79
! "#$%&'# ! (% ! )*$+,#)
Różnie o nich mówią. Jedni chwalą za zapał, podziwiają za wytrwałość
i konsekwencję w dążeniu do celu, drudzy – traktują z przymrużeniem
oka, uszczypliwie nazywając „ekspertami od wszystkiego”. Nie ma
ich wielu, a są widoczni wszędzie, gdzie tylko mówi się o Zagłębiu
Dąbrowskim. Nie do końca wiadomo, w czym zawiera się ich fenomen.
Ale to, że członkowie Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego nim są, nie
ulega najmniejszej wątpliwości.
Jest ich około czterdziestu, w większości studentów lub absolwentów wyższych uczelni. Jak sami o sobie mówią, łączy ich nie tylko miłość do Zagłębia Dąbrowskiego, ale również potrzeba kultywowania historii i tożsamości regionu. Zaangażowanie przekłada się na szereg inicjatyw społecznych, sportowych i kulturalnych, mających służyć nie tylko rozwojowi regionu, ale przede wszystkim budowaniu społeczeństwa obywatelskiego.
Cudze chwalicie, swego nie znacie
Błędów. Rozpoczyna się sobotnia piesza wycieczka. Cel: dojście do Sławkowa.
W trakcie marszu wycieczkowicze zwiedzą kościół w Błędowie, zabytkowy młyn w Okradzionowie, a także rynek i karczmę „Austeria” w Sławkowie. Trasa przebiega wzdłuż malowniczej ścieżki przyrodniczo-krajobrazowej po rozlewiskach Białej Przemszy. Innym razem uczestnicy zwiedzą zagłębiowskie perełki architektury – Pałac Dietla czy Cerkiew św. Wiary, Nadziei i Miłości, o której można się będzie dowiedzieć wielu ciekawostek, jak choćby takiej, że powstała ona m.in. ze składek łódzkich przedsiębiorców – głównie ewangelików i Żydów, którym zależało na dobrych układach z rosyjską władzą.
Były to tylko jedne z wielu wycieczek organizowanych przez FdZD we współpracy z sosnowieckim oddziałem PTTK. Wycieczek, mających pokazać mieszkańcom piękno regionu, w którym mieszkają. - Często jest tak, że ludzie po prostu nie wiedzą, że w Zagłębiu Dąbrowskim jest masa interesujących, lokalnych atrakcji. Stowarzyszenie od dłuższego czasu stara się takie miejsca promować i pokazywać. Dlatego teraz organizujemy różne wycieczki, aby każdy mógł wybrać coś dla siebie – zachęcał podczas jednej z nich Dariusz Jurek, prezes FdZD.
80
Na daleką Syberię
Działalność przedstawicieli forum nie ogranicza się jednak tylko do własnego podwórka. Doskonałym dowodem na to było wsparcie „Ekspedycji Syberia Mongolia 2009”, której celem oprócz poznania i udokumentowania mało znanych obszarów Azji było także odwiedzenie wsi Wierszyna. To miejsce jest wyjątkowe, ponieważ prawie wszyscy mieszkańcy posługują się tam językiem polskim. Są to potomkowie osób, które w 1910 roku, m.in. z Zagłębia Dąbrowskiego, wyemigrowały do Rosji. Działa tam szkoła, w której zajęcia prowadzone są w naszym ojczystym języku. -Planowana wyprawa, oprócz wspaniałych walorów podróżniczych, będzie doskonałą okazją do przypomnienia fascynującej, ale jednocześnie mało znanej historii, związanej z migracją Zagłębiaków w rejony Syberii – przekonywali członkowie FdZD. -Odwiedziliśmy wiele urzędów i instytucji, które ofiarowały nam mnóstwo materiałów i publikacji na temat naszego regionu. Uczestnicy wyprawy przekażą je mieszkańcom Wierszyny – mówił Dariusz Jurek.
Postawa społeczników zmobilizowała władze Sosnowca. Uczestnicy wyprawy zabrali bowiem ze sobą m.in. życzenia od prezydenta Kazimierza Górskiego. - Jesteśmy przekonani, że Polacy chętnie zapoznają się z listem oraz publikacjami na temat naszego miasta. Każdy chciałby poznać swoją historię, więc liczymy, że książki i drobne upominki pozwolą mieszkańcom Wierszyny na pogłębienie wiedzy o dzisiejszym Zagłębiu – twierdzono w sosnowieckim magistracie.
Film prawdę ci powie
Polscy oficerowie biorący udział w powstaniu styczniowym przekazują broń okolicznemu chłopstwu – tak wygląda jedna ze scen filmu dokumentalnego, powstającego przy udziale członków FdZD. Pierwsze ujęcia są już za nami. - Musimy się spieszyć, żeby wykorzystać zimową aurę do nakręcenia scen z powstania. Innej okazji nie będzie, bowiem gotowy film planujemy pokazać jesienią – mówi Piotr Bielecki. On i jego koledzy, poprzebierani w oryginalne stroje z tego okresu i wyposażeni w muzealną broń, sami występują. Jak twierdzą, jest to nie tylko spełnienie aktorskich marzeń, ale przede wszystkim realizacja historycznych zainteresowań.
Według pomysłodawców, film ma stanowić wartościowe narzędzie w rękach nauczycieli, które pomoże im wypełnić regionalną lukę w edukacji młodych ludzi. Ma być atrakcyjnym, a zarazem prostym i skondensowanym przekazem, by podstawowe fakty z historii Zagłębia były znane lokalnej młodzieży.
Stało się to niezbędne po tym, jak ukazały się wyniki badań na temat wiedzy uczniów o Zagłębiu, przeprowadzonych przez stowarzyszenie. Wyniki te wzbudziły niepokój nauczycieli, regionalistów i naukowców. Trudno jednak żeby było inaczej, skoro są tacy, którzy uważają, że inicjatorem budowy zamku w Będzinie był Jan III Sobieski, a Zagłębie Dąbrowskie leżało w granicach zaboru pruskiego i austriackiego. Być może tego typu produkcja okaże się skuteczną alternatywą dla niepopularnych już dzisiaj opasłych książek.
Arkadiusz Kaczor
81 Przedstawiciele FdZD ciągle czekają jednak na pieniądze w ramach programu
„Patriotyzm jutra”, dzięki którym pomysł ma być sfinansowany. Wniosek stowarzyszenia jest jednym z ponad pół tysiąca innych, które spełniły wymogi formalne stawiane przez Muzeum Historii Polski przy Ministerstwie Kultury. - Według wstępnych kalkulacji wystarczy nam około 18 tys. złotych. Zapewne po drodze nastąpi szereg nieprzewidzianych wydarzeń, ale jesteśmy dobrej myśli, że wszystko odbędzie się bez szkody dla przedsięwzięcia – twierdzi Bielecki.
Bo Zagłębie to nie paczka chipsów…
Dzięki członkom FdZD nazwa regionu jest w ostatnim czasie odmieniana przez wszystkie możliwe przypadki. Wszystko to przeciwko „słońcom Silesii” i słabym zagłębiowskim elitom, które wydatnie przyczyniają się do procesu marginalizacji regionu.
Słabość ta jest na tyle duża, że Zagłębie nieraz stawało się przedmiotem żartów i kpin sąsiadów zza Brynicy. Ktoś musiał w końcu głośno powiedzieć, że nie jesteśmy już
„matecznikiem komunizmu”, i że warto czasami otworzyć oczy, jadąc pociągiem pomiędzy Myszkowem a Szopienicami.
Stąd kiedy w zaciszu politycznych gabinetów trwały ustalenia co do kształtu mającej powstać metropolii, w skład której weszłyby miasta Górnego Śląska i Zagłębia, ludzie związani z FdZD zabierali głos w każdej dyskusji na ten temat. Kiedy zagłębiowscy politycy nie czuli się marginalizowani, członkowie stowarzyszenia wyszli do ludzi na ulicę i pytali nie tylko o ideę tworzenia metropolii, ale chcieli posłuchać mieszkańców regionu jak powinna się ona nazywać. Bo właśnie kwestia nazwy budziła największe kontrowersje.
Nie wszystkim przypadła bowiem do gustu nazwa „Silesia”.
- Po głośnej debacie z władzami samorządowymi i parlamentarzystami, która odbyła się w Wyższej Szkole Humanitas w Sosnowcu, wiemy już, co na temat metropolii myślą politycy. Znamy też zdania publicystów i naukowców, którzy dość często wypowiadają się na temat związku miast w mediach. Ale tak naprawdę nikt do tej pory nie wpadł na to, by poznać zdanie najbardziej zainteresowanych sprawą – mieszkańców. Stąd nasza inicjatywa – tłumaczył dziennikarzom ideę ulicznej akcji Piotr Bielecki.
Badania potwierdziły panujące nastroje wśród mieszkańców, którzy nie boją się samej metropolii, ale głośno domagają zagłębiowskich pierwiastków w jej nazwie.
Przyszłość to „oni”?
- W ciągu ostatnich dwóch, trzech lat podjęto więcej inicjatyw na rzecz kultywowania zagłębiowskiej lokalności i umacniania tożsamości regionu niż na przestrzeni całej minionej dekady! Dowodzi tego np. rozwój sektora organizacji pozarządowych, w tym zwłaszcza organizacji uznających za priorytet kultywowanie zagłębiowskiego lokalizmu – mówił dr Michał Kaczmarczyk z Wyższej Szkoły Humanitas podczas konferencji
„Wymiary tożsamości zagłębiowskiej”, która odbyła się w gmachu WSH.
Z miłosci do Zagłębia
82
Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego jako organizacja doskonale wpisuje się w sens tej wypowiedzi. Można zakładać, że dopóki stowarzyszenie działa – i to działa tak prężnie – region będzie miał się dobrze. Przynajmniej pod względem funkcjonowania w świadomości mieszkańców. Bo gdy tylko gdzieś będzie się mówić o Zagłębiu – nieważne, czy dobrze, czy źle – ono tam będzie.
Arkadiusz Kaczor
Arkadiusz Kaczor
