ROZWÓJ KONKURENCJI NA RYNKU NATURALNYCH KRUSZYW PIASKOWO-¯WIROWYCH W POLSCE W LATACH 2000–2006
S ³ o w a k l u c z o w e
Kruszywa piaskowo-¿wirowe, konkurencja, zasoby, wydobycie, produkcja, zu¿ycie
S t r e s z c z e n i e
Konkurencja na krajowym rynku naturalnych kruszyw piaskowo-¿wirowych podyktowana jest geologicz- nymi warunkami wystêpowania ich z³ó¿, jakoœci¹ i iloœci¹ obecnych w nich kopalin, struktur¹ w³asnoœciow¹ gruntów nad z³o¿ami, po³o¿eniem obszarów Natura 2000, czynnikami formalnymi, technicznymi i finansowymi wp³ywaj¹cymi na producentów kruszyw, zdolnoœci produkcyjnych kopalñ i zak³adów przeróbczych, ich wy- posa¿enie techniczne, koszty produkcji, asortyment produkcji oraz cenyloco kopalnia/zak³ad.
Górnictwo kruszyw piaskowo-¿wirowych sta³o siê od 2005 roku najwa¿niejszym sektorem górnictwa w Polsce, a ich wydobycie w 2006 roku osi¹gnê³o 115 mln ton. Pochodzi³o ono z oko³o 1500 kopalñ ró¿nej wielkoœci i jakoœci kopaliny, w tym niemal po³owa z kopalñ 16 du¿ych przedsiêbiorstw, dostarczaj¹cych ponad 1 mln ton/rok ka¿da. W kopalniach tych urobek poddawany jest przeróbce celem uzyskania kruszyw klasyfiko- wanych (¿wiry, mieszanki klasyfikowane, piasek klasyfikowany). Najwiêkszym dostawc¹ s¹ Olsztyñskie KSM Sp. z o.o. (nale¿¹ce do irlandzkiego koncernu CRH), zapewniaj¹ce 7% krajowej poda¿y. Dwaj pozostali wa¿ni dostawcy to Góra¿d¿e Kruszywa (czêœæ koncernu Heidelberger) oraz Tarmac Polska (czêœæ koncernu Tarmac), ka¿da z 6% udzia³em w rynku. Spoœród 16 du¿ych producentów, po³owa nale¿y do polskich inwestorów. Kolejne 30% ³¹cznej poda¿y pochodzi od przedsiêbiorstw œredniej wielkoœci (produkcja 100–1000 tys. ton/rok), bêd¹cych g³ównie w rêkach polskich w³aœcicieli; pozosta³e 25% z ponad 1100 ma³ych firm i osób prywatnych (g³ównie surowy piasek i pospó³ka).
Ponad 70% eksploatowanych kruszyw jest poddawane przeróbce celem uzyskania kruszyw klasyfikowanych (¿wiry, mieszanki klasyfikowane, piasek klasyfikowany). W 2006 roku wyprodukowano w Polsce oko³o 79 mln ton takich kruszyw. Obroty miêdzynarodowe takimi kruszywami nie graj¹ wiêkszej roli. Krajowe zu¿ycie kruszyw piaskowo-¿wirowych osi¹gnê³o oko³o 91,6 mln ton w 2006 roku. Jest to oko³o 19 mln ton mniej ni¿ ³¹czna wielkoœæ produkcji tych kruszyw, a to wskutek tego, ¿e znaczna czêœæ producentów z Polski po³udniowo- -zachodniej, zachodniej i pó³nocnej ma trudnoœci ze sprzeda¿¹ piasku klasyfikowanego, który jest sk³adowany w wyrobiskach.
Tendencja wzrostowa produkcji i zu¿ycia kruszyw piaskowo-¿wirowych w Polsce w ostatnich latach jest rezultatem dobrej sytuacji w budownictwie i drogownictwie. Prognozy dla tych sektorów, bior¹c pod uwagê m.in.
programy pomocowe UE dla Polski oraz organizacjê EURO 2012, wskazuj¹ na dalszy wzrost poda¿y i popytu, do wydobycia na poziomie 160–170 mln ton/rok, produkcji na poziomie 140–150 mln ton/rok oraz zapotrzebowania i sprzeda¿y na poziomie 120–130 mln ton/rok w latach 2010/2011.
Poda¿ kruszyw piaskowo-¿wirowych jest zabezpieczona odpowiedni¹ baz¹ zasobow¹: obecne zasoby bi- lansowe przekraczaj¹ 14 mld ton, a zasoby przemys³owe 2 mld ton. Dostarczanie kruszyw klasyfikowanych bêdzie wymagaæ powa¿niejszego wzrostu wydobycia, a to wskutek pogarszaj¹cej siê jakoœci kopaliny (rosn¹ca œrednia wartoœæ punktu piaskowego). Bêdzie ono pochodziæ g³ównie z du¿ych zak³adów. Sytuacja konkurencyjna na krajowym rynku kruszyw piaskowo-¿wirowych nie ulegnie w najbli¿szym czasie istotnym zmianom, choæ mo¿- liwe jest pojawienie siê jednego lub dwóch nowych, znacz¹cych producentów.
