Kampil Wierchowy w Tatrach

,ZBIGNIEW JANUSZ KOTAN'SKI

Kampil tvierchowy UJ Tatrach

(k.omunikat tymczasowy)

TBESC, Wst<:p - Kamp!l w serl! Komin6w TyIkowych - Kampll w serf! Gfewontli I Czerw~ny,ch Wierch6.w -- Podsumowanle i wnioski -. Llteratura cytowana

WSTE;P

M. Limanowski (5', 1901) odkryl w triash! reglowym 'w Dolinie Ja- 'iVorzynki fonnll MyophoTia costata Zenk .• dzillki czemu wiek wzmianko- wanych warstw m6g1 bye ustaIony jako ret. Natomiast wiek wierchowych

pi~kowc6w kwarcytycznych', lupk6w oraz tzw. wapieni i dolomit6w ko-, m(lrkowych nie zostal jeszcze udokumentowany paleontologicznie, a usta- lony byl jedynie przez analogill do stosunk6w alpejskich oraz na podstawie faktu, ze znajdujll sill' one w apllgu kompleksu W'apieni i dolomit6w z faunll m-odkowo-triasowlI (Gervilia mytiloides, Modiola ty'iqul1tra i Pecien:discites odkryte przezF. Rabowskiego (1931, 11) oraz Dadocrinus gracilis znalezio- flY przez E. Passendorfera (1934, 8). W k(msekwencji jednak granica po- milldzy dolnym a Srodkowym triasem nie byla ustalona.

, W tym stanie rzeczy znalezlenie warstw z Myophoria costata w serii Wl,erchowej jest rzeCZI\ interesujl\ClI. Okazalo sill przy tym, :i:e forma ta wy~

"st/lPuje w warstwach uwazanych dotychczasza srodkowy triaa, co sPowo-

,dowalo· koniecznosc przesunillcia granicy triasu doInego i srodkowego

, znacznie wyZej. Przy bliZszym zajllciu sill kwestilj retu stwierdzono, ze .w sklad tzw. wapieni i dolomit6w kom6rkoWych wchodzi caly szereg nie- .znanych dotychczas waratw, co rozszerza znacznie naaze pogll\dy na sedy":

mentacjll f paleogeografill tego pilltra. Ret (kt6rego synonimem w triaSie alpejskimjest pilltro kampil) jest doskonale zindywiduaiizowany we .:wszystkich 'trzech seriach wierchowych Tatr, a wyr6:i:nienie go pozwo!Ro

• Cyfry IcurSI/IDq w nawiaaach odsylaj_ do spisu'Uteratury na tonen artykulu.

1 Termin "piaskowlec kwarcytyczny"" stosuj-: wedJug zasad zaproponowanycli w' artyJrule ;,0 termlnologit zlep!eflc6w", p PneJl~d Geologlczny, ,1955, z. 12.

66 ZBIGNmW JANUSZ KOTAil'SKI

na wyjasnienie szeregu zawilych Wllzl6w tektonicznych, w kt6rych bu- 'dowie bierze on udzial.

Chcialbym wyrazic na tym miejscu podzillkowanie Profesorowi dr. E.

Passendorferowiza obejscie wraz ze mnll calego szeregu profil6w kampilu oraz za zWr6cenie uwagi, ze znaIezione maize mogll bye formll Myophoria costata. Do wniosk6w tyczllcych sill genezy tzw. wapieni i dolomit6w kom6rkowych doszliSmy wsp61nie z mgr. A.. Nowakowskim. Kolegom J.

Kutkowi, L. Kielczewskiemu, N. Butrymowiczowi i D. OSijukowi, kt6rzy uczestniczyli w pracach terenowych nad kampilem,wyrazam serdectnf podzillkowanie.

KAMPIL W SERIl KOMINOW TYLKOWYCH

Na po.ludniowym zboczu tumi zwanych "Pailienki" (Smytnianskie Tumie), przy drodze na PrzelllCz Iwaniackll ustalony' zostal nastllPujllCY profil, przedstawiony schematycznie na fig. 1. Stwiel'dzamy tam warstwy nastllPujllce:

I.l.upki czenoone z przewaistwieniami piaskowc6w'

Sll to najwyzsze ogniwa werfenskich piaskowcow kwarcytycznych i Iupk6w. Wylaniajll sill one spod pokrywy morenowej po przeciwnej str~

nie znanych odkrywek z tzw. wapieniami i dolomitamikom6rkowymi ·na:

. poludniowym zboczu Panienek. Ich zwillzek z warstwami stropowymi nie jest widoczny z powodu przysypania przei piarg i kamienie strumyka.

n.

Warstwy z serii tzw. wapieni i dolomit6w kom61'kowych

Dotychczas bylo wiadomo, ze ponad serill piaskowc6w kwarcytyc:o- nych, w kt6rych g6rnej CZllsci znajdujll sill coraz liczniejsze warstwy lupkowo-piaszczyste (Iupki czerwone i zielone), spoczywajll wapienie i d~

lomity kom6rkowe. Nazwll sWIl zawdzillczajll onetemu, ze wystElPujll w nich liczne jamki po wyplukanych otoczakach i okruchach wapiennyCh;

(E. Passendorfer, 9). Wedlug Cz. KuZniara (4) procz okruch6w wapiennych znalezc mozna w tej skale r6wniez okruchy dolomit6w, kwarcu i lupk6W:

Uastych. Kom6rkowosc tlumaczy on wt6mym przekrystaIizowaniem zwill.

zanym z dolomityzacjll kalcytu pochodzllcego z rozkruszenia raf koraIo"

. Wych i zachodzllcym przy tym wyplukiwaniem kalcytu, co spowodowac Inialo powstawanie pr6zni. M. Tumau-Morawska (14) ~kalll tll uwa:i:aza brekcjll pochodzenia osadowego ze wzgl"du na to, ze zawiera ona liczn!!' drobne okruchy piaskowc6w i lupk6w werfenskich. Na podstawie tych opis6w i wlasnych, pobie:i:nych zresztll, obserwacji skaly te uznalem za btekcj" sr6dwarstwowll

i

zaliczylein, zgodnie ^Z ostatniin pogllldem

r.

Rac bowskiego (12), do srodkowego triasu (2). .

KAMPU,W1ERCHOWY W TATRACH

.,J aksill okazalo w wyniku szczeg610wych badafl, . kt6i'e' podj ~limny

nad tll serill wraz z mgrem A. Nowakowskim, genezEl tzw. wapieni i dolo~

mit6w kom6rkowych nale±y wyjasniac inaczej, niZ to bylo dot!ld przy~

d':te. Warstw takich (brekcji morskiego pochodzenia) jako odrllbnego po~

ziomu stratygraficznego w og61e nie ma. W poziomie wapieni i dolomit6w kom6rkowych sll natomiast inne warstwy, ·nieznane dotycl!.czas zupelirle lub znane bardzo niedokladnie. SII to:

FIg. 1

Schemaly'czny ptofll kampllu na poiudniowym zbocizu Panlimek

'I - plaskowce kwarcytyezne I lupkl czerwone dolnego werfenu; II - Berla waple- hi I dolomit6w kom6rkowych (kampll doJny): 1 naprzemianlegle warstwy IUPk6w

~onyeh I szaryeh zbltych doiomlt6w, 2 przewarstwlenla szaryeh zbityeh doloml·

.!OW I margti Z6Uych I pop!eiatych ^(3). W g6mej ezo:jei popielaty margiel poel~ty g~.t"

Bloci'! zyl i61tego kaleytu, (brekeja tektonlezna); III - warstwy g6rnego kampUu,:

i

warslwy myopboriowe: naprzemianlegle wa:rstwy i6l10 wietrzel,cych doiomit6""

:.vaphml ezarnyeh ora. ezamych lupk6w bitumlczriych; w g6rnej oz~~ci Iyoh wa~sl~

"R!doczne s, brekcje sr6dwarstwawe; Z doiomlty plytowe z6lio wletrzej,ee; w g6rnel

<:z~ei dolomily groBzkowe;IV - warstwy srodkowo-lriasowe, (anlzyjskie): 1 brek'- ,cjs podstawowa, 2 szare cukrowate dolomity, 3 8zare cukrowate wapienle dolonil.

# = e ,0 warstewkowaniu zlarenkowym, ' ,waplenle cfemnoszare, I robaezkl>~

. lit dolomlt

z

MlIophorla '.onota; b;. zb. brekej. d:>oeza (Plargo":a)

ZBIGNIEW .tANusz KOTAAsitI

1. NaprzemianIegle warstwy lupkow zieIonych i ciemnoszarych zbitych doIomit6w. Dolomity SI4 miejscami silnie SPElkane i przenlknillte Siecill Zylek z61tego grubokrystalicznego kalcytu. SII one bardzo podobne do nlekt6rych wapienl srodkowego triasu. W jednym z poziom6w Vi tych do10mitech praktykant L. Kielczewski znalazl drobny maczek r6z00 wego dolomitu; b/:d!!cy; by~ moze, przekrystallzowanymi szczlltkalIil' gll'now.

. Naprzemianlegle warstwy dolomit6w i lupk6w zielonych nie SI4 do- Jda.dnle widoczne na powierzchni. Powierzchnla zbocza pokryta jest okolo p6lmetrowlI skoruPII brekeji zlozonej z okrucMw tychZe dolonrlt6w i lup- k6V1. sklejonych spoiwem ilasto-kalcytowym Iub kaleytowym. Jest to hajwidoczniej brekcja zboczowa (puirgowa), zlozona z okrucMw miejseo-

~chsklil. Brekcjf1 tEl. znajdowanll w potoku Iub na zboczu, przyjmowano dotyehcZa:s ZjI skalf1 pierwotnll (triasowlll. Dopiero dlugi przekop wyko- nany za pOlnocll knofa odkryl warstwy lupk6w zielonyeh i dolomit6w.

pokryte przez brekcjll zboczowll.

Tak wille jeden z typ6w "wapienl i dolomit6w kom6rkowych" okazal sill wsp6lezesnll lub czwartolZEldowll (przykrycie przez morenll!) brekcjll zbocZOWII (piargowlll. Badanla przeprowadzone w innYCh miejscach Tatr wykazaly, ze sklad okrueMw zalei:ny jest od tego, z jakieh ska! zbudowane

'Sll zboeza, z, kt6rych sypie siEl pia.rg. Tak willC; jeslizbocze sklada sill

,z werfeflskieh piaskowc6w kwarcytycznyeh, w brekcji znaid!! sill oczy- wiScie okl(Uchy tych piaskowc6w (przelElcz Iwanlacka). Jei:eli zbocze zbu- dowane jest z wapienl srodkowo-triasowych (Zar), w brekcji tej znajdll sill okruchy i bIoki wapieni srodkowego triasu. JeSli zb(}Cze tworzll lupkl albu wierchowego, w brekeji bEldziemy mieli okruehytych wlaSnie lup- k6w (MysIenickie Turnle). Niekt6re odmiany tej brekeji SII bardzo podobn~'

do znanych brekcji 0 charakterze martwieowym, zlozonych z okru- cMw rOmyeh skal wierchowyeh w Dolinie Milltusiej i Dolinie Ma- lej Lljki.

2. Nad kompleksem 'lupk6w zielonyeh i dolomit6w pojawiajll sill w dolomiteeh przewarstwienla szarych i z61tych margli. W stropie tej serii leZy warstwa popielatych margli 0 millzszosei 5-6 m. W stanie swiezym sll line dos~ twarde, po zwietrzenlu millkkie, maziste.

SIl

one zazwyciaj prze- Ciilte bardzo gllStll sieeill zylek grubokrystalieznego :i:6ltego kaleytu, zu';' peh1ie podobhego do kalcytu z zyl VI dolomitaeh z seri! dolomit6w i lu!>,- k6w 'zlelonyeh, tak'ze moma je nazwa~ brekejll tektonleznll. Skala takii VI wyniIru wietrzenla steje sill wybitnle porowalll, MUtL zlozonll z kryste~

Ucznego kaleytu. Z tej wlasnle brekeji tektonicznej po zwietrzenia pow- staje najbardziej znany typ "dolomit6w kom6rkowyeh", spotykany pow- szeCbniew dtodze na Prze!Elcz Iwaniackll. W "kom6rkach" tych brekcjl mgr A. Nowakowiiki znajdowal uprzednio szarll, miElkkll Uastll substencj,El

KAMPIL WIERCHOWY' W TATRACH 60

1 podejrzewal, te jest to rezyduum jakiejs nieznanej skaly. Zr6dlem tych okruch6w jest oczywi8ciepopielaty margieI".

Zagadni~niem genezy wapieni i dolomit6w kom6rkowych w Tatrach zamierzamy si«: zajllc razem

z

Mgr. A. Nowakowskim $zczeg610wiej W od"- dzielnym opracowaniu.

m.

^Dolomity Z6lto wietrzejqce, z przewarBtwieniami wapieni bitu-. micznych, lupk6w czamych oraz bTekcji fr6d.waTstwowych

Seria ta dzieli si«: na dwie cz«:sci:

1. WaTBtwy myophoriowe. - Sit to naprzemianlegle warstwy lup- k6w czarnych, czarnych wapieni bitumicznych z pasmowymi strukturami glonowymi typu biohermowego oraz dolomit6w piytowych dobrze uwar- Itwionych. Dolomity majlt na powierzchniach Spltgowych liczne hieroglify . postdepozycyjne. Z warstwami wapieni i !upk6w czarnych zwiltzane 811

typowe brekcje sr6dwarstwowe, zlozone ^Z okruch6w tychze wapieni i !up- k6w oraz z6lto wietrzej!jcych dolomit6w. Wsr6d okruch6w znalazly si~

r6Wniez fragmenty margli popielatych ze stropu serii wapieni i dolomit6w kom6rkowych.

W dolomitach z tej serii zostala znaleziona nieobfita, leez dose do- brze zachowana fauna. Wyst~puje ona lawieowo na powierzchniaeh warstw. Sklada si~ ze slimak6w i malZ6w, wsr6d kt6ryeh dominuje Mypho- Tic costata Zenk. Skorupki ⁰ charakterystyeznym g«:stym, radialnym ze- berkowaniu majll wyraznll are~. S!l to formy ne: og6l male, zbliZone wielkosei!j do formy przedstawionej przez F .. Frecha (1908) na tab!. 34,

11'9.

11. Maj!j one jednak tylny brzeg skorupki zaokr;mlony, co .zbliza je do formy. P .. Assmanna (fide 13, fig. 453. str. 192), od kt6rej SIl jednak znacznie mniejsze. Myophoria cDstata Zenk. jest w faeji wsehodnio-alpej- skiej charakterystyczna dla najwyzszego werfenu (najwyzsze. Campiler Schiehten), gdzie wyst~puje masowo (Myophorien-Schichten). Pojedyneze okazy Wyst«:puj!j jeszcze w najniZszym anizyku (F. Freeh 1908).

Badacze slowaccy, m. in. Miilik i Nemcok (6, 7) u:iywajll w stosunku do g6roego werfenu nazwy "k~mpil" (od "Campiler SchichtE~n") jako sy- nonimu retu. Wydaje si~, ze nazwa ta powinna bye stosowana r6wniez i 'IV Tatrach, 'gdyz wziElta jest z triasu alpejskiego, nie zas - jak ret (Rl>th) - z triasu germanskiego. Z tego tez powodu okreSlenie to u:iywane- jest w niniejszym komunlkacie.Dolna cz~e werfenu w Alpach Wschod- nich nalezy do tzw. Seiser Schichten. Do selsu (r6wniez termin u:i;ywany

",,zleple6oe Z tatrza6sklinl elementan1l krys1alicznyml", oplsane przez F. Ra- bowskiego (11) z g6rnego pletra Dollny Kondratowej, cytowane zaj przez E. Passen~

dorfera (9) I M. Turnau-Morawskq (14) rue wyst.:Pujq, jak ^sl~ okazalo, w pozioinl&

. waplenl I dolon1lt6w kom6rkowych, leez _6d czarnyeh Iupk6w bltumlcznych .. warstwaeh myoph ... lowych. Nle sq to jednak .Iepleilce sedymenfacyjne, leez tek- tonlczne, :dozone z wielklch blok6w (do 1,5 m) granit6w I gnejs6w I zwiqzane ze strefq

'o!lnych zaburzen tektonicznych. .

JO ~IGWIEW J:ANUSZ, KOTAl'i"SKl

przezgeologow slowackich) naleiq wobec tegow Tatrach hlpkiczerwone z piaskowcami oraz piaskowce i zlepience kwarCDWe.

2.G1-uby zesp61 dolomit6w c!emnoszarych, plytowych, z6lto wie:- t,zejllcych, z dD§{~ typowymi dolomitami "grosZkowymi" w stropie (sllto, bye moze, przekrystalizowane struktury glonowe), 9dpowiadajllcych ana- logicznym dolomitom z serli Giewontu, opisanym przeze mnie jui po- przednlo (2).Serla ta lllCZY sill sedymentacyjnie z warStWami myophori(j.o wymi i zawiera r6wniez pozloiny brekcji srodwarstwowych.' MiejscanU wsr6d tych warstw wyst-:pujll rozowe cukrowate dolomity.

IV. Warstwy triasu §rodkowego S!!to:

1. Brekcje podstawowe zlozone ^,Z okruch6wz6lto wietrzejllcych dolomitow i lupk6w zielonych '(z serii wapieni I dolomit6w kom6rkowych).

SII one zupelnie podobne do brekcji opisanych przeze mnie z serli Gi~

wontu jako brekcje kllfowe (2), wyr6Znionych zas ,r6wniez w seril,CzeI"

wonych Wiercn6w. Brekcje te leZlI ostrll granlCllna dolomitach'l$:ampllu, a IIICZII sill sedymentacyjnie z warstwami stropowymi.

2,.' Szare cukrowate dolomity, przechodzllce ku stropowi w

" ' 3. szare cukrowate wapienie dolomityczne 0 warstewkowanlu po-

legajllcym na r6wnoleglym ulozeniu ziarenek dolomitu (warstewkowanle ziarenkowe).

4. Wapienie ciemnoniebieskie, zbite, milldzy innymi robaczkowe (3j, .91 wyzszej cZElsci zawierajllce przewarstwienia dolomit6w plytowych.

Myophoria costata Zenk. okreSla wiek warstw, w ktorych wyst!lpuje, lako g6my kampll lub, jesll zastosujemy podzial alpejski, jako najwy:i:szy werfen (g6rna CZIlSC Campiler Schichten)

*.

Leiqca bezposrednio w spuu warstw myophoriowych serla tzw. wapienl i dolomit6w kom6rkowych odpowiadala by wobec tego prawdopodobnie dolnej CZllsci kampllu. Do!

!omity1ezllce nad warstwami myophoriowymi naleiq jeszcze prawdopo- dobnie do kampllu, choc nie 'jest wy1llczone, ze SII one jui wieku anizyj- skiego. Ze wzglEld6w Jcirtograficznych wygodnie jest granicll pi«:tra

sey-

tyjskiego (werfenu) i anizyjskiego (wirgloru) przeprowadzic w sPIIgu brek"

ji p'odstawowej (klifowej), kt6ra zaznacza bardzo wa:i:ny epizod, wynu- .zenia i zaczyna nowy cykl sedymentacyjny.

KAMPIL W SERII GIEWONTU I CZERWONYCH WIERCHOW

Przewodnia fauna kampilu 'nie zostala dotychczas znaleziona w serli Giewontu'i CzerwonY,ch Wierch6w. Jednak wybitne podobienstwo litol()O

• OdkrYwka wa .. tw myophorloWyth z faun~ znalduje slQ na poludnlowym zboo ,,;zu Ponlenek przy szls)<u' z Dollnki. SmytnieJ .no PrzeIQcz,Iwaniac.kli. przed znanynd odkrywkaml tzw. wopleni I dolomlt6w k0m6rkowych.

KAMPILWIERCBOWY W TATRACH

gfczne tych serii 'pozwala na tymczasowe zaliczenie odpowiednich warstw 40 kampllu, a nawet na wyr6Znienie wszYstkich poziom6w wydzie1onycl!

VI serii Komin6w Tylkowych. .

W smi Giewontu do kampilu zaliczy~ mozna wszystkie warstwj

~jdujllce si~ poniZej poziomu brekcji klifowej, a ponad dolno-werfenski-

in!

piaskowcamikwarcytycznymi I lupkami czerwonyml. . .

~ Warstwy

z

serii wapieni i dolomit6w kom6rkowych w jednostce

~iewontu znane Sll tylkoz kilku punkt6w (przel~cz Mechy pod KOPII Ma"

gury i Dolina Suchej Wody), gdyz w innych miejscach czerwone lupki

~olno-werfenskle sedymentacyjnle lllCZII sill z warstwaml myophoriowymi, Ii:t6re majll tu znacznle wio:kszl! mil\ZSZos~ (60 m w Kalackiej Turni' wobec 12 m.w Panienkach). Warstwy myophoriowe zastllPujll tu praw- dopodobnie czllsc!oWO warstwy

:i: .

serii wapleni.1 dolomlt6w kom6rko- wych. Bezposrednia granica' jest zresZtll £le cidkryta.

Wwarstwach myophorlowych serii Glewontu wa:i:nll rol~grajll

tzw .

wapienle gradowe - silnie bitumiczne, czarne wapienle z krystalicz~

nymi skupieniami blalego dolomitu, bo:dl!cymi by~ moze przekrystalizo~

wanymi szczlltkami glon6w skalotw6rczych. Liczne SI! w tej serii brekcje U'6dwarstwowe,. zaliczone. przeze mnie uprzednio do Srodkowego triasu (2).

Dolomity 2:61to wletrzeji\ce, mi~ innymi groszkowe w serii Gle- liTontu, Sll bardzo typowe i tutaj tez wyr6:i:nlone zostaly najwczesniej (op. clt.).

'. Kampil serii Glewontu ~ledzl~ mo:i:na najleplej na poludniowym zboczu Glewontu, w Kalackiej Turn! oraz na Przel~y Mechy. .

W ^BeTii CZeTWOnych WiercMw warstwy kampilu zachowaly slEl w nielicznych tYlko pimktach, a przewaZnie ulegly wyprasowaniu. Oka- zalo ^sl~ bowiem, :i:e g6rne skrzydlo faldu Czerwonych Wlerch6w przy fal- dowanlu przesuwalo sill po skrzydle dolnym wyprasowujllc go nieraz prawle zupelnie I samo ulegajl!c przy tym potllznym wyclSn1llciom. Z tego powodu warstwy dolnego werfenu (plaskowce kwarcytyczne, zlepience kwarcowe I lupki. czerwone) nie zachowaly sill w :i:adnym miejscunri opszarze Tatr Polskich, a warstwy z serii wapieni I dolomit6w kom6r-

~oWych znane SI! jedynie z kilku miejsc ⁰ bardzo' niepewnej sytuacjl tek"

tonicznej (MySlenickie Turnle i Pieklo w Dolinie Koridratowej) .

. Analiza otoczak6w 1 okruch6w w brekcji klifowej ze sp~ srodko- wego triasu w Organach nad Hall! PIsanl! wykazala, ze warstwy kampilll Winny bye zlozone mllldzy innymi z lupk6w zielonych i czerwonych. . . Dokladniejsze poszukiwanla dowiodly, ze warstwy te 'zachowa:ly si~

w kilku miejscach w do§~ wyra:i:nej pozycji tektonicznej •. Pi~knie 'wy- ksztalcony kampil, nale:i:l\cy

do

g6rnego skrzydla faldu Czetwonycl!

Wierch6w, cillgnie st~ wllSkim pasem ponizej TwardegoUplazi{ nild do-'

'ZBIGNIEW JANUSZlmT~SKI

Unit

Kamienne oraz wyst«:puje w wielu miejacach w Kotle Mulowym,.. milldzy innymi w Kozim Grzybku (grzbiet oddzielajllcy Kociol Mulowy od Lltworowego). Szczeg61nle pi«:kny profil kampUu mozna sledzll: w.zle- bie pod Chudll Turnilj. nad dolin/\ Kamienne.

Pr6cz wapienl bitumlcznych (milldzy. innymi gradowych), lupk6w czamych i dolomit6w z6lto wietrzejllcych oraz brekcji sr6dwarstwowych,

w

serii Czerwonych Wierch6w powaZnll rol«: odgrywajll lupki zielorie t czetwone. Nad warstwami myophoriowynu znajduje si«: gruba seria dCllomit6w 2:61to wietrzejllcych, niekiedy "groszkowych", przykryta przez

.brekcj«: klifoWl\ i zwi~e z nil! warstwy Srodkowego triasu (dolomity

i wapienie cukrowate).

PODSUMOWANIE 1 WN!OSKl

. KampU (ret) z przewodnilj for~ Myophoria costata Zenk., kt6rjr wyr6Zniono w serii Komin6w Tylkowych, zostal takZe wyodr«:bniony, na podstawie analogii litologicznych, w serii Giewootu i Czerwonych Wier~

ch6w, choc na razie nie udokumentowany paleontologicmie.

KampU (= ret = g6my werfen = Campiler Schichten} podzielonD . na kilka zespol6w litologicznych.

i. Seria wapieni idolomit6w kom6rkowych (kampil dolnyj sklada si«: w dolnej cz~ci z naprzemianleglych warstw lupk6w zielonych i sza-' rych dolomit6w, a w g6mej cz«:sci z popielatych margli poprzecinanyc}/

zylami z61tego kalcytu, b«:dI!cych wlaSciwie brekcjll tektonicznll· Inn;t rodzaj ekal, opisywanych dotychczas jako wapienie i dolomity kom6rk~

we, jest to brekcja zboczowa· (piargowa), zlozona z okruch6w skal two- .TZI\cych zbocze i sklejonych spoiwem martwicowym.

2. Kampil g6rny, na kt6ry skladajll si~:'

;I} warstwy myophoriowe - dolomity 2:6lto wietrzejllce z faUD/l, lupki czarne, czerwone i zielone, czame wapienle bitumlczne (niekiedi gradowe) oraz brekcje sr6dwarstwowe;

'b} dolomity z6lto wietrzejllce, niekiedy groszkowe, kt6re lllCZli si«:

sedymentacyjnie z warstwami myophoriowymi; ostTl\ graniclI lezy na nich brekcja klifowa, stanowiljca podstaw«: srodkowego triasu (pi«:tra anizyjskiego).

Wzakreslonych pOwyZej granicach kampil jest najlepiej zindywi- dualizowanym pi«:trem triasu w Ta-trach i moze bye z latwoscill wydzie- lony przy przyszlych pracach kartograficznych.

Z.kltJd Geologll DI/namlcznej .Unl .... lI/telu Wa.sza ... kiel1o

Wa.BZ41.04, .. liatopGdzle 1955 •.

KAMPIL WIERCHOWY W TATRACH

LITERATURA CYTOWANA

1. I!'RECH F. Lethaea lleoillostica, II Tl.: MesozOli:um, 1 Bd.: Trias. Stutqart 1908.

~. KOTAI'tSKI Z. J. Pr6ba genetycznej klasyflkacjl brekcjl na tie badafl wlercho- _go triasu Tatr (Tentative genetical classification of breeclas on lhe bam of studies concernlni the hlgh-Tame Trlas In the Tatra :Mta.) - lIoczn.

P. T. Gee!. (Ano. Soc. Geel. Pol.), t. 24, Nr 1. 1955. .

S. KOTAI'tSKI Z. J. Waplenle robaczkowe 6rodkowego triaBu .erU wlercho_j Tatr (Vermioular limestones from the hlgh-Tatrie Middle Trlassle of the Tatra Mts.). - Acta GeeL Po!. t. V, Nr S. 1955.

•. KuZNIAR CZ. Skaly osadowe tatrzai1skle. - Rozpl". Wydz. Mat.-Przyr. Akad;

Um., t. 13, z. 3. Krak6w 1913. •

5. LIMANOWSKI M. Fatma werfe6ska w Tatrech. 0 wysepkach pratatrzansk:ich. - Kosmos, t. 26. 1901.

8. MISIK MILAN. Geologlcke pomery uzemla medzl .rellavou a SUtnlkom (DI&

geologischen Verhllltnlsse des Gebletes zwlschen Jeltava und Stitnlk). - GeeL Sbornik, r. IV, c. 3-4. 1953. .

7. NEMCOK ARNOLD. Geologlcka stavha: oblastl medzl Rlmavskou BafIou a Sir- kcm (Der geo!oilsche Aufbau des Geblete. zwlschen Rima\"ska Balls: tmd Slrk). - I1bidem, r. IV, c. 3-4, 1953.

8. PASSENDORFER E. Jak powstaly Ta,try. Lw6w 1934.

9. PASSENDORFER E. Trias tatrzaDskl. - GeeL Reg. Polskl, to r, z. 1. Pol. Tow.

GeoL 1951.

10. RABOWSKI F. ^~c1owy przewodnlk wycleczkt Polsklego Towarzystwa Geo.

1oglczn08o w Tatry (Guide partiel de l'excurslon de la Socl~te Geeloglque de Pologne). - Roczn. P. T. Geol. (Ann. Soc. Geel. Pol.), t. 7, 1931.

11. RABOWSKI F. Sprawozdanle z badafl wykonywanych w 1930 r. w Tatrach (Compte rendu des recherches geologlquel effectuees en 1930 dans la Tatra).- Pos. Nauk. P. I. G. (C.-R. Seances Serv. GeoL Pol), Nr 30. 1931.

12. RABOWSKI F. Badanla w grupie KomIn6w Tylkowych, wykonane w r. 1938 (Re- cherobes geologlques de la region de Komlny Tylkowe dans la Tatra, exe- cute.. en 1936). - Blu!. I. G. 88 pt. Zbadail geologlcznych wykonanych w Ta-

·trach, w Pieninach -I na Podhalu· (serle: Recherches geologlques execute..

dans la Tatra, Pienlnes et en Podhale). 1954.'

13. . SCHMIDT M. Die Lebewelt unsert!l' Trias. Oehrlngen 1928.

14. TURNAU-MORAWSKA'M. Uwagi 0 sedymentacjl werfenu talr,ansIdego (Re- marks concerning sedimentation of the' Werfenian b&ds !n Tatro). - Roczn.

P. T. Geol. (Ann. Soc. Geel. Pol.) t. 23. 1955.

CONS,PECTUS

S. 11. KOTAHbC,KH

KAMUHJIbCKHE C.'JOH a aEPXHETATPAHCROP! CEPHH TATP (Pe8IOM9)

a ^QePXHeTIl'I'PIIBCKOA cepm! T,a'1'p' aBropoM IICCJlomOBaH K8.1dIIIIm. (paT) e PYRe-, I.IQII"JIleA IjlopH",A MI/"J>horiis co~tata ^,Zeok." B cep~' KO>IHRbI TblJlbKOBS. ABTOP, oc..'

1I0 .... BalICh aa mmiJlOrHqecKOM' CXOIICTBe; OTlleTHJl CJlOK K8.I4IIHJIl! (Campller ScIilch- ten) ~Oui6;B eepm.rop reooJi'r!, 'iepsoRs, aep:w, HQ ^oau elIl,e OSJIeoHTonorilqetKli lie DOA'lseplKlleHl>l. B ecpuu ROIIH"'" ThlJlblK)B8 K RHlKHeMy K8.MDRJIKi opaullJ\nelKa'r cnoa 'H3 cepe 'TatI i1a3hlBBellbli KaBepS03Bb!X lI3B<icl'llllKOS S i\onoilllros. nOpOlIhl UTH ne npei\cTaBJlHKiT Cl)(\(>1! oTi\enbHoro il'rpaTurpai!wqecaoro ropa30H'l'8, ^{HO OBB} lIIIJllifu..'

CR ~lipo~6M 'npoItPcca BbtBeTpJiBaHHH 3eneHbIX ^cna~eB; )lonOanrroa B' ne~enb~'

'cephlll'MepreJleit'It B&PXH"My KalmRJllO iIpaullJ\llOlKll'l' 'MII0<!>0paesbie 'eJloHe, PYROS:>- J\lllIIeA 4myaol! a JlOJlOIIR:ihJ; ·xapaKTepH3YIOII\HecR BCJleiieTaae IlPO'\ecea 'ShlBerpHaa-'

Hru! ^o'lK"..JIloA OKjiaCKOA. B K~BiIe ^{'KaMllIImi, 'werBlOT} KJIlIcpOBhle (ill ... ' HoTollhle

JlSR~ 683110011 &mI3R/lcxOro .apy'ca..^o,

AcrA GEOLOGICA pOLmitcA, VOL. ,--

Z. J. KOTA~SKI

HIGH-TATRIC CAMPILIAN IN THE TATRA :M'nS:

ABSTRACT: In the Komlny Tylkowe:j/tOup 'ociI. the ·hllh-Tatrlc series of the Tatr.

Mill. S!ll'tr"'i;.u(Poland) ,~logk:dal a.~m the writer ha. discovered thus far unlmown Campilian (lUIt) slrata. .. blages. have l;>een .dlfte. renli~le.dr. na"'1 eq .. \'!y.er1t/iB. .O.f .,,c~.". ~. _ Ia~,:"_"

limestones. W.pP!'1': (laIllPIJiO!1). c6iitat,V ~!C.; and'I · ....olmm tea (Lower Camplllan}, MI/OP/IOtiG ayeJ;B .. ,In s1h .. les~ tile:. Gj~~tbltuinlnoils·:l!.fld · limestones:.c_Oll.··· .-W.lercby.·JI!!l"~" ;B~~!:Jgraph~ and . lntra!orinatlonaJ;'!" ·MII<lP'OUTM>. ' . breeeias cQI'tmILwlth.·slmlll!l" lithoJogy on 'palaeontologlcal "~s, ~lso.be .. eri. ·!lis:cov~r~ evlderice. w.t>lah I. not.. 8S yet. based.

G/Itl'liIIll9n :(lUIt},tleda: with oMlI<lPIJona :costata; Zenk.as in4ez:t06sl);:1h",··-tar:

11"!".'l'~:.troo.>-~ eub~T~.series

<>nl

Y' he"" __ .j>e<m:d.isc!JVered ·in the.l!lP-;

~:~,,","'i:<J!: ~ KOIlliny:Ty»<ewe

lP<!8l<&

On··the lIl'lUo.d <>llJ!PoWcal.~

tpll.~U." ^{, ,} .. , ... \ - ^.h ... ,aIBo bean ' -""",rded ^{-" .} . m·the ...G I _ . - " - ' ~ .. ^"C_^. . -;W~~. -.

\'I;!'\!)"'''~~tbus for .. - ..... ~.evideoce.

~l1e }:amp,1Jl8D (= flOP .. "':· _Uwe.-:~erf~n ,"C CamPU~,f!chleh;ea)· ~~\a;.~:b

the Komi.ny Tylkowe series (panienkl MI.) ha,,-beend~· ... p,Jl';to· :sev,eral:lltlio-, 10000cal horizons:

1) The lower parts of.lhe .. cellular" limestone and dolomila sedes (the Lower Camplli"") "re comlP'l6ed . of beds 0If green _ ... ·lI1tematlDg V1111tb tb.- of grey dolomil1le, the - . r par1i, - of aoily imiIls _{~ by veins of yel!ow oaIlctte, ;!l}

. l'<!ality a ·ieclonlc breccla. TaiuI breccias compOsed of ·rock fragments building up Ibe slope and cemented with ,,!,ldtiC

matrix

ronstltlJ!e """ther

groqp

of rocIks thus far reterred to "celluaar" Hmestonea and doiOlnltea.. _These have up to now heen considered as Trtasslc breccias of marine origin (4, 9, 14, 2).

2) The Upper Campillan composed of a) MIIOPooriabeds and b) yellow wetlther- lng dolomites.

a) the Mllophorla beds oonslst ot yellow weathering !osslliferous dolomites, black, red and green shal,,", bituminous limestone. and Inlraformatlonal brecci ...

These layers have yielded a fauna of Mllophoria·oo.tata Zenk., and Index form ot the higher CanJiPiiliam Scb4chten In the Alps, oocUl1't'img here sur.ticlsl1y, In Ihln ~

b) Yellow ~ dnlooUtes ~ JnI.o MlI<>phoria beds. 'l1hey are capped

CONSPECTUS

by sharply demarmted ^diJf:! Itmeoda fonndlll8 ^{the baBe} at. _ ^{MIld ... ~ (Ani-}

Ilan Ftoge).

W1thln these l.!mits the ^{~ is} the most dlstinct stage at. 1!b.e 'l'11IIIssilc In the Tatra Mt •. , and ohould ^{prove ~eadIJy} reoogndaabIoe in :tbe OQW'SI! at. tuIure map- ping work.

Laboralortl of Dt/Mmlc Geclf>I1II Uni'Ver,itu of Warsaw WarsZ4wa, No"ember 1955

EXPLANATlON OF THE FlGURE FIe 1 (P. 67 at. 12Ie FbIiIIh /ut)

Sketch section of the Campllian from the .outbem elope at. the Panlenk:l Mt.

I - Qu2rlzite ^eandsrone and Lower Werfootan red sbales; II - Low ... CampWlon serf .. of "cellu1ar" limestones and dolomite.; 1 green ohales altematinC with tho.e

at. grey compact ddomLtes, 2 grey ^000l(J0Ct doJ!lI1lIIleI IofetbeddJng w:iIoh yellow _ ashy marls; In the upper part the ashy marls are closely Intersected ^by veins of yel- low ""Ictt. (tecboinilK: breroia); m - Upper Campil!ban _ : 1 MlIophmia beds:

beds at. yellow wmtherfnr dol<JmUoes a11ema1ilofl ... ^fIh·1bo8e at. bladIt

lfrn_

^and

bituminous shales; Intraformatfonal breecia. visible In the upper pOrtion; 2 yellow weathering laminated dolomite. wit pea-like dGlomite. In the tGp portIGn; IV - Mid- dle Trioao8ic (Ani&lan) _ : 1 basal hrecda, 2 grey """cboaroldal doloomtbes, 3 grey .accharGldal dol<llllltlc limesrone. with granular laml:natiGn.4 dark erey and vermi- cular limestones

M dolomite w4Ul MlIophorfa CGBttIta; br. zb. taNs. 1lIre<da.