Józef Kulisz
"Tajemnica Boga i człowieka według
Karla Rahnera", Krzysztof Góźdź,
Lublin 2004 : [recenzja]
Studia Theologica Varsaviensia 42/2, 216-218
2 1 6 KS. M IR O S Ł A W K IE D Z IK [ 3 0 ]
Podjęta przez D.E. S m i t h a precyzyjna analiza grecko-rzym skich zwyczajów uczt i literackich konwencji, otaczających sym pozjum , jest przełom em , który um ieszcza now otestam entalne wzm ianki o ucztach w ich właściwym kulturowym i historycznym kontekście. D.E. S m i t h rzucił nowe światło na istotne problem y zw iązane z historycznym Jezusem , Pawiową teologią i etyką oraz rozw ojem wcze snochrześcijańskiego kultu. M ożna śm iało stwierdzić, że dokonał istotnego stu dium w odniesieniu do fundam entalnej kwestii początków chrześcijaństw a.
ks. Mirosław Kiedzik
K rzysztof G ó ź d ź, Tajemnica Boga i człowieka według Karła Rahnera, Wyd. „S tan d ru k ”, Lublin 2004, ss. 137.
W tym roku przypada setn a rocznica urodzin (5. 03. 1904 r.) jak też dw udziesta rocznica śm ierci (30. 03. 1984 r.) K arla R a h n e r a - w ielkiego teologa, jezuity. Z tej okazji miały miejsce liczne sym pozja, spotkania i dyskusje pośw ięcone je d n e m u z najwybitniejszych teologów katolickich X X wieku.
O m aw iana książka pragnie być polskim pam iętnikiem R oku R ah n era. Zaw iera on a pięć artykułów - szkiców naukow ych przeplatanych tekstam i m odlitw sam ego R ah n era. Ich autoram i są: ks. Cz. B a r t n i k , ks. I. B o k w a , B.J. H i l b e r a t h , ks. K. G ó ź d ź i ks. W. P ę c h e r z e w s k i . R edaktorem książki jest ks. K. G ó ź d ź .
A utorzy, wyłączając H i l b e r a t h a, to czołów ka naszej polskiej teologii, a I. B o k w a i W. P ę c h e r z e w s k i to czołowi znawcy teologii niem ieckiego je z u ity. Z aś B . J . H i l b e r a t h - N iem iec - to największy znaw ca myśli R a h n e r a m ło dego p okolenia w E uropie.
Z ain tereso w an ia budzą tytuły szkiców - artykułów , a ich lek tu ra wciąga czytel nika: R ahner - Świadek X X wieku; Relacje m iędzy historią świata a historią zbawie
nia; Odnowa urzędu diakonatu?; Teolog człowieka - Ks. K. G ó ź d ź ; Spotkanie z R ahnerem - Cz. B a r t n i k ; Tajemnica Boga-Człowieka - I. B o k w a ; Tajemnica Trójjedynego Boga - B.J. H i l b e r a t h ; Kari R ahner - Nauczyciel wiaty - W. P ę
c h e r z e w s k i .
R a h n e r jak o św iadek X X w ieku w skazał na istotny problem ludzkiej egzy stencji - w zajem ną relacją człow ieka i Boga. W nowy sposób - w kontekście swej w spółczesności - przekonyw ał, że każdy z nas, każdy człowiek, zasługuje na tę je dyną, w ielką, nieprzem ijającą M iłość Bożą. Spoglądał na człow ieka w perspekty wie visio beatifica. W jego myśli teologicznej nie m a Boga bez człowieka ani czło w ieka bez Boga (ks. K. G ó ź d ź).
[ 3 1 ] R E C E N Z J E 2 1 7
Jakże inspirujące pozostają nadal jego przem yślenia na tem at relacji między hi storią świata a historią zbawienia. Człowiek bow iem nie tylko istnieje w historii. O n ją tworzy i sam jednocześnie jest historią - staje się. To w łaśnie w historii doj rzewa człowiek dla wieczności. Zbaw ienie nie jest przyszłością, następującą po rozw iązaniu historii, ono realizuje się już obecnie. H istoria zbaw ienia dokonuje się w historii świata, ale jest od niej różna. H istoria zbaw ienia tłumaczy, przynosi interpretację historii świeckiej przez swoje słowo (ks. K. G ó ź d ź).
W śród wielu, jakże inspirujących chrystologii X X wieku, chrystologia R a h n e - ra , nie straciła nic ze swej aktualności i siły inspirującej. W teologii niem ieckiego jezuity człowiek jawi się jako istota poszukująca swego ostatecznego spełnienia - jak o ontologiczne pytanie. Staw anie się człowieka, jego dojrzew anie w człowie czeństwie, kieruje go w stro n ę dziejów. To z przeszłości przychodzi odpow iedź na pytanie, którym jest człowiek - Jezus Chrystus. Tajem nica W cielenia jest ostatecz ną odpow iedzią na historię, którą tworzy człowiek i na jego ontologiczne nieukoń
czenie. D zieje ludzkości są w budow ane w zbawcze w ydarzenie Jezusa Chrystusa,
świat zaś należy tu rozum ieć jak o przedłużoną cielesność Logosu. Bóg pragnął świata - dziejów, historii - ze w zględu na Chrystusa, a nie odw rotnie. R a h n e r uw zględnia tu ewolucyjną wizję świata, określając ją chrystologicznie. Tym samym celem świata, jego istnienia i rozwoju, jest sam oobjaw ienie Boga (I. B o k w a ) .
R a h n e r , zdaniem B o k w y , ukazywał niewystarczalność na dziś tradycyjnej chrystologii w ujęciu scholastycznym. Jej jednostronność polegała na ukazywaniu Jezusa Chrystusa jedynie jako doskonałego wzoru i przykładu spełnionego człowie czeństwa. Tymczasem w myśli R a h n e r a Jezus Chrystus jest szczytem tych te n dencji, które w naturalny sposób są w pisane w człowieka. Jezus Chrystus nie jest peryferycznym, wyizolowanym wyjątkiem, lecz szczytem dynamiki całego kosm osu. Jezuita niem iecki pogłębia i rozwija myśl chrystologiczną D u n s a S z k o t a i Teil- h ard a d e C h a r d i n . Należy powiedzieć, że W cielenie, w myśli R a h n e r a , jest kategorią w arunkującą wszystkie inne tajem nice chrześcijaństw a i sam ą teologię. W kategorii W cielenia myśl Boża wciela się w myśl ludzką (Cz. B a r t n i k ) .
Spotkanie z Rahnerem to bardzo osobisty szkic-artykuł ks. prof. Cz. B a r t n i k a .
Profesor przypom ina spotkanie z R a h n e r e m na K U L -u 1970 r. To osobiste spo tkanie z Teologiem, jak pisze A utor, było przygotowane już od daw na lekturą jego licznych publikacji, pełnych dynamiki intelektualnej bądź to w języku niem ieckim , bądź w polskich przekładach. Spotkanie m iało miejsce w m aju 1970 r. G ospoda rzem spotkania był R ek to r K U L -u W incenty G r a n a t . D ostojnego G ościa R ektor pow itał po łacinie. Po łacinie też odpow iedział D ostojny Gość. O ddał on podziw i szacunek Kościołowi polskiem u, K atolickiem u U niw ersytetow i Lubelskiem u. Wy raził też zaciekaw ienie naszym doświadczeniem z socjalizmem i podniósł znaczenie rozwoju myśli chrześcijańskiej w dzisiejszym świecie. Po czym rozpoczął wykład
2 1 8 J Ó Z E F K U L IS Z SJ [ 3 2 ]
w języku niem ieckim o potrzebie zm ian w Kościele. Po tym oficjalnym spotkaniu z U czelnią m iato jeszcze miejsce spotkanie z profesoram i i wykładowcami Uczelni w salonach rektorskich. Sm utne było to, jak pisze prof. B a r t n i k , że zarów no na powitaniu, wykładzie i spotkaniu z profesoram i, nieobecni byli wykładowcy filozofii chrześcijańskiej. Lekceważą oni, jak pisze B a r t n i k , każdą teologię, a rodzaj najwyż
szej teologii widzą w tom izm ie filozoficznym, mającym się składać z samych tez do gmatycznych i nieomylnych (s. 119). R a h n e r zaś nie był „czystym tom istą”.
Książka pod redakcją K. G ó ź d z i a - której szkice-artykuły stanowiły istotę N aukowego Sympozjum z okazji setnej rocznicy urodzin R a h n e r a - jest dla czy telnika pewnego rodzaju spotkaniem z osobą wielkiego teologa XX wieku. Spo tkaniem z myślą, która kształtow ała teologię ubiegłego stulecia. Potrafił on, jak pi sze G ó ź d ź, w swoim m yśleniu trafić do każdego człowieka, od prostego i dobrego
człowieka wiaty p o wybitnego profesora ateistę. Potrafił on zręcznie spiąć w jed n o m o del jednego i drugiego człowieka (s. 7-8).
W książce nie m ożna pom inąć szkicu-artykułu ks. W. P ę c h e r z o w s k i e g o - jest to interesujący i wyczerpujący biogram niem ieckiego jezuity.
Książka w arta jest lektury, gdyż w prow adza nas w myśl wielkiego teologa, w myśl pozw alającą zrozum ieć w sposób, jak się wydaje, najbardziej właściwy Ta jem nicę Boga i Człowieka.
N a koniec w arto w spom nieć, że w krypcie Kościoła U niw ersyteckiego (u Jezu itów) w Innsbrucku, w miejscu, gdzie pochow any jest K arl R a h n e r , codziennie znajdują się świeże kwiaty.
Jó zef Kulisz SJ
„W tym, który u m acn ia”. K sięga Pam iątkow a ku czci J. E. Ks. Bp. Prof. zw. E dw arda Ozorow skiego z okazji 25-lecia sakry biskupiej, 40-lecia kapłaństw a i 30- lecia pracy w AW SD w B iałym stoku, red. ks. Jó zef Z a b i e l s k i , W ydawnictwo U niw ersytetu w B iałym stoku, Białystok 2004, ss. 357.
Z nam ienny tytuł p rezentow anej pozycji to słowa A postoła Pawła, któ re Jubilat przyjął jak o swoje zaw ołanie biskupie. N iniejsza książka składa się z dwóch części, z których pierwsza przedstaw ia O sobę i dzieło Ks. Biskupa. W ieloletni rek to r A r chidiecezjalnego Wyższego S em inarium D uchow nego w Białymstoku, kierow nik K atedry Teologii D ogm atycznej M ałżeństw a i Rodziny na UKSW, kierow nik M ię dzywydziałowej K atedry Teologii K atolickiej na U niw ersytecie w Białym stoku, wy kładow ca Wyższego S em inarium D uchow nego w Sankt Petersburgu i Papieskiego
