zJe zdysloko- wani'em skał. Obszar ,ten jest haTdzo. cie'klawy, a Zlal1'azem trudny do 'i:nter- pretacjd. Wedł/ug W. PIOIż:a:ryski'ego (1957, 1964) w Kocku islmdeje iW'iellk;a fleksura. Genezę j'ej po:wstania auwll' 1en łączy z rudliami syn<llrogenetycz-
!Dymi dysjunktywnymi, obniiżJającymi 'strefę brzeżną platfOlMly n;a linii górnej SkJar:py.
60
Bez względu lI1ainterpreta.cję genezy struktury K(),cka sądzę, że obszar Kocka .należy uważać za s:trrefę dyslo.ka,cj:i n:ajprawdopodobniej paleoz!Q~.cz
ny,ch, związ,anych z ruchami w podł,o,żu krystalicZlIlym.
Kam:bri €Iokambr ,(B42,6-:-1'669,5 m) w.ortwoTre Radzyń (K. Letndzion 19'62) Jeżą bezpoŚTednio ,pod karbonem. Osady o.bu tych okresów wy-
kształcone są w fa.cji IPi.aszczysto-ila,stej. MiążswIŚć' kh ,wyn!Oisi 727 m.
Kambr (942,6-:-1344,8 m) repr>ezentow:any jest :pr~ez kambr dolny li środ~
k,owy, ułowne pozi,omo. Według, ''interpretacji prZle.kroju sejsmicznego utwOil'y kambruie'o:kambru po,czą1tknwo łagodnie obniżają się w kie.runku
połudJJi,owo-za,ch()d!nim, po 'czym zapadają bardzo raptowrrie ;i występują
już na zna,cznych głębok,ośćia,ch. , "
W okolicy RadzY'nia s1Jr.opsklłJł krY'staHcznych znajdujoe się na głębo,:,"
kości 1669,5 m. Są to różowe granitognejsy mikroklirt'owe. J,ak wynika z ostatn'ich prZleLiczeń ho:ryZJotIlJt refJ'.",aikcyj:ny o prędkości 6'200 m/sek., ,po- chodzi w rtej okolicy od podłoża kry.staHc,znego. "
Według badań ma:gJn!etycznych ora,z ,sej!smiocŻlnyeh, !podłoże krysta1icz~
rie o,bniża się wkieI'iu:Illku ,południowo-za'chodnim, 00 potwieI1dziły dame geol()giczne z otW()!l'ÓW Radzyń i ZyrzY'n. Na Ipo,łudnio,wy za'chód ód Kocka istnieje strefa silneg,o obniżenia 'Się podło22a krylSloaHczn.ego, ustal()na bada- niami magnetYlcznymi, zwall1!a skarpą gÓlrD'ą w podło'żu. W strefie tej , w skałach pa,leoZ/oiku istnileje pr,awd{)lpodo'bn'i:e strefa dysl,okacji związana
z,apewne z te~t.onkznymi zaŁo,żeniami podłoża. '
Pręd!kości refrakcyjnych znajdujący;ch się na zachód od KOlcka nie nJa- leży !Wiązać z podŁożem kxyst,alkz'nym. Przypuszcza się, że .pochodzą Oine od kompleksu ,Sikał wapiennych lub ipi'aszczystych paleozo[Jru .
WNIOSKI ... i . .
Na podstawie dotychczag,olwych wyników moŻin:a :p:rzYP]lSzczać, że ~ob~
$zar Radzy;nia został wyniesio'ny w ()!kI1eme ruchów"ika-1edońskich, za czym
"przemawi,a brak ()sadów oJ'."do'Wiku i syluru. Najwyraźniej róż:n:ica ta z~
zna,cza się m;iędzy Radzy.ni,em, Żebrakiem i K,ockiem. PrzYlpusz.cza1nie brakosa:dów ord.owiku "i syluru jest· tutaj . wylIliikiem denudJa,cji. F'a~j.a
ilasta żedynru d.o,lnego K'ocka pnema,wi;a z,a wtórnym brakiem osadów.
W tym też. czasie, a w każdym razie po o!Sa.d~eniu . się żedymu, utwo~zyła się struiktura Kocka, której w.a!l'Uin'ki powstania nie są nam dokładnie
znane. " '
Po rucha,ch kaledońskkh uformował s:ę hasen, w którym gromadzące się osady sZylbko się wyklinowują ku półnoicnemu wschodowi. W, kiail'b~
nie młodszym o.bszar Zy:rzY'napodlleg'ał siLnym ruchom zanur~ają'cym, dZ/ięki którym nagromadziły się dużej miąż.sZioś'Ci oisady westfalu (an1alog:'a do MaiglnUlSzewa.i Dorohuczy).
W okresie ruchów wary!SCyjskiich rejon Ko'cka podlega. silnym zabu- rzeniom !tekt.orucznym.
!Po ruchaoh waryscyjskich badany ohszar znal,azł się po,za zasię
giem nowo po,wstałego., północnoeuropejskiego hasenu sedym:etntacyjnego (W. Palm'ryski, 1958), w :wy:Illiku .czego 'llastąpiła,być m(),:he, przerwa sedy- mentacyjna .obejmująca ,perm, trias i jurę dolną. Pom.owna sedymenrtJacj:a rozpoczyna się w jurze środkorwej i 'z krótkimi prZ€J:wami trwa do lrońca
P,rzekr6j ogoolog1c.zny Puławy - Rad'zyń 61
kredy gómej: MłąŻSWŚĆ zgr,omatdzonych osadów wyraźnie wZ1'asta w k1e- runku zachodnim.
P!Tzedstawiona ,w powyższym artykule 'inter:pretaJcja ,geol0,giczna prze- kroju sejlSIllicznego Puławy - Ratdzyń jest j,edną z możliwy,ch i'llt-erp:re- tacji, jakie mo.ma :przyjąć. Najbaa::dziej dySkusyjny po,wstaje ohszar Ko,c- b . DopLero wyniki szczegółowych ,badań po'zwolą dokłaJcLnie odtworzyć budowę ttego obszaru.
:Zakład Geologii Nitu Instytutu Geologicznego Warszawa, ul. Rakowiecka 4
Nadesłano dnia 10 maja 1964 r.
PISMlENNICTWO
AREN' B., PAWŁOWSKI 8. (1958) - Su,efa br:łei:na platformy wschodnio-europej- sIdej w 'Polsce. Projektowe założeni!a ,geologiczne ,badań ogólnych pod-
łoża INiżu 'Po1ski, część 111. Arch.ln:st. Geol. (m.alSzyntOpis) Wa'l"Szawa.
KRASSOWSKA A., KULCZYICKI J. (1963) - Dewoo w lOik:olicy Ciepie1owa. Prz.
g,eol., lI, p. 394-3'9'5, nr 8. Warszawa.
LENDZION K. (1'9<62) - WystępQ/W'anie fauny trylobitowej w osadach Ittarobru wschodniej Polslłti. Prz.geol., 10, p. 108-109, nr 2. Wa;r.s'zawa.
NIEMCZYQKA T. (19tH) - W:stęprue wyniki .badań jury między Wisłą a BugLem
,~bez 1l'etY'ku). Kwall't. ,geol., 5, 'P. 817-830, nr 4. W-al"S'Za:wa.
POŻARYSK:I W. (1'9'57) - PołtllCl:niowio-zachtOtdn1a krawędź Fermosal'lIllacji. Kwart.
geol., l, 'P. ~83-424, nr 3---4. 'W·a;roS·za.wa.
POŻARY:SKI W. ~1958) -'- Ogólny pogląd na ,budowę geoLogt~zną Pols'lci. Proj,ekttO- w.ane założenia geologi;czne badań og6lny.ch -podłoża Niżu PoLski, ,część l.
Al'ch. ,Inst. Geol. (maszyntOiplis). !Wamzawa.
PiQŻARYSKI ,W. ,(1'960) - 'Badania IStruktuJr 1IIl€2JOzokznych i ,stal"SlZy.ch Ntżu Polski.
:Pr. I:rus't. ,Geol., 30, cz. l, p. 73~0. WaroS7aW'.a.
POŻARYSKI W. (19t64) - Zarys :tektoniki pccleoZlOilku i meroroLku iN'iżu PolSlkiie.go.
Kwart. ,geol., 8, p. 1--32, nr l. Wa,rs:zawa.
SKORUPA J. (1959') - 1VLoT.fologia podłoża ma.gnety,cznLe czynnego i podiom kry- .stailiitcznego w p6łntocno-w~ehodll1liej Pol5'C'e. Biul. Inst. Grol., 160. W:ar- szawa.
SKOBUPA J., {MŁY:NARSK~ S. (Hl·62) -Próba pl'red.g'tawieniJa, budowy geoLo,g.icz- nej LUlbels21~ZY.zny i połUJd;niowego Podlasia w nawdązanJ.u do geofizycz- ny'ch pra'c regian.a:lnych. Pr. ln:st. GOOil. 30, p. 52&-558, 'Cz. Ul. Wa.l'ISZlawa.
TOKARSKI A. (1958) - O tYPa,eh struktur wału metaka·rpac-kiego .. Kwart. .geol., 2, lP. 8117-824, nil' 4. Wa:l"s1JaJWa. _
'TOMCZ'YKOW A E. ((962) - WaIlStwyoorstowwe i ich OOpowieda1'ilti fatCj,a:lm.o- -strartygraf1czne. ·Prz. grol., 10, p. 41l'3--406, nr 8. w.arszawa.
ZNOSKO J. (1962) - Obec:ny man:zm:ajomości bUtdowygeologieznej głębokiego pod-
łoża pozakarpaekiej Polski. Kw:ar:t. .grol., 6, P. 485-51'1, .nr 3. War:szawa~
ŻELICHOWSKI A. M., (1961) - Wstępn'e dane z wiercenia Ty.s'~wce liG. !l. Pl'z, geol., 9, p.659-661, nr .12. Wars'zawa.
62
AJIeKCaH~pa KPACCOBCKA
rEOJIOrJl1IECKHn P A3PE3 UY JIABhI-PA.z.3L1HL
Pe3IOMe
B CTaTbe ~aeTCSI reOJtorHqeCKaSI HHTepnpOO'aD;HSI CeKCMHqeCKOrO npoqmJISI IIy- JIaBbI-Pa~3blHb (qmr. 2). COrJIaCHO Kapore B. IIo'mapbICKOro ,(1962) nOT pa3pe3 ne- peceKaeT CJIe~yIOlIlHe reOJIOrHqecKHe CTPYKTYPbI (<PHr. 1): qaCTb IIo~JISICKo-JII06JIHH
CKOro rOpcTOBOrO nO~HSITHSI (e~HHHD;Y BHYTpeHHeK 30HbI BOCTOqHo-EBpOneKCKoK nJIaTcP0pMbI) co CTPYKTYPOK KOD;Ka H JII06JIHHCKyro qaCTb Kpaesoro C'HHKJIHHOpHSI.
BOCTOqHbIK yqaCTOK pa3pe3a xapaKrepH3yeTCH ~OBOJIbHO HJeI'JIy60KHM 3aJIera- HHeM KpHCTaJIJIH'lecKoro OCHOBaHHSI, Ha KOTOPOM pacnOJIOlKeHbI HecKJIa~qaTbIe na- JIe030KCKHe OTJI01KeHHSI - 30KeMGpHK, KeM6pHK H Kap60H. ,lI;JISI 3ana~Horo y<IacTKa xapaKTepHbI OqeHb 60JIbmHe MOlIlHOCTH OTJI01KeHHH, B OCHOBHOM, BepXHero Kap- 60Ha'. B nOCJIe~ee BpeMSI npHHHMaeTCSI B03M01KHOCTb paCnpocTpaHemnl Ha 3TOK TeppHTOPHH nopo~ ~eBOHa, OTHOCHlIlHXCSI, no BceK BepoSITHoCTH, K TOMy' 1Ke TeK- TOHHqeCKoMY KOMnJre!Kcy qTO H OTJI'o1KeHHSI Kop6oHa. Bce ~aJIbme 1Ke HeH3BecTeH cnoco6 3aJIeraHHSI OTJI01KeHHK CHJIypa Ha 3TOK TeppHTopHH.
Ha rpaHHD;e YKa3aHHbIX TeppHTOpHK npoCTHpaeTCSI 30Ha ~HCJIOKaD;HH nepBoro YCTyna nJIa'I$opMbI B KPHCT!liJIJIH'lecKOM OCHOBaHHH (B. IIOJKapbICKH, 1962). C 3TOK 30HOK CBH3aHa no BeeK BepOSITHOCTH CTPYKTypa KOD;Ka. BYPOBOK CKBa1KHHOK KOD;K, pacnOJI01KeHHOK Ha BepmHHe 3TOK CTPYKTYPbI, Henocpe~CTBeHHO no~ IOPOK npoH~eHbl
CHJIbHO HapymeHHbIe HH1KHe1Ke~HHCKHe OTJI01KeHHll.
Me3030KCI01e 'OTJI01KeHHSI Ha 3TOK reppHTopHH npe~CTaBJleHbI cpe~eK H Bepx- HeK IOPOK H BepXHHM MeJIOM C aJIb6oM. OTJIo:m:eHHSI ~orrepa 3aJIeraroT Henocpe~
CTBeHHO Ha naJIe030KCKHX nopo~ax. OTCYTCTByroT 3~eCb IrepMCKHe, TpHaCOBbIe H HH1KHeIOpClO1e OTJI01KeHHSI. IIOpO~bI Me3030SI 3aJIeraIOT ropH30HTanbHO H BbIKJ1H- HHBaIOTCSI B ceBepo-BocroqHOM Hanpa,BJIeHHH.
Aleksandra KRASSOWSKA
GEOLOGICAL CROSS SECTION PUI:.AWY - RADZYN
lSu,mmary
The l3.~tic1e deals witth 'the geological interpretation of th~ s'e,ilsmilcal cross sect!iJon Pulawy- iRardzyfJ. CFjg. 2). Ac'Cordi'IlJg to the maa> :by W. PoZall'Y's1ci ~9162) the cross ' lS,eiCtiolll, cuts the fullowiJnggeologioaal 'I.1!IlIi.ts CFLg. 1): part of ,the PodlalS.ie- Lublin hOI'!st-ldke elevati.olt1, IWlit of iIrutemal rone of the East Europe.an platform with the Kock 'SItru,crture, i!Uld ma:rgIDal 'synclioorium (LUlblJin .s<ecior).
TJIe eaJSltem sector oIf the cross lSection 18 characterized rather by a shallow depth of the oryI9!la1lliare basement covered by un:Dolded P.a1aeOiZOd,c depcllS1iils', ie.
by Eocambrlail, ICambrian and Ca,rboniieTOUlS. The we,stern 'sect{),r
w
typica[ of huge thLcknesLSes of the CarhonMe'I'OItLS deposits, mainly of <the Upper ICariboni'- ferous ones. Lately, dt ds suggested that in the area consMered, ,the [)e'V'onian:StreS'2lcze:lli1e 63:
odepooi!ts may oC'CW', probaobly belongmg to 'the< same tectoniCaJl C«nIplex as the- Ca.rlbotnliierous ()lIleg. However, .s:ituation .aIIld aor.ranlgeanent of the Sl[urian. ~ltralta
are 00 far not kmJoWlll in the area: studied.
At the ,boiuIn,da~ of the areas menti.oo.eod above a dJils;1000lti0in rone of iVhe :first- lSt.ep of the p1alttfiorm oc~'Um ion the cry>sia11li:nebarSement -·CW. PoZaTYsklil, .196'2).
Briobalbly, Wli!th tMs 'wne the S'trwcture of Kock ds 'ocmnedted. In the IboirIe hole Kock located on the eleV'atilQlIl of . ,thm structure, ,str<lllllgly dilsltua.-beod Low;er GedinnJi:a1Il odepos:iJts hIa\1'e been. enoQlUlltered directly .beneath the Jurass1'c iforttnJa- tions,
·The Meso1wic lis here ·represented !by the lVI1Iddle and Uppe,r Jurassn.c dep08liJts~,
als we.li1 ,aiS !by ithe Uppe;r Creia,cooUrS', the Albilan iIDcluodmg. The Do~ell" d!i.rectly rests on the PalaeoroiIC furmations. Permian, TrialSsk land Lo/we'r JuraslSlilc for,ma-
1';:OOS are :mis!sing here. Mesoroic dep()rS'its resit hOMO!I1tally I8InId die oI\lIt OOiward IlIOrth -ealS't.
