POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE

POSTĘPOWANIE

PRZYGOTOWAWCZE

Postępowanie przygotowawcze w sprawie (in rem)

Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa (tzw. podstawa faktyczna procesu), wydaje się z urzędu lub na skutek zawiadomienia o przestępstwie postanowienie o wszczęciu postępowania przygotowawczego in rem (art.

303 k.p.k.)

Początek – chwila wydania postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia bądź z chwilą „faktycznego” wszczęcia dochodzenia wstępnego

Oprócz tzw. podstawy faktycznej procesu niezbędnym warunkiem wszczęcia postępowania jest istnienie tzw. prawnej dopuszczalności ścigania, co oznacza brak okoliczności wyłączających ściganie zawartych w art. 17 k.p.k.

Postanowienie powinno być wydane niezwłocznie (kilka dni); obowiązek niezwłocznego wszczęcia postępowania realizuje zasadę legalizmu

Postanowienie o wszczęciu postępowania przygotowawczego w sprawie (in rem) formalnie wszczyna proces – rozgraniczenie czynności procesowych i pozaprocesowych

Dla wszczęcia postępowania w sprawie nie ma znaczenia, czy domniemany sprawca jest już znany

Postanowienie o wszczęciu śledztwa wydaje zawsze prokurator

Postanowienie o wszczęciu dochodzenia wydaje prowadzący to postępowanie. Postanowienia nie wymagają zatwierdzenia przez prokuratora, z wyjątkiem postanowienia o umorzeniu dochodzenia prowadzonego przeciwko osobie i postanowienia o zawieszeniu postępowania. Może być umieszczone w tzw. protokole skróconym. Nie wymaga ono uzasadnienia

Koniec – wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów lub przesłuchanie w charakterze podejrzanego (dochodzenie)

Postępowanie przygotowawcze przeciwko podejrzanemu (in personam)

 Czasem toczy się od pierwszej chwili tego stadium, gdy jest znana osoba podejrzana i gdy od samego początku osoba ta jest traktowana jako podejrzany

 Granicą między śledztwem w sprawie a

śledztwem przeciw podejrzanemu jest

przedstawienie zarzutów

Przedstawienie zarzutów

Art. 313 § 1 KPK stanowi, że jeżeli istnieje dostatecznie uzasadnione podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba, konieczne jest dokonanie następujących czynności:

 sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów,

 ogłoszenie go niezwłocznie podejrzanemu,

 przesłuchanie podejrzanego Wyjątkiem jest sytuacja, w

której osoba podejrzana ukrywa się lub jest nieobecna w

kraju

Postanowienie o przedstawieniu zarzutów

 W postanowieniu o przedstawieniu zarzutów wskazuje się podejrzanego, dokładnie określa zarzucany mu czyn i jego kwalifikację prawną (art.

313 § 2 KPK)

 Fakultatywne uproszczenie w dochodzeniu – brak

konieczności wydania postanowienia, można

przedstawić zarzut a jego treść utrwalić w protokole

przesłuchania (art. 325g KPK) - możliwość ta jednak

nie ma zastosowania do sytuacji, gdy stosowane jest

tymczasowe aresztowanie (art. 325g KPK) oraz inne

środki zapobiegawcze (art. 249 KPK)

Przedstawienie zarzutów

1) Sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów (wpisanie zarzutów do protokołu przesłuchania podejrzanego w dochodzeniu) – musi zawierać wskazanie podejrzanego, dokładne określenie zarzucanego mu czynu i jego kwalifikacji prawnej

2) Niezwłocznego ogłoszenie jego treści podejrzanemu

3) Pouczenie podejrzanego, po zapoznaniu z zarzutami, a przed pierwszym przesłuchaniem o jego prawach i obowiązkach z art. 300 k.p.k.

4) Przesłuchanie podejrzanego, chyba że ogłoszenie tego postanowienia lub przesłuchanie podejrzanego nie jest możliwe z powodu jego ukrywania się bądź nieobecności w kraju

5) Pouczenie podejrzanego o prawie do żądania uzasadnienia podstaw zarzutów

6) Ustne uzasadnienie zarzutów, ewentualnie doręczenie podejrzanemu i ustanowionemu obrońcy pisemnego uzasadnienia podstaw zarzutów

7) Ewentualne uzupełnienie lub zmiana zarzutów i w konsekwencji czynności wskazane wyżej w pkt 1-6

Modyfikacja zarzutów

 Ma miejsce wtedy, gdy podejrzanemu należy zarzucić:

1) czyn nie objęty wydanym uprzednio postanowieniem o przedstawieniu zarzutów,

2) czyn w zmienionej w istotny sposób postaci (niezależnie od tego czy zmiana jest na korzyść czy na niekorzyść podejrzanego),

3) ten sam czyn, ale zakwalifikowany z surowszego przepisu.

 Konieczność niezwłocznego wydania w śledztwie nowego postanowienia o przedstawieniu zarzutów i ogłoszeniu go podejrzanemu oraz przesłuchaniu go lub na ponownym przesłuchaniu podejrzanego w dochodzeniu co do treści nowego lub zmodyfikowanego zarzutu

Ważne

 Nie należy przesłuchiwać w charakterze

świadka osoby, co do której istnieją ustawowe

przesłanki uzasadniające przedstawienie

zarzutów. Zeznania osoby przesłuchanej w

charakterze świadka, której następnie

postawiono zarzut nie mogą stanowić dowodu

w sprawie

Uprawnienia stron postępowania przygotowawczego

1)

uprawnienia wiążące się z szeroko pojętym prawem do informacji (dostęp do akt postępowania, komunikowanie stronom rozstrzygnięć procesowych oraz pouczenia),

2) możliwość wnioskowania o przeprowadzenie czynności w postępowaniu przygotowawczym,

3) możliwość udziału w czynnościach postępowania przygotowawczego,

4) możliwość składania środków odwoławczych od

rozstrzygnięć lub działań/zaniechań organów prowadzących

postępowanie przygotowawcze

Uprawnienia podejrzanego

1)

pouczenie z art. 300 par. 1 KPK

2)

Uprawnienie do żądania przesłuchania w obecności obrońcy – art. 301 KPK

3)

Żądanie podania ustnie podstaw

przedstawionych/zmienionych zarzutów, a także sporządzenia uzasadnienia na piśmie , które należy mu doręczyć w terminie 14 dni – art. 313 i 314 KPK

4)

Możliwość wnioskowania o końcowe zaznajomienie z

materiałami postępowania przygotowawczego – art. 321 KPK

Uprawnienia pokrzywdzonego

Obowiązek pouczenia pokrzywdzonego o jego uprawnieniach oraz konsekwencjach:

posiadaniu statusu strony procesowej w postępowaniu przygotowawczym

uprawnieniu do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia i warunkach uczestniczenia w tych czynnościach, określonych w art. 51, art. 52 (zasady wykonywania praw

pokrzywdzonego) i art. 315-318 KPK (zasady udziału w czynnościach postępowania przygotowawczego),

uprawnieniu do korzystania z pomocy pełnomocnika, w tym do złożenia wniosku o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu w okolicznościach wskazanych w art. 78.

uprawnieniu do końcowego zapoznania się z materiałami postępowania przygotowawczego,

uprawnieniu do wniesienia o skierowanie sprawy do mediacji (art. 23a § 1 KPK),

uprawnieniu do złożenia wniosku o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym (art. 87a KPK)

uprawnieniu do złożenia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia lub umorzenie śledztwa albo dochodzenia (art. 306 KPK).

 konsekwencjach niepodania adresu do doręczeń w kraju albo zmiany tego adresu bez powiadomienia organu procesowego (art. 138 i 139 KPK).

Uprawnienia stron do udziału w czynnościach postępowania przygotowawczego:

1)Prawo wnioskowania o przeprowadzenie czynności postępowania przygotowawczego (art. 315 par. 1 KPK)

2)Bezwzględne prawo udziału w czynnościach postępowania przygotowawczego:

a) Czynności wnioskowane b) Czynności niepowtarzalne

Nie dotyczy to jednak oskarżonego pozbawionego wolności (316 par. 2 KPK) i sytuacji, gdy udział stron groziłby zniekształceniem lub utratą dowodów (art. 316 par. 1 i 2 KPK). Dla zakwalifikowania czynności jako niepowtarzalnej wystarczy wysoki stopień prawdopodobieństwa niepowtarzalności. Sama obawa utraty źródła dowodowego bądź jego trwałego przekształcenia jest wystarczająca. Np. oględziny śladów ujawnionych na miejscu zdarzenia, oględziny i otwarcie zwłok, eksperyment procesowy, okazanie. Strony powinny zostać zawiadomione o terminie i miejscu takich czynności (w przypadku wnioskowanych jeżeli także i o to wnioskują)

3) Względne prawo udziału w czynnościach postępowania przygotowawczego - inne czynności śledztwa lub dochodzenia; Prokurator może jednak w szczególnie uzasadnionym wypadku odmówić udziału ze względu na ważny interes postępowania przygotowawczego lub ze względu na poważne trudności w sprowadzeniu podejrzanego pozbawionego wolności

Inne uprawnienia stron:

4) Obowiązek doręczenia postanowienia o powołaniu biegłych i umożliwienie zapoznania się z opinią biegłych lub wzięcia udziału w przesłuchaniu biegłego (art. 318 KPK)

5) Żądanie przesłuchania świadka przez sąd

(art. 316 par. 3 KPK)

Zakres czynności przy zamknięciu postępowania przygotowawczego

Art. 321 [Zapoznanie z materiałami postępowania; zamknięcie śledztwa] ³⁴¹⁾

§ 1. Jeżeli istnieją podstawy do zamknięcia śledztwa, na wniosek podejrzanego, pokrzywdzonego, obrońcy lub pełnomocnika o umożliwienie końcowego zapoznania się z materiałami postępowania, prowadzący postępowanie powiadamia wnioskującego o możliwości przejrzenia akt i wyznacza mu termin do zapoznania się z nimi, zapewniając udostępnienie mu akt sprawy wraz z informacją, jakie materiały z tych akt, stosownie do wymogów określonych w art. 334 § 1, będą przekazane sądowi wraz z aktem oskarżenia, i pouczeniem go o uprawnieniu wskazanym w § 5, co odnotowuje się w protokole końcowego zapoznania się strony, obrońcy lub pełnomocnika z materiałami postępowania.

§ 2. Prokurator może ograniczyć liczbę pokrzywdzonych, którym umożliwi końcowe zapoznanie się z materiałami postępowania, o którym mowa w § 1, jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia

prawidłowego toku postępowania. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, przy czym nie sporządza się protokołu.

§ 3. Termin zapoznania się strony, obrońcy i pełnomocnika z materiałami śledztwa powinien być tak wyznaczony, aby od dnia doręczenia zawiadomienia o możliwości takiego zapoznania się upłynęło co najmniej 7 dni.

§ 4. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo podejrzanego, pokrzywdzonego, obrońcy i pełnomocnika w wyznaczonym terminie mimo prawidłowego doręczenia im zawiadomienia nie tamuje dalszego

postępowania.

§ 5. W terminie 3 dni od dnia zapoznania się z materiałami postępowania strony, obrońcy lub pełnomocnicy mogą składać wnioski o uzupełnienie śledztwa, a także o uzupełnienie materiału dowodowego, który ma być przekazany sądowi wraz z aktem oskarżenia, o określone dokumenty zawarte w aktach sprawy.

§ 6. Jeżeli nie zachodzi potrzeba uzupełnienia śledztwa, wydaje się postanowienie o jego zamknięciu.

Sposoby zakończenia postępowania przygotowawczego

 Wniesienie aktu oskarżenia do sądu

 Umorzenie śledztwa lub dochodzenia

 Umorzenie dochodzenia i wpisanie sprawy do rejestru przestępstw

 Wniosek do sądu o warunkowe umorzenia postępowania (art. 336 k.p.k.)

 Wniosek do sądu o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających (art. 324 k.p.k.)

 wnieść wniosek o zastosowanie tytułem środka zabezpieczającego przepadku

 Szczególny sposób zainicjowania postępowania sądowego w trybie przyspieszonym: Policja kieruje do sądu wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym, który zastępuje akt oskarżenia

Akt oskarżenia

W ciągu 14 dni od daty zamknięcia śledztwa albo od otrzymania aktu oskarżenia sporządzonego przez Policję w dochodzeniu, prokurator sporządza akt oskarżenia lub zatwierdza akt oskarżenia sporządzony przez Policję w dochodzeniu i wnosi go do sądu albo sam wydaje postanowienie o umorzeniu, o zawieszeniu albo o uzupełnieniu śledztwa lub dochodzenia

Organ, o którym mowa w art. 325d, może wnieść akt oskarżenia bezpośrednio do sądu, chyba że prokurator postanowi inaczej

Jeżeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany, termin 14 dni ulega skróceniu do 7 dni

W sprawie, w której wobec podejrzanego stosowane jest tymczasowe aresztowanie, akt oskarżenia należy wnieść nie później niż 14 dni przed upływem dotychczas określonego terminu stosowania tego środka

Treść aktu oskarżenia – art. 332 i 333 k.p.k.

Materiały postępowania przygotowawczego przekazywane wraz z aktem oskarżenia – art.

334 k.p.k.

Umorzenie postępowania

Podstawy:

 zaistnienie przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 1-11 KPK,

 niewykrycie sprawcy (art. 322 § 1 KPK),

 ustalenie, że osoba, której przedstawiono zarzuty nie jest sprawcą czynu zabronionego (art. 322 § 1 KPK),

 stwierdzenie braku interesu społecznego w ściganiu czynu prywatnoskargowego (art.

60 § 1 KPK interpretowany a contrario),

 umorzenie absorpcyjne (art. 11 § 1 KPK)

 Wniosek pokrzywdzonego w trybie art. 59a KK

§ 1. Jeżeli przed rozpoczęciem przewodu sądowego w pierwszej instancji sprawca, który nie był uprzednio skazany za przestępstwo umyślne z użyciem przemocy, naprawił szkodę lub zadośćuczynił wyrządzonej krzywdzie, umarza się, na wniosek pokrzywdzonego, postępowanie karne o występek zagrożony karą nieprzekraczającą 3 lat pozbawienia wolności, a także o występek przeciwko mieniu zagrożony karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, jak również o występek określony w art. 157 § 1.

§ 2. Jeżeli czyn został popełniony na szkodę więcej niż jednego pokrzywdzonego warunkiem zastosowania § 1 jest naprawienie przez sprawcę szkody oraz zadośćuczynienie za

wyrządzoną krzywdę w stosunku do wszystkich pokrzywdzonych.

§ 3. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli zachodzi szczególna okoliczność uzasadniająca, że umorzenie postępowania byłoby sprzeczne z potrzebą realizacji celów kary.

Umorzenie postępowania

 Postanowienie o umorzeniu śledztwa wydaje prokurator albo Policja (inny uprawniony organ). W tym drugim przypadku konieczne jest jednak zatwierdzenie wydanego postanowienia przez prokuratora.

 Postanowienie o umorzeniu dochodzenia wydaje Policja (inny uprawniony organ). Postanowienie to może zostać wydane także przez prokuratora.

Zatwierdzenia przez prokuratora wymaga wyłącznie

postanowienie o umorzeniu postępowania

prowadzonego przeciwko osobie.

Umorzenie postępowania

 O umorzeniu śledztwa (dochodzenia) zawiadamia się osobę lub instytucję państwową, samorządową lub społeczną, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie.

 Odpis postanowienia o umorzeniu śledztwa/dochodzenia doręcza się także:

osobie, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie określonym w art. 228- 231, art. 233, art. 235, art. 236, art. 245, art. 270-277, art. 278-294 lub w art.

296-306 Kodeksu karnego, jeżeli postępowanie karne wszczęto w wyniku jej zawiadomienia, a wskutek tego przestępstwa doszło do naruszenia jej praw

 Stronom postępowania przygotowawczego doręcza się odpis postanowienia.

Są one uprawnione do jego zaskarżenia. Instancją odwoławczą w przypadku wniesienia zażalenia jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy (art.

465 § 2 KPK).

 Wyjątek - umorzenie postępowania ze względu na brak interesu społecznego w ściganiu sprawcy z urzędu.

Umorzenie postępowania

 Postanowienie o umorzeniu śledztwa (dochodzenia) poza standardowymi wymogami dotyczącymi postanowień (art. 94 KPK) powinno zawierać dokładne określenie czynu i jego kwalifikacji prawnej oraz wskazanie przyczyn umorzenia.

 W sytuacji natomiast, gdy umorzenie następuje po

przedstawieniu podejrzanemu zarzutów,

postanowienie powinno zawierać także imię i

nazwisko podejrzanego oraz w razie potrzeby

inne jego dane

Umorzenia postępowania i wpisanie sprawy do rejestru przestępstw (art. 325f)

 Szczególny rodzaj umorzenia możliwy do dokonania wyłącznie w dochodzeniu

 Sposób na rozwiązanie problemu spraw, w których szanse na ustalenie sprawcy są znikome

 Postanowienie nie wymaga zatwierdzenia prokuratora, ale jest zaskarżalne

 Możliwość podjęcia na nowo postępowania po

ujawnieniu się nowych okoliczności

Formy oddziaływania Sądu na postępowanie przygotowawcze

 Podejmowanie decyzji w pierwszej instancji, wyłącznie zastrzeżonych sądowi

 Wykonywanie działań korygujących za pomocą decyzji wydawanych w wyniku wniesionych środków odwoławczych

 Przeprowadzenie czynności dowodowych w

toku postępowania przygotowawczego

Podejmowanie decyzji w pierwszej instancji wyłącznie zastrzeżonych sądowi

 Stosowanie tymczasowego aresztowania (art. 250 i 263)

 Stosowanie warunkowego dozoru policji

 Decydowanie o przesłuchaniu osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, lekarskiej i dziennikarskiej (art. 180§ 2)

 Decydowanie o skierowaniu podejrzanego na obserwację psychiatryczną (art. 203 § 2)

 Decydowanie o dokumentach obejmujących okoliczności związane z wykonywaniem funkcji obrońcy, zatrzymanych podczas przeszukania (art. 225 § 3)

 Zarządzenie kontroli rozmów oraz zatwierdzenie postanowień prokuratora o takiej kontroli (art. 237 § 1 i 2)

 Wydanie i odwołanie listu żelaznego (art. 281 i art. 282 § 2)

 Zarządzenie zniszczenia zapisów kontrolowanych rozmów (art. 238 § 3)

 Orzekanie o przepadku przedmiotu poręczenia majątkowego (art. 270 § 1)

 Stosowanie aresztowania jako kary porządkowej (art. 290 § 1)

 Zarządzenie zniszczenia przedmiotów i substancji stwarzających niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia, których przechowywanie byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami lub stanowiło źródło zagrożenia dla bezpieczeństwa powszechnego (art. 232a § 2)

 Dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego

Wykonywanie działań korygujących za pomocą decyzji wydawanych w wyniku wniesionych środków odwoławczych

 Działanie takie polega na wskazywaniu powodów uchylenia decyzji oraz okoliczności, które należy wyjaśnić lub czynności, jakie należy jeszcze przeprowadzić

Sąd rozpoznaje zażalenia na następujące postanowienia niewydane przez sąd:

1) O odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia (art. 465 § 2) 2) O umorzeniu śledztwa lub dochodzenia (art. 465 § 2)

3) W przedmiocie nieizolacyjnych środków zapobiegawczych, jeżeli wydał je prokurator (art. 252 § 2)

4) Dotyczące kontroli i utrwalania rozmów, wydane przez prokuratora (art.

240)

5) W przedmiocie zabezpieczenia majątkowego, wydane przez prokuratora (art. 293 § 4 i art. 69 § 3)

6) Zatrzymanie osoby podejrzanej (art. 246 i art. 247 § 1-3)

7) O zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu świadka (art. 290 § 2)

Przeprowadzania czynności w toku postępowania przygotowawczego

 Jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że świadka nie będzie można przesłuchać na rozprawie, strona lub prokurator albo organ prowadzący postępowanie mogą zwrócić się do sądu z żądaniem przesłuchania go przez sąd (art. 316 § 3).

- Do sądu należy ocena, czy warunek ten został spełniony, - w przypadku braku jego spełnienia sąd oddala wniosek

- przesłuchanie przeprowadza sąd właściwy do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji jednoosobowo na posiedzeniu

 Przesłuchanie pokrzywdzonego w charakterze świadka, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat w sprawach o przestępstwa określone w rozdziale XXV i XXVI KK (art. 185a § 1-3);

 Może przesłuchać świadka, w warunkach określonych w art. 185a, w sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej lub o przestępstwa określone w rozdziale XXC KK, jeżeli świadek w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, a nadto jeśli zeznania tego świadka mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy;

Właściwość i skład Sądu

 Sądem wykonującym przewidziane w ustawie czynności w postępowaniu przygotowawczym na posiedzeniu jest sąd powołany do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (art. 329 § 1)

Wyjątki:

 Zażalenie na zatrzymanie – sąd miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania (art. 246 § 2)

 Stosowanie tymczasowego aresztowania – sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, a w wypadkach niecierpiących zwłoki także inny sąd rejonowy (art. 250 § 2)

 Wydanie listu żelaznego – właściwy miejscowo sąd okręgowy (art. 281)

 Sąd dokonuje czynności jednoosobowo, także wtedy, gdy rozpoznaje zażalenie na czynności postępowania przygotowawczego, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 329 § 2)

 Sędzia ten nie podlega w stadium postępowania głównego i apelacyjnego wyłączeniu jako iudex inhabilis z powodu wykonywania tych czynności

Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym

 Nadzór nad tym postępowaniem to kontrola czynności organów prowadzących je oraz wyciągnięcie konsekwencji prawnych ze spostrzeżonych uchybień

PRZEDMIOT NADZORU

1) Legalność działania organów prowadzących postępowanie przygotowawcze (z położeniem szczególnego akcentu na gwarancje praw podejrzanego i pokrzywdzonego); przez legalność należy rozumieć:

 posiadanie uprawnień do podjęcia danej czynności,

 wykonanie czynności zgodnie z prawem

2) Sprawność w sensie prakseologiczno-kryminalistycznym

Rodzaje nadzoru

Nadzór procesowy Nadzór służbowy

 W ramach i na podstawie przepisów procesowych

 Obejmuje postępowanie przygotowawcze w zakresie, w jakim go sam nie prowadzi, może objąć także postępowanie

sprawdzające toczące się na podst. art.

307 (art. 326 § 1), postępowaniem w niezbędnym zakresie prowadzonym w trybie art. 308 , dochodzeniem

prowadzonym przez Policję i inne uprawnione organy oraz śledztwem

powierzonym Policji i innym uprawnionym organom

 Nie ma procesowego nadzoru prokuratora nad dochodzeniem, jeżeli prowadzi je prokurator podwładny

 Wykonywany na podstawie innych przepisów

 Charakter wewnętrzny

 Kontrola organu przełożonego nad podwładnym, połączona z wyciagnięciem konsekwencji wobec organu dopuszczającego się uchybień

 Źródłem nie jest prawo

procesowe, ale stosunek pracy

Uprawnienia nadzorcze prokuratora w ramach sprawowania nadzoru procesowego

 Zaznajamianie się z zamierzeniami prowadzącego postępowanie przygotowawcze, wskazywanie kierunków postępowania oraz wydawanie co do tego zarządzeń

 Żądanie przedstawienia sobie materiałów zbieranych w toku postępowania przygotowawczego

 Uczestniczenie w czynnościach dokonywanych przez prowadzących postępowanie, osobiste ich przeprowadzanie albo przejęcie sprawy do swego prowadzenia

 Wydawanie postanowień, zarządzeń lub poleceń oraz zmienianie i uchylanie postanowień i zarządzeń wydanych przez prowadzącego postępowanie. W razie niewykonania przez organ niebędący prokuratorem (np. Policję) postanowienia, zarządzenia lub polecenia wydanego przez prokuratora sprawującego nadzór na jego żądanie przełożony funkcjonariusza ma obowiązek wszcząć postępowanie służbowe, a o wyniku tego postępowania powiadomić prokuratora (art. 326 § 4)

Zakres nadzoru

Zapoznając się z aktami sprawy prokurator zwraca uwagę na realizację celów i zadań postępowania przygotowawczego, w szczególności na:

 Szybkość i trafność podejmowanych pierwszych czynności po otrzymaniu zawiadomienia o przestępstwie

 Przestrzeganie zakresu czynności i terminu postępowania sprawdzającego

 Zasadność wszczęcia dochodzenia

 Prawidłową realizacje kierunku postępowania

 Prawidłowość przeprowadzania i udokumentowania dowodów

 Szybkość postępowania, a zwłaszcza koncentrację dowodów

 Prawidłowość przeprowadzania czynności związanych z przedstawieniem zarzutów

 Procesową potrzebę stosowania środków zapobiegawczych i zabezpieczenia majątkowego

 Zakres przedmiotowy i podmiotowy postępowania

 Należyte wyjaśnienie okoliczności sprawy

 Realizacje uprawnień procesowych uczestników postępowania

 Sprawdzanie wyjaśnień podejrzanego

 Przestrzeganie okresów śledztwa i dochodzenia

 Ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa

 Dostosowanie do potrzeb konkretnej sprawy ilościowego zgromadzenia dowodów, przeprowadzenie ich w odpowiednim momencie i w odpowiedniej kolejności

 Prawidłowość czynności związanych z zamknięciem postępowania

 Techniczną stronę akt sprawy, a w szczególności przejrzystość ułożenia materiałów, numerację kart i szatę graficzną

PROKURTOR BEZPOŚREDNIO PRZEŁOŻONY – pojęcie

Prokuratorami bezpośrednio przełożonymi są:

Prokurator Generalny - w stosunku do swoich zastępców, prokuratorów pełniących czynności w Prokuraturze Generalnej oraz prokuratorów apelacyjnych;

zastępcy Prokuratora Generalnego, z wyłączeniem Naczelnego Prokuratora Wojskowego i Dyrektora Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej, w zakresie zleconych czynności - w stosunku do prokuratorów pełniących czynności w Prokuraturze Generalnej oraz prokuratorów apelacyjnych;

Naczelny Prokurator Wojskowy oraz, w zakresie zleconych czynności, jego zastępca - w stosunku do prokuratorów Naczelnej Prokuratury Wojskowej oraz wojskowych prokuratorów okręgowych i kierowników innych, równorzędnych, wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury;

prokuratorzy apelacyjni, prokuratorzy okręgowi i wojskowi prokuratorzy okręgowi oraz, w zakresie zleconych czynności, ich zastępcy - w stosunku do prokuratorów pełniących czynności w danej jednostce oraz w stosunku do kierowników jednostek organizacyjnych prokuratury bezpośrednio niższego stopnia na obszarze działania danej jednostki, z zastrzeżeniem pkt 6;

kierownicy ośrodków zamiejscowych prokuratur okręgowych oraz, w zakresie zleconych czynności, ich zastępcy - w stosunku do prokuratorów pełniących czynności w danym ośrodku oraz prokuratorów rejonowych na obszarze działania danego ośrodka zamiejscowego prokuratury okręgowej;

prokuratorzy rejonowi i wojskowi prokuratorzy garnizonowi oraz, w zakresie zleconych czynności, ich zastępcy - w stosunku do prokuratorów, odpowiednio, danej prokuratury rejonowej lub wojskowej prokuratury garnizonowej;

kierownicy ośrodków zamiejscowych prokuratur rejonowych - w stosunku do prokuratorów pełniących czynności w danym ośrodku.

Kompetencje prokuratora bezpośrednio przełożonego

1) Orzekanie o wyłączeniu prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze (art. 48 § 1 in fine)

2) Rozstrzyganie zażaleń na postanowienia i zarządzenia oraz inne czynności prokuratora, o których mowa w art. 302 § 1 i 2

3) przedłużanie okresu śledztwa (art. 310 § 2)

4) Przedłużenie okresu dochodzenia w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami na dalszy czas oznaczony (art. 325i § 1)

5) Występowanie do sądu apelacyjnego o przedłużenie stosowania tymczasowego resztowania na okres powyżej roku (art. 263 § 4)

Czynności w trybie kontroli służbowej realizowane są przez:

 Wizytacje i lustracje

 Badanie akt prowadzonego lub zakończonego postępowania przygotowawczego

 Ocenę prawidłowości działań prokuratorów podległych jednostek organizacyjnych

 Monitorowanie lub koordynowanie ścigania

określonej kategorii przestępstw

Wzruszanie prawomocnych postanowień o umorzeniu postępowania przygotowawczego

1. Podjęcie na nowo umorzonego postępowania

Podjęcie na nowo umorzonego postępowania

Dopuszczalne jest pod następującymi warunkami:

1) Podjęte na nowo – w każdym czasie (aż do czasu ustania karalności przestępstwa) – postępowanie przygotowawcze nie będzie toczyć się przeciwko osobie, która w poprzednim postępowaniu występowała w charakterze podejrzanego

2) Możliwe jest również w przypadku, gdy umorzone postępowanie toczyło się w fazie in rem

3) Postanowienie o podjęciu wydał prokurator (co najmniej tego samego rzędu), który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu

 Postanowienie takie samo przez się uchyla poprzednie postanowienie umarzające

 Na postanowienie takie nie przysługuje zażalenie

 Powinno ono nastąpić, kiedy ocena materiału dowodowego zebranego w dotychczasowym postępowaniu wykaże, że postępowanie zostało umorzone zbyt wcześnie, albo ze decyzja o umorzeniu była wręcz błędna

 Przed wydaniem postanowienia prokurator może przedsięwziąć osobiście lub polecić Policji dokonanie niezbędnych czynności dowodowych w celu sprawdzenia okoliczności uzasadniających wydanie postanowienia (art. 327 § 3)

Wznowienie prawomocnie umorzonego postępowania

 Skierowane jest przeciwko osobie, którą przesłuchano w charakterze podejrzanego i może nastąpić aż do upływu przedawnienia karalności

Dopuszczalne jest ono pod następującymi warunkami:

1) Zostały ujawnione nowe istotne fakty lub dowody 2) Nie były one uznane w poprzednim postępowaniu

3) Postanowienie o wznowieniu wydał prokurator nadrzędny nad prokuratorem, który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu PROKURATOR NADRZĘDNY-prokurator kierujący jednostką organizacyjną wyższego stopnia, a także prokurator tej jednostki lub prokurator delegowany do niej w zakresie zleconych mu czynności

 po wniesieniu aktu oskarżenia sąd umarza postępowanie, jeżeli stwierdzi, że postępowanie przygotowawcze wznowiono mimo braku podstaw.

Nadzwyczajne uchylenie prawomocnego postanowienia o umorzeniu

Cel – eliminowanie bezzasadnych umorzeń i to zarówno na korzyść jak i na niekorzyść osoby w stosunku, do której umorzone postępowanie

Dopuszczalne jest pod warunkami:

1) Postanowienie o uchyleniu wyda Prokurator Generalny, który

2) Stwierdzi, że w stosunku do osoby, która występowała w charakterze podejrzanego, było niezasadne; może to być zła ocena dowodów w umorzonym postępowaniu, niewyczerpanie wszystkich możliwości dowodowych, błąd w zastosowaniu prawa itd.

3) Uchylenie postanowienia o umorzeniu nastąpi przed upływem 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu, chyba że Prokurator Generalny uchyla lub zmienia postanowienie albo jego uzasadnienie po upływie tego terminu jedynie na korzyść podejrzanego

4) Termin 6 miesięcy ma charakter prekluzyjny, co oznacza, że uchylenie bądź zmiana postanowienia o umorzeniu postępowania na niekorzyść podejrzanego po tym terminie jest bezskuteczna