Sprawozdanie Zarządu Okręgu, Komend Chorągwi Harcerek i Harcerzy za rok 1937

- - V J 5 4 0 4 4 x F i s Ä k l

Z W I Ą Z E K H A R C E R S T W A P O L S K I E G O

O K R Ę G Ś L Ą S K I

*

i" i f t

S P R A W O Z D A N I E

ZARZĄDU OKRĘGU Ś L Ą S K I E G O

ZA ROR

1937

KATOWICE, W MARCU 1938 ROKU

,

hm

■ ■

*

.

/ V

rf,'-iiT fts J._{s ' ' ' t j}

«Svffif'-

W> W>Ł- , MC'3

■

'o

- / ^ 1 ’ ‘v , Ł ) ' ? :

i . K iaüvs • -te«SMifei

v .

feri- 'i'1

, ? te;

' ' - ^

: ;te

^ 1 g i ;

i ■>, ^ . te ^ 'S V

v - ~ I ^ t i t , M te ' v Vł ^

„... A ".t ’?.te.

« ^ , J -

w

M .-- v. BB ., , , ._. v

t e ; - , ' *^i:::-'i^^:^-'tev::;'^-i^;teP^f^-:-ste-^

fttete:.,te-.^';? ^te,-

te a te « I

Ä -

■

ĘmmilĘ

W gs^ Bafe

M

:>;-V : ' ■,i ,-< .v.- >;.'- '•■ ■ '•- :. !... : ‘‘s. j ' ' ,• ~.

^ ( < 1 ■ im s m

W fim äm i '-tetete te tete l ■“ vsf^-tetfHte tete :"'

1 1 ' t > , --’

Iite38 ßäiifcss-te

'ter ‘■ ‘' ’ '• ’ ''i

•'Clii tei* -• >. S\

.ter1 i 1 A I® 5 ' 'V - t v te i, '

,VV W , te ■-"■*":-'

* 's f, -1 ■-'; • _.

sü a

S Ö »

A*'*;' " : : ß - - : t e : ; t e ß > : ' : ; i : Ä

» ■ f '■■ ' - : .

■ ■ -. . ■ V ) ' - - ■

* i f , 1 • ■ - . , -

,1... /. . . ... I , -te H 1 . I . ,

4 S t e:' 4 S ' : t e 4 : ' # ! ß V t e A 1 4 t et 4 ;c k ;I v - i - v ; -

t e t e t e - v A t e - ' ; , ' t e - ; ' t e - . i ' A t e : : t e - t e , ' , ;- A Z : ' t e - - t e ; t e x : r ‘t e .r " “ , " c ' ' . ; ' - A A ' - t e t e , - / - i ; t e t e t e - - !

Z W I Ą Z E K H A R C E R S T W A P O L S K I E G O O K R Ę G Ś L Ą S K I

S P R A W O Z D A N I E

ZA R Z Ą D U O K R Ę G U , K O M E N D C H O R Ą G W I HARCEREK I HARCERZY

ZA ROK 1937

K A T O W I C E , W M A R C U 1938 R O K U

/

h jw J ji& M A A ' ^-

S P R A W O Z D A N I E

Z a r z ą d u O k r ę g u Ś l ą s k i e g o .

Z arząd O kręgu Śląskiego u tw o rz y ł się w roku sp raw o zd aw ­ czym w składzie następującym :

P rezy d iu m H onorow e:

W ojew oda dr M i c h a ł G r a ż y ń s k i , J. E. ks. biskup S t a n i s ł a w A d a m s k i , Gen. bryg. dr J ó z e f Z a j ą c .

P rezy d iu m Z arządu:

P rze w o d n iczą cy : M i e c z y s ł a w C h m i e l e w s k i (od 25.

X. 1937),

» D r T a d e u s z K u p c z y ńs k i (do 26. IX.

1937),

I. W ice p rze w o d n iczą cy : 1 r hi d R a d o w s k a,

II. W iceprzew odniczący: M a*r i ą ń - Z a w i d z k i (od 30. XI.

1937), ». " '

S e k re ta rz : M gr L e o n a r d S ,y 1 w e;S f e r, działacz, S karbnik: Inż. A l e k s a n d e r C i s z e w s k i , działacz, O kręgow y K ierow nik K. P. H .: M gr J ó z e f K r e t , harcm istrz, K om endantka C horągw i H a rcerek : M gr Z o f i a K r e t ó w a,

harcm istrzyni,

K om endant C horągw i H a rc e rz y : D r J ó z e f B i e 1 e c, h arc­

m istrz.

3

C złonkow ie Z arządu:

Kapelan O k rę g u : Ks. S t a n i s ł a w C y n a r , R eferent p ra w n y : D r A n t o n i H o r a w a ,

C złonek W y działu K. P. H .: J a n i n a K r a s ze w s ka, R eferent S p raw S p o łe czn y c h : D r L e o p o l d O b i e r e k (od 25. X. 1937),

R eferent p ra so w y : D r S t e f a n P a p e e (do 26. IX. 1937), R eferent p ra s o w y : J a n P r z y b y ł a , działacz,

L ekarz O kręgu: Dr K a r o l R ó ż y c k i ,

P rzew o d n iczący Komisji S kładnicy: L u d w i k W a c ł a w e k , h arcm istrz.

Komisja R ew izyjna:

D yr. S t a n i s ł a w J e z i o r o w s k i , przew odniczący, J ó z e f C o f a ł a ,

L e o n F u s , hm.

J a n K ł o d a ,

O t t o n T o m a l a , działacz, I g n a c y M a g i e r a , phm. }

T . T C i i } zastępcy.

Inz. J e r z y S t r e c k e r , j

Członkowie,

S ąd H onorow y:

D r J a n Z i e l e n i e w s k i , przew odniczący, Z o f i a T w o r k o w s k a , hm.,

M gr J a n G r z b i e l a , hm., M gr L e o n M a r s z a ł e k , hm., J e r z y L i s , hm.,

członkow ie,

I r e n a K u ś n i e r z e w s k a , phm., 1

M gr M a r i a n K r z y s z t o f c z y k , phm., J zas ' W składzie Z arządu n astąp iły w ciągu roku spraw ozdaw czego zm iany z pow odu przeniesienia służbow ego do L w ow a K uratora D r T adeusza K upczyńskiego, oraz D r S tefana P apee.

Z arząd O kręgu odbył w okresie sp raw ozdaw czym 9 zebrań plenarnych oraz 5 zebrań prezydium . S ek re ta riat załatw ił 626

4

pism. P rz y Z arządzie czynne b y ty kom isje spełniające p race spe­

cjalne, a m ianow icie: 1) W y d ział K. P . H., 2) Komisja Składnicy H arcerskiej, 3) Komisja R ew izyjna S kładnicy H arcerskiej, 4) Ko­

m isja p ra w n o -statu to w a, 5) Komisja Społeczna, 6) R eferat praso w y Lokalam i Zw iązku zarzą d zał osobny gospodarz.

W łaściw ą program ow ą pracę h arcersk ą prow ad ziły Kom endy C horągw i H arcerek i H arcerzy, k tó rą przedstaw iono w osobnych częściach niniejszego spraw ozdania. Z arząd O kręgu w spółdziałał z Komendami, ustalając na w spólnych posiedzeniach ogólny plan pracy, zw raca jąc głów ną uw agę na dziedzinę program ow ą, gospo­

darczą i zdrow otną.

W dziedzinie zdrow otnej przew iduje się stw orzenie możli­

w ości badania lekarskiego m łodzieży harcerskiej p rzed udaniem się na obóz.

Jak w ubiegłych latach tak i w roku spraw o zd aw czy m sp ra­

w a pow staw ania now ych Kół przyjaciół h a rc e rstw a i nadanie roz­

m achu ich życiu w ew nętrznem u b y ły szczególną tro sk ą zarządu.

Szczegółow e spraw ozdanie z w yników , osiągniętych w tej dziedzi­

nie, za w iera rozdział, om aw iający działalność W ydziału Kół P rz y ­ jaciół H arcerstw a.

K ontakt h a rc e rstw a za społeczeństw em następuje w głów nej m ierze p rzez Koła P rzy jac ió ł H arcerstw a, z któ ry ch niektóre w y ­ k az ały w ielką inicjatyw ę, przy czy n iając się do podniesienia i w y ­ dajności p ra c y na terenie harcerskim .

Koło h arc e rz y z czasów w alk o Niepodległość, zorganizo­

w ane p rz y Z arządzie Okręgu, ujaw niło sw ą działalność przede w szystkiem w dziedzinie społecznej. Za pośrednictw em K oła u zy ­ skało zatrudnienie kilkudziesięciu h arcerzy.

K ierow nictw o R eferatu Społecznego, pow ołanego do życia w celu przyjścia z pom ocą bezrobotnej m łodzieży harcerskiej, objął p. D y rek to r D r O b i e r e k , k tó ry w krótkim czasie opracow ał regulam in Komisji Społecznej, uchw alony następnie na posiedzeniu Z arządu Okręgu.

5

Zadaniem Komisji będzie:

a) um ożliwienie kształcenia się zaw odow ego p rzez h arcerki i h a r­

cerzy,

b) um ożliwienie w yszkolenia zaw odow ego h arcerek i harcerzy, c) poradnictw o zaw odow e,

d) umożliwienie zdobyw ania sam odzielnych p odstaw egzystencji p rzez harcerk i i h arc e rz y zaw odow o w yszkolonych,

e) umożliwienie osiągnięcia zatrudnienia bezrobotnym harcerkom i harcerzom .

P rz y ro z p atry w a n iu w niosków będą brane pod uw agę sto ­ pień i czas słu żb y harcerskiej.

Komisja ro zpoczęła już sw ą działalność.

O dczuw any od dłuższego czasu b rak pom ieszczeń skierow ał uw agę Z arządu na potrzebę budow y w łasnego domu harcerskiego w K atow icach. Z arząd p rz ep ro w a d za szczegółow e badania na te ­ m at m ożliw ości zrealizow ania zam ierzeń w tym kierunku.

G ospodarka finansow a Z arządu p row adzona b y ła p rzejrzyście w ram ach ustalonego budżetu. Idąc dalej po linii udostępnienia ew i­

dencji w y d a tk ó w i p rzychodów dla kontroli organizacyjnej i pu­

blicznej, sporządzono na rok 1938 prelim inarz b udżetow y w formie scentralizow anej. W roku spraw o zd aw czy m zaktualizow ano inw en­

ta rz ruchomości. W skutek odpisania części inw entarza ruchomego na rzecz Kom endy C horągw i H a rcerzy i odpisów am ortyzacyjnych pozycja m ajątku ruchom ego w ykazuje ,w bilansie zam knięcia sumę zm niejszoną w porów naniu z bilansem zam knięcia zeszłorocznym . Zmianie uległa rów nież pozycja „U dział w firmie „Składnica H ar­

c e rsk a “, m ianow icie p rzekształcono ją w pozycję „D łużników “ z pow odu sp rzed aży w spom nianej firm y nowo utw orzonej S kład­

nicy H arcerskiej, Spółce z o. o., do której z ram ienia Z arządu O kręgu w eszli jako spólnicy druhow ie J a n P r z y b y ł a , T a ­ d e u s z N o w a k o w s k i i druhna Z o f i a T w o r k o w s k a z łącznym udziałem w w ysokości zł 10.000.

Z uw agi na przejęcie B uczą przez N aczelnictw o, spraw ozdanie rachunkow e dot. nieruchom ości na Buczu będzie zam ieszczone

6

p rz y spraw ozdaniach skarb o w y ch N aczelnictw a Z. H. P . jako in­

stytucji harcerskiej o w ydzielonej księgow ości. Z tego w zględu Z arząd O kręgu zaniechał w yszczególnienia w a rto ści tych nieru­

chomości.

W celu dokonania system aty czn ej kontroli rachunkow ości w niższych jednostkach organizacyjnych upow ażniono Z arząd y Kół P rzy jació ł H a rcerstw a i Z arząd y O bw odów do przeprow adzania kontroli rachunkow ości w drużynach.

W roku spraw ozdaw czym refera t p ra w n y załatw ił o statecz­

nie kw estię przeniesienia m ajątków nieruchom ych na Naczelnictwo Z. H. P. p rzez p rz ygotow anie odpow iednich m ateriałó w i uchw ał.

S praw ę przekazano N aczelnictw u, k tóre powinno poczynić dalsze kroki już w e w łasn y m zakresie.

P onadto refera t p ra w n y przeprow adził zaw arcie um ow y spółki z o.o. „Składnica H a rc e rsk a “, w spółdziałał p rz y jej zareje­

strow aniu i p rz y założeniu ksiąg now ej spółki oraz p rzygotow ał um ow y, m ające za zadanie sprzed aż m ajątku dotychczasow ej S kładnicy H arcerskiej now o pow stałej Składnicy.

S kładnica H arcersk a w nowej formie Spółki z ogr. odp. ro z­

poczęła działalność z dniem 1. kw ietnia 1937. N astępnie opraco­

w ano regulam in w e w n ę trz n y S kładnicy H arcerskiej, k tó ry uchw a­

lono na posiedzeniu Z arządu Okręgu.

7

S P R A W O Z D A N I E

W y d z ia łu K ó ł P r z y j a c ió ł H a r c e r s tw a .

W y d z ia | K. P . H. w p ra c y swojej ubiegłego roku kierow ał się w ytycznym i, pow ziętym i na • dwóch konferencjach obw odow ych K ierow ników K. P . H., o d bytych w K atow icach w kw ietniu i paź­

dzierniku ub. roku, oraz na obradach Komisji K. P. H., odbytej w m arcu z okazji W alnego Zjazdu Okręgu.

W y ty cz n e te zm ierzały do uregulow ania sp ra w organizacyj­

nych K. P . H., ściślejszej konsolidacji obw odów , z a g w ara n to w a­

nia w szystkim jednostkom organizacyjnym h arcerek i h arcerzy opieki i pom ocy ze stro n y K. P. H.

P onadto W ydział K. P . H. w ysunął hasło jaknajściślejszej w sp ó łp ra cy Kół P . H. z m łodzieżą h arcerską. Chodziło o to, by różnym w yczynom , p rak ty k o m i obrzędom m łodzieży jak n. p.

uro czy ste zbiórki drużyn lub hufców, przy rzeczen ia harcerskie, p a­

sow anie zuchów, rocznice, opłatek, św ięcone drużyn, w ycieczki z biw akow aniem , g ry polow e itp. to w a rz y sz y ły K. P . H i Z arządy Obw odów . P rz e z takie uczestniczenie w p ra k ty k a ch harcerskich mieli członkow ie Kół P. H. zaznać krzepiących harców i przeżyć harcerskich, m łodzież zaś m ogła w idzieć w nich sw ych życzli­

w ych starsz y ch braci, żyjących jej troskam i i jej radością.

R ealizacja w y ty cz n y ch dała na ogół pozy ty w n e w yniki. Jest w tern dużo zasługi O bw odow ych K ierow ników K. P. H.

N ależy też podkreślić zn aczny postęp w zakresie u aktyw nie­

nia O bw odów jako now ych organów w harcerskiej stru k tu rze o r­

ganizacyjnej. Św iadczą o tern liczne zebrania Z arządów Obwo- 8

du, konferencje przew odniczących K ół w poszczególnych O bw o­

dach, -udział O bw odow ych K ierow ników K. P . w zebraniach Kół, reprezentow anie h a rc e rstw a p rzez Z arządy O bw odu n a w ażniej­

szych uroczystościach itp.

N iektóre z obw odów zo rg an izo w ały na swoim teren ie: kon­

k u rsy świetlic, (harców ek), zbiorow e hospitow anie obozów w yżej zorganizow anych p rzez członków K. P. H., kilkudniow ą koncen­

trac ję obozów harcerskich danego Obwodu, udział w w iększych u roczystościach harcerskich. Akcja letnia harc. w iele też zaw ­ dzięcza O bw odom i ich staraniom o zdobycie funduszów , u rz ąd ze­

nie i w yposażenie obozów i kolonii. Z arząd y Obwodu czuw ały nad sp ra w ą za g w aran to w an ia opieki tym drużynom , k tó re dotąd Kół P. H. nie posiadały. Szczególnie O bw ód C horzow ski i Cie­

szyński rozw inął ży w ą w ty m kierunku działalność, pow ołując do życia szereg Kół p rz y drużynach i grom adach zuchow ych. Kilka jednak Kół, niew ykazujących należnej aktyw ności, m usiało ulec likwidacji.

W szy stk ie Kola — jak to w y n ik a z ra p o rtó w O bw odow ych, ze spraw ozdań rocznych i z bezpośrednich w izytacji —• skoncen­

tro w a ły sw oją pracę i zabiegi głów nie około zdobycia funduszów na obozy i kolonie. Im też w dużej m ierze zaw dzięczać należy, że ilość obozów i kolonii h arc e rz y i h arcerek śląskich dosiągnęła liczby 255.

P o z a tym w m yśl ogólnych założeń i w skazów ek W ydziału K. P. H. niektóre Koła za p o zn aw ały się z rocznym i planam i p ra cy d rużyn celem dopom agania im w ich realizow aniu; słu ży ły facho­

w ą pom ocą d rużynom w urządzaniu i prow adzeniu kursó w sp ra w ­ nościow ych; k o n tro lo w ały gospodarkę finansow ą i adm inistracyj­

ną d rużyn; p om agały w w yszukiw aniu p ra c y bezrobotnym h arce­

rzom ; w y je d n y w a ły dla drużyn lokale na św ietlice; stw a rz a ły atm osferę życzliw ej w sp ó łp ra cy domu i d rużyn harc.

Z w y d a tn ą pomocą przychodzi h a rc e rstw u R odzina Kolejo­

w a p rzez sw ą sekcję dla sp ra w harcerskich, k tó ra znacznym i fun­

duszam i zasila 32 d rużyny h a rc e rz y i harcerek, oraz 18 grom ad 9

zuchow ych, złożonych z dzieci pracow ników kolejow ych na Ślą­

sku. P ra c a ta jest sy stem aty cz n a i planow a, a m a na celu ogólną opiekę w ychow aw czą, szkolenie kierow ników drużyn i grom ad, urządzanie św ietlic harc., organizow anie koncentracji obozów i propagandę h a rc e rstw a w śród pracow ników kolejowych.

W spom nieć rów nież n ależy o istnieniu p rz y Z arządzie O krę­

gu Koła skautów z czasów w alk o niepodległość, którego sekcja gospodarcza dopom agała wielu harcerzom , bezrobotnym pracow ni­

kom fizycznym do uzyskania pracy. Koło to pow iększa grono ty ch osób, k tó re ceniąc w alory h a rcerstw a , organizują się celem znalezienia odpow iednich form w sp ó łp ra cy z m łodzieżą harcerską.

P om agając tej m łodzieży, stają się zarazem czynnikiem uharce- rzania form społecznego życia.

W uznaniu prac poniesionych dla śląskiego ruchu h arcerskie­

go przez członków Kół P. H. W yd ział K. P . H. w y stąp ił z w nio­

skiem do N aczelnictw a Z. H. P. o przyznanie stopnia działacza 10 osobom, oraz podał 6 osób do odznaczenia harcersk ą odznaką za zasługę.

Celem inform ow ania Kół P . H. i Z arządów O bw odu o cało­

kształcie prac i poczynań h a rc e rstw a śląskiego w y sy ła ł W ydział K. P. H. Kołom i O bw odom biuletyn, za w iera ją cy okólniki i roz­

k az y Z arządu O kręgu oraz Kom end H a rcerek i H arcerzy.

W lecie b. r. W ydział K. P . H. zam ierza, zorganizow ać obóz pod nam iotam i dla członków Kół P. H. i Z arządów Obwodu. Obóz ten urządzony będzie w pobliżu kilku w yżej zorganizow anych obo­

zów harcerskich. Celem jego będzie um ożliwienie członkom w spółdziałającym zaznania życia obozow ego, ocenienia jego w a r­

tości w ychow aw czych, oraz poznanie się bliższe z harcerskim ru­

chem m łodzieżow ym .

P ra c a W ydziału K. P. H. w p rz y szły m roku pójdzie w dal­

szym ciągu po linii pow iększania i konsolidow ania tej grupy ludzi, k tó ra ceniąc w a lo ry harcersk ie zechce im nadać odpow iednią w a ­ gę nietylko w ychow czą, ale i społeczną.

W

S k ła d n ic a H a r c e r s k a .

S kładnica H arcerska, założona w kw ietniu 1935 r., została z dniem 1 kw ietnia 1937 r. p rzek ształco n a na firmę handlow ą pod n azw ą S kładnica H arcersk a S półka z o. o. z kapitałem udziałow ym w w ysokości 10.000,— zł.

S praw ozdanie niniejsze obejm uje zatem okres, p o cząw szy od nadania S kładnicy H arcerskiej now ych form p raw n y ch i organi­

zacyjnych t. j. od 1 kw ietnia do 31 grudnia 1937 r.

K apitał u działow y w w ysokości 10.000,— zł. jak rów nież po­

życzka, udzielona przez Z arząd O kręgu Śląskiego na pow iększenie kapitału obrotow ego w w ysokości 12.000,— zł. p rzy n io sły nale­

ży te oprocentow anie w postaci zysków , przypad ający ch na udzia­

łow ców , w łącznej kw ocie 11.792,58 zł. D alszy zy sk w kwocie 540,— zł. zo stał Z arządow i O kręgu obliczony w formie odsetek od pożyczki 12.000,— zł.

S tan m ajątkow y S kładnicy z końcem okresu sp ra w o zd aw ­ czego jest n astępujący:

1) kapitał u d z i a ł o w y ...

2) pożyczka Z arządu O kręgu Śląskiego w ra z z 6°/o o d s e t k a m i ...

3) pożyczka Z arządu O kręgu Śląskiego, sk ła­

dająca się z funduszu rezerw ow ego starej S kładnicy H a r c e r s k i e j ...

4) z y s k ...

W dziew ięciom iesięcznym okresie sp raw ozdaw czym dokona­

no obrotu w w ysokości 188.390,11 zł., k tó ry sk ład a się:

a) z w łasnej w y tw ó r c z o ś c i... 76.000,— zł.

b) z sp rz ed aż y detalicznej sklepu . . . . 112.390,11 zł.

O brót ten w stosunku rocznym w ynosi 230.000,— zł.; w sto ­ sunku do roku ubiegłego o b ro ty w yk azu ją w z ro st dokładnie o 25°/o.

M ożliwości koniunkturalnych dalszego zw iększenia obrotów nie d ało się w y z y sk a ć z pow odu zb y t m ałych kapitałów obroto­

w y ch i braku w iększych pom ieszczeń w a rsztato w y c h .

10.000,— zł.

12.540,— zł.

10.516,27 zł

77

W skutek zw iększenia się obrotów m ożna było zatrudnić w iększą ilość pracow ników w a rsztato w y c h . W roku sp raw o zd aw ­ czym p racow ało w biurze, sklepie i w a rsz ta ta c h 21 osób. Nadto dano zatrudnienie 14-tu pracow nikom sezonow ym .

Ogólne w ynagrodzenie pracow ników sklepu

i b iura w y n io sła ... 9.429,— zł.

za robociznę w w a rsz ta ta c h zapłacono . . 14.934,29 zł.

D otąd jeszcze k rą ż y w śró d nieuśw iadom ionych osób m nie­

manie, że S kładnica m a ułatw ione m ożliw ości handlow e, gdyż nie płaci podatków ani nie ponosi żadnych ciężarów socjalnych. P rz y ­ taczam y przeto, że S kładnica H a rcersk a:

1) w ykupuje św iadectw o przem y sło w e II. k ate­

gorii za . . 615,10 zł.

2) za rok sp ra w o zd aw czy w płaciła na poczet

p o d a t k u 2.937,91 zł.

3) w roku spraw o zd aw czy m zapłaciła św iadczeń

socjalnych w k w o c i e ■ . . 2.734,11 zł.

C oraz w iększe zainteresow anie się W isłą jako m iejscow ością tu ry sty c z n ą skłoniło za rzą d S kładnicy do założenia w centrum W isły filii, k tó rą prow adzi się od grudnia roku ubiegłego.

K ierow nictw o S kładnicy spoczyw a w rękach dha J ó z e f a T o m a l i .

S ek re ta rz Z. O.: P rzew o d n iczący Z. O.:

Mgr Leonard S ylw ester M ieczysław Chmielewski.

działacz.

^2

S P R A W O Z D A N I E

K o m e n d y Ś lą s k ie j C h o r ą g w i H a r c e r e k . Charakterystyka ogólna pracy.

Rok 1937 podobnie jak r. 1936 zazn aczy ł się niewielkim p rz y ­ rostem liczebnym C horągw i H arcerek (uw aga: cyfry sta ty sty k i za rok 1936 są z d aty 1. I. 1937, zaś sta ty sty k i za rok 1937 — z dnia 30. VI. 1937, t. j. zaw ierają dane za 6 m iesięcy).

Śm iało rzec m ożna na podstaw ie tych danych, że w ieloletni w y siłek K om endy C horągw i nad opanow aniem jakościow ym , nad nadaniem p ra cy w y ra z u praw dziw ie harcerskiego — dał dobre rezultaty.

Jako pierw sze zagadnienie w p ra c y drużyn — to zagadnienie p ra w a harcerskiego w życiu i w pro w ad zan ia w czyn jego nakazów m oralnych. Zagadnieniom tym b y ły pośw ięcone w szy stk ie zbiórki dru ży n y instruktorskiej, w pracach terenu istniało dążenie, aby w najm niejszej jednostce organizacyjnej w yrobić człow ieka p rz y ­ gotow anego do życia w e w łasn y m środow isku i w społeczeństw ie.

S tąd kierunek p ra c y p rak ty czn y , w y ra ż a ją c y się w dużej ilości kursów , organizow anych p rzez Kom endę C horągw i, K om endy Hufców, w reszcie drużyny.

W całej C horągw i H arcerek w idać w y ra ź n e nastaw ienie w kie­

runku organizow ania się gospodarczego oraz służby społecznej.

Prace programowe.

W yd ział prog ram o w y K om endy C horągw i, kierujący cało­

k ształtem sp ra w program ow ych i k oordynujący w tym zakresie p racę innych w ydziałów , w roku 1937 w yk o n ał p race następujące:

p rz y g o to w ał i przep ro w ad ził 14 konferencyj p rogram ow ych k ierow ­ niczek w y d ziałó w oraz poszczególnych referentek. T em atem dys- kusyj b y ły s p ra w y :

a) kształcenia starsz y zn y ,

b) organizacji p ra cy K om endy Chorągw i, c) starsz y ch dziew cząt,

13

d) harcerek, e) zuchów, f) p. do o. k.

g) w . f.

P onadto w y d ział p rzy g o to w ał i przeprow adził 3 odpraw y d rużynow ych całego terenu, a m ianow icie w dniu 25. X. przy udziale 280 osób, w dniu 29 i 30 V. 1937 w W iśle — Głębcach p rz y udziale 85 osób, oraz w dniu 25. IV. odpraw ę d ru żynow ych st. dziew cząt p rz y udziale 50 osób.

W yd ział prog ram o w y praco w ał w roku 1937 pod kierunkiem druhny hm. Zofii T w orkow skiej, p rz y w sp ó łp ra cy w szystkich kie­

row niczek innych w ydziałów , oraz referentek.

Prace organizacyjne.

W y d ział organizacyjny praco w ał w reku 1937 nad uporząd­

kow aniem form naszej pracy, zorganizow ał na terenach hufców sz e re g kursó w adm inistracyjnych dla sek retare k i skarbniczek drużyn, przeprow adził bieg dobrej płatności drużyn, ustalał preli­

m inarz b udżetow y C horągw i i pilnow ał w ykonania budżetu.

P ra c ą w yd ziału k iero w ała druhna dz. h. KI. Bielcow a, w spół­

p ra co w ały J. K raszew ska, St. K ow alczyków na, Łucja Siwoniów na, A. Żaków na.

Starszyzna i jej kształcenie.

S tan ilościow y sta rsz y z n y C horągw i H arcerek przedstaw ia się następująco:

Rok H arc­

m istrz.

P od- harcm .

D ziała­

czek

Druż. po próbie

Druż.

z zaczętą p róbą

Instru

m ia n o ­ w a n y c h

ktorek

n ie m ia n o ­ w a n y ch

1 9 3 5 2 3 10 1 73 91 1 9 8 44

1 9 3 6 19 12 1 8 2 8 9 203 40

1 9 3 7 19 18 1 1 1 0 81 2 2 6 34

Osób pełniących funkcje kierow nicze jest zatem w C horągw i 260 czyli na jedną kierow niczkę p rzy p ad a około 25 dziew cząt. Jest to stan zadow alający, a naw et rokujący nadzieje na ro zrost licze- 14

bny w następnych latach. Liczba drużynow ych, k tóre do p ra cy nie są jeszcze przygotow ane, a w ięc nie o d b y ły z w ynikiem p ozy­

tyw n y m żadnego z obozów sta rsz y z n y m aleje z roku na rok.

S y ste m aty czn a p ra ca kształcen io w a o dbyw a się przez cały rok h arcersk i na odpraw ach hufcow ych i drużynow ych, przyjm ują­

cych najczęściej ch a ra k te r cało- lub kilkodniow ych odpraw kursów . Z astępcy drużynow ych p rz y hufcach p ro w ad zą sta łą pracę sam o­

kształceniow ą zarów no w dziedzinie harcerskiej, jak i ogólnej, zgo­

dnie z założeniam i program ow ym i C horągw i oraz z indyw idual­

nym i zainteresow aniam i drużynow ych.

a) odprawy drużynowych.

D ata Ilość

obecn. T e m a t

K^t o p ]\o w a ”d z i ł p o szc z . c z ę ś c i e a io ść z b ió rk i;

25. X. 280 1. r a p o r t g o to w o śc i z a stę p ó w 2. ć w ic z e n ia z z a k re s u s p e ­

cjaln o ści p o sz c z e g ó ln y c h z a s tę p ó w

3. 0 p la n o w o śc i w p ra c y 4.- p ra c e w k o m isjach :

a) zu ch ó w b) h a rc e re k c) st. d z ie w c z ą t 5. sp ra w o z d a n ie z akcji le t­

n iej

K ordecka

Tw orkow ska

W ernerów na H erm achow a Zdani ew ska G rabska K operska

K retow a

29. 30 V.

85 1. o p ro g ra m o w o ś ć o b o zó w 2. o b rz ę d o w o ś ć n a obozie 3. p ra c e w k o m isjach :

a) st. d z ie w c z ą t

b) o b o z ó w w ę d ro w n y c h c) „ h a rc e r e k c) kolonii z u c h o w y c h 4. sto su n e k do ludności 5. w . f. n a o b o zach ó. h ig ien a obozu

7. b u d ż e t, k się g o w o ś ć , gosp.

ob o zo w e

K retow a W ernerówna K uśnierzew ska W nękow a H erm achow a W ernerów na Tw orkow ska K operska

K raszew ska

K retow a

15

O d p r a w y h u f c o w y c h .

Data ^Ilość l e m a t

K t o p r o w a d z i !

obecn. poszczeg. części całość zbiórki

25. V. 50 1. Z a g a je n ie : z a r y s o rg a n iz a ­ c y jn y — d o c z e g o d ą ż y ć iw d ru ż. .st. d z ie w c z ą t.

2 . R e fe ra t d y s k u s y jn y : a) p ro g ra m p ró b y st. o c h o t­

n ic z k i — sp o s o b y r e a ­ lizacji,

b) p ro g ra m p ró b y w ę d r o ­ w n iczk i — re a liz a c ja . 3. S p ra w o z d a n ie d ru ż y n o ­

w y c h :

a) s ta n ilo śc io w y st. dr.

b) p o z io m y p ra c y ,

c) b ra k i te re n u i p o trz e b a p o m o cy .

4. Z a g a d n ie n ie k o e d u k a c ji d ru ż. st. d zr.

5. S p ra w y bieżą ce.

K retow a

H andków na K uśnierzew ska

K uśnie­

rzew ska

12. IX. 35 1. C h arak te ry sty k a akcji letniej 2. C o z d o b y ły ś m y m y dla p o ­ g łę b ie n ia w zg l. w y p r a c o w a ­ n ia p r z y d a tn o ś c i d o o b ro ­ n y k ra ju ?

3. W y ty c z n e p ro g ra m o w e C h o rą g w i n a ro k n a stę p n y .

•4. S p r a w y b ie ż ą c e .

-

W ę g la rz ó w n a

24. X. 40 1. S p r a w y o rg a n iz a c y jn e . 2. P r o g r a m p r a c y r e f e ra tu :

a) z u c h o w e g o b) h a r c e r e k c) st. d z ie w c z ą t.

3. P ro g r a m d r u ż y n y in s tru k ­ to rsk ie j.

4. 0 p rz e c iw d z ia ła n iu z ły m -n astrojom .

5. A k tu aln o ści h a rc e rs k ie .

T w orkow ska K retow a

/

16

O d p r a w y h u f c o w y c h .

D ata Ilość

obecn. T e m a t

K t o p r o w a d z i ł poszczeg. części całość zbiórki

19. 20 XII.

25 1. „ G w ia z d k a d la d ru g ic h “ — ćw iczen ia.

2. Ć w ic z e n ia te re n o z n a w c z e . 3. A k tu aln o ści h a rc e rs k ie .

G rzbielina W nękow a

K retow a

15. II. 45 1. S p ra w o z d a n ie z k o n fe re n ­ cji p ro g ra m .

2. III. i IV. g a łą ź w o rg a n i­

zacji h a rc e r e k .

3. S p ra w n o ś c i h a rc e rs k ie . 3. M łodzież w d zisiejszy ch

N iem czech.

5. N a sz a w s p ó łp r a c a ze Ś lą- Sikieim O polskim .

6. A k tualności.

G rzbielina

M arszalek

Kret owa

7. III. 65 1. U w a g i n a te m a ty s p ra w o so b o w y c h Z. 0 . Śl.

2. N a m a rg in e sie s p r a w o z d a ­ n ia Kom. C h o r.:

a) spadek cyfrow y Chorągw i.

b ) p ro g ra m iw yjścia „na z e w n ą tr z “ w sz e rz e n iu a tm o s fe ry p o z y ty w n e g o

sto su n k u do p a ń s tw a , c) a k c ja k o o rd y n a c ji p ro ­

w a d z o n a p rz e z w o jsk o , d) a k c ja w y c ie c z k o w a do

m iejsco w o ści n a d g ra n i­

czn y ch .

3. Z. H. P . a 0 . Z. N.

W ilczyńska

G rabska G rzbielina

Kretow a

18. IV. 30 1. Ć w ic z e n ia : p rz e k ra d a n ie się do m ie js c o w o śc i n a d ­ g ra n ic z n y c h (w W ilc z y G órnej).

G rzbielina K retow a

77

O d p r a w y h u f c o w y c h .

Data Ilość

obecn. T e m a t K t o p r o w a d z i ł

poszczeg. części całość zbiórki

18. IV. 30 2. 0 sk au tin g u z a g ran iczn y m 3. P is m a h a rc e rsk ie .

4. P r a c a n a d k o m e n ta rz e m do p ra w a hairc.

D ziała ln o ść p re z e s ó w K. P.

H. obwiodów.

N ow e p lacó w k i h a rc e rsk ie .

de Gallier

R adow ska

K retow a

3. VI. 45 1. L e g e n d a o n a ro d o w o śc i Ś lą s k a .

2. 'W , p rzed ed n iu w y g a śn ię c ia ko n w en cji gen ew sk iej.

3. S p ra w o z d a n ie hufco w y ch z p ra c y z a st. in s tru k to r­

skich i hufców . 4. A kcja letn ia;

a) o b o zy d rużyn, b) ak cja szk o len io w a.

Dr K ostka

>1

K ratow a

Instruktorki C horągw i zorganizow ane są w 24 zastęp y d ru ż y ­ nowych, 5 zastępów instruktorskich, 1 drużynę instruktorską.

C zęste w izytacje drużyn, lotne biblioteczki instruktorskie, żyw a w sp ó łp raca instruktorek zorganizow anych w zastęp y i dru­

ży n y podnoszą poziom grona sta rsz y z n y i jego pracy.

Akcja kształceniow a w r. 1937 p rzed staw ia się nastpująco:

L.

P- Typ obozu, kursu: ^Miejsce: tr w a n ia^Czas dn i

Ilo ść u c z e s t­

n ic z e k

K to organizow ał

1^. Letni obóz drużynow ych Ignalino 21 4 5 Kom. Chor.

2 . Zim owy obóz „ U stroń 10 2 5

3. M etodyczne kursy drużynow . Buczę 21 14 Harc. Szk, Instr.

4. Kurs uzupełń, dla druż. zuchów Ignalino 10 1 5 Kom. Chor.

5. » » » n St. dZ. * 10 17 • »

6. K ursy podharcm istrzyń Buczę 10 6 Harc. Szk. Instr.

18

Pomim o stale w zrastającego zapotrzebow ania na siły instruk­

torskie istnieje duża ostrożność w przyznaw aniu prób, co się w y ­ raża m ałą stosunkow o liczbą przyznanych prób w porów naniu do liczby uczestniczek obozów kształceniow ych.

W izytacyj zastępów drużynow ych z ram ienia Kom endy Cho­

rągw i odbyło się 15, w izytacyj drużyn 70, w izy tacy j grom ad 50, w izytacyj d rużyn st. dziew cząt 30.

P ra c ą w ydziału kieruje dhna Zofia K retow a, w spółpracują:

O. Grzbielina, O. Kordecka, J. Chojnacka, A. Kubaczkowa, St. Ko­

wal ćzyków na, I. P adow ska.

Prace specjalne.

O statni rok zaznaczył się dużym postępem w dziedzinie stw arzania kursó w specjalności. D rużyny, zw łaszcza drużyny starszy ch dziew cząt potrzebują przygotow ania praktycznego, za­

w odowego. S tąd w roku bieżącym ilość kursów specjalnych jest bardzo duża.

T y p y kursów są najrozm aitsze:

1) kursów sam arytańskich, dających przygotow anie do zaw odu opiekunki dzieci, opiekunki chorych odbyło się 6 z łączną ilością uczestniczek 146.'

2) kursów adm inistracji, pisania na m aszynie itp.: 5, uczestni- czek 75.

3) kursów szycia: 1, uczestniczek 13.

4) >> g ospodarstw a dom ow ego: 1, uczestniczek 20.

5) 55 przysposobienia do obrony k raju: 10, ilość uczestn. 200.

6) 55 strzeleckich: 2, uczestniczek 39.

7) ⁵⁵ m odelarskich: 1, uczestniczek 11.

8) 55 narciarskich: 1, uczestniczek 17.

79

Łącznie ilość kursó w specjalnych 27, z ilością uczestniczek 521.

Spraw ności niesienia pom ocy m a w C horągw i h arcerek 820 w yro b ien ia p o l o w e g o ... 1154 w spó łży cia z p rz y ro d ą . . . 105 w ych o w an ia e s t e t y c z n e g o ... 221 przyg o to w an ia p r a k t y c z n e g o ... 3581 w y ch o w an ia f i z y c z n e g o ... 394 przysposobienia do obrony kraju . . . . 329 odznak s p o r t o w y c h ...131 r a z e m . . 6735 C y fry te św iadczą w ym ow nie o kierunku p ra cy Chorągw i, oraz o dobrych rezultatach na tym odcinku.

W y raze m n astaw ienia p raktycznego w w ychow aniu jest po­

w o łan a na now o do ży cia w bieżącym roku Szwalnia Kom. Chor.

Z atrudnia ona 6 osób., dając im zarobek dzienny od 2 — 4 zł.

O gólny obrót roczny w ynosił 5.589,52 zł., z tego k w o ta 932,23 zł.

jako c z y sty dochód da m ożność pow iększenia szwalni, względnie będzie pod staw ą do założenia nowej placów ki gospodarczej. P ra c ą szw alni kieruje druhna M. S zyllerow a p rz y w sp ó łp ra cy I. Ra- dowskiej.

Harcerki w liczbach.

Rok hufców D rużyn G rom ad Środo­

w isk Zuchów H arcerek R a z e m

1935 24 211 32 110 1353 5 955 7 308

1936 24 211 61 125 1 425 5 399 6 824

1937 24 224 73 132 1 657 5 194 6 851

1. Z u c h y . Lliczba grom ad zuchow ych zw ięk szy ła się w ub.

roku o 12, liczba zuchów o 232. P ra c a grom ad stale się rozw ija i pogłębia o czym św iadczy sta ły w z ro st zuchów z gw iazdka­

mi. L iczba zuchów z I-ą, Ilą lub IH-ą gw iazdą w ynosiła 859, a zatem 50% całej ilości zuchów. R eferat zuchow y Kom. Chor.

2 0

w spólnie z referatam i kom end hufców zorganizow ał w dniu 6. VI. św ięto zuchow e, w k tó ry m w zięło udział 1 300 zuchów

•dziewczynę. P ra c ą referatu kiero w ała dhna W ern eró w n a W.

2. H a r c e r k i : Duże trudności na terenach drużyn szkół pow ­ szechnych, gdzie o kierow niczkę p ra cy z p ośród sam ych dziew ­ cząt trudno w yw ołuje fakt częstego przenoszenia drużynow ych

— nauczycielek p rzez w ładze szkolne. S tąd ilość h arcerek po­

zornie zm alała, gdyż nie jednokrotnie z pow odu braku kierow ­ n ictw a d ru ży n ę m usiano zaw iesić.

Ustalenie now ych odrębnych p rogram ów dla dziew cząt s ta r­

szych odbiło się rów nież na p ra c y drużyny. P rzep ro w ad zo n a konsekw entnie akcja dzielenia d rużyn na m łodsze i starsz e dziew częta d a ła pozy ty w n e w yniki.

Z w iększyła się ilość h a rcerek — ochotniczek '(2327), h arcerek pionierek (894), h arcerek sa m ary ta n ek (406),

Ilość h a rcerek bez stopnia w ynosi 1567, co stanow i zaledw ie 30%; ogólnej cyfry.

Na terenie C horągw i w idać ożyw ienie i zw iększoną planow ość w kierunku zdobyw ania spraw ności.

N ajw iększym pow odzeniem cieszą się spraw ności p rzy g o to w a­

nia gospodarczego, w yrobienia polowego, oraz niesienia po­

mocy. R eferat h arcerek prow adzi druhna H erm achow a Urszula.

3. St. D z i e w c z ę t a : S ta rsz e dziew częta, f. j. druhny p o w y ­ żej 16 lat w p ra cy sw ej w ciągu ostatniego roku opierały się o no w y program st. w ędrow niczki, obow iązujący dla dziew cząt starszy ch . W program ie sw ej p ra c y oprócz starsz ej w ęd ro ­ w niczki realizują p ro g ram y p. do o. k., p racę społeczną, p rz y ­ gotow anie gospodarcze do p ra c y w rodzinie, interesują, się za­

gadnieniam i życia P olski w spółczesnej. R ów nież dużo i chętnie upraw iają sporty. W zw iązku z w y su w ającą się koniecznością stw arzan ia dla st. h arcerek ośrodków p ra cy zaw odow ej w y su ­ nięto dla C horągw i na rok ubiegły hasło p rzygotow ania p ra k ­ tycznego. R ealizację tegoż obrazuje tablica k u rsó w specjal­

nych. P odjęto rów nież akcję czytelnictw a w śró d harcerek.

P ra c ą re feratu k iero w ała dhna K uśnierzew ska Irena.

21

O b o z y , k o l o n i e .

Akcja letnia drużyn i grom ad rozw ija się pom yślnie i w z ra ­ sta z roku na rok. W y raźn a jest tendecja, b y obozy drużyn słab­

szych o d b y w ały się na terenie w łasnym C horągw i (tania podróż).

Celem obozu jest zbliżenie do m iejscowego społeczeństw a, zorien­

tow anie się w stosunkach gospodarczych i w arunkach życia w da­

nej okolicy. D rużyny st. dziew cząt w zależności od potrzeb okoli­

cy organizow ały; a) obozow ą poradnię dla chorych b) opiekę nad

•dziećmi wiejskim, c) k u rsy robót ręcznych, d) czytelnię dla go­

spodyń, e) chóry, f) przedstaw ienia, ogniska, zab aw y ludowe, Ilość h arcerek biorących udział w tegorocznej akcji obozowej w z ro sła o 243 i stanow iła cyfrę 1751 z liczbą harcerzo-dni 39.771.

N atom iast akcja zim ow a nie p rz y b rała dość szerokich roz­

m iarów . P rz y c z y n ę stanow i w ysoki koszt obozów zimowych, brak ekw ipunku

R eferat obozow y w ub. roku prow adziła dhna M. G rabska — od 30. X. 1937 r. dhna W. Łowińska.

C h o r ą g i e w n a t l e ś r o d o w i s k a .

Komenda C horągi oraz Kom endy hufców dążą do skoordy­

now ania i m ocnego ujęcia p racy harcerek „dla •drugich”, ju ż gro­

m ady i dru ży n y m łodszych harcerek rozw ijają sw ą działalność w oparciu o dom i szkołę. W yrazem tego to liczne św ięta i uro­

czystości organizow ane przez jednostki harcerskie dla całej spo­

łeczności szkolnej. Na terenie niektórych hufców rozw ijają się pom yślnie św ietlice dla dziew cząt z poza h arcerstw a , poza tym p raca ma c h a rak ter doraźnej w spółpracy w im prezach takich or- ganizacyj jak: T o w arzy stw o Polek, P. C. K., S trzelec, L. O. P. P „ S. M. K., P . W . K„ W zw iązku z tym m ożna zauw ażyć ściślejszą w spółpracę z w yżej wym ienionym i organizacjam i, w organizo­

w aniu kursów spraw nościow ych, p ra cy na terenie św ietlic i czy­

telni, w spólnych obchodów i świąt.

W szystkie jednostki organizacyjne stan ęły do apelu w ładz naczelnych Z. H. P. o udział w akcji P om ocy Zimowej i dożyw ia­

niu dzieci.

K om endantka Śląskiej C horągw i H arcerek:

(—) M gr Zofia Kretowa 2 2

S P R A W O Z D A N I E

K o m en d y Ś lą s k ie j C h o r ą g w i H a r c e r z y z a r o k 19 3 7 . Uwagi ogólne.

R o k 1937 m ożem y określić jako okres pogłębienia i umocnie­

nia p ra cy harcerskiej na Śląsku. Po okresie silnej ofensyw y z przed kilku lat, najw iększą naszą tro sk ą obecną jest pogłębie­

nie p ra cy ideowo w ychow aw czej i uzykanie jak najw iększej sp ra ­ wności organizacyjnej. Jeśli w latach poprzednich zdołaliśm y w wielu środow iskach uzyskać pew ne optim um ilościowe, stosun­

kow e do ilości m łodzieży oraz naszych m ożliw ości w zakresie starszyzny, to obecnie całą uw agę skierow ujem y na zagadnienie program ow ości pracy, oraz stały dopływ now ych sił in stru k to r­

skich. W szystkie inicjatyw y podejm ow ane w r. 1937 m iały taką w łaśnie m yśl przew odnią.

Jeśli chodzi o dodatni bilans p ra cy w roku 1937, należy w y ­ mienić* pełne zrozum ienie w śród grona sta rsz y z n y charakteru k r e s o w e g o naszej Chorągwi. D otychczasow a p raca na tym odcinku b y ła raczej niezorganizow ana i doraźna. Dziś natom iast dojrzała na terenie Chorągw i kw estia program ow ej działalności h a rcerzy p rz y rozw iązyw aniu problem u niemieckiego na Śląsku.

W tym celu K om enda C horągw i naw iązała ścisłe porozumienie z D yrekcją Polskiego Związku Zachodniego w K atow icach i po­

św ięciła w iele czasu tem u zagadnieniu na odpraw ach starszyzny.

D alszym pozytyw nym dorobkiem okresu spraw ozdaw czego, to s ta ły dopływ now ych sił instruktorskich, oraz postępujące na­

przód scalenie grona instruktorskiego. Spraw ozdanie W ydziału kształcenia sta rsz y z n y w ykazuje c y f r y , św iadczące o znacznej popraw ie na tym odcinku.

23

Na wielu zaś konferencjach i odpraw ach m ożna było p rzeko­

nać się, że korpus in stru k to rsk i naszej C horągw i jest z w a rty i jednolity. N ajlepszym dow odem b y ła o d p raw a w dniu 13 grudnia 1937 r., k tó ra zgrom adziła 570 kierow ników pracy . B ardzo dużą pom ocą dla scalenia grona b y ła harm onijnie układająca się w sp ó ł­

p ra c a członków K om endy C horągw i.

R ów nież n a odcinku starsz eg o h a rc e rstw a notujem y pow aż­

ne sukcesy, w y ra ż a ją c e s ię ' przed e w szy stk im w e w zro ście ilo­

ściow ym kręgów , oraz pogłębieniu program ow ości ich pracy.

P rzeglądem siły starsz o -h arc ersk iej był cz erw co w y złaz w Cie­

szynie.

P rz y om aw ianiu dorobku minionego okresu należy w ym ienić pielgrzym kę h a rc e rz y śląskich do P iekar, oraz um ieszczenie ta ­ blicy na Kopcu W yzw olenia w 15-tą rocznicę p ow rotu Ś ląsk a do Polski. U roczystość ta m iała przebieg praw dziw ie im ponujący i b y ła głębokim i m ocnym przeżyciem dla 7.000 jej uczestników Z w ielką radością w italiśm y w ów czas D ruha P rzew odniczącego ZHP. D ra M ichała G rażyńskiego, k tó ry o debrał p rzyrzeczenie h a r­

cerskie.

Dla pełności obrazu n ależy w ym ienić także ujemne pozycje bilansu naszej pracy. A w ięc przede w szy stk im nie zdołaliśm y jeszcze rozw iązać zagadnienia w łaściw ego podziału p ra c y w śród grona instruktorskiego. Z jednej stro n y obserw ujem y obciążenie zbyt dużą odpow iedzialność wielu instruktorów , zw łaszcza na te ­

renie K om endy Chorągw i, co oczyw iście nie pozostaje bez w p ły ­ w u n a w yniki pracy, a z drugiej stro n y w idzim y liczne grono in­

struktorów , naw et w ybitnych, k tó rz y oddają p ra c y harcerskiej z b y t m ało czasu. S tan ten w now ym roku będzie m usiał ulec za­

sadniczej zmianie. D alszą p rzeszk o d ą p ra cy , to ciężkie w arunki m aterialne w iększości naszych instruktorów , a zw łaszcza nau­

czycieli. Z w ielką też satysfakcją pow italiśm y u tw orzenie Ko­

misji społecznej p rz y Z arządzie O kręgu, k tó ra m a się zająć p ro ­ blem em bezrobocia nietylko na terenie starsz y zn y , lecz także na odcinku starsz y ch h a rc e rz y i starsz y ch chłopców . W reszcie p rz y ­ znać trzeba, że członkow ie K om endy C horągw i nie zdołali na­

2 4

w iązać dostatecznego kontaktu z drużynam i przez w izytacje i w y ­ jazd y na prow incję. Jakkolw iek fakt ten znajduje sw e u sp ra­

w iedliw ienie w nadm iarze zajęć organizacyjnych, to jednak w no­

w ym okresie K om enda C horągw i m usi dołożyć starań , ab y uinten­

syw nić bezpośredni k ontakt z najniższym i kom órkam i pracy.

W sumie rok 1937 należy uznać — jak pow iedzieliśm y na w stępie — jako okres pogłębienia p ra cy ideowo w ychow aw czej i uspraw nienia organizacyjnego.

Zagadnienia organizacyjne.

1) S k ł a d o r g a n i z a c j i :

Ogółem C horągiew Ś ląska H a rcerzy liczyła w dniu 31-go grudnia 1937 r. 13 624 h arcerzy .

Na ten stan p rz y p ad a:

1937 1936 1935

Zuchów ... 3 600 4 228 3 938 H a r c e r z y ... 8 762 7 095 7 764 St. h a r c e r z y ... 677 366 242

Instruktorów m ianow anych . . . . 182 157 92

K ierow ników pracy bez sto p n ia instr. 403 402 419

13 624 12 248 12 455

S ta ty s ty k a jednostek organizacyjnych na p rzestrzen i o sta t­

nich trzech lat p rz ed staw ia się. następująco:

1937 1936 1935

Ś r o d o w i s k ... 148 135 169 H u f c ó w ... 23 22 23 G rom ad z u c h o w y c h ... 163 161 186 D r u ż y n ... 272 . 240 245 K r ę g ó w ... 40 18 15

2 5

Z pow yższego zestaw ienia w ynika, że po przejściow ym za­

ham ow aniu w rozw oju w roku 1935/36, w ostatnim okresie sp ra­

w ozdaw czym jest w idoczny dalszy w z ro st ilości jednostek o rg a­

nizacyjnych, a w szczególności drużyn (13%) oraz kręgów (12%).

B ardzo interesująca jest sta ty sty k a ilości h arc e rz y w edług po­

szczególnych hufców:

H u f i e c zuchów harcerzy st. harcerzy razem

K a t o w i c e ... 372 904 42 1 318

C h o r z ó w ... 418 677 11 1 106

Św iętochłow ice . . . . 290 506 152 948

R y b n i k ... 165 624 81 870

M ik o łó w ... 213 486 16 715

N ow y B y to m ... 208 442 15 665

Tarnow skie G óry . . . 138 495 30 663

N ow a W i e ś ... 195 404 29 628

L u b l i n i e c ... 126 444 25 595

B i e l s k o ... 148 412 560

J a n ó w ... 194 . 274 71 539

C i e s z y n ... 149 359 22 530

Tychy ... ' 143 313 35 491

M y s ło w ic e ... 89 331 25 445

W o d z is ła w ... 75 331 13 419

B rz e z in y ... 96 268 26 380

R y d u łto w y ... 127 235 — 362

S iem ianow ice . . . . 140 195 18 353

K n u r ó w ... 94 183 47 324

Im ielin . . . . 25 284 ^— 309

P szczyna . . . . . 100 206 — 306

B y t k ó w ... 55 199 — 254

Ż ory . . . . . . 4 2 190 — 232

P o w y ższe zestaw ienie dobrze ilustruje nierów nom ierny w z ro st poszczególnych działów p ra c y harcerskiej hufców. S zcze­

gólnie d o ty czy to stosunku ilościow ego zuchów i h arcerzy.

2 6

P o d ział zuchów, h a rc e rz y i sta rsz y c h h a rc e rz y w edłiig szkół i zaw odów , p rz ed staw ia się następująco:

S z k o ły p o w szech n e . . . . 7 2 3 0 U rz ę d n ic y . . . . . . . 3 1 5

(w ty m 3 6 0 0 zuchów ) N a u czy ciele . . . . . . 4 5

G im n azja ... 1 5 3 8 D uchow ni . . . . . . . 1 2

L i c e a ... 1 2 4 W o jsk o w i . . . . . . . 12

S z k o ły z aw o d o w e . < . . 4 2 2 W o ln e z a w o d y . . . . . 12

W y ż s z e u c z e l n i e ... 5 3 H a n d lo w c y . . . . . . . 10 3

R o b o tn ic y ... 3 6 0 R o l n i c y ... . . . 11

R z e m ie śln ic y . . . . 3 4 7 In n e z a w o d y . . . . . . 4 5 3

T e r m i n a t o r z y ... 4 1 9 Nie p ra c u ją c y . . . . . . 1 4 8 2

2) O rganizacja K om endy C horągw i i hufców :

K om enda C horągw i H a rcerzy dzieliła się na następujące W y ­ działy i re fe ra ty :

K o m en d an t C h o rą g w i:

Z a stę p c a K -ta C h o rą g w i:

P rz y b o c z n y K -ta C h o rą g w i:

K ap elan C h o rą g w i:

L e k a rz C h o rą g w i:

W iz y ta to r D ru ż y n : H u fco w y K ato w ick i:

P ilo t C h o rą g w i:

hm. D r B ielec Jó zef hm . M g r M a rs z a łe k L eon phm . W ło d e k A ntoni ks. M g r S k o w ro n e k Ja n hm . S ta w a rs k i K azim ierz hm . M g r K re t Józef phm . T e n d y ra P a w e ł phm . M o rg a ła W ła d y s ła w .

I. W y d z i a ł O g ó l n o - O r g a n i z a c y j n y . K ie ro w n ik :

R e f e r a t y : 1. O g ó ln y : 2. S ta t y s t y c z n y :

3. D ru ż y n p o z o s ta ją c y c h pod o p ie k ą „ R o d z in y K o lejo ­ w e j“ :

4. K siążeczek s łu ż b o w y c h : 5. P r a s o w y :

6 . K a n c e la ria : 7. G oniec:

hm . K a rp a ła Ju lia n (od p a ź d z ie rn ik a 1937 r.)

hm . K a rp a ła Ju lian phm . S a p a S ta n isła w

phm . T w a rd e la P a w e ł phm . S k rz y p e k F r.

phm . A u g u sty n io k T e o d o r ćw. C zu d ej Jan

ćw. C y ru lik T e o d o r.

2 7

II. W y d z i a ł Z u c h ó w .

K iero w n ik : h. R. M ik u ła Jan

R e f e r a t y :

1. P r o g r a m o w y : h. R . M ik u ła Jan 2. W iz y ta to r G ro m a d : ćw. B öhm Jan.

III. W y d z i a ł D r u ż y n .

K iero w n ik : hm. M g r M a rsz a łe k Leon

(od w rz e śn ia 1937 r.) R e f e r a t y :

1. O g ó ln y : hm. M g r M a rsz a łe k Leon

2. P ró b i sp ra w n o śc i: hm . L is J e r z y 3. S ta r s z y c h ch ło p có w : phm . S k rz e k Jó zef

4. Z a s tę p o w y c h : hm. M g r C zy żew sk i A dam 5. Z a w iązk ó w : hm. G u zo w sk i W ła d y s ła w 6. W y c h o w a n ia : v a c a t.

IV. W y d z i a ł S t a r s z e g o H a r c e r s t w a ,

K iero w n ik : hm. K o rz e n io w sk i Rudolf

Z a stę p c a K iero w n ik a: hm . M g r U d ziela S e w e ry n R e f e r a t y :

1. O rg a n iz a c y jn y : hm . M g r U d ziela S e w e ry n 2. P ro g r a m o w y : v a c a t

3. P rz y s p o s o b ie n ia ro ln ic z e g o : hm. inż. G o lo g ó rsk i D aniel 4. P r a c a : phm . M g r K rz y sz to w c z y k M arian 5. S e k r e ta r z : phm . H n id a A lojzy.

V. W y d z i a ł K s z t a ł c e n i a S t a r s z y z n y .

K iero w n ik : hm. P u k o w ie c Józef

R e f e r a t y :

1. P r ó b y in s tru k to rs k ie : hm. K lam a L udw ik 2. B ib lio te k a : h. R. M ik u ła Ja n

3. O so b o w y I: hm. inż. K w aśniew icz M ieczy sła w 4. O so b o w y - II: dz. M ałek A lo jzy

VI. W y d z i a ł W . F . i P . W .

K iero w n ik : v a c a t

R e f e r a t y :

1. H a rc e rs k i Klub N a rc ia rs k i: hm. K o rzen io w sk i R udolf 2. H a rc e rs k ie K oło S zy b o w ­

co w e : phm. G ry c Józef

3. D ru ż y n P o ż a r n y c h : phm . W ró b e l P a w e ł 4. Ł ą c z n o śc i: h. R . Inż. S tr e c k e r Je rz y .

VII. W y d z i a ł O b o z ó w i T u r y s t y k i .

K ierow nik: hm. F u s L eon

Z a stę p c a K iero w n ik a: phm . M g r K rz y sz to w c z y k M a ria n

R e f e r a t y :

1. S p ra w o z d a ń i s ta ty s ty k i: h. R. W ło d e k T ad e u sz 2. S e k re ta rz : ćw. P rz y b y ls k i A lo jzy .

VIII. W y d z i a ł G o s p o d a r c z o - S k a r b o w y . K iero w n ik : hm. N o w ak o w sk i T a d e u sz

• R e f e r a t y :

1. K a sa : hm. N o w ak o w sk i T a d e u sz

2. P o g łó w n e : phm . G ry c R ajm u n d 3. M a g a z y n : h. R. M ik u ła Ja n 4. K się g o w y : h. R. W y b ra n ie c P a w e ł.

T eren C horągw i jest podzielony na 23 hufce. O bsada hufców pod w zględem przygotow ania hufcowych przed staw ia się n astę­

pująca:

W e d ł u g z a w o d u W e d ł u g w i e k u : harcm istrzów . . . . 11 w y ższe w y k ształcenie . 2 podharcm istrzów . . . 11 sem inarium naucz. . . 12 harcerz orli . . . 1 szkoły techniczne . . . 3 g im n a z ju m ... 1 szkoły pow szechne . . 5 W e d ł u g s t o p n i a W e d ł u g w y k s z t a ł c e n i a nauczyciele . . . . 13 23 lat ... 2 urzędnicy . . . 6 25—30 l a t ... 9 robotnicy . . . 2 pow yżej 30 lat . . . . 11 s z t y g a r z y ... 2

Całość sp ra w organizacyjnych skupiono od października w W ydziale organizacyjnym . Z w ażniejszych p rac należy w ym ie­

nić: unorm ow anie sp raw w izytacyj, p rzy czym został ułożony ra- 2 9

p o rt pow izytacyjny, opracow anie zm iany toku m ianow ania k iero­

w ników jednostek organizacyjnych, przekazanie hufcom p row a­

dzenia kartoteki. R eferat p ra so w y naw iązał łączność z lokalną prasą, oraz w y d a ł kilka periodycznych biuletynów . Z prac refe­

ratu drużyn pod opieką R odziny Kolejowej n ależy w ym ienić 10 wi- zy tac y j drużyn oraz lustrację gospodarczo-finansow ą.

Starszyzna.

1. C h a r a k t e r y s t y k a :

Liczba in stru k to ró w w ostatnich trzech latach w z ro sła o bli­

sko 100%. W ykazują to następujące cy fry :

r o k hm. phm. działaczy razem

1935 20 68 4 92

1936 31 118 8 157

1937 42 132 8 182

S ta ty sty k a in stru k to ró w w edług w y k szta łc en ia w ykazuje przew agę nauczycieli (31%), choć rów nież ilość instru k to ró w z ukończonym i studiam i w y ższy m i jest dość znaczna (19%). Za­

sługuje na w yróżnienie p o w ażny p rocent instruktorów , jedynie ze szkołą pow szechną (24%), natom iast razi bardzo m ały odsetek in­

stru k to ró w z w yk ształcen iem średnim (10%). D ow odzi to, że zb y t m ało pośw ięcam y uw agi drużynom gim nazjalnym . Instruktorów ze szkołą zaw odow ą m am y 11%.

Jeśli chodzi o podział in stru k to ró w w edług zaw odów , to oczy­

w iście przodują tutaj nauczyciele (40%). Dalej idą urzędnicy (35%), następnie robotnicy (7%), w olne zaw o d y (2%) i inne m niejsze grupy zaw odow e. N ajbardziej in teresującym nas zagadnieniem będz'6 zestaw ienie funkcyj, pełnionych p rzez instruktorów .

3 0