Václav Mandák
Sytuacja podejrzanego i obrońcy w
postępowaniu przygotowawczym
według prawa czechosłowackiego :
(uwagi do noweli czechosłowackiego
kodeksu postępowania karnego)
Palestra 9/11(95), 66-76
66 V d c l a t t M a n d d k Nr 11 (95>
Skoro istniejące ustaw odaw stw o nie stw arza żadnej innej możliwości realizacji podstawowej zasady polityki penitencjarnej, że k ara grzywny m a stanowić do legliwość n atu ry ekonomicznej, to należy skorzystać z jedynej drogi, jak a istnieje. Pozorna antynom ia przepisów praw a powołanych w tym samym w yroku w ydaje się m niejszym złem niż nierealność i nielogiczność sentencji wyroku.
Ryzykuję tw ierdzenie, że dotychczasowa p rak ty k a jest wręcz szkodliwa z punktu widzenia ta k polityki penitencjarnej, jak i interesów S k arb u Państw a i powinna ona ulec jak najszybciej zm ianie chociażby przez postaw ienie przez któryś ze składów sądzących pytania praw nego w tym przedmiocie.
VACLAV MANDAK
Sytuacja podejrzanego i obrońcy w postępowaniu
przygotowawczym według prawa czechosłowackiego
(Uwagi do noweli czechosłowackiego kodeksu postępowania karnego)
(przekład z jęz. słowackiego)
W tym czasie, kiedy w Polsce trw ają prace nad nowym kodeksem postępowania karnego, Zgromadzenie Narodowe CSRS uchw aliło w 1965 r. ustaw ę o zm ianie kodeksu postępow ania karnego z 1961 r. (ustawa poz. 141/1961 Zbioru U staw
CSRS).
Podstaw ow a część noweli (ustaw a poz. 57/1965 Zbioru z dnia 17 czerwca 1965 r.) dotyczy postępow ania przygotowawczego. Jej charakterystycznym rysem jest dą żenie do pogłębienia praw podejrzanego i obrońcy w toku śledztwa. Z punktu widzenia obrony dom inującym postanowieniem tej noweli jest u p r a w n i e n i e o b r o ń c y d o u c z e s t n i c z e n i a — o d c h w i l i p r z e d s t a w i e n i a z a r z u t ó w — w e w s z y s t k i c h w z a s a d z i e c z y n n o ś c i a c h ś l e d c z y c h bez względu na ich charakter oraz bez względu na to, w której fazie śledztwa czynności .te są prowadzone.
Celem niniejszego arty k u łu jest podanie polskiemu czytelnikowi ogólnych in form acji o sytuacji obrońcy i podejrzanego w postępow aniu przygotowawczym w świetle noweli oraz o sposobie pracy adw okatów czechosłowackich w tym postępow aniu w zakresie udzielanej przez nich pomocy praw nej.
i
Aż do roku 1950 obowiązywały na terenie Czechosłowacji normy procesowe z ubiegłego stulecia. W Czechach i na M orawach był to austriacki kodeks postę powania karnego z roku 1873, a w Słowacji węgierski kodeks postępowania k a r nego z roku 1896, obydwa z licznymi zm ianam i i uzupełnieniami.
Nr 11 (95) S y t u a c ja o b ro ń c y w p o stę p , p r z y g o t. w g p ra w a cze ch o sł. 67
Pierw szym jednolitym dla całego terenu państw a aktem procesowym był k o- d e k s p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o z r o k u 1 9 5 0 (ustawa poz. 87/19Ó0 Zb.). Jego słabą stroną okazało się w krótce ram owe tylko i niedostateczne uregu lowanie postępow ania przygotowawczego. W kodeksie tym nie było instytucji przedstaw ienia zarzutów ani zaznajom ienia z w ynikam i śledztwa. Nie było też żadnego środka procesowego um ożliwiającego sądowi badanie — jeszcze przed główną rozpraw ą — zasadności oskarżenia. Obrońca i podejrzany mieli w praw dzie już w 'toku śledztwa praw o wglądu do akt za zgodą prokuratora, jednakże do realizacji tego upraw nienia w panującej podówczas atm osferze praktycznie nie dochodziło. B raki te umożliwiały naruszanie praworządności, zwłaszcza przez orga ny śledcze. Prow adziło to — obok przeceniania znaczenia protokołów adm inistra cyjnych przez sądy — do ograniczenia obrony i do w ydaw ania niepraw orządnych orzeczeń.
Doniosłe zm iany nastąpiły w roku 1956, kiedy zostało ujaw nione — i zarazem napiętnow ane przez organy p arty jn e i państw ow e — naruszanie praw orządności socjalistycznej w dziedzinie w ym iaru sprawiedliwości. Uwzględniając w ysunięte wówczas postulaty n a ogólnokrajowej konferencji KPCz, wydano n o w y k o d e k s p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o (ustawa poz. 64/1956 Zb.). U staw a ta wyłączyła organy operatyw ne ze śledztwa. Śledztwo mogli w zasadzie prowadzić tylko funkcjonariusze śledczy p ro k u ratu ry oraz M inisterstw a Spraw W ewnętrznych. Zo stały też znacznie pogłębione praw a podejrzanego w toku ś'edztw a. W prowadzono więc ob’igatoryjne przedstaw ienie zarzutów w form ie postanowienia (można je było skarżyć), aby podejrzany już od samego początku postępowania wiedział dokładnie, za ja k i czyn ;e t ścigany i jakie przestępstw o m u się zarzuca, oraz aby stosownie do tego mćgł przygotować swą obronę. W prowadzono dalej obowiązek zaznajom ienia podejrzanego z wynikam i śledztwa oraz przyznano praw o jemu i jego obrońcy do zgłaszania wniosków o uzupełnienie m ateriałów śledztw a i do ustosunkow ania się do nich z p unktu w idzenia faktycznego i prawnego. Jednakże prawo uczestniczenia w czynnościach śledczych, choćby w ograniczonym za kresie, nie było jeszcze w tedy przyznane.
K o d e k s p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o z r o k u 1 9 6 1 1 (ustawa poz. 141/1961 Zb.) — w brzm ieniu noweli — jest nadal podstawowym przepisem p ro cesowym czechosłowackiego postępowania karnego. Według stanu obowiązującego p r z e d now elizacją można z punktu widzenia zagadnień obrony scharakteryzow ać najkrócej postępowania przygotowawcze w sposób następujący:
Jedyną form ą w yjaśniania okoliczności przestępstw jest śledztwo, które prow adzą funkcjonariusze śledczy p ro k u ratu ry i M inisterstw a Spraw W ewnętrznych. Nadzór nad śledztwem należy do prokuratora, który jest wyłącznie upraw niony do w yda w ania w toku postępow ania przygotowawczego decyzji m erytorycznych (tj. prócz wniesienia ak tu oskarżenia także do um orzenia lub zawieszenia postępowania oraz do przekazania spraw y innem u organowi). Na tak ą decyzję oraz na każde inne postanowienie funkcjonariusza śledczego przysługuje podejrzanem u praw o skargi. Dotychczasowe praw o podejrzanego i obrońcy do udziału w zaznajom ieniu z w ynikam i śledztwa zostało rozszerzone o tyle, że stworzono możliwość uczestni
* F o tr z e b a n o w e g o u r e g u lo w a n ia p o s tę p o w a n ia k a r n e g o w n ie z w y k le k r ó t k im c z a sie b y ła u m o ty w o w a n a — j a k s tw ie rd z a u z a s a d n ie n ie p r o j e k t u k o d e k s u p o s tę p o w a n ia k a r n e g o — d ą ż e n ie m d o p o g łę b ie n ia d e m o k r a c ji s o c ja lis ty c z n e j w z a k r e s ie s ą d o w n ic tw a k a r n e g o . W u z a s a d n ie n iu ty m p o d n ie s io n o te ż , że o s ią g n ię ty s to p ie ń ro z w o ju s p o łe c z e ń stw a u m o ż liw ia d a lsz e o p r a c o w a n ie i p o g łę b ie n ie p o stę p o w y c h z a sa d z a w a r ty c h w d o ty c h c z a s o w y m k o d e k s ie p o s tę p o w a n ia k a rn e g o .
68 V d c l a v M a n d a k Nr 11 (95)
czenia obrońcy — za zgodą funkcjonariusza śledczego — w czynnościach śled czych podjętych na wniosek obrony dla uzupełnienia m ateriałów śledztwa po za znajom ieniu podejrzanego z w ynikam i śledztwa. Ponadto obrońca osoby nieletniej i osoby upośledzonej fizycznie lub umysłowo ,może być obecny — już od chwili przedstaw ienia zarzutów — przy przesłuchiw aniu podejrzanego. W spraw ach takich podejrzanych obrońca może być obecny również przy czynnościach niepow tarzal nych, a za zgodą funkcjonariusza śledczego może on także brać udział w innych czynnościach. Kodeks postępow ania karnego, oprócz upraw nień obrońców, określa także wyraźnie ich obowiązki, do których w dziedzinie postępowania przygoto wawczego należy w szczególności obowiązek zgłoszenia — już przy zapoznawaniu z w ynikam i śledztwa — takich wniosków o uzupełnienie śledztwa, jakie uw ażają za potrzebne.
Z tego krótkiego przeglądu w ynika, że o d r o k u 1 9 5 6 n a s t ę p u j e w C S R S s t o p n i o w o p r o c e s p o g ł ę b i a n i a p r a w o b r o n y z g o d n i e z d ą ż e n i e m d o t e g o , b y m a t e r i a ł y ś l e d z t w a d o s t a r c z a ł y w m i a r ę m o ż n o ś c i k o m p l e k s o w y c h i o b i e k t y w n y c h p o d s t a w d o p o s t ę p o w a n i a s ą d o w e g o o r a z b y ż a d e n o b y w a t e l n i e z o s ł a ł p o s t a w i o n y p r z e d s ą d b e z z a s a d n i e . Po stępowanie przygotowawcze traci w ten sposób stopniowo charakter, który przez długi okres był dla niego właściwy, mianowicie charakter jednostronnej dzia łalności śledczej lub dochodzeniowej, której podejrzany był przew ażnie tylko obiektem. Już według stanu obowiązującego przed nowelizacją podejrzany m iał — choć na razie w ograniczonym zakresie i tylko za pośrednictw em obrońcy — roz szerzoną w istotny sposób możliwość w spółdziałania przy w yjaśnianiu sprawy w toku śledztwa, tj. w tym stadium , które poprzednio było przed obroną całko w icie zam knięte.
i i
Ostatnio wprowadzone zm iany do kodeksu postępow ania karnego nie są izolowa nym aktem ustawodawczym, nowela bowiem stanow i zaledwie część całego kom pleksu uchwalonych ustaw . Na tej sam ej sesji Zgromadzenie Narodowe rozpa trzyło także projekt noweli do kodeksu karnego, a ponadto ustaw ę regulującą ściganie przew inień i w ykroczeń osób dopuszczających się pow tórnie zakłócenia porządku, stosowania przemocy i pasożytnictwa, dalej — ustaw ę o wykonywaniu k a ry pozbawienia wolności, ustaw ę o prokuraturze oraz ustaw ę o Korpusie Bez pieczeństw a Narodowego. W ydanie wszystkich tych ustaw jest w yrazem dążeń do dalszego wzmocnienia w alki z przestępczością i osiągnięcia lepszych wyników. Jednocześnie m ają one zapewnić pogłębienie gw arancji ustalenia praw dy obiek tyw nej oraz ścisłego przestrzegania praw orządności socjalistycznej.
Nowela do kodeksu postępow ania karnego realizuję jedną z najw ażniejszych czę ści podjętych środków. W uzasadnieniu projektu noweli podkreśla się między in nymi, że p r o j e k t o w a n e z m i a n y — o p r ó c z d a l s z e g o w z m o c n i e n i a i o s i ą g n i ę c i a b a r d z i e j s k u t e c z n y c h w y n i k ó w w a l k i z p r z e s t ę p c z o ś c i ą — m a j ą r ó w n i e ż n a c e l u z a p o b i e ż e n i e n i e z g o d n y m z p r a w e m d z i a ł a n i o m s ą d u , p r o k u r a t u r y i o r g a n ó w b e z p i e c z e ń s t w a n a r o d o w e g o .
Poza istotnym i zm ianam i w postępowaniu przygotowawczym, dalsze zmiany wprowadzone przez nowelę m ają ch arak ter zmian drobniejszych o mniejszym — z p unktu widzenia procesowego — znaczeniu. Tak np. rozszerzony został krąg organizacji społecznych m ających prawo w ysyłania obrońcy lub oskarżyciela
N r 11 (95) S y t u a c ja o b ro ń c y w postąp, p r z y g o t. w g pratoa cze ch o sl. 69
społecznego na rozpraw ę główną oraz udzielania poręczenia za popraw ę oskarżo nego. U stalone zostały również na nowych zasadach — szerzej niż dotychczas — w arunki, ze względu na które sąd może zwrócić spraw ę prokuratorow i do uzupeł nienia śledztwa. W związku z uchw aloną jednocześnie ustaw ą o wykonyw aniu kary pozbawienia wolności nastąpiły także zm iany w postępow aniu wykonawczym 2. Pozostałe zaś zm iany m ają charakter przeważnie tylko redakcyjny lub legislacyj- no-techniczny.
Postępow anie przygotowawcze zostało uregulow ane od podstaw na nowo. Cała część druga kodeksu postępowania karnego, dotycząca postępowania przygoto wawczego, została zastąpiona przepisam i o zupełnie nowym brzm ieniu (23 p a ra grafy, stosunkowo obszerne).
Zasadniczą zm ianą jest w prowadzenie dwóch rodzajów postępow ania przygoto wawczego, tj. śledztw a i dochodzenia, zam iast dotychczasowego jednolitego (śledz twa).
Ś l e d z t w o zostaje utrzym ane jako form a w yjaśniania okoliczności pow ażniej szych czynów przestępnych albo takich przestępstw , których okoliczności są za zwyczaj trudniejsze do ustalenia lub w ym agają większego w kładu pracy fachowej. Prow adzenie śledztw a powierzone zostaje funkcjonariuszom śledczym organów bezpieczeństwa państwowego i bezpieczeństwa publicznego oraz p rokuratury. Do objęcia stanow iska funkcjonariusza śledczego konieczne jest ukończone w ykształ cenie prawnicze.
Jako nową form ę postępowania wprowadzono d o c h o d z e n i e . Prow adzi się je tylko w zakresie przestępstw taksatyw nie w ustaw ie wyliczonych (chodzi o 32 rodzaje prźestępstw). Jednakże naw et w w ypadku tych przestępstw prow adzi się śledztwo, jeżeli podejrzany nie pozostaje n a wolności albo jeżeli chodzi o postę powanie przeciw nieletniem u, osobie zbiegłej, osobie upośledzonej fizycznie lub umysłowo, bądź też w innych w ypadkach, jeśli tak postanowi prokurator, m ając na względzie w szczególności złożoność danego w ypadku pod względem faktycz nym lub praw nym . Dochodzenie prow adzą organy dochodzeniowe, którym i są przede wszystkim funkcjonariusze wykonawczy K orpusu Bezpieczeństwa Narodo wego, działający w obwodowych oddziałach bezpieczeństwa publicznego na terenie powiatów. Główną treścią działalności tych funkcjonariuszy jest poza tym czuwanie nad ochroną porządku publicznego.
Dotychczas m erytoryczne decyzje w postępowaniu przygotowawczym (wniesienie ak tu oskarżenia, um orzenie i zawieszenie postępowania, przekazanie spraw y in nem u organowi) mógł podejmować tylko prokurator. Obecnie — z w yjątkiem wniesienia aktu oskarżenia — decyzje te podejm ują również funkcjonariusze śled czy i organy dochodzeniowe. Prokuratorow i pozostawiono w takich w ypadkach praw o kontroli tych decyzji. W interesie jednak pewności porządku praw nego pro k u rato r może uchylać takie decyzje tylko w ciągu 15 dni od ich doręczenia.
X. O B R O N A W T O K U Ś L E D Z T W A
Dotychczasowe upraw nienia obrony zostały w pełni zachowane, ale ponadto zo stały one rozszerzone w następujących kierunkach:
1) Udział w czynnościach śledczych łącznie z przesłuchaniem podejrzanego za pewniony został — już od chwili przedstaw ienia zarzutów — obrońcy każdego po
2 N o w e la w p ro w a d z a z ró ż n ic o w a n ie w y k o n a n ia k a r y p o z b a w ie n ia w o ln o śc i. K a r a je s t w y k o n y w a n a w tr z e c h g r u p a c h p o p r a w c z o -w y c h o w a w c z y c h . O s k ie ro w a n iu w k o n k r e tn y m w y p a d k u d o o k r e ś lo n e j g r u p y o ra z o p r z e n ie s ie n iu d o in n e j g r u p y w t o k u w y k o n a n ia k a r y o r z e k a są d .
70 V d c l a v M a n d i h Nr 11 (95)*
dejrzanego. Jeśli chodzi o przesłuchania, to obrońcy wolno jest staw iać pytania osobom przesłuchiwanym .
Funkcjonariusz śledc?y może odmówić obrońcy korzystania z tych upraw nień tylko z ważnych powodów, które na wniosek obrońcy p rokurator obowiązany jest niezwłocznie rozważyć. Możliwość ograniczenia udziału obrońcy w czynnościach śledczych nie odnooi się jednak do spraw osób nieletnich oraz osób upośledzo nych fizycznie lub umysłowo: w tych w ypadkach udział obrońcy w czynnościach śledczych został skonstruow any jako praw o płynące bezpośrednio z ustawy. Rów nież nigdy nie można wyłączyć udziału obrońcy w czynnościach uzupełniających, przeprow adzanych po zaznajom ieniu z w ynikam i śledztwa.
Funkcjonariusz śledczy obowiązany jest zawiadomić obrońcę o term inie i miejscu wykonania czynności (z w yjątkiem czynności nie cierpiących zwłoki), jeżeli obroń ca oświadczył mu, że zam ierza w nich uczestniczyć. Obowiązek ten ciąży na fu n k cjonariuszu śledczym także wówczas, gdy zamierza on w w ypadkach przew idzia nych w ustaw ie odmówić obrońcy z ważnych powodów tego udziału, a to dlatego, żeby obrońca mógł w odpowiednim czasie żądać od prok u rato ra skontrolowania zasadności takiej decyzji funkcjonariusza śledczego. Z tekstu ustaw y i z uzasad nienia w ynika, że wyłączenie obrońcy od udziału w czynnościach śledczych może być stosowane tylko zupełnie wyjątkowo.
Podejrzanem u nie przyznano praw a udziału w czynnościach śledczych, jest to więc upraw nienie zastrzeżone w yłącznie na rzecz obrońcy. Również pokrzywdzony ani jego pełnomocnik nie ma p raw a udziału w czynnościach śledczych.
Można powiedzieć, że pod pewnym względem (udział w czynnościach śledczych) przysługują obrońcy w postępowaniu przygotowawczym szersze upraw nienia niż podejrzanem u, aczkolwiek są one pochodne od praw podejrzanego. Podejrzany, k tó ry nie ma obrońcy w czasie śledztwa, może się informować o stanie sprawy tylko przez przeglądanie akt, jeżeli praw o to nie zostanie mu odmówione, co jednak może nastąpić przed zaznajom ieniem z w ynikam i śledztw a „z ważnych powodów”.
Rozszerzona możliwość udziału obrońcy — w edług jego w łasnego uznania — w jakiejkolw iek czynności śledczej jest nowością z punktu widzenia obrony n a j donioślejszą. Przeszkodą w jej szerokim zastosowaniu jest jednak jak dotychczas (a zapew ne i przez dłuższy jeszcze czas) niew ystarczająca liczba adwokatów
2) W związku z rozszerzonym udziałem obrońców w śledztw ie zmieniono też częściowo przepisy o obronie obowiązkowej, ustanaw ianej ze względu na wyso kość zagrożenia k a r ą .4 Dotychczas oskarżony (podejrzany) m usiał mieć obrońcę w spraw ach o przestępstw a zagrożone karą pozbawienia wolności powyżej 5 lat „najpóźniej od chwili przystąpienia po zakończeniu śledztwa do zaznajom ienia po
3 W C z e c h o sło w a c ji, lic z ą c e j b lisk o 14 m ilio n ó w lu d n o ś c i, c z y n n y c h j e s t n ie s p e łn a 80ł a d w o k a tó w , p rz y c z y m o b r o n y k a r n e s ta n o w ią p r z e c ię tn ie w ię c e j n iż tr z e c ią cz ę ść c a łe j d z ia ła ln o ś c i p o r a d n i a d w o k a c k ic h . * W m y śl c z e c h o sło w a c k ie g o k o d e k s u p o s tę p o w a n ia k a r n e g o p o d e jr z a n y m u s i m ie ć o b ro ń c ę Ju ż w s ta d iu m p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o , Je żeli je s t a re s z to w a n y ty m c z a s o w o lu li o d b y w a k a r ę p o z b a w ie n ia w o ln o śc i a lb o z n a jd u je się n a o b s e rw a c ji w z a k ła d z ie le c z n ic z y m w c e lu z b a d a n ia s ta n u je g o p o c z y ta ln o ś c i. F o n a d to o b ro n a j e s t o b o w ią z k o w a , g d y p o d e jr z a n y j e s t n ie le tn i a lb o u b e z w ła s n o w o ln io n y c a łk o w ic ie l u b cz ę śc io w o , d a le j — w p o s tę p o w a n iu p r z e c iw k o z b ie g łe m u , w p o s tę p o w a n iu w s p r a w a c h z a g ro ż o n y c h k a r ą p o z b a w ie n ia w o ln o śc i p o w y ż e j 5 !a t, w p o s tę p o w a n iu o e k s tr a d y c ję , w z a s a d z ie ró w n ie ż w p o s tę p o w a n iu o z a s to s o w a n iu le c z e n ia z a b e z p ie c z a ją c e g o , w re s z c ie w e w s z y s tk ic h w y p a d k a c h , g d y o r g a n y d z ia ł a j ą c e w p o s tę p o w a n iu k a r n y m u w a ż a ją to za n ie z b ę d n e (w sz c z e g ó ln o śc i ze w z g lę d u n a u p o ś le d z e n ie fiz y c z n e lu b u m y s ło w e p o d e jrz a n e g o ).
Nr 11 (95) S y t u a c ja o b r o ń c y w postąp, p rz y g o t. w g p ra w a czec h o sł. 71
dejrzanego z w ynikam i tego śledztw a”. Nowela skreśla cytowane w yrazy; stąd wniosek że konieczność obrony obowiązkowej pow staje już w chwili przedstaw ie nia zarzutów dotyczących takiego przestępstw a. Celem tej zmiany jest m.in. um o żliwienie obrońcy uczestniczenia w czynnościach śledczych już w początkowym stadium śledztwa.
3) Udogodnione zostały w arunki widzenia się obrońcy z podejrzanym osadzo nym w areszcie tym czasow ym .5 Zetknięcie się sam ńa sam było dotychczas moż liw e dopiero od chwili zaznajom ienia z w ynikam i śledztwa. Obecnie podejrzany może się porozumiewać z obrońcą sam na sam już od samego początku tym czaso wego aresztow ania — z w yjątkiem wypadków aresztow ania z obawy przed m a tactw em , w których to w ypadkach do takiego porozum iewania się potrzebna jest zgoda funkcjonariusza śledczego (ale tylko do czasu zaznajom ienia z w ynikam i Śledztwa). Jednakże w razie aresztow ania z obawy przed m atactw em nie można odmówić podejrzanem u rozmowy z obrońcą w obecności organu postępow ania k a r nego przed zaznajom ieniem z w ynikam i śledztwa.
W ś edztwie, a obecnie także w dochodzeniu, wprowadzone zostały następujące dalsze zmiany:
4) Kodeks postępowania karnego nakazuje organom postępowania przygotowaw czego przedstaw ienie zarzutów w form ie postanow ienia (w dochodzeniu: w form ie ustnej — p. niżej), jeżeli na podstawie ustalonych okoliczności można w yprow a dzić wniosek, że przestępstw o zostało popełnione przez określoną osobę. Nowela «tanowi jednak ponadto (przy nie zmienionym pozostałym brzm ieniu przepisu), ie w razie spełnienia w arunków przewidzianych ustaw ą należy zarzuty przed stawić n i e z w ł o c z n i e . Okoliczność ta jest dla obrony szczególnie w ażna m.in. dlatego, że udział obrońcy w śledztwie jest dopuszczalny już od chwili przedsta w ienia zarzutów. Gdyby funkcjonariusz śledczy bezzasadnie zwlekał z przedsta wieniem zarzutów, mógłby przeprowadzić szereg czynności, w których obrońca nie m iałby możliwości uczestniczyć.
5) Z p unktu widzenia gw arancji praw obywatelskich doniosłe znaczenie ma przepis nowe’i stanowiący, że przed wszczęciem ścigania karnego nie mogą być przeprow adzane czynności o charakterze dowodowym z w yjątkiem oględzin i badań ciała lub innych podobnych czynności, jak pobranie krw i itp. Dla w yświe tlenia koliczności uzasadniających zamierzone wszczęcie ścigania w łaściwe organy mogą tylko zbierać „niezbędne m ateriały i w yjaśnienia, ustalać i zabezpieczać ślady przestępstw a”. Odmówić w yjaśnień może ten, kto przez nich udzielenie mógłby narazić na niebezpieczeństwo odpowiedzialności karnej siebie lub osoby sobie bliskie. C z y n n o ś c i p r z e p r o w a d z o n e p r z e d w s z c z ę c i e m ś c i g a n i a k a r n e g o n i e s ą w i ę c , p o z a w s p o m n i a n y m i w y ż e j w y j ą t k a m i , c z y n n o ś c i a m i k o d e k s o w y m i i n i e m o ż n a i c h p o w o ł y w a ć w p o s t ę p o w a n i u k a r n y m j a k o ś r o d k ó w d o w o d o w y c h .
6) Przed przedstaw ieniem zarzutów jest nie tylko możliwe, ale i konieczne prze- •łuchanie osoby, która — jako tymczasowo podejrzana* o popełnienie przestęp
stw a — została przy spełnieniu przew idzianych ustaw ą w arunków z a t r z y m a
5 C z e c h o sło w a c k i k o d e k s p o s tę p o w a n ia k a r n e g o n ie z n a o b lig a to ry jn e g o a r e s z tu ty m c z a so w eg o . F o d e jr z a n y m o że b y ć ty m c z a s o w o a re s z to w a n y ty lk o w te d y , g d y is tn ie je o b a w a , t e z b ie g n ie l u b b ę d z ie się u k r y w a l, d a le j — z o b a w y p rz e d m a ta c tw e m , w re sz c ie • g d y g ro z i n ie z b e z p ie c z e ń s tw o , że b ę d z ie p ro w a d z ił d a le j .d z ia ła ln o ś ć p rz e s tę p c z ą .
• P rz y p is tłu m a c z a . T e r m in o r y g in a łu o b v l n e n y , k t ó r y o b e jm u je z a r ó w n o p o ję c ie „ o s k a r - to n e g o ” , j a k i „ p o d e jr z a n e g o " , z o s ta ł p r z e tłu m a c z o n y n ie m a l w y łą c z n ie J a k o „ p o d e jr z a n y ” .
72 V d c l a t ) M a n d i k . Nr 11 (95)
n a , aby można było powziąć postanow ienie co do jej zwolnienia lub przekazania do dalszej dyspozycji prokuratora. Zgodnie z w yraźnym brzm ieniem noweli, przy przesłuchaniu takiej osoby należy jednak stosować odpowiednio przepisy o prze słuchaniu podejrzanego. Nowela usunęła dotychczasowe wątpliwości, kogo należy uważać za „tymczasowo podejrzanego” * i jako takiego przesłuchiwać. Jest nim tylko osoba zatrzym ana, której jeszcze nie przedstawiono zarzutów. Poza zatrzy manym i, innych osób przed przedstaw ieniem zarzutów przesłuchiwać nie wolno. Można tylko przyjm ow ać od nich, ja k od każdej innej osoby, „niezbędne w yjaś nienia”, których jednak może odmówić ten, kto — jak wyżej wspomniano — mógłby przez ich udzielenie narazić siebie lub osoby bliskie na niebezpieczeństwo odpowiedzialności karnej.
7) Już pod rządem dotychczasowych przepisów podejrzany (a także pokrzyw dzony) m iał praw o żądać od prok u rato ra przeciw działania zwłoce w czynnościach funkcjonariusza śledczego i usunięcia uchybień w tych czynnościach. W nioski takie nie są związane term inam i. Muszą one być niezwłocznie przedstaw ione p rokura torowi, a ten obowiązany jest niezwłocznie je załatwić. Nowela w prow adza obo wiązek z a w i a d o m i e n i a s k ł a d a j ą c e g o w n i o s e k o w yniku rozpa trzenia wniosku. Zgodnie z właściw ą w ytyczną P ro k u rato ra Generalnego załatw ie
nie w niosku powinno mieć form ę pisemną.
8) Zupełnie drobna zm iana następuje w zakresie przeglądania akt. P odejrzany i obrońca mieli i m ają nadal nieograniczone praw o wglądu do akt od chwili za znajom ienia z wynikam i śledztwa. Przed czynnością zaznajom ienia można było do tychczas odmówić praw a przeglądania akt, „jeżeli mogło to udarem nić ściganie k arn e” ; obecnie jest to możliwe „z ważnych powodów”. Je st to oczywiście tylko zm iana sform ułowania, m ająca na celu ujednolicenie redakcji ustaw y. W prowa dzono jednak nowy przepis, w myśl którego p ro k u rato r obowiązany jest — na wniosek — niezwłocznie skontrolow ać ważność tych powodów.
9) Dotychczasowy przepis co do czasu, który należy wyznaczyć za zaznajom ienie z wynikam i śledztwa, a który nie powinien być krótszy niż 3 dni, został zmieniony w ten sposób, że na ten cel należy wyznaczyć czas odpowiedni. Ew entualne za strzeżenia przeciw wyznaczeniu zbyt krótkiego okresu można zgłaszać na podstawie wspomnianego wyżej przepisu dotyczącego praw a żądania w każdym czasie usu nięcia uchybień w czynnościach funkcjonariusza śledczego..
2. O B R O N A W T O K U D O C H O D Z E N I A
P rzy regulacji praw nej dochodzenia ustaw odaw ca kierow ał się względami na uproszczenie {wstępowania. W prawdzie w zasadzie w toku dochodzenia postępuje się podobie ja k w toku śledztwa, jednakże zostały w prow adzone taksatyw nie na stępujące odchylenia:
1) Nie w ydaje się postanow ienia o przedstaw ieniu zarzutów. Z arzuty p r z e d s t a w i a s i ę u s t n i e podejrzanem u najpóźniej na początku jego pierwszego przesłuchania, o czym sporządza się w zm iankę do protokołu. Ponieważ przedsta wienie ustne nie jest postanowieniem , przeto nie jest dopuszczalne zażalenie na nie. Podejrzany może jednak żądać od p rokuratora uchylenia takiej czynności orga nu dochodzeniowego z powodu jej bezzasadności.
p o n ie w a ż w a r t y k u l e c h o d z i o s ta d iu m p o s tę p o w a n ia k a r n e g o p r z e d w n ie s ie n ie m a k t u oskarżenia.* N a to m ia s t p o ja w ia ją c y się w o r y g in a le t e r m in p o d o z r e ly ( k tó r y w d o sło w n y m p r z e k ła d z ie o z n a c z a „ p o d e jr z a n y ” ) n a o z n a c z e n .e o so b y , k t ó r e j je sz c z e n ie p rz e d s ta w io n o z a r z u tó w , p rz e tłu m a c z o n o ja k o „ ty m c z a s o w o p o d e jr z a n y ” , a to ze w z g lę d u n a k o n ie c z n o ś ć o d r ó ż n ie n ia od „ p o d e jr z a n e g o ” w ro z u m ie n iu p o ls k ie j p r o c e d u r y k a r n e j .
Nr 11 (95) S y t u a c ja o b ro ń c y w postą p , p r z y g o t. w g p ra w a czechost. 7»
2) Odchylenie z punktu widzenia obrony najdonioślejsze polega na tym, że obroń ca nie jest upraw niony do uczestniczenia w czynnościach dochodzeniowych p r z e d z a z n a j o m i e n i e m z w ynikam i dochodzenia. Po zaznajom ieniu udział obrońcy jest dopuszczalny.
3) Odmiennie niż w śledztwie określone zostały w arunki, w których można od mówić przeprow adzenia uzupełniających dowodów zgłoszonych przez obronę przy zaznajom ieniu z w ynikam i postępowania. F u n k c j o n a r i u s z ś l e d c z y od mówi ich przeprow adzenia tylko wówczas, „gdy wnioskowane uzupełnienie dla decyzji prokuratora i orzeczenia sądu jest oczywiście zbędne”. Musi to uczynić w form ie uzasadnionego postanowienia, które może być zaskarżone zażaleniem. O r g a n d o c h o d z e n i o w y nie przeprow adzi takich dowodów, gdy ich „nie uważa za niezbędne”. W zmiankę o tej odmowie w prow adza do protokołu. Także w tym w ypadku chodzi o czynność której kontroli można się domagać, jednakże nie za pomocą norm alnego środka odwoławczego, lecz za pomocą w niosku do prokuratora, który spraw uje nadzór nad dochodzeniem.
4) O ile term in, w którym powinno się zakończyć śledztwo, w ynosi w zasadzie dwa miesiące, o tyle dochodzenie powinno być zakończone w ciągu jednego m ie siąca. P ro k u ra to r może przedłużyć ten term in najw yżej o drugi miesiąc, a w razie potrzeby dalszego przedłużenia zarządza wszczęcie śledztwa. Dla obrony przejście spraw y z dochodzenia do śledztwa będzie m iało między innymi to znaczenie, że obrońca może uczestniczyć w czynnościach przeprow adzanych jeszcze przed zazna jomieniem z w ynikam i śledztwa.
5) Dalsze i zarazem ostatnie odchylenie polega na tym , że organowi dochodze niowemu nie przysługuje praw o zgłaszania zarzutów przeciwko wskazówkom pro k u rato ra co do prow adzenia sprawy.
W końcu wspomnieć należy o pewnej zmianie, k tóra rzu tu je na całe postępow a nie karne, a nie tylko na postępowanie przygotowawcze.
Otóż dotychczas obrońcą mógł być w zasadzie tylko adw okat. Jednakże w sądo wnictwie wojskowym obrońcą mógł być — na podstaw ie decyzji organów postępo w ania karnego — tylko oficer służby sprawiedliwości w służbie czynnej, „gdy chodziło o w ypadek nagły” lub „gdy w ym agał tego charakter spraw y”. Spośród adw okatów mogli w sądownictwie wojskowym działać jako obrońcy tyiko ci, którzy byli wpisani na specjalną listę. System ten obowiązywał także przy obronie w sp ra wach, w których orzekanie należy w pierw szej instancji do właściwości sądu w o jewódzkiego (poważniejsze przestępstw a przeciw podstaw om R epubliki oraz prze stępstw a określone w ustaw ie o obronie pokoju).
Nowela w prow adziła tu taj dwie zmiany. Przede wszystkim określono dokładniej i zwężono zakres spraw , w których w sądownictwie wojskowym obrońcą może być tylko oficer służby sprawiedliwości („gdy chodzi o spraw ę zw iązaną z ważnym in teresem obrony k ra ju ”) 8, a po drugie zniesiono specjalną listę obrońców. Poza wspomnianym w yjątkiem , w sądownictwie wojskowym obrońcą może być obecnie w każdej spraw ie każdy czechosłowacki adwokat.
e N a le ż y z a z n a c z y ć , że w z g lę d n a m o ż liw o ść w y b o r u o b ro ń c y w y n ik a s tą d , iż p o d e jr z a n y m oże so b ie w y b r a ć o b r o ń c ę sp o ś ró d o fic e ró w s łu ż b y s p ra w ie d liw o ś c i, p e łn ią c y c h c z y n n ą s łu ż b ę w s ą d o w n ic tw ie w o js k o w y m . J e ż e li n ie s k o r z y s ta o n z te g o p r a w a , o b ro ń c ę u s ta n a w ia d la n ie g o p rz e w o d n ic z ą c y s k ła d u są d z c e g o , a w p o s tę p o w a n iu p r z y g o to w a w c z y m — p r o k u r a t o r (w p o z o s ta ły c h w y p a d k a c h o b r o n y o b o w ią z k o w e j o b ro ń c y n ie u s ta n a w ia ją o r g a n y d z ia ła ją c e w p o s tę p o w a n iu k a r n y m , le c z — n a p o d s ta w ie ic h w n io s k u — k i e r o w n i k p o r a d n i a d w o k a c k i e j ) .
"74 V d c l a v M a n d d k Nr 11 (95)
Ju ż przy pobieżnym porów naniu tego, co wyżej powiedziano, widoczne jest już na pierwszy rzut oka, że w śledztwie obrona ma szersze upraw nienia niż w do chodzeniu. Zwłaszcza dotyczy to udziału obrońcy w czynnościach śledczych. Rów nież niektóre dałsze odchylenia, których celem ma być uproszczenie postępowania w dochodzeniu, oznaczają w swych skutkach mniej korzystną sytuację podejrza nego w toku dochodzenia (sposób przedstaw ienia zarzutów, w arunki, ze względu
na które można odmówić uwzględnienia uzupełniających wniosków obrony).
i i i
Już od roku 1956, kiedy po raz pierwszy dano możliwość uczestniczenia w czyn nościach śledczych, organy adw okatury czechosłowackiej system atycznie realizują wczesną i celową obronę w postępow aniu przygotowawczym.
W stąpienie obrony do śledztw a oznaczało dla adw okatów , całkiem nowe pojęcie obrony, przedtem bowiem działalność obrońców nastaw iona była niem al wyłącznie na postępowanie przed sądem. P raca w tej dziedzinie nie była więc początkowo ■wolna od usterek. Poważnym ham ulcem była tu nie tylko tradycja, ale niekiedy także brak zaufania do obiektywizmu śledztwa. Dzisiaj, po kilkuletnich dośw iad czeniach, można stwierdzić, że istnieje już znaczna liczba adwokatów, którzy w stadium śledztwa przejaw iają trw ałą i w pełni świadom ą aktywność.
Nowela daje obronie możliwość przejaw iania działalności jeszcze szerszej, a tym samym skuteczniejszej. Szczególnie doniosłe znaczenie m ają następujące formy -działalności obrony w toku śledztwa.
— wczesne nawiązanie kontaktów roboczych z funkcjonariuszam i śledczymi, — udział w czynnościach śledczych,
— bieżące przeglądanie a k t śledztwa,
— rozmowa z podejrzanym aresztow anym już w toku śledztwa,
— wnioski dowodowe przed zaznajom ieniem i przy zaznajom ieniu z w ynika m i śledztwa,
— wnioski o charakterze procesowym, analizy spraw y pod względem faktycz nym i praw nym .
Już przed wejściem w życie noweli wprowadzono na okres przejściow y tytułem próby p rak ty k ę zgodną w swej istocie z obecnym stanem praw nym . A dw okatura umiała wówczas możność praktycznego wypróbow ania przeprow adzanych zmian. Wy
niki wykazały, że następuje polepszenie wszystkich podstawowych wskaźników obrony. Liczba czynności, w których obrońcy biorą udział, niewiele co praw da przewyższa na razie liczbę spraw przyjętych już w toku śledztwa. Dzieje się tak dlatego, że chodzi tu o działalność bardzo czasochłonną. O wiele częściej jednak .korzystają obecnie obrońcy z możliwości przeglądania akt już w toku śledztwa. Zwiększa się liczba rozmów w toku śledztwa z podejrzanym i aresztowanym i. Dzię k i aktyw nem u w spółdziałaniu obrońców ulega skróceniu czas niezbędny na nale żyte zaznajom ienie z w ynikam i śledztwa. Zwiększa się w yraźnie liczba wniosków -dowodowych, które w interesie należytego w yjaśnienia spraw y składają adwokaci już w tym stadium postępowania. F akty te potw ierdzają, że udział w czynnościach w połączeniu z bieżącym przeglądaniem akt i ze wczesnym gromadzeniem infor- anacji faktycznych umożliwia obrońcy o wiele dokładniejsze niż dotychczas w ni k a n ie w problem atykę spraw y w toku śledztwa oraz skuteczną obronę już w tym .•stadium postępowania.
Nr 11 (95) S y t u a c ja o b ro ń c y w postą p , p rz y g o t. w g p ra w a czech o sł. 75
W związku z nowymi form am i obrony pow staje szereg problem ów 7. N ajw ażniej szy z nich to kw estia, czy i w jakim stopniu obrońca może informować podejrza nego lub inną osobę o tyip, czego się dowiedział w związku ze swym udziałem w czynnościach. Rada C entrali A dw okatury Czechosłowackiej zajm uje na razie takie stanowisko, że obrońca jest bezwzględnie związany czasowo obowiązkiem zachowania tajem nicy co do tych okoliczności, których znajomość mogłaby być nadużyta do udarem nienia celu śledztwa. Obowiązek ten ustaje jednak z chwilą przystąpienia do zaznajom ienia z w ynikam i śledztwa. Gdyby obrońcy nie był obo w iązany do zachowania tej tajem nicy, to organy śledcze w w ielu wypadkach uniem ożliwiałyby udział obrony w czynnościach śledczych ze względu na niebez pieczeństwo m atactw a.
Tó sporne zagadnienie było także przedm iotem żywej dyskusji na ogólnokrajo wym sem inarium adw okatury jesienią 1964 r. w Pradze.* Stanowisko, jakie zajm uje Rada C entrali A dw okatury Czechosłowackiej uzasadnił szczegółowo na łam ach prasy fachowej adw. d r Jiittner. A utor podkreśla jednak, że wspomniane stanow i- *ko nie oznacza bynajm niej obowiązku obrońcy całkowitego w strzym ania się od inform ow ania podejrzanego o przebiegu śledztwa. Przeciw nie, w interesie spraw y leży, żeby okoliczności, które nie mogą wywołać niebezpieczeństwa m atactw a, obrońca om awiał na bieżąco z klientem już w toku śledztwa. D r Jiittn e r stawia też pytanie, czy takie postępowanie nie wywoła u klienta b rak u zaufania do adw okata, i tak na to odpowiada: „Tego można się nie obawiać, jeżeźi obrońca we właściwym czasie w yjaśni klientow i korzyści prawidłowego postępowania. W po rów naniu z poprzednim stanem , kiedy ani podejrzany, ani obrońca nie mogli za zwyczaj dowiedzieć się o ustalonych faktach, zachodzi obecnie sytuacja korzyst niejsza, albowiem przynajm niej obrońca jest inform ow any i może lepiej niż sam podejrzany ocenić ustalone fak ty z punktu widzenia obrony (...). Korzyści te prze wyższają znacznie pozorną niedogodność w ynikającą z chwilowego nieinform ow a
nia podejrzanego o całym przebiegu nie zakończonego śledztw a” 9.
O niektórych dalszych problem ach związanych z pogłębieniem praw obrony w CSRS zostali polscy czytelnicy poinform ow ani na łam ach „P alesiry” już z po
czątkiem bieżącego roku l0.
•7 C h o d z i n p . o z a g a d n ie n ie , 1) c z y o u d z ia le w c z y n n o ś c ia c h śle d c z y c h m o ż e o b r o ń c a d e c y d o w a ć s a m o d z ie ln ie , czy te ż k lie n t m o ż e z a s trz e c w y łą c z n ie o b ro ń c y od u d z ia łu w ta k ie ] « z y n n o śc i (n p . ze w z g lę d ó w fin a n s o w y c h , a lb o w ie m w y n a g r o d z e n ie z a u d z ia ł o b ro ń c y w k a ż d e j c z y n n o ś c i śle d c z e j o b lic z a się w z a s a d z ie o d r ę b n ie ), d a le j — o z a g a d n ie n ie , 2) c z y o b r o ń c a — ze w z g lę d u n a to , że ty lk o o n sa m , a n ie w s p ó ln ie z p o d e jr z a n y m m o że u c z e s tn i c z y ć w c z y n n o ś c ia c h ś le d c z y c h — m a p r a w o ju ż w to k u ś le d z tw a m ó w ić k lie n to w i o w s z y s tk im , o c z y m d o w ie d z ia ł się p r z y ty c h c z y n n o ś c ia c h , itp . « T u ta j p o g lą d y d y s k u ta n tó w — Ja k z r e s z tą ta k ż e w r ó ż n y c h in n y c h k w e s tia c h — b y ły ro z b ie ż n e , z t e o r e t y k ó w r z e c z n ik a m i p o g lą d u p r z e c iw n e g o s ta n o w is k u R a d y C e n tr a li A d w o k a tu r y C z e c h o sło w a c k ie j są p r z e d s ta w ic ie le k a t e d r y p r a w a W y d z ia łu P r a w a U n iw e rs y t e t u P ra s k ie g o , m ia n o w ic ie d o c . A . R u ż e k i p r o m . p r a w . D . C is a ro v a , n a to m ia s t d r J . S te - p a n z te g o sa m e g o W y d z ia łu z n a jd u je się w o p o z y c ji d o ic h p o g lą d u . » A l f r e d J i i t t n e r : U c a s t’ o b h a jc u p r i v y s e tro v a c ic h u k o n o c h v p r ip r a v n o m k o n a n J p o d ia tr e s tn ć h o p o r ia d k u (U d ział o b r o ń c y w c z y n n o ś c ia c h śle d c z y c h w p o s tę p o w a n iu p r z y g o to w a w c z y m w e d łu g k o d e k s u p o s tę p o w a n ia k a r n e g o ) , „ S o c ia lis tic k a Z ń k o n n o s t” , n r 10/1964.
io F o r . z a m ie s z c z o n ą w „ P a le s tr z e ” r e c e n z ję m e g o a r t y k u ł u w c z a s o p iśm ie „ Z p r a v y a d v o - k ś c i e ” .
(U w a g a t łu m a c z a : n o t a t k a n a t e m a t a r t y k u ł u M a n d a k a z a m ie s z c z o n a z o s ta ła w n u m e r z e 12/i9o4 „ P a l e s t r y ” , a n ie , j a k a u t o r n ie ś c iś le p o d a je , z p o c z ą tk ie m r o k u b ie ż ą c e g o ).
76
f
E d w a r d M a j e w s k i Nr 11 (95>
Nowa sytuacja obrony w stadium śledztwa jest wynikiem pogłębiającego się socjalistycznego dem okratyzm u czechosłowackiego sądownictwa karnego. W toku p rac nad nowelą adw okatura m iała dość okazji do w yrażenia swego stanowiska, nie tylko zresztą w fazie zbierania opinii, lecz także w kom isji legislacyjnej za pośrednictw em swych przedstaw icieli. Szereg zaprojektow anych przepisów przyjęto bez zmian w brzm ieniu sform ułow anym przez ad w o k a tu rę 11. Ten przychylny sto sunek organów politycznych i państwowych do zagadnień obrony jest sukcesem, który cieszy, lecz i zobowiązuje zarazem na przyszłość. Dotychczasowy rozwój upraw nia do nadziei, że adw okatura czechosłowacka z zobowiązania tego, naw et w trudnych w arunkach pracy, w ywiąże się z honorem.
Tłum aczył A . Szafran
EDWARD MAJEWSKI
Kilka uwag o adwokaturze francuskiej
W sam ym środku Paryża, oblana w odam i Sekwany niby „łódź, k tó ra nigdy nie może zatonąć”, leży najstarsza część m iasta, w yspa de la Cité, daw na galijska Lutetia Parisiorum. Je j położenie i kształt stały się natchnieniem dla herbu sto licy F ran cji i jego dum nej dewizy: FLUCTUAT NEC M ERCITU R. Na wschod nim krańcu wyspy wznosi się m ajestatycznie k ated ra N otre-D am e z X II wieku.
Na zachodnim cyplu wyspy de la Cité, jak dziób okrętu nad szeroko rozlaną rzeką, wznosi się Vert Calant, m ały tró jk ątn y ogródek, porosły stuletnim i drze w am i z konną statu ą H enryka IV. V ert Calant, pam iętający jeszcze czasy śred niowieczne, przechodzi ku środkowi wyspy w nieduży, harm onijnie zabudowany starym i domami plac Dauphine, zam knięty olbrzymią czarną ścianą Królewskiego Pałacu Kapetyngów, a obecnie Pałacu Sprawiedliwości — Palais de Justice.
Tu w łaśnie mieści się siedziba sądów paryskich, p ro k u ratu ry i paryskiej Izby Adwokackiej, k tó ra zajm uje całe praw e skrzydło olbrzymiego gmachu. Strzelisty dach Św iętej Kaplicy (Sainte Chapelle), wzniesionej w 1246 r. przez św. Ludw ika, i ponure masywne wieże Conciergerie (z 1405 r.) ry su ją się n a tle nieba. W tym w łaśnie pałacu wielki król, praw odaw ca i sędzia, kładł podw aliny pod jasną, precyzyjną i postępową jak n a owe czasy m yśl prawniczą.
Dorobione już w X IX w ieku m arm urow e schody, białym, łagodnym półkolem wiodą do olbrzymiej i wysokiej — jak w nętrze katedry — hali, k tó ra stanow i cen
11 Z w a ż n ie js z y c h p o s tu la tó w n ie p r z y j ę t o ty lk o je d n e g o , a m ia n o w ic ie : Z g o d n ie ze s t a n e m p r a w n y m o b o w ią z u ją c y m p r z e d n o w e liz a c ją w s tę p n e r o z p a trz e n ie a k t u o s k a rż e n ia o d b y w a ło się n a p o s ie d z e n iu n ie ja w n y m z o b o w ią z k o w y m u d z ia łe m p r o k u r a t o r a . A d w o k a tu r a d o m a g a ła się , b y w ty m s ta d iu m z o s ta ło u m o ż liw io n e w s p ó łd z ia ła n ie o b r o n y p rz e z u d z ia ł ta k ż e o s k a rż o n e g o i o b r o ń c y , w n o w e li p r z y ję to ro z w ią z a n ie , w m y śl k tó r e g o u d z ia ł p r o k u r a t o r a w p o s ie d z e n iu n ie ja w n y m n i e J e s t o b o w i ą z k o w y , je d n a k ż e u d z ia ł o s k a rż o n e g o a n i o b r o ń c y n ie z o s ta ł d o p u sz c z o n y .
