Bezpłatny dodatek 'do „Głosu Wąbrzeskiego 4' poświęcony zagadnieniom rolniczym.
Nr. 18 Wąbrzeźno, dnia 20 czerwca 1931 r. Rok 3
Pod znakiem sianokosów.
(Uwag i.) Jak Polska długa i szeroka — od Bałtyku aż po góry Tatry i od Odry aż po Dźwinę — rozlega się obecnie na zielonych łąkach brzęk i poklepy
wanie niezliczonychkos gospodarskich. Zaznaczę mimochodem, że dziesiątki, ba! setki tysięcy tych kos moźnaby zastąpić przez spółdzielcze, t. j. za
kupione przez całą wieś, lub przez pewne grupy gospodarzy, mechaniczne kosiarki, które zaoszczę
dziłyby wiele ’drogiego czasu i wiele ciężkiej, znoj
nej pracy.
Jest rzeczą niewątpliwą, że przez bardzo dłu gi jeszcze czas siano łąkowe oraz sucha koniczy
na pozostaną w Polsce główną podstawą przezi
mowania inwentarza, a zwłaszcza bydła rogate
go. Jakkolwiek bowiem współczesna racjonalna (należyta) hodowla jest nie do pomyślenia bez róż
nego rodzaju mieszanek i kiszonek, oraz bez pasz treściwych, to jednak chociażby z powodu małych rozmiarów większości gospodarstw wiejskich i du
żej stosunkowo obfitości łąk w naszym kraju, siano łąkowe jest i będzie najbardziej rozpowszechnioną i najbardziej niezawodną paszą zimową. A musi- myprzyznać, że łąki idobre nawet pastwiska trak
tuje się u nas po macoszemu. Niejednokrotnie zwłaszcza wśród małorolnych, słyszy się zdanie, że uprawa łąk jest niepotrzebna, gdyż po desz
czach wiosennych i tak się zazielenią. Zazielenią się — to prawda, ale po większej części chwasta
mi, z których chudoba żadnych korzyści mieć nie będzie.
Żeby łąka mogła dawać obfitą i pożywną dla zwierząt trawę, trzeba ją pielęgnować, może nie tak starannie i często, jak ziemię orną, ale w każ dym razie dobrze i umiejętnie.
Do zabiegów, mających na celu zagospodaro wanie łąk i pastwisk, należy zaliczyć: uregulowa:
nie wilgotności, wytępienie chwastów, stworzenie warunków, aby porost łąk i pastwisk składał się z traw pożytecznych i zasobnych w składniki od żywcze (uprawa i podsiew) oraz zabiegi mające na celu dostarczenie pokarmów roślinnych, zarówno trawom, jak i roślinom motylkowym. Corocznie więc należy oczyścić wszelkie kanały, rowy dopły
wowe i odpływowe, oraz rowki pomocnicze, które na łąkach zarastają i zanieczyszczają się szybko.
Wszelkie nierówności powierzchni winny być za
raz po sianokosach możliwie dokładnie wyrówna
ne. Żeby nadać powierzchni łąkowej dostatecz ną przepuszczalność, przewiewność i pulchność, trzeba ją przynajmniej raz do roku (a w razie po trzeby i częściej) bronować i wałować. Bronowa
nie wykonać dokładnie i mocno, najlepiej w krzyż, nie bojąc się tego, że ukaże się czarna ziemia, gdyż zaszkodzi to tylko roślinom niepożądanym na łące, a dobra trawa, zwłaszcza po zasileniu po wierzchni nawozem pomocniczym (o czem będzie mowa poniżej) odrodzi się szybko i obficie, Wy- drapany bronami mech, kępy zastarzałych traw i większe chwasty, powinnybyć zgrabione i usunięte z łąki. Bronowanie i wzruszanie powierzchni moż na wykonywać tak jesienią, jak wiosną, w zależno ści od rodzaju łąki, o'd gleby i od powierzchni. Na łąkach nie zalewanych wodą — lepiej wczesną jesienią, na łąkach zalewanych, lepiej wiosną za
raz po ustąpieniu wody.
Pamiętać również trzeba, że trawa łąkowa, tak jak wszelkiego rodzaju rośliny użytkowe, wymaga nawożenia. A więc, celem zapobieżenia zakwa
szeniu łąk, (co zdarza się bardzo często), należy stosować wapnowanie, a dla wzmocnienia poży
tecznych traw trzeba dodawać azotu i potasu. — Doświadczenie i praktyka wykazały, że, poza na wożeniem jesiennem i wiosennem, bardzo korzy stnie wpływa na drugi (ewentualnie i trzeci) plon pod względem ilości i jakości, nawożenie azotowe, dokonane po pierwszych sianokosach, a więc w połowie czerwca (około św. Jana). Z nawozów azotowych najlepszym bodaj będzie w danym wy
padku saletrzak, którego część saletrzana i amo
nowa wpłynie bardzo dodatnio na dalszy porost traw. Po pierwszym więc pokosie łąki lub po pierwszym wypasieniu pastwiska dajmy saletrzak w ilości 100 — 150 kg. na hektar, przyczempo wy
siewie saletrzaka należy go niezwłocznie przybro- nować. Do nawożenia jesiennego za najwygodniej szy nawóz należy uznać tomasynę, gdyż dajemy w ten sposób za jednym zamachem i kwas fosforo-
6 8 —
w y i w a p n o . P r z e c i ę t n a d a w k a to m a s ó w k i n a 1 h a P a m ię ta jm y , ż e i t r a w a , ż e b y s t a ć s ię d o b r ą i w y n o s i 8 — 1 0 q . w p ie r w s z y m r o k u , w n a s t ę p - o b f itą p a s z ą , w y m a g a n a k ł a d u p r a c y i z a s ile n ia
n y c h z a ś m o ż n a ją z n a c z n ie o b n iż y ć . n a w o z a m i. W it.
■■■! HIM III I —M—
Działalność pareelaejjna Banku Rolnego. '
Z n a c z n y s p a d e k r e n t o w n o ś c i g o s p o d a r s t w a r o l
n e g o , o r a z w y n i k a j ą c e s t ą d p o g o r s z e n ie s y tu a c ji f in a n s o w e j s z e r o k i c h r z e s z d r o b n y c h r o ln ik ó w , w y w o ł a ł y p o w a ż n e o s ła b ie n ie r u c h u p a r c e la c y jn e g o , m im o w y d a tn e g o w z r o s t u p o d a ż y g r u n tó w w ie lk ie j w ła s n o ś c i i z n a c z n e j z n iż k i c e n z ie m i. T o t e ż n ie w y c z e r p a n o z a p a s u z ie m i p r z y g o to w a n e g o p r z e z B a n k R o ln y , a z a z n a c z y ć n a le ż y , ż e w ty m c z a s ie d z i a ł a l n o ś ć a g r a r n a B a n k u R o ln e g o z o s t a ła p o w a ż n ie u s p r a w n io n a .
O p o w ię k s z e n iu z a k r e s u i w y d a jn o ś c i a k c ji a - g r a r n e j B a n k u R o ln e g o ś w i a d c z ą n a s tę p u j ą c e l i c z b y : o b s z a r n a b y t y o r a z p r z y j ę t y w 1 9 3 0 r. d o p a r c e la c ji o b e jm u je 1 1 .9 9 5 ,6 h a , z a ś o b s z a r p r z e k o n a n y n a b y w c o m — 1 1 .0 0 2 ,3 h a , p o d c z a s g d y w r o k u 1 9 2 9 a n a lo g ic z n e lic z b y w y n o s iły : 1 0 .4 3 9 ,9 h a i 6 .3 3 8 ,8 h a . F u n d u s z e , z a a n g a ż o w a n e w d z ia ła ln o ś c i p a r c e - la c y jn e j, w y r a ż a ły s ię w d n iu . 1 . 1 . 1 9 3 1 r . k w o t ą 2 6 9 8 8 ty s . z ł., p o d c z a s g d y w b i l a n s i e n a d z ie ń 1 s t y c z n i a 1 9 3 0 r . f ig u r o w a ły w s u m ie 1 9 .1 5 1 ty s , z ło ty c h . P o d k r e ś l i ć n a le ż y , ż e d e c y d u ją c s ię z e w z g lę d ó w p a ń s t w o w y c h i s p o łe c z n o - g o s p o d a r c z y c h n a r o z s z e r z e n i e a k c ji a g r a r n e j, B a n k R o ln y r ó w n o c z e ś n i e u n i k a ł d łu g o tr w a łe g o u w ię z ie n ia s w y c h k a p i t a ł ó w w n i e r u c h o m o ś c ia c h z ie m s k ic h , d ą ż ą c d o z a k u p ó w m a j ą t k ó .., d a ją c y c h s ię d o s z y b k ie j p a r c e l a c j i , a b y w t e n s p o ^ _ p r z y ś p ie s z y ć o b r ó t z a a n g a ż o w a n y c h ś r o d k ó w i z a p e w n ić im m a k s y m a l n ą w y d a jn o ś ć . T o t e ż z o g ó ln e g o o b s z a r u 7 .6 9 4 ,2 h a , n a b y t e g o w 1 9 3 0 r . p r z y p a d a ł o n a g r u n ty o r n e , p a s t w is k a i ł ą k i 9 5 ,9 p r o c ., z a ś n a g r u n t y le ś n e , p o le ś n e i in n e — z a le d w ie 4 ,1 p r o c .
'W 1 9 3 0 r . o s z a c o w a n o o g ó łe m 7 3 m a j ą t k i o ł ą c z n y m o b s z a r z e 4 6 .7 4 4 ,9 h a — b ą d ź z g ło s z o n o d o k u p n a i z a m ia n y , b ą d ź w y s ta w io n o n a lic y ta c je , b ą d ź w r e s z c i e z a o f ia r o w a n o d o k o m is o w e j p a r c e la c ji. Z o s z a c o w a n y c h n ie r u c h o m o ś c i n a b y t o 3 m a j ą t k i o o b s z a r z e 7 ,9 6 4 ,h a , a d o k o m in o w e j p a r c e l a c ji p r z y j ę t o 6 m a j ą t k ó w o o b s z a r z e 4 .3 0 1 ,3 h a , — r a z e m 1 1 .9 9 5 ,6 h a .
P r z e z c a ły c z a s t r w a n i a a k c ji a g r a r n e j, a w ię c o d 1 9 2 4 r . d o k o ń c a 1 9 3 0 r . B a n k n a b y ł 7 8 m a j ą t k ó w o łą c z n y m o b s z a r z e 7 3 .3 4 8 ,9 h a , z a ś d o k o m is o w e j p a r c e l a c j i p r z y j ą ł 1 6 m a j ą tk ó w o łą c z n y m o b s z a r z e 1 9 .1 1 2 ,3 h a — r a z e m w ię c 9 4 m a ją tk i, o - b e j m u j ą c e p o w i e r z c h n ię 9 2 .4 6 1 ,2 h a . R a c jo n a ln y z a k u p z ie m i o r a z s p r a w n e f u n k c jo n o w a n ie a p a r a tu u m o ż liw iło w r . 1 9 3 0 z n a c z n e p r z y s p ie s z e n ie t o k u p a r c e l a c j i . O g ó ln e p r o j e k t y p a r c e l a c y j n e o p r a c o w a n o d la 2 2 m a j ą t k ó w n a o b s z a r 1 3 ,1 0 6 ,2 9 h a , a s z c z e g ó ło w e d la 3 9 m a j ą t k ó w n a o b s z a r 1 2 .7 3 3 ,9 9 h a , W p o s i a d a n ie n a b y w c ó w o d d a n o 2 .0 6 7 d z i a ł e k lu b s a m o d z ie ln y c h o s a d o łą c z n y m o b s z a r z e 1 1 .0 0 2 ,3 h a . U m ó w w s tę p n y c h z a w a r t o 1 .2 6 3 n a o b s z a r 9 .0 3 2 ,0 8 h a , z a ś a k t ó w k u p n a - s p r z e d a ż y , b ą d ź te ż h ip o te c z n e g o p r z e w ł a s z c z e n i a g r u n t u s p o r z ą d z o n o 1 .2 8 5 n a o b s z a r 7 .4 4 1 1 ,7 h a .
O d p o c z ą t k u d z ia ła ln o ś c i a g r a r n e j B a n k r o z p a r c e l o w a ł t. j. p r z e k a z a ł n a b y w c o m : z m a j ą tk ó w w ł a s n y c h 3 2 .4 4 9 ,2 h a , a z m a j ą t k ó w k o m is o w y c h 1 1 .4 7 2 ,7 h a — r a z e m 4 3 .9 2 1 ,9 h a .
M im o t a k w z m o ż o n e g o t e m p a p a r c e l a c ji , B a n k d y s p o n o w a ł j e d n a k w d n iu 1 . 1 . 1 9 3 1 r . z a p a s e m z ie m i, o b e jm u ją c y m 4 7 .7 7 3 ,7 h a , c z y li o 1 .3 3 6 ,6 h a w ię c e j, n iż w d n iu 1 . 1 . 1 9 3 0 r ., a to w s k u t e k r o z s z e r z e n i a z a k u p u g r u n tó w . Z o g ó ln e j lic z b y 2 .0 6 7 p a r c e l , u t w o r z o n y c h w r . u b ., p r z y p a d ł e w u d z ia le : a d j a c e n t o m 1 .3 8 0 , o s a d n ik o m 3 8 2 , s ł u ż b i e d w o r s k ie j 1 0 0 p a r c e l. P r z e c i ę t n y r o z m ia r d z i a ł e k w a h a ł is ię — z a le ż n ie o d p r z e z n a c z e n i a , o d r o d z a ju g le b y i o d lo k a ln y c h w a r u n k ó w g o s p o d a r c z y c h — d la a d j a c e n t ó w o d 1 ,1 d o 1 0 ,1 h a , d la o s a d n ik ó w o d 6 d o 2 4 ,9 h a , w r e s z c i e d la s łu ż b y d w o r s k ie j o d 3 ,5 d o 2 3 ,3 h a .
N a o d d z ie ln ą w z m ia n k ę z a s łu g u je a k c ja z a b u d o w y o s a d p o w s ta ł y c h z p a r c e l a c j i . A k c ję tę p o d ją ł B a n k w 4 9 2 8 r . n a t e r e n i e w o je w ó d z tw z a c h o d n ic h , a n a s t ę p n i e r o z s z e r z y ł ją i n a k r e s y w s c h o d n ie . P o s i a d a o n a d o n io s łe z n a c z e n ie p r o p a g a n d o w e d la s p r a w y p o d n i e s ie n i a s t a n u b u d o w n i c t w a w ie js k ie g o . O g ó łe m B a n k R o ln y z a b u d o w a ł 2 5 8 o - s a d , z c z e g o 8 9 p r z y p a d a n a 1 9 3 0 r . W ię k s z o ś ć w z n ie s io n y c h o s a d s k ł a d a s ię z d o m u m i e s z k a l n e g o , b u d y n k u g o s p o d a r s k ie g o i s to d o ły .
J e ś l i u w z g lę d n ić c a ł k o w it y o b r ó t z ie m ią , w z a r z ą d z i e B a n k u z n a jd o w a ło s ię w c ią g u 1 9 3 0 r . c a 5 6 .0 0 0 h a g r u n tu , n ie lic z ą c 4 .3 6 5 h a p r z y j ę t y c h d o k o m is o w e j p a r c e la c j i , a p o z o s ta w i o n y c h w r ę k u w ł a ś c i c i e la . O b s z a r z a g o s p o d a r o w a n y w y n o s ił w r . u b . 2 6 .2 2 1 h a , z c z e g o B a n k e k s p lo a t o w a ł n a w ł a s n y r a c h u n e k 1 4 .1 3 6 ,5 h a , n a t o m i a s t w y d z ie r ż a w i ł z a o p ł a t ą p i e n i ę ż n ą 9 .9 8 5 ,5 h a , a z a c z ę ś ć s p r z ę t u
— 2 .0 9 9 ,5 h a . M im o p r o w iz o r y c z n e g o c h a r a k t e r u a d m in is tr a c ji, B a n k d ą ż y ł d o u t r z y m a n i a w z g lę d n ie p o d n ie s ie n i a k u l t u r y r o ln e j w p a r c e l o w a n y c h m a j ą t k a c h p r z e z r a c jo n a l n e u ż y t k o w a n i e i s t a r a n n e z a g o s p o d a r o w a n i e z ie m i, a w r a z i e p o t r z e b y r ó w n ie ż p r z e z u s k u t e c z n i a n i e n ie z b ę d n y c h r o b ó t m e l
io r a c y jn y c h . I t a k n p . w m a j ą t k a c h : B e r e ź n o , D u - b n o , O b h o w o - M a jd a n -H e r b y i T e l e c h a n y z o s t a ł o w r o k u 1 9 3 0 z m e ljo r o w a n e o k o ło 2 .2 5 0 h a g r u n tó w o r n y c h i 2 4 0 h a ł ą k . W z a k r e s i e a d m i n i s t r a c ji l e ś n e j o p r a c o w a n o w 1 9 3 0 r . p r o j e k t z m ia n y r o d z a ju u ż y t k o w a n i a o b s z a r u 2 .1 8 0 h a .
W z w ią z k u z d z i a ł a l n o ś c i ą p a r c e la c y j n ą i k r e d y t o w ą o r a z l i k w i d a c j ą w i e r z y t e ln o ś c i b . r o s y j
s k ic h b a n k ó w z ie m s k ic h o t a k s o w a n o 4 .0 5 5 n i e r u c h o m o ś c i o łą c z n y m o b s z a r z e 2 9 8 ,7 ty s . h a , z a ś d la p o t r z e b k r e d y t u r e je s tr o w e g o p o d z a s t a w p ło d ó w r o ln y c h o s z a c o w a n o w 4 2 8 m a j ą t k a c h o k o ło 7 3 6 t y s i ę c y k w i n t a l i z b o ż a . W o b e c z a o s t r z e n i a r e s tr y k - c y j k r e d y t o w y c h , z a r ó w n o lic z b a ja k i o b s z a r o s z a c o w a n y c h g o s p o d a r s t w z m n ie js z y ły s ię w p o r ó w n a n i u z l a t a m i u b ie g łe m i. J e d y n i e w d z ia le s z a c u n k ó w z b o ż o w y c h w z r o s ł a z n a c z n ie ilo ś ć p r a c y w z w ią z k u z r o z s z e r z e n i e m k r e d y t u p o d r e j e s t r o w y z a s t a w z b o ż a . W s k u te k b r a k u d o s t a t e c z n e j lic z b y k a n d y d a t ó w , k t ó r z y p o s ia d a li b y o d p o w ie d n ie k w a lif ik a c je , i n s ty t u c j ę t a k s a to r ó w p r z y s ię g ły c h , n ie z w i ą z a n y c h s ta ły m s to s u n k ie m s łu ż b o w y m z B a n k ie m w 1 9 3 0 r . z lik w id o w a n o .
— 69 —
Grzyby, jako doehbd
W ieś polska w inna w yciągnąć naukę z cięż
kiego okresu dw u lat ubiegłych i nauczyć się czer
pać dochody poboczne z w ielu zaniedbanych zu
pełnie źródeł. Jednem z takich źródeł m ogłyby stać się niew ątpliw ie — grzyby. Jak w iadom o, lasy polskie obfitują w różne gatunki grzybów ja- 'dalnych, przyczem niektóre z tych gatunków (t.
zw . „praw dziw ki", rydze, pieczarki, sm ardze i t. d.) są bardzo poszukiw ane nietylko przez m ieszkań
ców naszych m iast, lecz i przez m ieszkańców in
nych krajów , w których te gatunki nie rodzą się zupełnie lub w niedostatecznej ilości.
O prócz grzybów , rosnących dziko, niektóre ga
tunki dają się hodow ać sztucznie i w ów czas w ar
tość ich handlow a znacznie w zrasta. D otychcza
sow y sposób korzystania przez ludność w iejską z grzybów był praw ie zupełnie pierw otny i nie m iał żadnego znaczenia handlow ego. O t, szły sobie dzieciska i stare babcie do boru, zbierając grzyby bez ładu i składu, a później gospodyni pitrasiła je byle jak na straw ę, a już w najlepszym razie garść jakąś ususzyła w kom inie na w łasne potrzeby. — W niektórych tylko okolicach suszono w iększą i- lość grzybów na sprze'daż, ale suszono licho, bez należytego w yboru i sprzedaw ano przygodnym kupcom za psie pieniądze. T o w szystko pow inno się zupełnie zm ienić i całkiem inaczej urządzić.
P rzedew szystkiem w ięc grzyby, czy to rosnące dziko, czy to hodow ane, należy uw ażać, jako po
boczne, w praw dzie niew ielkie, ale stałe źródło do
chodu i postanow ić, żeby w żadnej chacie w iej
skiej nie zabrakło na jesieni pachnących sznurów w yborow ych suszonych grzybów , k tó ie zaw sze znajdą chętnych nabyw ców . W tym celu trzeba w ykorzystać poranki w olne od roboty w polu i pod
Sprawy emigracyjne.
Specjalne transporty emigracyjne do Francji.
E m igranci, którzy udaw ali się do F rancji z po m inięciem stacji zbornej w M ysłow icach narażeni byli do tej pory na liczne niew ygody w podróży, nadużycia ze strony przygodnych oszustów , n iele
galnych pośredników i t. p. P ragnąc tem u zapo
biec, a zarazem um ożliw ić em igrantom korzysta
nie z ulg przy przejazdach na kolejach zagranicz
nych, S yndykat E m igracyjny na zasadzie um ow y zaw artej z P olskiem B iurem P odróży ,,P olexpress"
w P aryżu, zatw ierdzonej przez U rząd E m igracyjny przystąpił do zorganizow ania
specjalnych trans
portów do Francji i Belgji, które poczynając od dn.
11 czerwca 1931 r., odchodzić będą z Poznania raz na tydzień we czwartki wieczorem.
E m igranci, odbyw ający podróż tym i transpor
tam i, korzystają z następujących udogodnień:
a) cena biletu niższa od cen norm alnych, po bieranych przez kasy kolejow e;
b) podróż pod opieką specjalnych konw ojen
tów w osobnych w agonach, w zględnie pociągach pośpiesznych.
W
zw iązku z pow yższem , S yndykat E m igracyjny (W arszaw a, M arszałkow ska 124) radzi, aby w szyscy em igranci, którzy zam ierzają w yjechać do F rancji lub B elgji,
na podstawie wezwań imien
nych od krewnych, znajomych lub pracodawców,
a nie posiadający w ezw ań do M ysłow ic, zw racali
uboczny wsi polskiej.
kierow nictw em osób starszych zm obilizow ać całą zdolną już do grzybobrania dzieciarnię w iejską, ce
lem skierow ania jej w odpow ie'dnie m iejsca p artja- m i, liczącem i 10 — 15 głów . Z zebranego plonu należy oddzielić w szystkie grzyby zupełnie zdrow e i nadające się do suszenia ze w zględu na sw ój ga
tunek i w ielkość, a resztę tylko przeznaczyć na straw ę dla dom ow ników . S uszyć grzyby należy bardzo starannie, nie pozw alając im w żadnym w y
padku zapleśnieć, lub w yschnąć na w ióry, p rzy
czem różnych gatunków na jednym sznurze m ie
szać nie w olno. G rzyby, które ze w zględu na sw ój gatunek nie nadają się do suszenia, jak n. p. rydze, m ożna solić lub m arynow ać, ale zaw sze bardzo starannie i ze znajom ością, rzeczy. W ten sposób każda gospo’dyni w iejska m oże łatw o i nieznacznie uciułać, skrom nie licząc, 5 — 10 kg. dobrych su
szonych grzybów , za które otrzym a w ysoką cenę w spółdzielni lub w iększym i uczciw ym sklepie m iejskim , nie m ów iąc już o doraźnej sprzedaży se
zonow ej grzybów św ieżych, lub solonych i m ary
now anych.
W w ielu okolicach kraju udaw ałaby się i opła
cała znakom icie sztuczna hodow la pieczarek, ale ta spraw a w ym agałaby już oddzielnego, bardziej szczegółow ego i ifachow ego om ów ienia. T utaj rzu
ciliśm y tylko m yśl, że w si polskiej nie w olno za
niedbyw ać obecnie żadnego źródła skrom nego bo
daj dcohodu i że ziem ia — żyw icielka, poza rośli
nam i upraw ianem i w pocie czoła, daje człow ieko w i jeszcze inne dziko rosnące płody, jak grzyby i jago’dy, z których przy dobrych chęciach i odrobi
nie przedsiębiorczości rów nież korzystać m ożna.
W it.
— o—
się do B iur S yndykatu E m igracyjnego, które bez żadnych opłat ze strony em igrantów , w yrobią im w szelkie dokum enty potrzebne na w yjazd, oraz paszporty em igracvine, a także ułatw ią uzyskanie w iz konsularnych.
E m igranci, którym S yndykat E m igracyjny w y
robił paszporty i w izy konsularne krajów , przez które będą przejeżdżać, będą kierow ani do P ozna
nia do stacji zbornej (adres: P oznań, dw orzec głó
w ny, poczekalnia IV klasy, S yndykat E m igracyjny) skąd transporty będą dalej w ysyłane.
Z niżki kolejow e dla em igrantów , w yjeżdżają
cych do F arncji i B elgji za pośrednictw em S yndy k atu E m igracyjnego, w ynoszą 50 proc, na kolejach polskich oraz znaczne ulgi na kolejach zagranicz
nych, n. p, bilet ulgow y ze Z bąszynia do P aryża dla osoby dorosłej kosztuje tylko zł. 98,35, do L ille
zł. 88,75, do L iege zł. 79,60.
Z pow yższych zniżek m ogą rów nież korzystać osoby, które stale przebyw ają n a terenie F rancji i B elgji, a przyjechały na urlop do P olski i w racają z pow rotem zagranicę.
E m igranci, w yjeżdżający z terenów , gdzie n ie
m a oddziału lub agentury S yndykatu E m igracyjne
go, w inni za pośredenictw em najbliższego P aństw . U rzędu P aśrednictw a P racy w yrobić sobie doku m enty na w yjazd i z gotow ym paszportem zagrani
cznym przyjechać do P oznania w e czw artek rano, gdzie biuro S yndykatu E m igracyjnego na dw orcu kolejow ym udzieli zaśw iadczeń na zniżkow e bilety kolejow e i w łączy em igranta do transportu.
— 7 0 —
Zapotrzebowanie na roboty rolne do Francji.
D o w ia d u je m y s ię o d S y n d y k a t u E m ig r a c y jn e g o , ż e z g ło s z o n e z o s ta ł o z a p o t r z e b o w a n i e n a 2 .0 2 5 o - s ó b , k t ó r e w c ią g u m ie s ią c a c z e r w c a w y ja d ą d o r o b ó t r o ln y c h w e F r a n c ji, w te r n :
a ) 1 .1 5 0 m ę ż c z y z n ,
b ) 8 7 0 k o b i e t — z c z e g o 7 0 m a ł ż e ń s tw b e z d z ie tn y c h .
N a d m ie n ia s ię , ż e n a p o w y ż s z e z a p o t r z e b o w a n ie m o g ą w y je ż d ż a ć je d y n ie z 'd r o w i i z d o ln i d o p r a c y r o b o t n i c y i r o b o ln ic e r o ln e .
E m ig r a n t ó w d o r o b ó t r o ln y c h w e F r a n c j i r e k r u t u j ą je d y n ie P a ń s t w o w e U r z ę d y P o ś r e d n i c tw a P r a c y w p o w i a ta c h : W ie lu ń , K a lis z , R a d o m s k o , L u b lin , K r a k ó w , N o w y S ą c z , T a r n ó w , L w ó w , T a r n o p o l i P r z e m y ś l.
Bezpłatny przewóz bagażu dla emigrantów.
S y n d y k a t E m ig r a c y jn y w y ja ś n ia , ż e e m ig r a n c i, w y je ż d ż a ją c y d o A m e r y k i P o łu d n io w e j ( A r g e n t y n a , B r a z y lja , U r u g w a j) , u p r a w n i e n i s ą d o b e z p ł a t
n e g o p r z e w o z u b a g a ż u k o le ją o d m ie js c a n a j b li ż s z e g o d la e m i g r a n t a o d d z ia łu S y n d y k a t u E m i g r a c y jn e g o w n a s t ę p u j ą c e j ilo ś c i;
IC O k g . b a g a ż u n a c a ł y b i l e t o k r ę t o w y , 5 0 k g . b a g a ż u n a p ó ł b i l e t u o k r ę to w e g o , 2 5 k g . b a g a ż u n a ć w ie r ć b i l e t u o k r ę to w e g o . E m ig r a n c i, d d a j ą c y s ię d o S t a n ó w Z je d n o c z o n y c h A . P .. i K a n a d y s ą u p r a w n i e n i d o p r z e w o ż e n ia k o l e j ą b e z p ł a t n i e 1 0 0 k g . b a g a ż u n a c a łą k a r t ę
o k r ę to w ą i 5 0 k g . n a p ó ł k a r t y o k r ę t o w e j , lic z ą c p r z e w ó z o d m ie js c a z a r e j e s tr o w a n i a e m i g r a n t a . — Z a z n a c z a s ię , ż e b a g a ż p o w in ie n s k ł a d a ć s ię j e d y n ie z p r z e d m io t ó w u ż y t k u o s o b is te g o , g d y ż p r z e w o ż e n ie j a k ic h k o l w i e k t o w a r ó w n ie b ę d z ie t r a k t o w a n e ja k o p r z e w ó z b a g a ż u .
JAK PRZEDSTAWIA SIĘ KOLONIZACJA POL
SKA W BRAZYLJI?
P o w a ż n y d z ie n n ik b r a z y lijs k i „ D ia r io d a M a n - h a “ w y c h o d z ą c y w V ic to rii, s to lic y s t a n u E s p ir ito S a n t o , z a m i e s z c z a o p is r o z w o ju k o lo n iz a c ji p o l
s k ie j, p r o w a d z o n e j w ty m s t a n i e p r z e z T o w a r z y s t w o K o lo n iz a c y jn e w W a r s z a w i e .
J a k w ia d o m o , w r o k u 1 9 2 9 T o w a r z y s t w o K o lo n iz a c y jn e z a ło ż y ło w E s p i r it o S a n to k o lo n ję p o l s k ą p o d n a z w ą „ A q u ia B r a n c a " — „ O r z e ł B ia ły " . O to n i e k t ó r e u w a g i d z i e n n i k a b r a z y lijs k ie g o z w i z y ta c ji k o lo n ji p o ls k ie j.
T o w a r z y s t w o K o lo n iz a c y jn e P o ls k ie p o c z y n iło ju ż w id o c z n e p o s tę p y p r z y k o lo n iz a c ji t e r e n ó w n a z w a n y c h „ N u c le o C o lo n ia l A q u ia B r a n c a " .
- Z w ie d z a ją c y k o lo n ję p o l s k ą o d n o s z ą w r a ż e n ie , ż e z n a jd u ją s ię w o ś r o d k u p r o d u k t y w n y m , d o b r z e z o r g a n iz o w a n y m i s t a l e s ię r o z w ija ją c y m .
P o w y ż s z a k o n c e s ja p o l s k a o b e jm u ją c a 5 0 .0 0 0 h e k t a r ó w ż y z n e j z ie m i je s t p o ło ż o n a w r e jo n ie ź r ó - d lis k S a o J o s e , n a p ó łn o c o d m i a s t a C o lla tin y , o d le g ła o 5 3 k im . o d o s a d y A l d e a m e n t o d o s I n d o s , p r z y r z e c e P a n c a s . W y s o k o ś ć ś r e d n i a c a łe g o r e j o n u w y n o s i o k o ło 2 4 0 m e t r ó w n a d p o z io m m o r z a .
O ś r o d e k g łó w n y k o lo n ji z n a jd u je s ię p r z y u jś c iu r z e k i R io C la r o d o S a o J o s e .
T u , n a ś w ie ż o w y c ię te j p r z e s t r z e n i , o b e jm u ją c e j 1 5 h e k t a r ó w z ie m i d a w n e g o d z ie w ic z e g o la s u , w y b u d o w a n o d o m y a d m i n i s t r a c y j n e , a p t e k ę , a m - b u l a t o r j u m l e k a r s k i e , b u d y n k i g o s p o d a r c z e , o r a z
d w a o b s z e r n e b a r a k i d la p o m ie s z c z e n ia ś w ie ż o p r z y b y ł y c h o s a d n ik ó w .
T o w a r z y s t w o K o lo n iz a c y jn e p o s i a d a l e k a r z a - s p e c ja l i s t ę d o c h o r ó b t r o p i k a ln y c h , k t ó r y p o ło ż y ł ju ż d u ż e z a s łu g i n i e t y l k o d la k o lo n is tó w p o ls k ic h , le c z i d la lu d n o ś c i tu b y lc z e j, k t ó r a d o t y c h c z a s p o d w z g lę d e m o p ie k i l e k a r s k i e j b y ł a z u p e łn ie o d d a n a n a ł a s k ę lo s u . P o m o c l e k a r s k a d la k o lo n is tó w , ja k i d la lu d n o ś c i tu b y lc z e j je s t z u p e łn ie b e z p ł a t n a .
N a t e r e n y k o lo n ji p r z y j e c h a ł o d o t y c h c z a s 1 0 7 r o d z in , lic z ą c y c h o g ó łe m 5 6 2 o s o b y , 2 9 6 m ę ż c z y z n i 2 1 6 k o b i e t. Z t y c h 3 4 8 d o r o s ły c h , 3 4 6 z d o l
n y c h d o p r a c y i p iś m ie n n y c h .
O s a d z o n y c h n a d z i a ł k a c h i z a g o s p o d a r o w a n y c h z n a jd u je s ię 7 3 r o d z in y .
O c z e k iw a n e s ą o b f ite z b io r y p r o d u k t ó w r o l
n y c h , te m b a r d z ie j, ż e d e s z c z o w a p o r a r o k u b y ła n a d z w y c z a j s p r z y ja ją c a .
P o w i e r z c h n ia z ie m i z a ję t a d o t y c h c z a s p o d u - p r a w ę w y n o s i 3 3 6 h e k t a r ó w .
Z n a jw y ż s z ą p r z y je m n o ś c ią z w ie d z a s ię o d d z i e l
n e g o s p o d a r s t w a k o lo n is tó w , ig d z ie w id z i s ię d u ż o s m a k u a r t y s t y c z n e g o w w y k o n a n iu z a b u d o w a ń , p o r z ą d k u i w z o r o w e j c z y s to ś c i.
Z w ie d z a ją c y k o lo n ję d e l e g a t r z ą d u b r a z y li j s k i e g o s k o r z y s t a ł z e s p o s o b n o ś c i, b y w y r a z ić u z n a n ie s e k r e t a r z o w i r o l n i c t w a z a s t a r a n i a w k i e r u n k u u - z y s k a n i a im ig ra c ji i k o lo n iz a c ji, c z e m b e z w a r u n k o w o o g r o m n ie d o p o m a g a d o r o z w o ju r o ln ic z e g o i e k o n o m ic z n e g o s t a n u E s p ir ito S a n to .
T o w a r z y s t w o K o lo n iz a c y jn e w W a r s z a w i e , w m y ś l k o n t r a k t u , p r ó c z o s a d n ik ó w p o ls k ic h m ia ło n a t e r e n a c h k o n c e s jo n o w a n y c h o s a d z ić d o 5 p r o c , lu d n o ś c i m ie js c o w e j. Z p o w o d u j e d n a k b r a k u p r a c y , o r a z k r y z y s u e k o n o m ic z n e g o , j a k o t e ż z p o w o d u d u ż e j ilo ś c i c h ę t n y c h z a ję c ia s ię r o ln ic tw e m z p o ś r ó d tu b y lc ó w , s e k r e t a r z r o l n i c t w a p . L in d e n b e r g u w a ż a ł z a s t o s o w n e p o r o z u m i e ć s ię z d y r e k c ją T o w a r z y s t w a , b y k w o t ę p o w y ż s z ą p o d n ie ś ć d o 2 0 p r o c . N ie w ą tp liw ie p r z y s p o r z y to d u ż ą ilo ś ć j e d n o s t e k c h ę t n y c h d o p r a c y w r o ln ic tw ie .
S y n d y k a t E m ig r a c y jn y n a d m ie n ia p r z y s p o s o b n o ś c i, ż e n a jb liż s z y t r a n s p o r t o s a d n ik ó w p o ls k ic h d o S t a n u E s p ir ito S a n t o w y je c h a ł w d n iu 2 7 - m y m m a ja r . b .
W s z e l k i c h in f o rm a c y j o w a r u n k a c h u z y s k a n ia d z ia łk i n a w ła s n o ś ć , o r a z o m o ż liw o ś c ia c h w y ja z d u , u d z ie la ją b i u r a S y n d y k a t u E m ig ra c y jn e g o .
KOLOROWE PISKLĘTA.
W A m e r y c e , w m a ło z n a n e j m ie js c o w o ś c i C e - g la r y ( K a n a d a ) d o k o n a n o n ie z w y k łe g o w y n a la z k u , k t ó r y w p r a w d z ie n ie m a p r a k t y c z n e g o z n a c z e n ia , a le b u d z i w ie le z a c i e k a w i e n i a . P r z y p o m o c y s p e c ja ln ie n a te n c e l s k o n s t ru o w a n e j s z p ilk i, j a k i ś p o m y s ło w y u c z o n y , k t ó r e g o n a z w i s k o n ie z o s ta ło d o ty c h c z a s o g ło s z o n e , w d z i e w ię t n a s t y m d n iu w y lę g u z a s t r z y k n ą ł w k u r z e ja ja s p e c ja ln ie z a b a r w i o n e s e ru m . Z o w e g o ja ja w y k łu ło s ię p i s k l ę o j e d n o s ta jn e j b a r w i e p u c h u k o lo r u p u r p u r o w e g o . P o n i e w a ż t a p i e r w s z a p r ó lb a u d a ł a s ię i p u r p u r o w e k u r c z ą t k o ś w ie tn ie s ię r o z w ija ło , p r z y j ę ł a s ię _ _ ja k p o d a ją p is m a a m e r y k a ń s k i e — m o d a n a k u r c z ę t a r o z m a ity c h b a r w d o w y b o r u : c z e r w o n y c h , z i e l o n y c h , n ie b ie s k ic h . D o ty c h c z a s j e d n a k ta je m n ic ę k u r c z ą t o r o z m a i t y c h b a r w a c h p o s ia d a ty lk o ó w w y n a la z c a . Z a ło ż y ł o n w i e lk ą w y lę g a r n ię i ś w ie t n ie z a r a b i a n a ty c h o k a z a c h .
