Budowa geologiczna antykliny Wojszyc

Sylwester MAREK

Budowa geologiczna , anłyklinyWoiszyc

WSTĘP

Praca niniej{lza stanowi nowy przyczynek do z'najomości geologii i tek';;

tOniki środkow,e.go odcinka para,n,tyklinorium kujawskiego. Geolog~ę ant y-

~:ny wojszyckiej omówiono ogólnie na tle budowy geologicżnel i tekt~

nicznej całego wynioesi~ni&. kutnowskiego.

Dotychczasowe opr&COwania nao obsza'rze wyniesienia kutnowskiego do-

tyczyły g16wn.ie struktur Solnych: Izbica, ... Kłodawa ~ Ozotków"Rq.-:

gożno i Lubień.

Nowsze materiały (S. Matek, 1960 b)' pozwol!ly

nal

wanie budowy osiowej strefy wyniesienia kutnowskiego oraz jego strony wschodniej, gdzie na. poludniowym przedłUZeni.u wysadów W Lubieniu i Lanięta'ch ZDa,jdujemy antykI:nę Wojs.zyc.

Załączona mapa geologiczna obSzaru Kłodawa-Kutno (fig. 1) jest ogól- nym graficznym przędstaw..enlem wyników badań w tym rejonie, prowa- azonych przez sooreg geologów, a przede wszystkim: J. Ball"anieckiego, E. Ciuka, S. Marka, St. Pawłowskiego, J.: PoborskiE!go, 'W. P<>zaryskiego, S. Z. R6życkiego, B. Wąciko:wską, Z, Węt1iera, J. Zp.QSkę i inpych . .

. Przedsta,wiony obma; 'środkowej cżęści wyD. :~en.ia ;kutnows:kiegonle jest na całym obszarze wystarczająco udokumentowany. 'Najsłabiej, ~

zna.no rejollo wysadu solnego

w

Część stra,tygaficzna dotycży jedynie osadów udostępnio~ych wierce-:

Iłiami w rejonie WQjszyc, a więc od gran:.cy· doggeru ,i ,malmu do kredy

dóln~j wląeznie.

Interpretację stl"atY'graficzną osadów oparto głównie, na· oznaczen.1aoch

ł opracow.an.:ach faUJn.istycznych szeregu geologów.

Fa,unę górnego doggeru i dolnych ogniw malmu o~czy1i L .. Malinow- Ilka i J. Znosko, astartu - L. Karczewski, wyższychogriiw rnalmu~

J. Dembowska, kredy dolnej - S.Ma'l'ek. Opracowa.n.iaomikrofaunistyczne .dla malmu ^wykonała W. Bielecka, dla kredy dolnej ^{~,J.SzWjn. ,}

Prof. dr . W. P~rysk:iemu . składam" wyrazy wdzięczności:'

za ·

-ęennych UWSig. Doc. J. Znosce"

za ..

te.kton.ic2Ąych i stratygrafiCznych.

840 Sylwester Marek

OBRAZ GEOLOGICZNY I SZKIC TEKTONIKI

Antyklina wojszycka stanowi składowy element dużej jednostki tek- tonicznej, jaką jest parantykl:iJnoci.um kujawsko-pomorsk e.

Znajduje się ona we wschodniej części środkow...og.o odcinka wynie-- sienia. kutnowskieg'o, zamkn:ęteg.o .od p6lnocy sil.nilie zdyslokowa.ną ele-

wacją Brześcia Kujawsk'ego, Ku p6lnocyelewacja ta przechadzi w dużą poprzeczną depresję z osadami kredy d.olnej.

Począwszy od Brześcia Kuja'WSIk:ego ku południowi oś wyniesienia kutnowskiego przeb:ega przez okolicę Augustopola (na E od Lubienia);

przez Krośniew'ce w kierunku na Węglew:oo (fig. 1). Tuta.j można by się' dopaltrywać przedłużenia strefy oSiowej wyniesienia. kutnowskiego w wy-

sadzie solnym' w ^Rogoźnie. .

Przyjmując jednakże istn:enie sierpowskiej i ozorkoO'Wsk'ej strefy dysl.okacji poprzecznych w antyklinie łęczyckiej, wydaje ^się bardziej prawdopodobne, że oś ulega tu załamaniu i przesunięcu na wschód i bieg- nie przez .okolice Piątka. Da.lej bow:em ku poludni.owi znajduje się d.og- gerska, antyklina joeżowsk!łl, która z kolei jest przedlużendem brachyan.ty- kliny gieln.owskiej. Drobna forma antyklinalria zarysowuje się również, bezpośredni.o na zachód od struktury ^Jeżowa - w Sl.otwinach kol.o Ko- luszek.

Wzdłuż silnie zdyslokowall1ej zach.odniej krawędzi wyniesienia kut ...

oowskiego rozciąga się wielka. struktura solna Izb·cal - ^Kłodawa - ^Lę­

czyca - Ozorków. W rejonie Czorkowa, st.an.owiącego poludn:owe

zamknięcie struktury solnej, krawędź parantykLinorium skręca w kie- runku wschodnim i póln.o::no-wschodn.im, .na półno:: od rejonu R.ogoźna,.

gdz'e znów przytbiern swój normalny kierunek NNW-SSE. Zmian!łl tego

kierunku jest .niewątpliwie związana z sierpowską i .ozorkowską strefą

dysl{)kacji poprzecznych typu uskoJwwo-f1.eat5urowego.

Na południowym przedłużeniu wysadu w Rogoźnie, któreg.o zachodnie-

skrzydł.o pokrywa się na kilkunas1okilometrowym odc·nku z wscho:łnią krawędzią parantyklinorium, występuje d.oggerska antyklina. Jus.tynowa (S. Ma,rek; 1959). W przec:wieństwie d.o równoległej struktury Jem·wSl nie ma ona swego pnedlużenia. od strony poludnicwa-wschodni€1j.

Jak wynika .z naszk"cowanego schematu tektonicznego wspólną cechą

struktur Izbica - Kłodawa. - Oz.orków, RogoźnoO, i Justynów jest ich peryferyczna sytuacja w stosunku do przylegający,ch od południowego za,-

chodu regionaJnych obniżeń.

Uwzględniając ten fa.kt, tym bardziej wydaje się uZ81S.1dmione przy-

jęcie istnienia zm'any kierunku i ewentualnego przesun,!ęcia, osi ^wyni~

sienia kut.nowskieg.o wrołuż strefy dyslokacji poprzecznych pomiędzy re- gionami Sierpów - Oz.orków i Rogoźn.em.

Osiowa strefa wynies"enia kutn.owskiego jest stosun1oowo silnie ^Wy"

dźwign.ięta, głównie na· odcinku północnym (elewacja Brz.eśc:ia Kujaw ....

skiego) i środkowym (Augus~opol, Krośn.iew'ce, Węgle'Wice).

Pod kenoz.oikiem zna.jdują się tu wydźw'gnięteku górze osady ral\1-

raku dolnego. Na przekr.oju poprzecznym ^Kłooawa --- ^Lub:,eń (fig. 2),_

. w strefie osi~ej wyn 'oesienia kut.nowSlk:eg.o (Dąbr.owice - Augustopol)j

występuje duża płaska forma ail1Jtykl.IDalna. Jej amplituda. w stosunku do

FIg. 1. Mapa geolog'iczna obs2JalI''U Kł:odawa - Kutno Goological map ru the Kłodawa --KutnIO :region

K_{2 -} kreda górna, Ki - kreda dolna, K1{p) - kreda dolna (część górna - piaszczysta), Ki (Ne) - neokom (infrawalanżyn, wa-

lanżyn, hoteryw), K_iH - hoteryw, K₁W_{3 -} walanżyn górny, K₁W_{2 -} walanżyn środkowy, K₁W_{Jl -} walanżyn dolny, KtJw - infra-

walanżyn, J_{3 -} malm, JaPb _. purbek, J:~Bn - bonon, JllKm - kimeryd, J₃A - astart, JaRs - raurak górny~ J₃R2_ 2 - raurak dolny środkOWY, JllOx - RI_2 - oxford, ratttak dolny i środlwwy, J_{2 -} dogger, J_{1 -} lias, Rk - retyk, Tk - kajper, Ge - cech- sztyn;

23 U

24 - granice geologiczne pewne, 25 -- granice geologiczne przypusz.czalne; Q - czwartorzęd; T - trzeciorzęd;

objaśnienie dotyczy figur 1-3

K₂ Uppel' Cretaceous, K_{1 -} Lower Cl'etaceous, K₁ (p) - Lower Cretaceous (upper part - a1'e11aoeous), Kl (Ne)- Neocomian (Intravalanginlan, Valanginian, Hauterivian), K1H - Haute:r1vian, K1W3 - Upper Valanginian, K:l.W2 - Middle Valanginian, KtW1 ~

Lower Valanginian, K₁Jw Infravalanginia,n, J3 - Malm, JaPo - Purbeckian, JaRn Bononlan, J3Km - Kimmel'idgian, JaA ~

Astartian, J_SR_{3 -} Uppel" P..auracian, J3R,~" - l,ower and Middle Rauracian, J₃0x - R'_2 - Oxfordian, Lower and Middle Rauracian, J_{2 - -} Dogger, J_{ll -} Lias, Rk - Rhaetian, Tk - Keuper, (Je - Zechstein;

23 - faults, 24 -- established geological boundal'ies, 25 - presumable gooilogical boundaries; Q - Quaternary, T - Tertiary:

N o t e: The above explanatioll1s refer to Figs. 1-3

Budowa geologiczna antykliny Wojszyc 841

synklin zw'ązanych zaorówno ze wschodnim skrzy'dlem wysadu klodalW- skiego, jak i z zachodnim zboczem wysadu lubieńskiego, wynosi okolo 350 m. W osi synkJiJny uformowa,nej na wschodnim skrzydle wysadu klo- dawskiego pod kenozoikiem stwierdz~no występowanie osadów asiartu.

W k erunku poludnio'Wo-wschodnim od obszaru Augusliopol - Kro- jndewice strefa osiowa wyniesienia, kutnowskiego p!::owoli się ZIłlOurza· i być może przechodzi nawet w bardzo siIn:e rozpłaszczoną depresję. Dopiero na kilkuk'lometrowym odcilnku na· zachód od WitOtnii oś wyniesienia się

podnosi. Marny tu lbowiem drobną formę B,ntyklinalną. Po poludn:owo- ... zachodniej stron:e towarzyszy jej mała synklina, której przedłużenia na-

leży dopatrywać się w synklinie związanej ze wsdhodnim skrzydłem wła­

ściweogo wysadu solnego w Klodaw:e.

sw

[D, CiJz

I

1 6 [2]7

~IZ I ,bfł~l lo 1.b0>-tl\0.,

lu

CiJ.

Fig; 2. Przekrój geologiczny na obszaJl"Ze Klodawa - Lubień - Bielawy , G~log:cal C'I'oss-section of Kłodawa-Lubie'ń-Bielawy regio<n

20 - uskoki, 21 ..,... granice geologiczne pewne, 22 - granice geologlcznę przypuszczalna 20 - faulU, 21 - eatabl1shed geolog1cal bounda.rles, 22 - presumable geDloglcal

: bDundarlea '

Również po wschodniej stronie znajduje się synklina, której pól,ntOcne

przedłużen:e zaznacza, się ndewątpliwi,e na zachodnim zboczu wySadu w Lubieniu.

Cd okolic Węgle~'c os wynies.ienia zanurza się i oajprawdopodobniej

skręca ku w~chodowi. Pod kenozoikiem' występują tu coraz to mlodsze utwory, a mianjwicie rauraoku górnego, astartu, a w rejooie Piątka, ...;

kirnerydu, a być może bononu.

Po wschodniej stronie strefy osiowej wyniesienia kutIWwskiego i to-

warzyszących jej elbszarów synkllna.lnych występuje ciąg struktur w Lu- bieniu, Laniętach i Wojszycach. Struktury w Lub'eniu i La,Diętach są:

wysadami solnymi. Struktura wojszycka, będąca ich przedłużeniem, jest prawdopodobnie strukturą solną. Tutaj jed.n~!kże cechsztyńskie masy solne nie przebiły się poprzez nadległe formacje geologiczne, lecz s~

wodowały wysklepien'e ich ku górze o charak~erze a-ntykHnaJnym.

W obrębie antykliny Wojszyc" głównie w jej partii elewacyjnej, zna'"

mienne jest zjawisko epigenetycznej dobrnityzacji rauraku, argowu i k~

loweju ora.z zw:ąza:nez nim' przejawy mineral'zacji. Proces ten szczegól- nie wyraoŹnie zaznacza się z reguły w na.jbl.iższym sąsiedztwie wysadów t

"

)

····Sylwester Marek .. : ~:~ ... '. ^'.J

które

W

, mas

'duże ilości solanekniagnezowych -i roztworów ' niineraiizujący~h. : Na

uwagę również zasługuje fakt, że oś ant.ykliny Wojszy-c w s.tosunku dO' osi nakreślonej ogó1nie w wyniku badań,'gI"awimetryCZn,ych jest 'ptzesu"

nięta o około 2 km w kierunku zachodnim. Zródłem takich ef,ekt6w grawi- inetrycznych są prawdopodobnie ceChsztyńskie masy solne. ' " ';~;

Na podsta·w:e dotychczasowego rozpomania; a:ntyk1:ny można dokład-i:­

'me wyzmaczyć kierunek jej podłużnej osi .. Azymut tego kieru.n.ku wynosi

około 135°. ' ' " ¹

Przyjmując, żezatryS antykliny wyznacza kontakt utworów rauraku 1astartu, długość antykliny w obrębie podkenozoicznych wychodni rau~

raku górnego wynosi około 20 km, szerokość zaś w..jej. centralnej, .części

okok> 4j5 km. W przekrojach poprzecznych antykl"nę wojszycką w ob-

rębie wychodni rauraku i astartu cechuje bardzo nieZIliaczna aeymetria·.

Wyra{Źna asymetria antykliny zostaje dopiero podkreślooa przez silnie

w:~rastające upady wschodniego

sktZYdlaw

i górnego neokomu. ' , ,' , ., ' !

W centraJnej części s.truktury (fig. 3) skrzydło wychodni rauraku i astartu' zapada Pod kątem około 6°, załamuje się natomiast ostro

ha

dolnej zapada pod kątem około 18°. Następnie upady znów maJeją; 11a1 wychodniach walanżynu dolnego i środ'kowego przyjmują wartości około

5+6°. W walalIlŻynie górnym i hoterywie upady z kolei wzrastają i do-

chodzą do 15°., ' , , :, ': ,; , : ,,' , , j

sw

Miroslawice

~~ki /fościele : Kons;anłyndw

:;...

.', KOI'Iiieni;c

I I I

I NE

, . (Dabl'1e1in)

. 8'1lno : ^Żgfhlin ,

,

F.Ig. 3"· Pr'zedrrój geologiemy na obszarze. })ęcłą.wice ~Mlrosław.ice - Zychlln ... Goological cr065-seetiooof Pęcl/ilwice-Mirosławiee---żyehlin region

.' SkrzynIo zachodnie

nlłtomiast

wolbrębie~enOZOiCZ'IllYchw:y~

~oąni rauraku, astartu i naj niższego; kimeryduzalpada łagodnie, pod

~ątem około 4,5°. Dalej ku południowemu zachodowi upady prawdo~

c:l0bnie maleją. W północnej i w połu!in"owej części antyklinyskrzydłq

~chodnie w obrębie wychodni osadów raurakuzapada strom'ej, odpOw,ie<h

~o pod kątem 6° .i 9°. Szybko jednakże łagodniej!e i podobrue jak w cen':'

p:-a1n~j częś<:;i a.ntykliny za.pada pod kątem około 4,5°. . .' .. ~ Przyjmując za podstawę porównania;; obraz .geolog'czny struktury W obrębie podkenozoicznych wychodni rauraku,amplituda. elewacji li- czona według granicy pomiędzy dywezem a kelowejem (a więc według

kpn taktu ~howanego w obrębie całej antykliny i n~e zniszczonego erozja(

~~or2;ęd()v,.rą),. wyn~iokoło180n;t; ... , , :,.:J'

Budowa goologi:!Zna ~anttIainy Wojszyc

~ .. Oś'podłużlIla al!1tykliny przebiega·w obrębie wYchod'ni rauraku prawie poziomo. Na. północ od wsi Kotliska W:elka oś obniża się i na kilkukilo- metrowym odcinku zapada pod kątem okolo 2,5°. Dalej w kiert.mku Gło­

gęwca. upady maleją. Miejscowość ta znajduje się bowiem w dępresji pomiędzy antykliną wojsiycką a wysadem soLnym w Łaniętach. Na po- ludniu, oś antykliny zanurza s'ę powoli ku południowemu wschPdowi, począwszy od otwoa:u TW, 7 Dąbrówka,. " ' ' :

" Dość slaIbo rozpoznana: jest budowa geologiczna synkliny ufor1nowa-

,nej wzdluż zachodniego skrzydła antykliny wojszyckiej. W osi jej pod lenozoikiem znajdują się' n,ajprawdopodobniej osa.dy kimerydu. Utwory

~e stwierdzono lIla za.cho,ąn'mzboczu antykliny Wojs:zyc, oraz vi pa.ru

~ na zach<X:ł.nini: zboczu· synkliny.

i STRATYGRAFIA

W pracy niJIliejszej ogran,iczoo.o się do om.ówienia zaga.dnień litologicz- 'llo-stra^otygraf:CZllIych dotyczącycll osadów beep<>Średnio udostępniooych

wierceniami w rejonie Wojs.zyc, w nawiązarou do równowiekowych ,utwo- rów w· w:erceniach na obsza'rze Klodawa - Kutno.

, W rejonie Wojsa;yc uzyskano pellny profil osadów od ba,tolIlu górnego do najniższe~o kimerydu wląC2JIlie, oraz odcinki profili bononu i purbeoku.

W wieroeniu Zy;chlin leżącym na wschodnim zboczu antykliny wojszyc- kieJ, a więc i wyniesienia kutnows.k~ego, mamy do czyn.ieniat prawie

2 pełnym profllem neokomu. !

BATON GÓRNY (pOZIOM CLYDONICERAS DIScfJS)

· NajstalfS'Że osady w obrębie anJtykliny wojszycltiej, nawiercono Vi 'otwo-

l'2'e TW 6 Podgórzyoo. ,

· Jest to 29-met,rowa paortia wapieni detrytyc~ych kryno:do,wych, łniejscami dolomitycznych, szarych z wkładkami wapienia bruna.tndzielo-

~ego, Chlorytowego z l'cmymi limonitowymi oolitami i ooidami, z ldrob-

ny:m detrytem fauny maolżów. . . '

, . Za zalicieJ1!em tej pactii osadów do batonu górnego przema,wia jej po-

lożenie w spągu osadów chaorakterystycznych dla keloweju oraz obecność

fa!cji oolitowo-chloa:ytowej, znamienm,ej dla górnego batonu wp<>łudruowej o(:zęści antykliny klodawsko-lęczyckiej (8. Z. Różycki, 8. Marek, 1955;

J.

(8. Z. Różycki, 1953). ZnamieIllIle jest również występowanie licznego

·detrytu krynoidowego, 00 także cha.rakte:ryzuje osady łęc:zyckiego batonu górn€go. .

Na,leży jedna&że zwrócić uwagę, że, pod(!ZaS gdy w Wojszy~ch mamy

"(ł6 czynienia z facją wapienną, to w poblisk'm wiercendu w Głogowcu,

oraz

-Cewi,

górnego, podoQonie jak w rejonie łęczyckim, reprezentowany jest głównie przez osady mulowcDwO-piaszczyste z podrzędnymi wkładkami, dolomi- tycznymi, czy też wapienno-dolomitycznymi.

·

VI :rejoiriieV{ójszyc osady kelowejskie, podobnie jak utwory górnego batonu, zostały,nawiercone jedyriie w otworze TW 6 Podg6rzyce.; Oma- wianie tych osadów pod względem. litologiczno-sh'atygra.ficznJym oparto

M.~ I Serie

. L-..

~~ ~,~ Oz"rzbJce 61'OgąWHlO

rw 4 P,cławice'

~7,.a

o -

Ilej. Woj8Z"ce

rw " BOI'Ilw

---

----,-

..

..

lit

..

~

rw Z Kamiottlo _{~ ".7}

l-

~'31.1 -,.

TW

KrZVtW;; I ^{~~ '21~}

las.a-Ę!fi :~- ''''0- 151.1 ~'''''

64.0 Seria. wap;'nl

aalilow!lCh _

~, ~~ --

~-

~,~--.- ~'-

--h ~, -~

1111!!!·-

IIC,ł -- ł

'..,..

_{'''_.~-} ---;;.- ~.-

S .rio wop!en; l I n 'J.ch

·a

"2

" ^o

'"

.::~ - .~-

~ ~

35'.6" si';: ^{' 340..} iw 6 Mlro.lawlCe

1'24.

" " - - - . ..U

~

446,1-

~~".,

4Sc,6-

---o

Augvafopol

..:~ ^140,6

" ~

---

:1I.e.o-

1f&1 ::::~~mt-

""

~~:-

- - -

-~]

I~C,

~;35 _ _ _ _{274 •••} =~zt::l:~

6&5.7 _

-=-==- =-

III!

^1--'

^-"

EJ

F.I.g. 4; Zestawien:ie' n!iektórycil profilinłższej i środkowej części ma.lmu na obszarze . Kłodawa - Kutno - Wojszyce

Ta bulation 01: same sect.ioos olIower aJIld middle .parl ot Malm lill Klodawa"':':' Kutno-Wojszyce region

1 _ łupki naste. 2 _ łupki mułowcowe. 3 - piaskowce. 4'- wapienie. 5 - dolomity. 6 - margle (wapienie margllste). 7 - warstwa , .. bUlasta ... 8 - wapienie oolitowe. 9 - glaukonit. 10 - chloryt. n - krzemienie. 12 -'gąbki (skrzemlonkowane). 13 - iłowonosi. 14 -

kora.1e. 15 - .1e:rowce. 16 - liliowce. 17 - ramienionogi. 18'- ma.ł!lle. 19 - detryt muszlowy. 21i - 611mald

1 _ arglllaceous sha.1es. 2 - slltstone sha.1es. 3 - ea.ndstones. 4 - lImestones. 5 - dolom!.tes. 6 - marls (marly lImestones). 7 -

"concretion" beds. 8 _ oolltlc llmestones. 9 - glauconite. 10 - chlorlte. 11 - filnts. 12 - (slllcltiecl) sponges. 13 - cepha.1opoda.

Jł - .~QJaI8, ~, ~ 1I9h1Jlc;l1ds", 16,... m.noi~ 7 ..,.. ~JlOdB, 'II - ~ecyJlOdS, lU - she1J. de~tUB, 20 - , pitrOJlOd8

~ Iłao

1 !

Budowa geologiCZna antykliny Wojszyc 845

głównie IlJao wynikach opraoowa.n&a. keloweju łęczyckiego dokonanego przez J. Znoskę (1957 b). Autor ten w obręb:e utworów koeolowejskich jury lę­

-czyck:ej wydziela trzy kompleksy skał o identycznym lub o bardzo podo-b- nym wykształceniu. Dwa dolne składają się na utwory keloweju dolnego,:

a trzeci reprezoeontuje osady kedoweju górnego.

Kelowej' dolny (kompleks d'olny- warstwy dolo- m i t o we). W otworze TW 6 Podgórzyce na wa.p:eniach krynoidowych batonu górnego wys~ępuje 1,2-metrowa warstwa wa,pieni p:aszczystych, jasnoszarych, m:ejscami z odcieniem zielonym, z przerostami szarych i jasnoszarych krzemieni. Wap!en5.e te paralelizują z utworami wydzielo- nymi przez J. Znoskę jako "warstwy dolomitowe" poz:omu MacTocephali- tes typicus.

W rejonie łęczyckim w pozi,omie tym znajdujemy głównie osady pia- ,skowcowo-dolomityczne lub dolomityczno-wa.pienne z licznymi przero- stami zwietrzałych krzem:eni.

Podobny profil stw!€łI'dzono w Głogowcu, gdzie nad osadami poz:omu Clydoniceras discus występuje ser'a piatSkowców niekiedy zdolomityzowa- nych, na ogół wapnistych, z przerostami krzemieni, z fauną MacrocephaZi- tes typic:us B l a. c k e. MiąZszOŚć tej serii osadów w Głogowcu jest wy-

jątkowo duża i wynosi okolo 31 metrów.

W wierceniach usytuowanych na wschód od Kłodawy warstwy po- z:omu Macrocephalites typicus Wyksz~aJcOoIle są głównie, jako piaskowce dolomityczne lub wręcz doJomity.

Miąższości ich kształtują się następująco: Kocewi,a - 0,2 ni, Augusto-' pol - 2,8 m, Dzierzbice, - 10 m. Obok nie zidentyf:kowanych be·lemni- tów znalezio;no tu ain.:on.:ty z rodzaju Macrocephalites (Kocewia) oraz Hecticoceras (Augusto'pol). ' , ,

Tak więc osady do,lnego kompleksu keloweju dolnego· na obszarze Kloda·wa - Kutno wykazują dość zn,aczne zmiany facjalne ora~ duże' różnice miąższościowe, po:bbn:e jak vi alntyklin~e łęczycko-kloda.wskiej,

gdzie miąższość wa.rstw dolomitycznych waha się 2+14 m;

K e l o w e j d o l n y (k o m p l e k s gór n y - war s t w y g l a u- k o n i t o we). W otworze TW 6 Podgórzyce nad wa'Pien~a:mi o:iniesio-

~ymi do "wall"stw dol c m: towyc h " p:l'2;iom Macrocephalitestypicus wystę-,

puje p"ęciometrowa serta wapieni pi.aszczysto-dolomitycznych, cukr:owa- tych, miejscami krynoiciJowych, jasnoszarych i szarych, niekiedy zielona- wych z domieszką glaukonitu i skup:eniami chlorytu. Wykszta1cen:e

no-

logiczne tej serii pozwala na· zaliczen:e jej do górIltetgo kompleksu u~wo­

rów dolnok'€llowejskkh wyróżnionego przez J. ZntOs,kę (1957 b) jako "war- stwy glaukOon:;towe" poziomu Kepplerites calloviensis. .

Bardzo podobne wyksztaloem.ie litolo.giczne górnego kompleksu kelo- weju dolnego znajdujemy w Głogowcu i Augustopolu, . gdZie występują

w.api€lIlie piaszczyste glaukonitowe z dość licznymi polamalllymi rostrami belemnitów. . .

W werceniach Kocewia i Dzierz-bice, występują natomialSot dolomity i piaskowce dolomityczne glaukoo.i.towe i belemnitami, jak na, przykład

Belemnopsis hastatus (B l n v,).

Miąższość ooadów odniesionych do "warstw gla.ukondtOwych" kelo-.

weju dolnego kształtuje się następująco: wWojszycach okolo 5 m, w Gło-

gowcu 2,2 m, w Kocewi 3 m i VI AugitStópolu 0,8 m. .

" 'Sylwester Marek

.:' Ke l O W ej gór n y i d Y w e z. W Wojszycach, opowyzeJ watpieni piaszczysto-dOl.omityczmych kelowejudolnego, leży w otw~ze TW 6 Ped ... , górzyce ,dwumetrowa watrstwa wa.pienia jasnosZarego z przemazami marglu szarozielonego glauk().n.itowego, poprzerastalllego smemionkowa-

nymi gąbkami. . '

", Przerosty Sąniiejscami tak liczne, że Illadają niek'edy skale cha'l"akter

j)seudozlepieńcowaty lub pseud<Jłorekcjowaty. Brak fauny przewodniej oraz:

tak zwanej "warstwy bulastej", definiująoojz reguły w rejonie łęczyckim

i' na obszarze krakowsko-częs.tochowskim pogranicze keloweju górnego i dywezu, n 'e -pozwala .na. ścisłe weślenie wieku tych osadów.

' Z uwagi jednak na fakt, że w rejonie łęczyckim warstwa bulasta obej- muje z reguły cały górny kę10wej i dolny,dywez, można z zastrzeżeniem przyjąć, że w otworze TW 6 Podgórzyce brak jest osadów keloweju gór- nego, a omówiona wairstwa wapieni należy do dywezil.

" Na o.bs.zarm Kłodawao - Kutno w w:j.erceniach w Kooewi, Dzierzbi-

cach, Augustopolui Głogowcu stwierdzoll1o występowanie warstwy bu-, lastej o miąższościach od kilku do 30 ce.ntymetr,ów. W GlogoWoCIU warstwa llu1asta występuje pod6-cen.tyrnetrową warstwą sł:romaitoJitową.

W Augustopolu w wał'stwie buLastej stw:etrdzonowspó1ne wySltępowa;

~ie form kelowejskich Reineckeia sp. i dywezyjskich Quenstedticeras .sp.· Ql"az Hibol.tes d. calloviensis O pp.

, Osady dywezu stwierdzone nao oOOzarze Klodawa - Kutno w licznych::' otworach są wyksztaolcone identycz.n.!e lub prelV'i'..e romtycZll1ie jak w wier- ceniu TW 6 Podgórzyce w rejonie Wojszyc.M:ąższości ich kształtują s.'ę następująco: Gł.ogowiec - 0,15 m, Kocewia. -, 2,4 m, Dzierzbice - 1,4 In,.

Augusw,pol - 0,5 m. W Kocewi osady dywezu udckumentowano amooiteIIl;

Quenstedticeras flexicostatum p h i 11. W Augus-topolu znalerziono focmę

Quenstedticeras sp.

UtwOlI"Y neviirru zostały na ohsiza.rze Klod:awa - Kutno - Wojszyce n:a,,;.

wierOOi11e w licznych otwoI"l8ch. Są to na ogół wapienie niiejscami margliste, subklastyczne,niek'edy płytkowe, sZare i szl·roz.:elO1lle glauko::lj.~owe, często:

ńieregulamie uW8JI'Stwione, co n.ada.je s.kaJe pokrój zlepieńcowo-brekcjO:-

waty.' '

, Pa.rtia!pi występują tu bardzo liCzne gąbki ~raz oogata. faUllla głowono-.

gów, między innymi: Cardioceras sp. (ex gr. cordatum Sow.), Cardiocerar;.

sp., Vertuminiceras sp., Peltoceratoidessp. (ex

gr.

e'eratoides sp., Parawedekindia (PeltOC'eTas) cf. choffati d e . L o r., Raspai- li.tes We~tbceras) sp., Eu,aspidoceras edwards~a:num (d' O ^1" b.), Perisphinc'.;;:- tes sp., Belemnopsis (ex'

gr.

s z ~,e r, , Belemnites. sp.

Zespół wymien10nych głowÓa{i()g6w '~ jednoZnacZnie; wiek o~~

w~.a.nych osadów. ," , ' , '

" "W pos'zC?;ególnyeh otwOFach,;.~ą~~ n~wirzu,ks,zt~ją się 'Il.astępu~'

j~CJ:: 'I)Vą P~górzy~ - 10.~illll Glogow!ec ;--9'17.m,;Augtistopol- 7 ~~

Dzierzb1óe'- 11,7 m, K~."7"q~~;;~:~" , ' " ^{_ 0/} ~\

Budowa ge«ogiczna .,antykliny Wojszyc 841

.~~ . 1: . •

. ', .... ~RG9W ,~ RAURAK DOLNY

Na obszarze Klodawa - Kutno - Wojszyce ponadwaprenmmi i mar-' glami newiru występuje gruby chairaikterystyc:zmy komplefks dolomitycz- no-wa'pienny, obejmujący a1rgow i niższą część ra,uralru. Na ogół są to wa,pienie bwokremowe z licznymi suturostylolitami,m:ejS(',plIli "ska.li- ste", n ekioedy z pojedynczymi drobnymi pseud<HlOlitami, szczelinowate i skawel".O'Dwa.ne, z druzami krzemi.onk~ i kalcytu oraz nalotami bialej bE!'z'*Blpiennej gltil.k:i.· W całym kompleks.ie osadów występują skrzem:ón- kowane i ~cemen.towalIl,e gąbki, przy czym ku dołowi są one bardzo liczne.:

PartLami są to niewątpliwie typowe ralowe wapienie gąbkowe.

W obręb'e struktury wojs:zyckiej osady te zostały nawiercone w licz- nych otwor.ach, jedon.atkże w żadnych z nich nie przebito ich w ca,lości.·

Fakt ten, uwzględniając przy tym Utologicz,ne podobieństwo dużych par-' tli osadów oraz zjawisko wtómej dookJmityzacji, sprawia, że koreJ.a.cja

poozczególnyc'h odc~n k6w profilów jesi trudria do przeprowadzenia..

.. . Wydaje się, że pro('es dolomityzacji gąbkowych wa,pieni arg9wijsko- ...:'raurackich w obrębie ' antykliny wojszyck1ej związany jest przede wszystkim ze strefą osiową struktury, glównie na odcinku jej centralnej

cżęśc;, gdzie w Miroslawicach i PodgÓTZycach temu procesowi ~egla

prawie. całkowicie około 125-met.rowa., dolna partia kompleksu.

Gdyby bowiem przyjąć, że dolomityzacja, w' obrębie calej strukturY!

()bjęła wszędzie około 125-mebrową dolną partię kompleksu wap:eni gąb­

kowych, miąższość jego musiałaby przekra.czać 300 m, podczas gdy w bU-.:

sk:m GŁo·gowcu wy,lltOsi 215 m, a w Dzierztbicach kolo Klodawy - 233 m.

Dla celów porównywawczych nie uwzględniono tu wiereenia w KOC€wi, gdzie z uwagi na polożenie otworu bezpośredn,io na wschodn~m zboczu.' wysadu mamy do czynienia z dużymi redukcjami osadów. M'ąższość

argowijsko-rauracld.ego .Irompleksu wapieni gąbkowych wynosi 1ru. okolQ.,

166m. .

.... -Pewne prneslalIlki korelacyjne dają tu rafy gąbkowe i zwiąZlalIlie z

n.i.rn:L'

nagromadzenia kiI"ZellL'eni, które s:zczególnie obficie występują w niższej, części koOmpleksu.Kryterium to, ^choć Iltie jednoznaczne, przemawia za tym, 2Je nii~ższość wapieni gąbkowych 8trgowijskcrraurackich w rejonie Wojszyc kształtuje się w granicach 250 m.

Duże trudności sprawia próba rozgraniczenia. OSĄdów alfgowui rau-

r~u, glóW!lie z powodu u~ós.twa dobrze zachowanej pr:zewodn1ej fauny

~i'ó\Vno ramienionogów, jak i amonitów.

, Dla obs.za,ru Kłodawa -.,... Klitno - Wojszyoe pewnego rodzaju re~' r,pwym wierceridoem' dlaaorgoWll

i

V{ Ąum.tstopolu (L. MaJinowska, )960). . ... ' "Gra~icę m'ędzy a'l"gowem lraura.kiemz pewnym prawdopodobień­

s;wemwyz:n.acza, poja,wi~e się gatunku Lacunosella cf. cracoviensi8 (Q u.) tuż .ponad al'gowijś,ką formą Lacunosella cf. blanovicensis W i śIl.!

<;f.rallica ta, nie ^{wiąże się} z żadną .zmianą 1 tologiczną i przebi€ga wśród

wapieni ,miejscami skalistych z licznymi skrzo€mionikoowanymi i scemetnto- wanymi .g~bk~i, c::z.łpnan'l.i' krynoidów i szkieletowymi elementami szka.r-

hl~.... · , .. ^{' J}

348 Sylwester Marek

W 80-metrowej partii walpieni leżącej poniżej raurackiej Lacu:nosella

er.

blanowicensis W i ś no. oznlS.c:wno:

LacunoselLa blanovicensis W i ś n., Lacunosella trilobataejormis W i ś n., Rhynchonella sp.,

Terebratula sp., Perisphinctes sp.

Wymieniony zespól Rhynchonellideae przemawia- za argowijskim wie- kiem omawianej S€tI'U osadów (S. Z. Różycki, 1948).

. Ponad wap:eniami arg ~ wijskimi nawiercono w Augustopolu 53-mdro-

wą, pra.wie identyczną jak w argowle, ^serię wapieni ^gąbkowych z za·ni-

kającymi ku górze krzemi'E'llil8.mi. Występuje tu dość liczna fa.una: Lacu- l10seLla d. cracoviensis (Q u.), Lacunosella sp. ex gr. cracoviensis (Q u.), Lacunosella trilobataejormis W i ś n., Lacunosella sp .. , Terebratula sp., Belemnites sp., Lamellibranch.ata sp. div.

WStpólnewystępowa.n:e form Lacunosella sp. ex gr. cracoviensis i Lacu- nosellci trilobataeformis sugeruje zaliczenie tej serii osadów do dolnego rauraku (S. Z. Różycki~ 1948).

W rejonie Wojszyc B.rgowijską formę Lacunosella cf. blanov:censis W i ^ś n. stwierdzono jedynie w ^spągu kompleksu wa.pien.i ^gąbkowych

w otworze TW 6 Podgórzyce. .

Poza profilem w Augus.topolu na obszarze Klodawa - KutnIO - Woj:- szyce nie uzyskano w:ęc dootat'Ecznych danych faunistycznych dla jedno- zna.cznego zdefiniowania gralD.i.cy m· ędzy osadami argoWl1 i ra.uratku.

Jak już wspomniano, w a·rgowijskcrraurackim kompleksJe wapieni

gąbkowych, mimo niejednokrotnie · niewyraźnej granicy, mJźna ogóln.:e

wyróżnić dwie partie osadów: .. .

Doln.a. partia w odoróżn'eniu od górnej zawiera z reguły obfitą ilość

krzemieIlJ! i s.k:rzemionkowanych gąbek. W g6rnej na ~<lmiaoSt partii wy-

stępuje z kolei liczniejsza fWlia brachiopodowa i glowonogowa.

Miąższość dOl1nej partii w.a,piemli gąbkowych na obszalI'ze Klodawa- Kulno - Wojszyce kształtuje sdę następująco:

Kocewia - około 70 m (skłOn: wysadu Klodawskiego) Dzierzbioo ,,132 m

Głogowiec "110 m Wojszyce .. 125 m.

Porównując więc łączną miąższość a.rgowu i rauraku dolnego, ^być

może n:ekompletnego, w August.opolu (około 133 m) z wymienionymi

powyżej m:ąższościami d:lnej partii wapieni gąbkowych w Dzerzbicach,

Głogowcu i w rejonie W ojszy.c, można uznać, . że. . wyróżnio,na umown:e doln.a. partia omawianego kompleksu osadów reprezentuje osady argowu i przyn.a,jmniej częśc'owo cISady rauraJm dolnego.

Stanowisko to w pewnym st:lpniu potwierdzają rÓwn.ież wyniki badań

mikrofaunistycznych W. Bieleckiej (1960) dla w':eroeń w rejon~ Wojszyc.' Na ogół wapien:e górnej partii kompleksu zalicza ona do rauraku, stropowe zaś utwory ps.rtii dolnej u2n.aje za warstwy przejŚciowe·

argow - raurak, sugerując jednOcześnie, że ubóstwo form i stan zacho- wan.ia o.~womic przemawia raczej za. raurakiem. Jest to bardm prawdo-oⁱ

Budowa geologlema antyk11nyWojszyc' '. 849

podohne, gdyż stropowe ,9Sady doLnej partii wa.pieni g~koWych znaijdują :Się vii' sYtUa.cj i rauraku dolnego w Augus.topolu.

W rejOlIlie Wojszyc, gdzie osady d.aJnej partii kompleksu ws.pieni gąb ..

kowych o miąższ::Jści około 125 m ^uległy w ^dużym stopniu wtórnej dol:>- nlityzacji, największą 55-metrową serię wap_em stropowych uzyskano w otworze TW 3 Konsta.n.tynów. .

Jeśli więc zgodnie z sugestiami wynikającymi zarówno z &ll.aJizy mikrofa.unistyoez:nej, jak i z porównan:a z profilem w Augustopo1u uzna- my ^{tę serię} wapieni ^Z8J raurak, ^{m:ąŻSWIŚĆ} argowu w rejo.n.i.e Wojs.zyc ^może

.osi.ągln.ąć okolo 70 m.

RAURAK SRODKOWY (pRO PARTE GORNY?)

Górna partia kompleksu wa.p:en.i gąbkowych reprezentowalIlla jest

głównie przez wapienie jasnoszare, ^b'!ałe z odcieniem kremowym, nieco

ma~gliste, miejscami skaliste z dość l'cznymi pseudo-oolitami, szczególnie w wyższej części, .oraz suturog,tyloli<tami.

Na p::Jw'erzchniacl1 stylolitowych często występują naloty ciemnych

minerałów. Ku dolowi występują COI'aIZ liczniejsze, niekiooy mOCno skrze- mionkowa.ne gąbki i przer.osty jasno-szarych krzemieni. W całej partii -()Sadów występuje dość liczna, niek'edy pokruszona i .obtocz.ona., fauna~

W

Za zaJiCzetIl:em omówi.onych osadów do ra.uraku przemawia obfite wy-

.stępowanie buny rynchonellowej z rodzajem LaC!UnoseZZa i terebratulo- wej. Równj.~ wykształcenie l'tologiczno-facjalne osadów .oraz wyniki ba-

dań mikrofa~tycznych (W. Bielecka, 1960) potwierdza rauracki ich wiek.

W Jurze Krakowsko-Częstochowskiej partie wapieni skalistych, ^leżące vi spągu wa;pieru; litogra.fkznych i kredowa tych, zaJiczono do rauraJcu doln.ego i śr.odkowego, a ^więc do poziomów LacunoseZZa cracoviensis (Q u.)

j Septaliphoria moravica (S. Z. Różycki, 1948). ,,:

Jeśli uwzględnimy poJ.ożenie górnej parliJi kompleksu wapieni ^gąbko­

wych, leżących VI spągu wapieni sinych i litograficznych, będących za- pewne .odpowiednikiem górnora,urackich wapi.elflli litografkznych i kredo- wa.f'ych Jury Kmkowsko-Częstochowskiej, to można. przyjąć, że górna partia komplekSu wapieni gąbkowych na obszarze Kł.odawa - Kutno - Wojszyce może być, podobn.iejak w Jtirze Krakowsko-Częstochowskie}',

w':eku dolno- i środkoworaurackiego.

Wap:EIIl"e tego typu z licmymi Septaliphoria moravica (U h 1.), leżące

w a,nalogicznej sytuacji stratygraficznej, ^zostały nawiercone w rejonie

łęczyclćm (S. Marek, 1957).

Jest jed.n.a,k prnwdopodohne, że najwyŻ8Za część górnej partii kom- pleksu wapieni gąbkowych należy już do I"81Ul"akU górnego. A. Luniewski (1947) znaJazlloow:'em w wiercenl'ach kujawskich (w Szczeblotowie i Ką­

kowej Woli) w górnej c'?:ęści sEIl"ii wap:eni gąbkowych licznie występującą

Septaliphoria astieriana (d' O r b.), która wskazywałaby na

wiek.

Kwartalnik Geologiczny - 8

850

".; ."

sYlwester Marek

W· Szcrebłorowie opisana seria wapieni· gąbkowych, podobnie jak na obszarze Kłodawa - Kutno - Wojszyce, leży pod serią wapieni s.i.nycb i krynoidowych, 'zaliczonych przez A. Lun1ewwego (1947) równ.:eż ogól-

rue

Powyższe dane mogą świadczyć, że ramak górny może być wykształ­

cony częściowo w facji wapieni gąbkowych, a częściowo w facji wapieni litograficznych białych i wapieni pelitowych sinych.

Miąższość górnej partii kompleksu wapieni gąbkowych na obszarze

Kłodawa - Kutno - Wojszyce ksztaJtuje się następująco: Kooew.ia ...

94 m, Dierzbice - 101 m, Głogowiec - 105 m, Wojs.zyce - 125 ID.

RAURAK GORNY

W

~jonie

rafo-gąbko­

wej, a pod wapieniami oolitowymi występuje w otwa.rze TW 10 Krzy-

żanów 152-metrOwa seria wap1eni szarych i szatI'ostalowych (s:nych),.

petlirowych,. cienkopłytowych, niekiedy zwięzłych, często malI'glis.tych z bardzo nielicznym drobnym detrytem muszlowym (kolce jeżowców, igły gąbek). Cechą charakterystyczną tych wapieni jest wybitne Ulbóstwo mikrofauny. Obok nielicznych n'ewiele znaczących form Lenticulina sp.

i OstTacoda sp. w stropowych warstwach tej serii W. Bielecka (1960) ozna-

czyła otwornicę Guttulina jurass:ca G li m b" którą dotychczas ide!Iltyfi- kowad:a tylko w utwo'rach argowu i rauraJ.m. F{ltrnlę tę znaleziono równ,ież

w spągowych warstwach serii wapieni sinych w wierceniu TW 1 Lęki Kościelne.

Jeśli uwzględn!my przeslatnki stratygraficzne wynikające z ooaltzy mikrofaunistycznej oraz z poJożenia serii wapieni sinych pomiędzy wa.-· pietniami gąbkowymi, zaliczonymi do rauraku dolnego i środkowego;

& niewątpliwymi osadami astartu, można wnioskować, że mamy tu do

czynienia z osadami rauraku górnego (S. Z. Różycki, 1948), to jest z pozio- mem z Septaliphoria astieriana (d' O rb.). Sta.nowisko to częściowo po-

twierdzają również wyniki badań A. Łuffieowskiego (1947). W wierceniu

Szczebłotowo ponad s.erią wapieonigąbkowych, których górną część a,utOt!' ten zaliczył już do raiUI"aku górnego, występuje przynajmniej 22-metrowa seria wapieni sinych, neekiedy siJIlokrem{lwatych, krynoidowych, zaliczo- nych jeszcze do raurraku. Podobnie wykształcone wapienie z Septaliphoria cf. astieriana (d' O r b.) częściowo .n.aw.ieroOIIlD w rejonie Ozorkowa (S. Ma,rek, 1957).

W Głogowcu identyczna jak w Wojszycach seria wapienli szarosinych jest ndeoo grubsza i wynosi około 171 m. Wyżej - w odróżnieniu od sytuacji w Wojszycach, gdzie na wapieniach sinych występują betzpośred. ...

nio wapien'e oolitowe, leży 37-metrowy kompleks wa'pieni typu litogra- fjcznego, a, dopiero na· nim znajdują się wa!pienie oolitowe z zespołem

fauny astarckiej.

Zupełnie· inaczej kształtuje się sytuacja w okolicy Kłodawy. Seria wap'eni szarosilIlych w porównaniu z rejonem Wojszyc i Głogowca jest bardzo cienka. W Dzierzbieach wynosi ona 15 m grubości, a w Kocewi za,ledwie 12 m. W o-bu otworach ponad serią wapieni sinych z otworni..i cami raurackimi występuje grubszy kompleks wap'eni marglistych, peli ..

towych typu litograficznego, na ogól prawie bLalych z nielicznymi kol-

Budowa geologiczna antykliny Wojszyc 851

cami jeżowców i cz10naini liliowców. W ooad~ch tych brak. jest zupeln;e mikrofauny. W Kooewi na wapieniach litograifiezonych białych, których

tniąższość wynosi prawie 170 m, występują, podOIbn 'e jak w ,Głogowcu,

wapienie oolitowe. W Dzierzbicach 'natomiast na białych wapieniach typu litograficznego o miąższości okolo 108 m leży 70 cm wa,rstewka wapienia oolitowego, na którym z kolei występuje prawie 9-metrowa warstwa wapieniao zwięzłego, ciemnoszarego, sinego, niemacznie roolomirtyzowa- nego. Wapień ten pod względem wykształcenia litolog!cznego odpowiada w zupełności sinym wap:en.iom w Głogowcu i w Wojszycach. Wyżej,

podobnie jak w Wojszycach, . znajduje się gruby kom,pleks wapieni. ooli,:, towych i piwlitowych z .zespołem fauny astaxck.iej.

Tabela .1 Tabelka POfÓWIIllWcza miąższo§d wapIeni argowljsko-raurackicb

Miąższość w m Argow-raurak dolny Raurak górny Wiercenia i środkowy

wapienie sine Argow+raurak wapienie gąbkowe i .litograficzne

Kocewia 166 118 346

Dzierzbice 233 133 366

Głogowiec 215 208 423

Wojszyce 250 152 402

Ogólna m'ąższość wapieni litograficznych i watpierui. sinych, które Wy-

stępują zarówno w s,pągu, jak i stropie wapieni litograficznych, wynosi w Dzierzbicach około 133 m. W Kocewi i Głogowcu lącznao miąższość

wapieni sinych i wyżej leżących białych wapieni typu l1tograficz.nego jest znacz.n.ie większa i wynosi odpoWiednio około 180 m i 208 m.

Przez analogię z Wojszycami, gdzie 152-matrową serię walpi€ll'lli sinych zaliczono do rauraku górnego, wydaje się·słuszne, aby wa.pienie pelitowe sine i litograficzne biaJ:e w Głogowcu, Dz:erzbtcaCh i Kocewi uznać za równowi'sk()wy ekwiwaleont wapieni. s.i.nych w Wojszycach. W tym ujęciu mielibyśmy typowy przykład zmia,n facjalnych w obrębie osadów górnego rauraku oralZ związa.nych z tym zjawiskiem zmian miąższości, które stają się bał"dz'ej zrozumiałe, jeśli uwzględni się sytuacje poszczególnych otworów wiertniczych w stosunku do niewykształoonej defilndtywnie ko--

puły solnej w Wojs.zycach, oraz do wysadów Solnych w Klodawie, Lubie-- niu i Łaniętach.

Otwór wiertniczy Głogowiec, gdzie miąższość waipieni sinych i lito- graficznych białych jest największa na badanym OIbsza,rze i wynos.i około

208 m, leży w części centra,lnej depresji między kopułą solną w Wojszy- cach, a wysadami w I.a.ndętaoeh, Lubieniu i Kłodawie. W związku z tym sedymentacja górnoral\lracka odbywała się przypuszczaln.'e bez redukcji synsedymentacyjnych. Wzrost miąższości utworów górnoraurackich w Gło-­

gowcu, który w stosWlk:u do równowiek.o:wych osadów w Dzierzbicach

_852 Sylwester Marek

-wynosi około030%,' można objaśnić, i zrcrzuin1eć, jeśli się uwzględni;, że

zaburzenia synsedymentacyjne związane z ruch-em mas solnych mogą na-:- wet powodować różni~e w miąższośdach nie tylkoO w obrębie p'ętra., ale jednego poziomu amonitowegoO. Różnice wynoszą nawet okoOlo 300%, ja.\t tQ .

wykazał J. Znosko (1957 c) dla poziomu Parkinsonia ferruginea. ;,'

Należy tu przypomnieć, że w w'erceruu Pławinek A. Luniewski (1947)

zaliczył do astaJrtu 67-metrową serię wapieni sinych zaw:'21fa·jących do$ć

liczne człony lili,owców oraz małże z rodzajów Mactromya, Mytilus, Astarte, Pinna, Gervillia, Cucullaea i Pecten. Wap'enie te pod względem składu petrogreficmego odpowie,d:adą sinym waphelIliom w SzczebIotawie,

różnią się jednakże zespołemfaun.is.tycznym. Seriq sinycl;>.

wap, :e:ni

w Szczebłotcwie zawiera głównie ułamki drobnych pentakririusów oOraz

jeżowców, ramienion,ogów z rodzajem Lacunosella i grubośc:enych gąbek.

Na tej podstawie ser~ę s.tnych W&piarui.

w

:ZaJiczył doO rauraku. "

W świetle wyników badań przeprowadzonych w rejonie Klodawa ...:.

Kutno - WoOjszyce moż~ wysnuć przYPuszcZlemie,. że sine wapienie w Pławinku, leżąDe nad luką tektoni.c:z.ną, należą również doO ra.uraku'. 'Ze względu na metodę wiertniczą i mal1:eI":al rdz,enioOwy można też podeJ"

'rzewać isfln.ienie luki tekton.i.cznej ponad waopien1ami s.in.ymi

ASTART

Piętro astarekie stw'el'dz01lle na' obsza'I'Ze Kłoda-wa - Kut:no- Woj~

szyce charad<teryzuje się stosunkowo burzliwą sedymentacją osadóWJ, ,będącą wynć.k:iem silnego spłycerua się morza, czego dowoo'EIIn są wap:e4-

nie colitowe i pi:zolitowe Za,w~erające ba:rdzo obfitą, często obtocwną i źle

zachoOwaną faunę. '

W tym okresie czasu zdaxzaly się krótkotrWale przerwy w burzliwej sedymeontacji, których wyrazem są c~nkie, przewarstw!enia wa.p:eni tYPll ltograficzn1eogoO. W waJI'stwa.ch tych w przeciwieństwie doO serii oOolitowycl1 brak jest zarówno makrofa.uny, jak i mikro,fauny. ' i

W aatarc:e przeważają jednak wa,pien5.e bi.ałe, oolitowe lub grochow,:, cowe z obfitą fauną ślimaków z rodz1ny Nerineidae, brachio'podów i maI- zów.Liczl1/'e reprezenotoOwatIl1eo są kolonie korali i algi. Występują tu pa,.

nadtoO pasLaste krzem.ien.:e znane z asta·rtu pólnoono-wSochodniego oObrz~

żenia Gór Swiętokrzyskioch. Faunę z omawianych osadów opracoOwał L. KarczEWski (1960).

Stwierdzono tu między innymi następujące formy: Ptygmatis bron'!' trlttn.na (Th u r n.), Ptygmatis salomiana (C ^Q t t.), Ptygmatis curmon-:- tensis (L Q r.), Nerinella cf. turritella (V Q 1 t z.), NerinelIa caecilia (d ' O rb.), Aptyxiella ci. subcostata(d' O rb.), Harpagodes ci. atra- toides(D e s lon g.), Pleurotomaria sp., Septaliphoria cf. pinquis (R Q e m.), Exogyra ci. nana (S Q

w.),

Według L. Karczewsd<i€goO wym:eniony zespól faunistyczny jest typo- wy dla. utwo'rów as.tartu, co wykazał ma podstawie koOroeaacji tegoO zespola z fauną astartu przede wszystkim mezozoicznegoO oObrzei>ro.ioa Gór SwiętO;o

krzyskich. ' ,.

Miążswść oastarlu w rejonie Wojszyc i Kloda.wy można szaoować na.

okolo 140 m. , ",;

Budawa geologiczna antykliny Wojszyc

KIMERYD

W' rejonli.e Wojszyc poznano jedynie dolną 60-metrową serię osadó~

kimerydu, 1.eoŻącą bezpoŚIlednio na osadach astartu. Naow_eroo.no ją

w otworze TW 4 Pęcław:ce.

Niższa 50-metrowao partia osadów - to głównie wapienie jasnoszare, niekiedy pra.wie b1ałe, na ogół grubodetrytyczne z o:Jlitami i p'zolitaomi;

w górz,e z wkładkami zlepieńców typu intrafo,rmacyjnego. Dość liczna·

fauna małżów (ostryg), ramienio.no.gów oraz krynoidów jest silnie pokru- szona. i obtoczona. We wkładkach zlep:eńcowych występuje afS.~a!'Cko­

-kimerydzki zes.pół fauny o:wornic z przewagą fo'rm kimerydzkich. -Rów-

nież stwi'erdzony tu małżoraczek Cytherellidae weberi S t e g h a u s przemaw'a za kimerydzkim w:elćem osadów (W. Bielecka, 1960).

Na wkładkach zlepieńoowychleży lO-metrowa. warstwa· margli ila- stych ciemnosz,arych, o nioelWY'raźnym pokroju łupkowym zaliczana już.

przez W. B:.elecką zdecydowa,nie do kimerydu. Opisany kompleks stalnowi·

niewątpliwie utwory przejściowe od astartu do kimerydu. Giną korale, a coraz częściej występują ławice ostryg. Osady ku górz.e stają się coraz bardziej ma.rgliste przyjmując jednocześnie barwę szarą i ciemnoszarą.

Szkic litologiczn.o-stratygraf."czny młodszych olS:łdów kimetrydu, któ- rych w rejonie Wojszyc nie udostępnIono w:erceniami, oprac:JwalIlo ogól- nie dla sąsiedn:.ego rejoC·nu łęczyckiego (S. Marek, 1957) or8iZ w Zagłobie

kolo Ro.goźn.a. (K. Pawłowska, 1958).

BONON

Utwory bononu w rejonie Wojszyc naw:eroono w otworach TW 13 Plecka Dąrbrowa. i. TW 9 Bedlno. Uzyskano tu profil górnej 20-metrowej

części bolIlOOoU środkowego i całego bononu górn.ego, . B o n o n ś r o d k o wy. Bonon środkowy reprezentowany jest przez.

margle ilaste szare i ciemnoszalre, częs:to o pokroju łupkowym, z prze- warstwieniami wa.pieni niek'edy marglistych,. szarohruna.tnych. Licznie.

występuje tu fauna amo-nitów i małżów.

Z amolIlJtów oznaczono: Virgatites sp., Provirgatites sp., Provirgat:tes sp. (ex gr. juv.), Ammonites sp. (ex gr. Provirgatites sp.), Ammonites sp.

(ex gr. Virgatites).

Ws.pólne występowanie amonitów z rodzajów Provirgatites i Virgati- tes pozwala zaEczyć te osady do górnego poz:omu oonOtnu środkowego,

a, mianowic:e do poziomu Virgatites virgatus i Virgatites pallasi (J. Le--

wiński, 1922 i K. Pawłowska., 1958).

Starsze poziomy bon,omu nie pow'mny odbiegać swoim wykształceniem

litologiczno-stratygraficznym- od profilu w Zagłobie (K. Pawłowska, 1958).

B o n o n gór n y. Bonon górny, podobnie jak w rejonie łęczyckim

i Zagłobie, wykształcony jest w postaci wapieni pelitowych, marglistych, szarych i jasriosZ8..rych, o silnym zapachu bi~umicznym, niekiedy z licz- nym; skupieniami drobnego oolitu. .

Główną rolę odgrywają tu ma-lże i serpule: Pinna sp., Pecten sp.:, Pleuromya sp., Aucella sp., Gervillia sp., Serpula sp.