l?.\ ' ^ ' , ( m ; L ^ ■ ' ■ V S* .'.I
" ’ r - !£/.' 7*» -. w:7 im 6; .';: I , J F l «
f - W - ' k t - 'k ii
•.
7t®TOSr#^ * cfiü
7 • •. ^ s4'. ■ u • v ^ '::; ,A
f , Ä >'. Y ! . ?Q$lk :'•• • * # - , « » J r
,r ’ . ;‘ i M ' 1 #- & '*' ’ •
„ Ü **»••
' Ä
! t K *' 'S'
: *
5
,J
Z W I Ą Z E K H A R C E R S T W A P O L S K I E G O
o k r ę g
Ś
l ą s k i*
S P R A W O Z D A N I E ZARZĄDU OKRĘGU Ś L Ą S K I E G O
Z A R O K
1 9 3 8
K A T O W I C E , W H A R C I I
1 9 3S
, - / 'li; s '• • • '
JUatfcaecsenU S •
Bogu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim
i być posłusznym Prawu Harcerskiemu •
S P R A W O Z D A N I E
Z A R Z Ą D U O K R Ę G U , K O M E N D C H O R Ą G W I HARCEREK I HARCERZY
ZA ROK 1938
KATOWICE, W MARCU 1 9 3 9
•liii.
Ł f i -
tffW-
." C V
7T
Harcerstwo stwwrza dla swyich eztónków najpiękniejsze środo- misko i daje im sposobność wychowanie, się w tężyźnie nie tylko fizycznej, ale i duchowej. '
T y jesteś jak 'promień słońca drgający na naszych niwach.
Gdziekolwiek wesoło karcujesz po polskiej ziemi, ‘wnosisz radość i nadzieję.
Czule cię każdy -wita, boś szlachetny i skromny,- a przy tym tak prosty, szczery i naturalny'.
Dla innych dobry jesteś i szczodry, dla siebie umiarkowany- i niemal surowy.
I. MOŚCICKI.
Harcerzu Polski!
t A U G U ST HLOND Prym as Polski.
Sprawozdanie
Z arząd u OKręgu ŚląsKiego Z. H. P.
Z arząd O kręgu, uzupełniony na W alnym Zjeździe w dniu 27 m arca 1938 r. do 18 osób, u k o n sty tu o w a ł się n astępująco:
P rezydium Z arządu:
P rzew odniczący: M ec. M ieczysław Chm ielew ski, działacz, I W icep rzew o d n iczący : M arian Zaw idzki,
II W iceprzew odniczący: Ja n in a K raszew ska, S e k re ta rz : M gr L e o n a rd S y lw ester, działacz, S k a rb n ik : Inż. A le k s a n d e r Ciszew ski, działacz,
O kręgow y K ierow nik K. P. H,: J a n P o rębski, działacz, K o m en d an tk a C horągw i H a rc e re k : Zofia T w orkow ska,
harcm istrzyni,
K om endant C horągw i H a rc erz y : D r Jó z ef B ielec, harem . C złonkow ie Z arządu:
K lem en ty n a B ielcow a, działaczka, Ks. S ta n isław C ynar, k a p e la n O kręgu, Płk. dypl. D uch (dó w rześn ia 1938), D r W łodzim ierz D ąbrow ski,
D r A ntoni H oraw a, re fe re n t praw ny,
M gr Jó z ef K ret, h arcm istrz, re fe re n t Kom isji Osobow ej, W an d a Łow ińska, harcm istrzyni, re fe re n tk a W ydziału
O bozów i W ycieczek, D r W ik to r N echay,
D r L eopold O bierek, re fe re n t Komisji Społecznej,
3
J a n P rzy b y ła, działacz, re fe re n t praso w y i Komisji S k ła d nicy H arcersk iej,
D r K arol Różycki, le k a rz O kręgu, J a n R zym ełka,
L udw ik W a cła w e k , h arcm istrz.
P łk. dypl. D uch w sk u te k p rzen iesien ia służbow ego nie b ra ł u działu w p ra c a c h Z arząd u O kręgu.
W sk ła d Komisji R ew izyjnej w eszli:
Dyr. S tan isław Jezio ro w sk i, działacz, przew odniczący,
Jó z e f Cofała, |
Leon Fus, hm., J a n K łoda,
O tto n Tom ala, działacz, Ignacy M agiera, hm., Inż. J e rz y S tre c k e r,
członkow ie,
zastępcy.
S ąd H onorow y stanow ią:
D r J a n Z ieleniew ski, przew odniczący, Zofia T w o rk o w sk a, hm.,
M gr J a n G rzbiela, hm., M gr L eon M arszałek , hm., J e rz y Lis, hm.,
Ire n a K u śn ierzew ska, hm.,
M gr M arian K rzysztow czyk, phm.,
członkow ie,
zastępcy.
P racam i specjalnym i zajm ow ały się n a stęp u jące Komisje:
1) W ydział K. P. H., 2) W ydział O bozów i W ycieczek, 3) K o
m isja S k ład n icy H arcersk iej, 4) K om isją R ew izyjna S kładnicy H a rc ersk ie j, 5) K om isja P ra w n o -sta tu to w a , 6) Kom isja S p o łecz
na, 7) R e fe ra t P rasow y, 8) K om isja B udow y D om u H a rc e rs k ie go, 9) K om isja F inansow a, i 10) K om isja O sobow a.
J a k o D eleg ata Z a rzą d u O kręgu do N aczelnej R ady H a r
cerskiej na r. 1938 w ybrano dh. hm. Mgr. Jó z e fa K reta.
Lokalam i Z w iązku z a rz ą d z a ł dh. Jó z ef Tom ala.
R ok spraw ozdaw czy b y ł dalszym etap em p ra c y planow ej Z. O. n a d rozw ojem H a rc e rstw a na Śląsku. Z arząd O kręgu w sp ó łd ziałał z K om endam i C horągw i p rzy ustalan iu ogólnego p lan u p ra c y program ow ej, p rzy organizow aniu akcji letniej, przy realizow aniu założeń w ychow ania gospodarczego. W sp ó łp ra ca ta u k ła d a ła się harm onijnie,
W ażniejsze zagadnienia, jakim i Z, O. in te reso w ał się, om a
w iał w zględnie realizow ał, były n a stęp u jące:
1. U trzym yw anie k o n ta k tu z w ładzam i h a rcersk im i przez sta ły ud ział d e le g a ta Z. O, w o b rad a c h R ady N aczelnej H a rc ersk ie j i w sp ó łp ra c a z w ładzam i Zw iązku.
2. W sp ó łp ra ca ze społeczeństw em , k tó ra p olegała w z n a cz nej m ierze na p ra c a c h W ydziału K ół P rzyjaciół. D o ro b kiem realnym tej działalności jest opracow anie i w y d a nie drukiem tym czasow ego regulam inu K ół Przyjaciół, k tó ry sta ł się p o d sta w ą p ra c y kół.
3. D ążenie do realizacji budow y dom u harcersk ieg o , z a p ew nienie w ładz m iejskich, że o trzym a odpow iednią p a rc e lę w śródm ieściu. K om isja o p rac o w ała zarys ogólny planu domu. P oza tym czyni się s ta ra n ia o zdobycie funduszu, po trzeb n eg o na budow ę.
4. S ta ra n ia o u zyskanie sta ły c h źródeł dochodu, Z arząd in
te re s o w a ł się żyw o spraw am i S k ładnicy H arcersk iej w K atow icach, o ta c z a ł ją op iek ą p ra w n ą i t. d.
5. W sp ó łp ra c a z innym i organizacjam i.
W o k resie spraw ozdaw czym H a rc e rstw o Śląskie p rz e ż y w ało doniosłe chw ile p rzy łą cz e n ia do Polski Śląska Z aolziań- skiego. W tej historycznej akcji H a rc e rstw o Śląskie wzięło czynny udział. P ierw szym żołnierzem -bojow cem polskim , p o le głym w w alce, o w olność ziem i zaolziańskiej był ś. p. h a rc mistrz, W itold R eger.
W dniu 4 grudnia 1938 r. dokonane zo stało w K ato w i
cach w sali Sejm u Śląskiego uro czy ste w cielenie h a rc e rsk ic h drużyn zaolziańskich do O kręgu Śląskiego Z. H. P.
5
W ydział Kół P rzy jació ł H arcerstw a
W ydział K ół P. H. stanow ili: J a n P o ręb sk i —: dz., k iero w nik okręgow y, J a n in a K raszew sk a, Jó z e f K re t hm., L eo n ard S y lw e ste r dz.
O p ierając się na dotychczasow ej p ra c y i poczynaniach W ydziału K. P. H,, sk ie ro w a n y c h n a w prow adzenie w życie w śró d członków K. P. H. z a sa d ideologii h arcersk iej, k o n ty nuow aliśm y dalej tę p racę, s ta ra ją c się p o p rze z Z arządy O b
w odów i K ół szerzyć te z a sa d y w życiu publicznym i pryw atno- zbiorow ym co raz to szerszy ch w a rs tw społeczeństw a.
D obrze z a p o cz ą tk o w a n e zesp alan ie p ra c y sta rszy c h przez uruchom ienie obw odów trz e b a było jeszcze i w tym ro k u ści
ślej m ontow ać i koordynow ać. Nie w szędzie bow iem jeszcze u zn aw ały K oła tę p o śre d n ią jed n o stk ę organizacyjną organu obw odow ego za p o trz e b n ą i dobrze reg u lu jącą p rac ę h a rc e r
sk ą w te re n ie . W w ielu w y p ad k ach trz e b a było pouczać i k ie ro w a ć K oła z drobnym i n a w e t sp raw am i do Z arząd u O bw odo
wego. — Z 11 w tej chw ili istniejących obw odów 8 pełn i n a le życie swoje zadania, stoi na odpow iednim poziom ie h ie ra r
chicznym , dobrze w sp ó łp racu je z Z arządam i Kół. W 2 obw o
d a c h p ra c a nie szła, k o ła rea liz o w a ły swoje cele sam odzielnie, b ez o p a rc ia się o O bw ód i bez jego pom ocy. S ta n te n w ynikł z nieodpow iednio d o b ran y ch jed n o ste k kierujących. S pow odo
w ano zm iany i uregulow ano stosunki, doprow adzono do w za
jem nego k o n ta k tu i ro zp o częcia pozytyw nej pracy.
A by te i tym podobne niedociągnięcia w yrów nać, aby p o znać na m iejscu p rac ę , zan iech ał W ydział u rząd zen ia jednej
w spólnej k o n feren cji k ierow niczych jed n o ste k O bw odów i Kół, a odbyw ał za to o d p raw y w poszczególnych O bw odach p rzy udziale przew o d n iczący ch Kół. T a k n a m iejscu w szczuplej
szym gronie lepiej m ożna było poznać k ie ru n e k i poziom p rac y i pouczać o konieczności w sp ó łdziałania z Z arządam i O bw odo
wymi, u d zielać w sk a z ó w e k i uzgadniać program y p racy . O d
p ra w ta k ic h odbyło się w O kręgu 8. P rz ep ro w a d z ił je b ądź to sam k ierow nik, b ąd ź też z udziałem drh. w iceprzew odn. K ra szew skiej. T em atem odpraw , pró cz zag adnień n a tu ry o rg aniza
cyjnej były: sp ra w y pow ięk szan ia sieci K ół P. H., u reg u lo w an 'e g o spodarki finansow ej, kiero w an ie jak najw iększego w ysiłku na akcję obozow ą, sp rz ę t h a rc e rsk i i szkolenie starszyzny, z a k ła danie h a rc e rsk ic h w a rs z ta tó w p ra c y indyw idualnych i zbioro
w ych, w yszukiw anie i p o średniczenie w otrzym yw aniu p rac y przez b e z ro b o tn ą m łodzież h a rc e rsk ą . W e w szy stk ich o d p ra w ach staw ialiśm y jako dom inującą d y rek ty w ę sam o w y sta rc z a l
ność i u niezależnienie się h a rc e rstw a pod w zględem go sp o d ar
czym, a o p ieran ie b u d ż e tu h a rc e rsk ie g o na s k ła d k a c h człon
ków w spó łd ziałający ch i w spierających, na im prezach i p rz e d siębiorstw ach.
R ów nolegle z organizacją K ół P. H. p rac u ją rów nież b a r dzo w y d atn ie, choć organizacyjnie nie zupełnie zespolone z K o
łam i i Obw odam i, sekcje dla sp ra w h a rc e rsk ic h przy R odzi
nach K olejow ych.
Z nalazły się tu i tam p ew n e niedociągnięcia, a n a w e t z a ta m ow anie p ra c y w kole, je d n a k przez osobiste z e tk n ięc ie się ze środow iskiem zlikw idow ano n ie h a rc e rsk ie poczynania i p rz y w rócono s ta n norm alny.
Nie mógł W ydział K. P. H. d o tąd — z przy czy n od niego n iezależnych — p rze p ro w a d z ić w całości p ra c organizacyjnych n a Zaolziu, lecz k o n ta k t z o sta ł już naw iązany, w stę p n e przygo
to w an ia poczynione, je d e n O bw ód z o s ta ł pow o łan y do życia n a p o w iat fry sz ta c k i i u tw orzono już 4 K oła, w zględnie p rz e k ształco n o daw ne t. j. w K arw inie, F ry szta c ie , O rłow ej i Sto- 7
naw ie. P rz y łą c zo n ą część odzyskanego te re n u do po w iatu c ie szyńskiego oddano pod opiekę obw odu cieszyńskiego.
J e sz c z e ciągle odczuw a się b ra k i poczucia punktualności i d o trzym yw ania term inu, z tego pow odu s ta ty s ty k a nasza nie jest z u p e łn a i stu p ro c e n to w a. O pieszałych nie b ra k tak że w organizacji n aszych K ół i O bw odów . M am y w ew idencji 11 O bw odów i S ekcję O kręgow ą przy Z arządzie R odziny K o
lejow ej, tw o rz ą c ą niejako sam odzielny Z arząd O bw odow y i, 114 K ół P. H., skupiających w sobie 8627 przyjaciół-członków w sp ó łd ziałający ch i w spierających, oraz 15 sekcji przy R odzi
n a c h K olejow ych, w ykazu jący ch około 7500 członków przy ja
ciół h a rc e re k i h a rc e rz y z rodzin kolejarzy, razem 141 jedno
s te k organizacyjnych w grupie członków P. H. naszego okręgu śląskiego. Z ty ch sp raw o zd an ia n a d e sła ło : 5 O bw odów , S e k cja R odziny K olejow ej i 78 K ół Przyjaciół. K a rty rejestracy jn e n a d e sła ły 74 koła. W liczając S ekcje Rodziny Kolejow ej, w yw ią
zało się z obow iązków spraw o zd aw czy ch na 141 jed n o stek 99 jed n o ste k . I te ty lk o uw zględnia się w zestaw ien iu liczbowym .
Z z e sta w ien ia sta ty sty c z n eg o w ynika, że na p o trz e b y h a r c e rsk ie w y d ały O bw ody i K oła 55%, na adm inistrację, r e je s tr a cję i dziesięcinę 7%, zaś 38% to saldo n a dzień 31. 12. 1938 r.
O b ra z g o spodarki nie jest pełny, b ra k bow iem spraw ozdania z O bw odu P szczyńskiego i kilku innych zasobnych K ół jak:
Siem ianow ice, H ajduki, B rzeziny, C hropaczów i inne. P o d k re ślić należy, że k w o ta subw encji, pochodzących z instytucji s a m orządow ych i kom unalnych w ładz pow iatow ych w ynosiła ty lk o 4760 zł, co stan o w i zaledw ie 3,5%, zaś ofiary członków K ół w spierających, w spółdziałających, oraz dotacje Z arządów kopalń, za strze ż o n e specjalnie dla drużyn dzieci p racow ników kopalń i hut, dochodzą zaledw ie do 13 230 zł, co stanow i około 12% ogólnych dochodów .
P rzyjaciele, zgrupow ani w K ołach, nie tylko tro sz c zą się o stro n ę m a te ria ln ą h a rc e rstw a , ale ta k ż e sk u tecznie w spół
p rac u ją z m łodzieżą, przejm ują się ideologią h a rc e rsk ą , zżyw ają się organizacyjnie i dobrze re a liz u ją cele, sta tu te m nakreślone.
Statystyka organizacyjno-gospodarcza w Obwodach i Kołach,
Siedzib a obw odu
Ilość kótw obw. Liczbacztonk. w obw.
D ochód całkow ity
B u d ż e t w 1938 r.
Subw enc.
samorz.
pow iat.
W y d a t k i admin.
rejestr.
d ziesięć.
obozy
Inne potrzeby harcerskie I. B ielsk o 7 501 4 473,47 150,— 437,98 1 3 2 3 ,— 800,60
2. C ieszyn 4 307 25 306,53 — 20,— 600,— —
3. Chorzów 12 790 14 270,03 2 200,— 486,79 7 963,50 2 959,42 4. K atow ice
m. 9 767 17 134,07 150,— 1 863,14 6 518,30 2 706,80 5. K atow ice
pow. 13 1 4 1 5 10 171,95 40,— 946,01 4 521,65 763,02 6. L ubliniec 4 268 3 126,14 32 0 ,— 153,20 976,68 1 035,75
7. Pszczyna 1 7 512 — — ' — — —
8. Rybnik 26 1 754 10 478,41 ■- ' — ■ ■ 568,04 2 931,45 5 094,57 9. S w iętoch ł 21 1 930 16 103,89 1 8 0 0 ,— 2 804,31 5 783,75 3 888,55 10. Tam .Góry 6 218 1 874,51 1 0 0 , - 161,17 7 4 6 - 625,15
11. Oriowa 5 164 s e a — — ■ 100,— 203,10
12. Rodz. Kol. 15 7 500 l s 569,78 — — 6 8 2 2 ,— 8 747,78 Razem 129 16 126 118 870,78 4 760,— 7 440,64 38 286,33 26 824,74
Chciałbym, aby ruch harcerski na Śląsku sta ł się jednym z w iel
kich .motorów moralnego odrodzenia, społeczeństwa, a to przez k szta ł
cenie tęgich charakterów i potęgowanie ofiarności w służbie ogółu.
DR. M. G R A Ż Y Ń SK I Wojewoda Śląski.
9
K om isja Sbładnicy H a rce rsk iej
S k ła d n ic a H a rc e rs k a Sp. z o. o. w K ato w icach kończy swój 5-ty ok res spraw ozdaw czy.
P rzew id y w an ia m ożliw ości rozw oju Składnicy od z a ło ż e nia sp ra w d z a ją siej z ro k u na rok. W ro k u spraw ozdaw czym p o d w yższono k a p ita ł z a k ła d o w y z 10 000 zł na 22 000 zł.
O becny sta n m ajątk o w y p rze d staw ia się:
k a p ita ł zak ład o w y . . . 22 000,-— zł fundusz rez e rw o w y ... 2 350,50 ,, fundusz n a p o k ry cie ew ent. n ieścią
galnych p re te n s ji . . . 1 000,— ,, p o ży czk a Z arząd u O kręgu . . . . 9 750,96 ,, re s z ta zy sk u nie podjętego za r, 1937 6 902,46 ,, zysk za ro k spraw o zd aw czy 1938 . 19 000,— ,, *)
R azem 61 003,92 zł
P ięcioletni o k res p ra c y S k ładnicy dał razem piękny obrót 1 023 881,29 zł. Z tej m ilionow ej sum y p rz y p a d a n a ro k s p ra w ozdaw czy 305 546,91 zł. J e s t to z atem dalszy w zro st obrotów o rów ne 40% w sto su n k u do ro k u 1937.
S tałym dążeniem S k ład n icy by ło zaw ieran ie k o n ta k tu h a n dlow ego z co raz sz ersz ą k lien telą.
P ra c a d ała w yniki p rzez s ta łe zw iększanie się ilości k lie n tów. W ro k u spraw ozdaw czym odw iedziło nasz sk lep 22 696 kupujących. W tej liczbie nie są objęci klienci, k o rzy sta ją c y z um ów k re d y to w y c h i przetarg o w y ch .
S um a p o d a n a w p rz y b liż e n iu .
K o n ta k t handlow y nie ograniczał się jed n a k n a w łasnym sklepie, gdyż dalsi k lienci kupują w yroby S k ład n icy w 6-eiu sk le p ik a ch h a rc e rsk ic h w k ra ju i 2-ch w e F ran cji oraz w naszej filii w W iśle.
D użą pozycją o brotów są w yro b y w łasn y ch w arsztató w . W a rto ść p ro d u k cji w ynosiła 143 849,97 zł. O znacza to w zrost około 45%. Z naczne to zw iększenie u zyskano m im o m ałych p o m ieszczeń w a rsz ta to w y c h często p rze z w ykonyw anie p ra c y na 2 zm iany.
P ro d u k c ją objęte są przew ażn ie m undury różnych organi
zacji społecznych, sp o rto w y ch i pół-w ojskow ych, odzież och ro n n a i zaw odow a, nam ioty, plan d ek i, pasy, różne a rty k u ły sp o r
to w e i h a rc e rsk ie .
Idąc za hasłam i un aro d o w ien ia h andlu i przem ysłu, S k ła d n ica sk ła n ia ła w y tw ó rn ie p o lsk ie z w ynikiem dodatnim do ob
jęcia w z a k re s swej pro d u k cji różnych arty k u łó w , n abyw anych p rze z S k ład n icę z r ą k obcych. T e n k ie ru n e k p ra c y spow odo
w a ł rów nież po w staw an ie now ych p lac ó w ek w ytw órczych, p row ad zo n y ch często p rze z h arcerzy .
N ie jesteśm y obecnie zm uszeni k u pow ać z r ą k obcych w ielu a rty k u łó w jak: guzików , o czek do nam iotów , haftów , oznak, czap ek , stem pli, gier św ietlicow ych, k ilk a gatu n k ó w m a
te ria łó w baw ełn ian y ch , rów nież w y ro b ó w m etalow ych, a lb u m ów h a rc e rsk ic h , w y robów em aliow anych.
W o k resie akcji osw obodzenia Ś ląska Z aolziańskiego S k ła d n ic a H a rc e rs k a w y p ro d u k o w a ła i d o sta rc z y ła w sto su n kow o k ró tk im czasie 10-dniow ym z n aczn ą ilość ekw ip u n k u dla oddziałów p o w stań czy ch w a rto śc i 41 770 zł,
W dow ód u zn an ia w ysiłku p racow ników , S k ła d n ic a o trz y m ała od K om itetu n a stę p u jąc e pism o:
U
K o m itet W alki o Śląsk za Olzą
C en trala:
K atow ice, ul. P o cztow a 11 T elefon 361-02
K onto P. K. O. 303-700
K atow ice, dn. 21. grudnia 38 r.
P. T.
S k ład n ica H a rc e rsk a
K a t o w i c e ul. F ra n c u s k a 12
Niniejszym zaśw iadczam y, że K om itet podczas a k cji o Śląsk za O lzą w dniach od 20 w rześn ia do 2 p a ź d ziern ik a br. zam ów ił w S kładnicy H a rc ersk ie j w ię k szą ilość arty k u łó w , k tó re albo z o stały sprow adzone przez S kładnicę, albo w ykonane w e w łasnych w a rs z ta tach Składnicy.
W szelkie dostaw y, k tó re by ły w ykonane rów nież i w p o rze nocnej, b y ły ta k p od w zględem jakości m a te ria łu i w ykonania, jak i pod w zględem term inow ego do
sta rc ze n ia w y k onane ku naszem u zadow oleniu.
Z pow ażaniem p ieczęć o k rągła
(— ) B ra c h ac z e k K om itetu W ałki (— ) D r M ichejda s e k re ta rz o Śląsk za O lzą w iceprezes
C e n tra la w K ato w icach
S k ład n ica H a rc e rs k a poza podstaw ow ym celem dania Z a rządow i O kręgu zysków daje sz ero k ą m ożliw ość za tru d n ie n ia h arcerzy . W o statnim ro k u z a tru d n ia n o stale w biurze, sklepie i w a rsz ta c ie 24 p rac o w n ik ó w i 17 p racow nic chałupniczych. Na robociznę p raco w n ik ó w w ypłacono ponad 36.000 złotych.
K ierow nictw o S k ład n icy spoczyw a w rę k a c h dha Jó zefa Tom ali.
K om isja Społeczna
Kom isja S połeczna zo sta ła p o w ołana do życia uchw ałą Z a rzą d u O kręgu Z. H. P. dnia 30 listo p ad a 1937 r., a p ra c e swe o p a rła na R egulam inie, nadanym jej z dniem 1 lutego 1938 r.
W sk ła d Kom isji w myśl R egulam inu w eszli trzej człon
kow ie Z arząd u O kręgu ZHP, a m ianow icie druhow ie dr O b ie
rek, dr N echay i R zym ełka oraz po 1 p rze d staw ic ielu K om end H a rc e re k i H arcerzy . P o n ad to p rzy Komisji był czynny in stru k to r p rzysposobienia zaw odow ego, o p łacany przez Z arząd O k rę gu ze specjalnych funduszów , uzyskanych na ten cel.
P ra ce Komisji S połecznej szły w n astęp u jący ch k ie ru n kach:
1. pro p ag o w an ie w śród członków O kręgu Śląskiego ZHP k o nieczności k sz ta łce n ia i p rzy sp o so b ien ia zaw odow ego, 2. w sp ó łdziałanie przy tw o rzen iu i p ro w adzeniu p lac ó w ek
gospodarczych harcersk ich ,
3. udzielanie p o ra d handlow ych, w sk azó w ek i pom ocy przy organizow aniu k u rsów przygotow ania zaw odow ego,
4. s ta ra n ie się o u zyskanie dla h arcerzy , pozo stający ch bez pracy, odpow iednich ź ró d e ł zarobkow ych,
5. sta ra n ie się o uzyskanie dla niezam ożnych h a rc e rzy i h a r
c e re k stypendiów dla um ożliw ienia ukończenia ro zp o czę
ty ch studiów ,
6. ustalen ie form pom ocy finansow ej h arcerskim placów kom gospodarczym now opow stającym i już istniejącym .
13
J a k k o lw ie k jest to dopiero p ierw szy o k res program ow ej p ra c y w tym k ieru n k u n a te re n ie tut. O kręgu, to jed n a k zd o łan o u zy skać pew n e rez u lta ty , k tó re u z asad n iają konieczność istn ien ia tej Komisji i ro z sz e rz e n ia w ro k u przyszłym p rac na tym odcinku życia organizacyjnego.
P roblem am i, poruszonym i p rze z Kom isję S połeczną, zain te re s o w a ły się b a rd z o żyw o obie K om endy, a n astęp n ie sp e cjalnie K ręgi S ta rsz y c h H a rc erz y . P ro b lem y te om aw iano na w ielu o dpraw ach.
F a k t z a in te re so w a n ia się członków tym i zagadnieniam i je s t p o d sta w ą do ro zsz e rz e n ia p ra c w program ie harcerskim .
R ów nocześnie Kom isja zd o łała z a ła tw ić szereg sp ra w dla członków Z, H. P. i ta k : n a 45 w niesionych za p o średnictw em Komisji S połecznej pod ań o sty p e n d ia na ro k 1938/39, zo stało po zytyw nie z ałatw io n y ch 18.
N a z a re je stro w a n y c h p o zo stający ch b ez p ra c y 112 h a rc e rzy i 8 h a rc e re k , zatru d n io n o 42 h a rc e rz y i h a rc e re k .
P o ra d w s p ra w a c h n a tu ry handlow ej udzielono 53 osobom.
P o n a d to K om isja o p ra c o w a ła p ro je k t s ta tu tu dla „ H a rc e r
skiej K asy B ezprocentow ego K re d y tu “, k tó ra będzie p o w o ła na do życia w ro k u 1939.
C elem pow iązania p ra c Komisji z terenow ym i jednostkam i organizacyj, op raco w an o R egulam in dla Komisji Społecznych p rzy Z a rzą d a c h O bw odow ych Z. H. P. R egulam in te n zostanie w p ro w ad zo n y w życie rów nież w ro k u 1939,
S e k re ta rz Z. O.: P rzew o d n iczący Z. O.:
(— ) M gr L e o n a rd S y lw e ste r (— ) M ieczysław C hm ielew ski
d ziałacz działacz
Sprawozdanie
Komendy ŚląsKiej Chorągwi fiarcereK
Śląska C horągiew H a rc e re k p rac u je od czasu Ju b ile u szo w ego Z lotu H a rc e re k w Spalę, t. j. od 1935 r. p od hasłem „Służ
by P olsce". H asło to ulegało w o sta tn ic h la ta c h pew nym m o
dyfikacjom , a m ianow icie w 1936 37 ro k u rozum iane było jako hasło „G o t o w o ś c i", a n a stę p n ie zaczęło się coraz w y ra ź niej p rze c h y la ć w k ieru n k u służby gospodarczej i w roku 1937/38 z o stało ujęte, jako S ł u ż b a P o l s c e p r z e z p r a k tyczne p rzygotow anie do życia", a w ro k u bieżącym 1938/39 znalazło w yraz w k ró tk ie j form ułce: „ J e s t e m p o ż y t e - c z n a".
N ajw iększy w y siłek K om endy Śląskiej C horągw i H a rc e re k w ro k u 1937/38 z o sta ł sk ie ro w a n y w k ieru n k u rozw inięcia p r a cy harćerek-w ędrow niczek, t. j. h a rc e re k w w ieku ponad lat 16.
A kcja ta p olegała w pierw szym rzędzie na:
a) zróżnicow aniu p ra c y h a rc e re k ponad lat 16 od p rac y h a r
c e re k w w ieku la t 12 — 16,
b) w ydzieleniu jed n o ste k organizacyjnych st. d ziew cząt (za
stęp ó w organizacyjnych i d rużyn st. dziew cząt) z istn ie jących daw nych d rużyn h a rc e re k .
Do akcji tej dążyła K om enda C horągw i kon sek w en tn ie przez:
a) zw ołanie, podobnie jak w poprzednim ro k u 1936 37 s p e cjalnej o d p raw y drużynow ych st. d ziew cząt w ok resie w iosennym (m arzec 1938),
15
b) odpow iednią organizację ogólnych od p raw drużynow ych śląskich (jesienna o d p raw a dr-ych), od p raw a k o m en d an te k obozow ych (z podziałem na kom isje wg. w ieku, t. j.
kom isje zuchow ą, h a rc e re k i st. dziew cząt),
c) w izytacje p rze p ro w a d z an e przez W -ł St. D ziew cząt w t e renie.
W rez u lta c ie tej akcji C horągiew Śląska posiada n ajw ięk
szą ilość w ydzielonych jed n o ste k organizacyjnych śt. dziew- c z ąt-w ę d ro w n ic z e k na c a łą Polskę, t. j, 67 (około ‘/s jednostek org. całej chorągw i). O pisana pow yżej sy ste m aty c zn a akcja W -łu St. D ziew cząt oraz p ro w adzone od p a ru la t p ró b y p rz y gotow ania grona in s tru k to re k specjalności, pozw oliły zm ienić w bieżącym ro k u 1938/39 m etody p ra c y i przejść zdecydow anie do n astępnego e ta p u w rozw oju Chorągwi. J e sie n n a odpraw a drużynow ych C horągw i 1938 r. z o sta ła zap ro jek to w a n a w ten sposób, że kom isje zjazdu o zn aczały nie poziom w ieku h a rc e r e k rep re z en to w a n y c h , ale ich z a in tere so w a n ia pg. specjalno
ści, t. j. kom isje: gospodarcza, służby sam ary tań sk iej, służby łączn o ści i w ychow ania fizycznego.
W ydział h a rc e re k st. dz. w ęd ro w n iczek pro w ad ziła w u b ie
głym ro k u dhna hm. Ire n a K uśnierzew ska.
W ydział H a r c e r e k zak o ń czy ł w ro k u 1938, 2-letni Bieg D rużyn H a rcersk ich . Z ałożeniem Biegu było ściślej zw iązać p ra c ę drużyn z program em h a rc e rsk ic h stopni i spraw ności.
O bliczenia W -łu H a rc e re k w ykazują, że w realizacji biegu w ie le drużyn zdobyło w ro k u spraw ozdaw czym 1937/38 znaczną ilość stopni h a rc e rsk ic h i spraw ności, co znajduje odbicie w k il
k ak ro tn y m w zroście p u n k ta c ji w danych drużynach.
N ajw iększy w zro st p u n k tac ji (od 200 do 500 i 800 %) w y
k azu ją drużyny hufców :
1. K nurów 5. R uda
2. M ikołów 6. Szopienice
3. Now y B ytom 7. T arn o w sk ie G óry 4. Pszczyna
w y so k ą pu n k tację, bez znacznego p rz y ro stu — drużyny huf
ców: C horzów , K atow ice, Lubliniec, R ybnik.
Bieg śląskich drużyn h a rc e rsk ic h nauczył drużyny uroz
m aicać p ra c ę i dostosow yw ać ją do z a in tere so w a ń i w ieku m ło
dzieży i tym sam ym uzgodnił w ysiłki W -łu h a rc e re k i W -łu st. dz. w ędrow niczek.
W ydział H a rc e re k pro w ad ziła w ubiegłym ro k u dhna hm.
U rszula H erm achow a.
Praca zuchów. M eto d a p ra c y zuchow ej zo sta ła u g ru n to w an a w C horągw i Śląskiej już p rze d p a ru laty, p ra c a w gro m adach zuchow ych polega na p ró b ac h I i II gw iazdki i sp ra w nościach zuchow ych, założeniem k tó ry c h jest zrobienie z zucha, radosnej i czynnej istoty. D la pogłębienia i rozw inięcia p ra c y odbyło się w te re n ie 6 k u rsó w dla zastęp o w y ch zuchow ych.
K om enda C horągw i zorganizow ała 1-dniow ą o d p raw ę -k u rs d ru żynow ych zuchow ych o raz w akacy jn y 10-dniowy obóz dla d ru żynow ych zuchow ych. N ow ością w p ra c y by ły kolonie i w y
cieczki p a ru grom ad w iejskich do m iasta (2 kolonie pod K ra kow em ). W ydział Z uchow y p ro w ad ziła dhna W. W ern eró w n a- K ujaw ska, a od k w ie tn ia 1938 r. dhna Z. B iczysków na.
C h a ra k te ry s ty c z n ą cech ą dla doro b k u p ra c y K om endy C horągw i Śląskiej je s t p o w stan ie w kw ietn iu 1938 r. przy g o tow yw anego od p a ru la t W ydziału W ychowania Gospodar- czego.
Zadaniem W -łu jest:
a) organizow anie n a te re n ie C horągw i k ró tk ic h k u rsów p r a k tycznych w z a k re sie sp raw ności harcersk iej,
b) opiek a nad działem zarobkow ym drużyn,
c) um ożliw ienie h a rc e rk o m k sz ta łc e n ia się zaw odow ego w szk o łach średnich i w yższych,
d) um ożliw ienie w yszkolenia zaw odow ego h a rc e re k w z a k ła d a c h przem ysłow o-handlow ych i w a rs z ta ta c h rzem ieśl
niczych,
e) po rad n ictw o zaw odow e,
17
f) um ożliw ienie zdobyw ania sam oistnych p odstaw eg zy sten cji h a rc e rk o m zaw odow o w yszkolonym oraz pom oc w z a k ład a n iu w a rsz ta tó w rzem ieślniczych i sk lepów h a rc e r skich,
gj um ożliw ienie osiągnięcia z a tru d n ie n ia bezro b o tn y m h a r
cerkom ,
W dziale w ychow ania gospodarczego p rzep row adzono dla grona in stru k to rsk ie g o 4 k o n ferencje, 1 k urs w y ro b ó w galan
teryjnych, 1 k urs z a b a w k a rstw a , znaleziono zatru d n ien ie dla 11 h a rc e re k .
K oniec ro k u szkolnego i sk iero w an ie za in tere so w a ń w k ie
ru n k u akcji obozow ej o raz służba C horągw i w .P o g o to w iu H a r
c e re k w o k resie jesieni 1938 r, nie pozw oliły now opow stałem u W ydziałow i doprow adzić do sk u tk u szeregu zam ierzonych k u r sów i- w izytacyj gospodarczych,
Z działów p ra c y w ym ienionych p od p u n k tam i a, d, f, g naj
w iększe z a in tere so w a n ie w y w o łała w śród h a rc e re k m ożliwość u z y sk an ia pom ocy w dalszym k sz ta łce n iu się. N a 35 zgłoszeń 18 zo stało pom yślnie załatw ionych. Inne m ożliw ości, jak tw o rzen ie sam odzielnych w a rs z ta tó w h a rc e rsk ic h i osiągnięcie z a tru d n ie n ia dla b e z ro b o tn y ch h a rc e r e k nie z a sta ły gru n tu do
s ta te c z n ie przygotow anego. Z jednej stro n y b ra k inicjatyw y, gotow ej ponieść ry zy k o uruchom ienia now ego w a rs z ta tu p rac y zarobkow ej, z drugiej stro n y — b r a k jest w śród h a rc e re k nie- zatrudnionych, p o szu kujących p racy , dobrych kw alifikacji, a ze stro n y czynników u d zielających p ra c ę — dostateczn eg o z a u fania i bliskich k o n ta k tó w z organizacją h a rc e rs k ą (p raco d aw ca — obw ody KPH , KPH, hufce, drużyny i w reszcie jed nostki h a rc e rsk ie ).
Szwalnia Komendy Chorągwi H arcerek p rzezn aczo n a do w y tw o ru ro b ó t seryjnych, z a tru d n ia 6 h a rc e re k , których- z a ro b k i w ynoszą od 2.50 zł do 4,— zł dziennie. Z b u d ż e tu S zw al
ni zakupiono w b ieżącym ro k u m aszynę do k ro jen ia za 675.21 zł.
O b ró t ro czn y S zw alni w yniósł 5.589,52 zł. C zysty zy sk 713,11 zł.
Szw alnia p o sia d a radio, organizuje w ycieczki p rac o w n ic z ek do te a tru i krajoznaw cze.
K iero w n iczk ą S zw alni je s t dhna M aria Szylerow a,
D o ro b ek ro k u ubiegłego w ykazuje, że w dziale w ychow a
nia gospodarczego m łodzieży żeńskiej jest olbrzym ia p rac a do w ykonania.
W ydział W y chow ania G ospodarczego objęła w Chorągw i d hna phm. Jó z e fa K antorów na.
W ydział O b o z ó w ro zsz e rz y ł w ub. ro k u sw oją d ziałal
ność. P ra c a W -łu O bozów polega na p rze p ro w a d z an iu 2-dnio- wej o d p raw y k o m e n d a n te k obozów, w y konaniu p ra c y adm ini
stracyjnej p rz e d i poobozow ej, sta ty s ty k i o raz p rze p ro w a d z a niu w izytacji obozów. W ubiegłym ro k u 1937/38 z o sta ła poza tym p rze p ro w a d z o n a analiza w yników akcji obozow ej C h o rą
gwi Śląskiej z a o k res p a ru la t i na tej p o dstaw ie ułożone z o sta ły w y tyczne dla w izytacji obozow ych, następ n ie w o k resie je
siennym a k cja le tn ia z o sta ła om ów iona w gronie hufcow ych (18, IX. 38) i drużynow ych na odnośnej kom isji (20. XI. 38).
P o za a k c ją obozow ą W ydział u d zielał w ycieczkom pom ocy w zw iedzaniu K atow ic, a m ianow icie: 14-tu w ycieczkom z t e ren u Chor. Śląskiej, 1 w ycieczce z innych C horągw i K rajow ych i 1 w ycieczce z C zecho-Słow acji.
Ilość obozów i kolonii naszej C horągw i w o sta tn ic h pięciu lata ch p rz e d sta w ia się następ u jąco :
Rok O bozów Harc.
na oboz.
Dni na oboz.
Harcerko dni
1934 52 1479 1073 3 0 611
1935 69 1403 1411 32 219
1936 70 1508 1441 32 553
1937 74 1751 1384 38 771
1938 73 1861 1479 38 837
N astęp u ją ca ta b e lk a p rz e d sta w ia w yniki tegorocznej a k cji obozow ej p a ru innych Chorągw i, w z e staw ien iu z a k cją C ho
rągw i Śląskiej:
19
Rok 1938.
C horągiew O gółem
harcerek O bozów Harcerek
na obozach 0/,/o-
lw ow ska . . . . 7 413 95 4 342 58,5
w ielkopolska . . . 6 285 64 1 622 25,8
pomorska . . . . 3 600 63 1 200 40,0
w arszaw ska . . . 3 522 59 1 593 45,2
krakowska . . . 6 071 54 1 023 16,8
kielecka . . . . 4 291 35 1 096 23,2
ś l ą s k a ... 8 295 73 1 861 22,4
C yfry pow yższej tab e li w ykazują, że C horągiew Ś ląska stoi na II m iejscu w P olsce p o d w zględem ilości obozów zo rg an i
zow anych i ilości h a rc e r e k n a obozach, jeśli jed n ak poddam y analizie ilość h a rc e r e k obozujących w sto su n k u do ilości h a r c e re k w danej Chorągw i, to zobaczym y, że w C horągw i w a r
szaw skiej i lw ow skiej co druga h a rc e rk a obozuje, w C h o rą
gw iach w ielkopolskiej i pom orskiej, co czw arta, natom iast w C horągw i k iele ck ie j i śląskiej, co piąta.
Od w ielu la t C horągiew Ś ląska w y k azy w ała sta ły w zrost akcji obozow ej, k tó ry n a w e t w la ta c h k ry zy su uległ niezn acz
nem u ty lk o zaham ow aniu, W ro k u bieżącym C horągiew Śląska u trz y m a ła się n a drugim m iejscu pod w zględem ilości, ogólna cyfra h a rc e re k n a obozach w y k a z a ła nieznaczny w zrost. J a k o w y ty czn e tegorocznej akcji obozow ej w ysunięto: zw rócenie uw agi na p o d staw ow e, najprym ityw niejsze, ale najw ażniejsze zało żen ia obozów , t. j. na poziom sztuki obozow ania (higiena obozu, solidność p io n erk i itp.) oraz na c z ęstą k o n tro lę p ro g ra mu obozut z jego w ykonaniem .
W ydział O bozów C horągw i Śląskiej prow adzi hm. W anda Ł ow ińska.
Pow ażnym w ą tk ie m p ra c y C horągw i Śląskiej b yła re a li
zacja h a sła „G otow ości do służby o b y w a te lsk iej“ na podstaw ie m etod, w y p ra c o w a n y c h w p o p rze d n ich lata ch . W ro k u 1937 38 p ra c a ta w y ra ż a ła się w n a stę p u jąc y c h m om entach:
11. XI. udział drużyn, hufców c e n tra ln y c h w R ew ii w K a
to w icach w dniu Ś w ięta N iepodległości,
12. V. alarm ow e ćw iczenia łączności całej Chorągwi, 23. —^31, V, udział K om endy i w szystkich bez w y jątku hufcow ych w 3-dniow ym ku rsie usp raw n ien ia organizacyjnego, przep ro w ad zo n y m dla C horągw i Śl. p rze z G łów ną K w a te rę H a rc e re k w Chorzow ie.
W rz e sie ń — p a ź d zie rn ik 1938 ro k u b y ł w ielk ą p ró b ą go
tow ości h a rc e re k C horągw i Śląskiej.
P o g o t o w i e H a r c e r e k , N a te re n ie C horągw i ŚL 21. IX. zarząd zo n y z o sta ł ro zk azem N aczelniczki G. K. H, stan pogotow ia. 22, IX. p o w o łan e zo stały do służby przez K om en
d a n tk ę P ogotow ia dhnę hm. Ł a p iń sk ą Jó zefin ę drużyny i z a stęp y sta rszy c h d ziew cząt p rzy hufcach: cieszyńskim , buczań- skim, w iślańskim , bielskim , dziedzickim . Na z b ió rk ach drużyn pogotow ia sp raw d ziły hufcow e gotow ość i uspraw nienie dziew cząt, oraz sieć alarm ow ą: łącznikow ą, telefoniczną i w iciow ą jed n o ste k organizacyjnych.
Zadania placów ek tw orzonych w m iejscow ościach, gdzie istniały drużyny:
1. P u n k t opatrunkow o-higieniczny, 2. ,, gospodarczy,
3. ,, opieki n ad dzieckiem , 4. ,, inform acyjny,
5. ,, łącznikow y.
Na p lac ó w k ac h 3 — 5 d ziew cząt spraw n y ch w tych d zie
dzinach.
P lacó w ek : 25 w cieszyńskim , 14 w bielskim , 9 w w odzi
sław skim , 4 w pszczyńskim , razem p laców ek: 52.
K om enda Śląskiej C horągw i H a rc e re k :
1, p rz e d sta w iła listę in stru k to re k gotow ych do działania:
14 in stru k to re k sa m a ry ta ń stw a, 6 gospodarstw a, 5 łą c z ności, 3 o. p. gaz., 2 tere n o zn a w stw a, 5 adm inistracji,
21
2. zorganizow ała c a łą C horągiew jako rez e rw ę dla hufców przygranicznych,
3. zd o b y ła m a te ria ły i pieniądze na pogotow ie,
4. zdobyła śro d k i o p a tru n k o w e dla 40 p lac ó w ek oraz a p te c z k i z drużyn,
5. zd obyła m apy tere n u ,
6. d o sta rc z y ła 10 in s tru k to re k objazdow ych i dziew cząt na placów ki,
7. w y sła ła w dniach od 21. IX. — 2. X. drużynow e i starsze d ziew częta hufców , b liskich p o granicza na 2-dniow e k u r sy s a n ita rn e do H a rc ersk ie g o Z ak ład u L eczniczo-W ycho
w aw czego w R absztynie,
8. p e łn iła sta ły dyżur w lokalu K om endy Chorągw i w K a to w icach.
N a dzień 24. XI. zo stały zw ołane zbiórki alarm ow e w szy st
kich d ru ży n C horągw i Śląskiej. M eldunki o ty ch zbiórkach w p ły w ały do K om endy C horągw i szybko i spraw nie. W o k re sie alarm u K om enda C horągw i d o k o n ała p rzeszło 30-tu w izy tacji dru ży n i hufców .
P rz y K om endzie p o w sta ła Kom isja Pogotow ia (okólniki, sieci alarm ow e, ćw iczenia sp raw d zające um iejętność pełnienia służby, w izy tacje teren u ),
3. X. ud ział w pogrzebie ś. p. hm, W itolda R egera.
L ikw idacja I-go o k resu Pogotow ia,
II Okres od 5, X, — 24, XII, 1938 r, na Zaolziu,
1. I l o ś ć p l a c ó w e k : ogółem pełniło służbę na p lac ó w k a c h 81 h a rc e re k z C horągw i Śląskiej. W listopadzie, w o k re sie najw iększego nasilen ia p rac y ośw iatow ej było p lac ó w ek 43.
2. P r a c a p l a c ó w e k : Z ak res: p ra c a nad dziećm i i m ło
dzieżą, w pisy do szkoły polskiej, n a u k a z a stę p cz a w szk o le, organizacja przedszkoli, św ietlice z dziećm i szkolnym i, oddzielnie z m ło dzieżą sta rszą , dożyw ianie, ku rsy języka polskiego.
3. 23, X. 10 zespołów hufców śląsk ich w yjechało z p rz e d s ta w ieniam i dla ludności Zaolzia; 11, XI. zespoły w ilości 6-ciu z Ś ląska i innych C horągw i P ogotow ia urządziły a k a dem ie w różnych śro d o w isk ach dla k ilk u n a stu tysięcy widzów.
12 h a rc e re k nau czy cielek przeszło z przen iesien ia na Z a olzie; w ięk sza część ty c h in s tru k to re k to drużynow e po próbie, W odpow iedzi na apel K om endy Pogotow ia, ogłoszony w prasie, drużyny śląskie złożyły k siążk i i p rzy b o ry sp ortow e na akcję Pogotow ia, Zgodnie z tre ś c ią ap elu p rze sy łk i te zo sta ły sk ie ro w a n e w p ro st do H a rc ersk ie j Szkoły In stru k to rsk iej, na Buczu,
W czadeckim K om enda C horągw i Śląskiej w p o rozum ie
niu z W ojew ódzkim K o m itetem P om ocy D zieciom i M łodzieży zo rg an izo w ała dożyw ianie dzieci w 3-ch m iejscow ościach.
(Ogółem 360 dzieci). A kcję P ogotow ia H a rc e re k C horągw i Ślą
skiej p ro w a d z iła dhna hm. Ire n a K uśnierzew ska, W ydział Organizacyjny.
W ydział organizacyjny p ra c o w a ł nad podniesieniem i utrw alen iem spraw ności organizacyjnej p ra c y K om endy C ho
rągw i i te re n u . P ro w a d z ił s e k re ta r ia t C horągw i, skarbow ość, re je stra c ję jed n o ste k organizacyjnych i k a rto te k ę in stru k to re k . O p raco w y w ał b iu lety n y i okólniki. W sk ła d W ydziału w ch o dziły druhny: KI. B ielcow a, J, K raszew sk a, St. K ow alczyków - na, A. Ż aków na, H. C zakonow a,
H A R C ER K I W LICZBACH:
Rok Huf
ców
Dru- . żyn
Gro
mad Środowisk Żuchów Harcerek Razem
1934 20 201 45 105 1639 5639 7298
1935 24 211 32 110 1353 5955 7308
1936 24 211 61 125 1425 .5399 6824
1937 24 224 73 132.. 1657 5194 6851
1938 27 268 90 136 2076 6219 8295
23
Starszyzna,
Sta n ilościowy starszyzny Chorągwi H a r c e r e k p r z e d s ta wia się na stępująco:
Rok harc-
mistrzyń pod- harc.
działa
czek
druż. po próbie
druż.
z zacz.
próbą
instruktorek m ianow. nie
mianow.
1935 23 10 1 ' 7 3 81 198 44
- 1936 19 12 1 82 89 203 40
1937 19 18 1 110 81 226 34
1938 29 22 1 143 58 244 144
Osób pełn ią cy c h funkcje kierow nicze jest w r. b. 386, czyli na jedną kiero w n ic zk ę p r z y p a d a około 21 dziewcząt, J e s t to s ta n zadowalający.
B adając s ta ty s ty k ę h a r c e r e k i starszyzny z ostatnich 2 lat, obserw ujem y duży w z ro st h a r c e r e k — o 1444, t. j, o blisko 1500 przy jednoczesnym nieznacznym sp a d k u drużynow ych m ianow anych (z 226 na 220). R ozrost liczebny Śląskiej C h o rą gwi H a r c e r e k jest k o n se k w e n c ją w niosków z p ra c y z ubiegłego roku, k tó re znalazły w yraz w rocznym spraw ozdaniu Śląskiej Chorągwi H a r c e r e k do Z a rzą d u O kręgu z ub. roku (str, 21).
A kcja k s z ta łce n io w a w r. 1938 p rz e d s ta w ia się następ.,
L.
P-
T y p obozu,
k u rsu Miejsce
Czas trwan. dni Ilośćuczest-il niczek ||
Kto ■; organizow ał
1. Letni obóz d ru ży n o w y ch .łanowa
D olina 21 56 Kom enda Chor.
2 Meto'd k u rs y druż. Buczę 21 — H arcgrska Szkoła Instr.
3 Obóz druż. zuchów Koniaków- 14 20 K om enda Chor.
4 Obóz druż. specjalności Janow a
D olina 21 38 Komenda Chor.
5 Kurs podharcm . Buczę 10 — H arcerska Szkoła Instr.
W o b e c osiągnięcia większej cyfry h a r c e r e k i zmniejszenia
% -w ego i n s tr u k to r e k m ianow anych do ilości h a rc e rek , wskaź-
nikiem na rok bież ą c y jest wzm ożona p r a c a nad kształceniem starszyzny.
S y stem a ty c z n a p r a c a ksz ta łce n io w a o dbyw a się przez cały r o k h a rc e r s k i na odpraw'ach hufcow ych i drużynowych, przyjm ujących c h a r a k t e r całodniow ych o d p raw i kursów. Z a stę p y drużynow ych p rzy hufcach p r o w a d z ą s ta łą p ra c ę sam o
k s z ta łce n io w ą zarów no w dziedzinie h arcerskiej, jak i ogól
nej, zgodnie z założeniam i program ow ym i Chorągwi oraz z in
dyw idualnym i z a interesow aniam i drużynow ych.
ZBIÓRKI DRUŻYNY IN ST R U K T O R SK IE J
Data Czas
trw a n ia
■ i m iejsce
T e m a t Kto p ro w ad ził
11, IX 1937
lA d n ia w K atow icach
P ro g ram p r a c y Chor. i jego re
alizacja
P ro g ram p ra c y druż. in s tru k torskiej
Akfualhoiści harc.
S p ra w y bieżące
hm Z. K retow a hm 0 . G rzbielina
7. XI.
1937
1 dzień w U n iw e rsy
tecie W iej
skim w Nie- rodzim iu
Z a g ad n ien ia w spółczesnej wisi S y tu a c ja m łodzieżow a w7 Polsce Ak tualnbści harcerski e
S p ra w y bieżące
hm J. K ret hm 0. G rzbielina hm Z. K retow a
11-12 XI'.
1 '4 d n ia w W iśle
1 l/X ll w igilia
S praw ozdanie z odpraw Kom.
Chor. w W arszaw ie K ształcenie zast.
P o lity k a M orza Ś ródziem nego A ktualności harcersk ie S p ra w y bieżące
h m Z. Kretowa hm Z. K retowa p. J. K raszew ska hm Z. K retow a dz K. Bielcorva
25
Data i
Czas trwania i m iejsce
T e m a t Kto prow adfit
6. 11.
1938
1 -dzień w K atow icach
Z estaw ienie rezu ltató w p ra c y z I-g o póir.
H arcerstwo', a s p r a w y m n iej
szościow e w' Polsce
S praw ozdanie z konferencji, or
ganizow anej przez (IKII w R a h sz ty n ie
W nioski z odpowiedzi, teren u na an k ie tę pi. „Gzego- p o sz u k u je m ło d zież"
B raterstw o S kautow e ÄV toeferat B raterstw o Skautow e — ćw icze
n ie
hm Z. Tworkowska
hm 0 . K ołderka
hm Z. Tw orkow ska
hm Z. de Gallier p h m St. K ow atczy-
kówna
27. 111.
1938
1 go dz.
w K atow icach
K om isja ż e ń s k a ' p rz e d W a ln y m Z jazdem ZO
Z ad an ie i cele W -łu W y ch o w a
n ia G ospodarczego hm Z. Twmrkowska
3 . IV.
1938
1 dzień w K a to w ic a c h '
R eferat o Spółdzielczości
ć w ic z e n ia z zakresu W F U ruchom ienie kursów gosp. w
terenie A ktualności S p ra w y bieżące
p. Z. Fuks, — czł.
Zarz. K onsum u Śląskiego' d r H. Redlow a
phm J. K antorów - n a
hm Z. Tworkowska
28 — 31 V.
1938
U Vf ;
-3 diii w C horzow ie
a g a : I i II dz czeniach
K urs u sp ra w n ie n ia org. GKH.
I d z ie ń s łu ż b a oby w atelsk a harcerki
II dzień u sp ra w n ie n ie harc.
III d z ie ń ro la jednostki w k sz ta łto w a n iu ż y c ia sp o łecz
nego w Polsce S p ra w y Chorągwi. Sl.
ień p r z y w sp ó łu d ziale d ru ż y n ch s łu ż b y i u sp ra w n ie n ia .
hm I. L ew andow ska p h m . Kocówna
h m E. Gródecka hm Z. Tworkowska orzow skich w ćwi- .
In stru k to rk i Chorągwi zorganizow ane były w 24 zastępy drużynow ych, 5 z a stę p ó w in stru k to rsk ic h i 1 drużynę instruk
torską.
zastępie ha rc m istrz yń przedyskutow uje się wszelkie najważniejsze s p ra w y Chorągwi Śląskiej i w ytycza dalszą linię p o stę p o w an ia Komendy. Bieżące w ażne spra w y podlegają d e cyzji K om endy ścisłej, składającej się z 7-miu osób, wyłonio
nej zi z a stę p u harcm istrzyń, W skład K om endy ścisłej w cho
dziły w ro k u 1937/38 następujące druhny hm: Z. K retow a, Z. T w o rk o w sk a , Kl. Biełcowa, I. K uśnierzew ska, W. W e rn e r- Kujawska, O. K ord e c k a, J. Chojnacka.
P r a c ą W -łu k ie ro w a ła d hna hm. Zofia K retow a, w s p ó łp ra cowały: hm. Ó. Grzbielina, hm. O. K ordecka, hm. J. Chojnacka, phm, A. K ubaczkow a, phm, St. K ow ałczyków na i p. I. Radow- ska.
ZAŁOŻENIA PRACY N A ROK 1938 39.
Na r o k bież ą c y 1938,39 Chorągiew Śląska na pierwszy pla n w ysunęła — w dziedzinie swoich zam ierzeń — W y c h o w a n i e G o s p o d a r c z e , jednakże przeżycia okresu Pogo
tow ia Chorągwi w m iesiącach jesiennych (wrzesień — gru
dzień) 1938 r, — p rze su n ę ły z a in tere so w a n ia grona i n s tr u k to r skiego i m łodzieży h arcerskiej w k ieru n k u obronności kraju.
W s k u te k tego nastąpiło siłą rzeczy p e w n e rozproszenie w ysił
k ó w i p e w n a dw utorow ość w postępow aniu, gdyż Chorągiew Śląska nie zre z ygnow a ła rów nocześnie ani zę swoich z a in te r e sow ań gospodarczych, ani też z system atycznie od la t p r o w a dzonej akcji k sz ta łce n ia starszyzny, k t ó r a jest p o d s ta w ą pracy.
J a k ie b ę d ą re z u lta ty p r a c y tegorocznej, w y k a ż ą najbliższe m ie siące. J e d n o jest pew ne, że r o k b ież ą c y n a c ec h o w an y jest p r z e życiami, t a k silnymi, że nie m ają sobie rów nych w całym ż y
ciu niejednej h a rc e r k i a n a w e t instruktorki. R ok te n podniósł ogromnie p o s ta w ę h a rc e r e k , z w a rto ś ć żeńskiego grona in stru k torskiego i jego zaufanie w siłę organizacji H a r c e r s tw a P o l
skiego,
K o m e n d a n tk a Śląskiej Chorągwi H a r c e r e k (— ) Zofia T w orkow ska , harcm istrzyni.
27
Sprawozdanie
Kom endy ŚląsHiej C horągw i H arcerzy
R ok 1938 to dalszy okres p r a c y n a d pogłębieniem i um oc
nieniem ruchu ha rc e rskie go na Śląsku. Z organizow ana w 33 hufcach a w 574 drużynach, 15-to tysięczna rzesza harcerzy, stale dąży n a przód w p ra c y n a d sobą. Zdobyw a stopnie i s p ra w ności, u rzą d z a zbiórki, wycieczki i różne impreży, a przede w szystkim myśli o obozach. Pewność, że dokonujem y rzeczy poważnej i wielkiej, że tyle m łodzieży m am y pod swym s z ta n darem , że tyle u rabiam y serc, p o b u d z a ła grono nasze do w y siłków, by ta c h ę tn a do p r a c y nad sobą młodzież znalazła w H a rc e rs tw ie s tu p ro c e n to w e możliwości w yżycia się i w y ro bienia na dzielnych członków społeczeństw a.
W przekonaniu, że sta ły rozwój organizacji musi być o p a r ty na m ocnych fundam entach, kładliśm y i w tym ro k u pełny w ysiłek w w e w n ę tr z n ą w a r to ś ć naszej p ra c y i staraliśm y się podnosić ją pod wziględem organizacyjnym, program ow ym i m e todycznym.
Spokojna p r a c a z ostała p r z e r w a n a pam iętnym i w y p a d k a mi na Śląsku Zachodnim. H a r c e r s tw o wzięło z z a pałem udział w akcji o p o w r ó t tej ziemi do M acierzy. G łów na K w a te r a H a r c e rz y z a rz ą d ziła Pogotow ie H a r c e r z y i m ia now a ła k o m e n d a n tem h a rc m is trz a m gr A le k s a n d r a J a m ro z k a , k ierow nika ob
w odow ego K. P. H. w Cieszynie. W ielu h a rc e r z y i dru ży n od
dało się p od k om endę Pogotow ia i w ykonyw ało pow ierzone prac e . Z arządzony w e r b u n e k oc hotników w ykazał, że w r a zie p o trz e b y h a r c e r z e nie w ahaliby się złożyć życia za dobro wielkiej Spraw y. Z araz w pierw szych dniach walki zginął na
p o s te r u n k u ś. p. harcm istrz W itold Reger, niestrudzony bojow
nik o p r a w a P o la k ó w w Czecho-Słowacji. Na dowód, że H a r cerstw o s ta ra ło się ja k najlepiej pełnić służbę, p rzytaczam list D ow ódcy Samodzielnej G rupy O p e r a c y jn e j' „Śląsk“ P, Gen.
B ortnow skiego do k o m en d a n ta Pogotow ia H arcerzy:
„...H arcerstw o Cieszyńskie stanęło w pełni na s ta nowisku, czy to k ład ą c ofiarę życia jak ś. p. Reger, czy też składając ofiarę ze swej pracy, t a k w czasie p rzy gotow ania do zajęcia Zaolzia, jak i w czasie zajm ow a
nia tego obszaru, jak i później w tru d n y c h chwilach o r ganizacji i zżyw ania się Zaolzia z M acierzą,..“.
Przeżyliśm y podniosłe chwile p rzy łą cz e n ia do naszej C ho
rągwi hufców o d zyskanych ziem. Hufców tych jest 7, a to: Bo- gumin, Cieszyn II, F ry szta t, Ja b ło n k ó w , K arwina, Orłowa i Trzyniec. U roczyste w p row adzenie now ych drużynow ych do p ra c y odbyło się dnia 11 grudnia 1938-go roku w czasie jesien
nej o d p raw y k iero w n ik ó w p r a c y harcerskiej, w której wzięło udział z g ó rą 600 instruktorów .
Stale i system atycznie staraliśm y się o szkolenie k ie r o w ników pracy. W tym ro k u wszyscy drużynow i uzyskali t. zw.
p ró b ę drużynowego. K om enda Chorągwi zorganizow ała szereg k ursów instruktorskich, w k tó ry c h wzięło udział 115 harcerzy.
Skie ro w an o do H a rc ersk ie j Szkoły Instruktorskiej w G órkach Wielkich, k t ó r a jest ośrodkiem szkolenia starszyzny, 45 p o d harcm istrzów, na ku rsy harcm istrzow skie.
Organizacyjnie p r a c a K om endy Chorągwi b y ła podzielo
na n a 11 W ydziałów.
K ierow nicy W ydz ia łów mieli zostaw ioną swobodę w u k ła daniu planów p r a c y i w ysuw aniu inicjatywy. Na zebraniach K om endy Chorągwi i w konferencjach z K om e nda nte m k o o r dynow ano p r a c ę zbiorową.
O bsada W yd z ia łó w p r ze d staw ia ła się w dniu 31 grudnia 1938 r. następująco:
29
Schem at organizacyjny Komendy Chorągwi Harcerzy:
K om e n d a n t Chorągwi — hm. Dr Bielec Józef,
Z astępca K o m e n d a n ta Chorągwi — hm. R aszka Karol, K a p e la n Chorągwi — ks. mgr S k o w ro n e k Jan,
L e k a rz Chorągwi — D r B a ra ń sk i A leksander, H ufcow y ka tow ic ki — phm. T e n d y r a Paweł, Przew . Komisji Dyscypl. — hm. Mgr G rzbiela Jan.
I. Wydz. Ogólno-organizacyjny — kier,: hm. K a r p a ła Julian, R e fe ra ty : ogólny — hm. K a r p a ła Julian,
sta ty s ty c z n y — phm. S a p a Stanisław, p raso w y — phm. M a lc h e r Jerzy, archiw um — phm. S apa Stanisław,
ksią ż e cz e k służbow ych •— ćw. J o ń c a Alojzy, ka n c e la ria — h. o. Czudej Jan,
goniec — wyw. Szw ajkow ski Roman.
II. W ydz. D rużyn Zuchów — kier.: phm, M a re k Alojzy, R e fe ra ty : zast, kier, wydz. — phm. M ikuła Jan,
ref, p r a c y kobiet
w ru ch u zuchowym — dz. R o ste k o w a Irena, III. Wydz. D rużyn H a r c e r z y — kier.: phm. F r y d e l Piotr,
R eferaty: ogólno p rogram ow y — phm. F ry d e l Piotr, za w iąz ków i wizytacji — hm. T o m a n ek Rudolf, drużyn bę d ą cy c h pod
opieką Rodziny Kolej. — h. R. M a rty n ia k Stef.
IV. Wydz. D rużyn S k a u tó w — kier.: hm. S k rz e k Józef, R e fe ra ty : ogólny — W ło d e k Tadeusz,
V. W ydz. Starszego Harc. — kier.: hm. Niederliński Wojciech, Z a s tę p c a — hm. Hnida Alojzy,
R e fe ra ty : organizacyjny — hm. Hnida Alojzy, p rogram ow y — phm. W olny Stanisław, członkowie: — hm. Mgr M a rsz a łe k Leon,
— phm. ks. Mgr J e ż Ignacy,
— phm. M a lc h e r J e rz y ,
VI. W ydział D rużyn W odnych — kier.: phm, M orgała Wład.,
