Stefan Biskupski
Kodeks Prawa Kanonicznego
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 2/3-4, 3-41
D
O
K
U
M
E
N
T
Y
KODEKS PRAWA KANONICZNEGO
T I T U L U S V.
D e p o t e s t a t e o r d i n a r i a e t d e l e g a t a
Can. 196. — P o te sta s iu risd ic -
tio n is seu reg im in is q u ae ex d i v in a in s titu tio n e est in Ecclesia, a lia est fo ri e x te rn i, alia fo ri in te rn i, seu conscientiae, sive sa c ra m e n ta lis sive e x tra -s a c r a - m en talis.
Can. 197.— § 1. P o te sta s iu ris-
d ictionis o r d in a r ia ea est quae ipso iu re ad n e x a est officio; d e legata, q u a e com m issa est p e r sonae.
§ 2. P o te sta s o rd in a ria p o te st
esse sive p ro p ria sive v ic aria.
Can. 198. — § 1. In iu re no
m in e O rd in a rii in te llig u n tu r, n i si q u is ex p re sse ex c ip ia tu r, p r a e te r R o m an u m P on tificem , pro suo q u isq u e te rr ito r io E p is copus resid e n tia lis, A b b as vel P ra e la tu s n u lliu s eo ru m q u e V i ca riu s G eneralis, A d m in istra to r, V ic a riu s et P ra e fe c tu s A postoli- cus, ite m q u e ii q u i p ra e d ic tis d efic ien tib u s in te rim ex iu ris p ra e sc rip to a u t ex p ro b a tis con stitu tio n ib u s su c ce d u n t in reg
i-T Y i-T U Ł V.
O w ł a d z y z w y c z a j n e j , i d e l e g o w a n e j
K an. 196. — W ładza ju ry s d y k
c y jn a czyli rząd zen ia, k tó rą K oś ciół p o sia d a z u sta n o w ie n ia Bo żego, je st je d n a z a k resu zew n ętrznego, in n a z a k resu w ew nętrznego, czyli sum ienia, — sa k ra m e n ta ln a , bądź p o z a sa k ra - m e n ta ln a .
K an. 197, — § l. W ładza ju ry s
d y k c y jn a zw yczajna je st ta , k tó r a n a m ocy sam ego p r a w a je s t zw ią za n a z u rzę d em ; delegow a na, — k tó r a po w ierzo n a je st oso bie.
§ 2. W ładza zw y c za jn a może· być w łasn a, bądź też zastępcza.
K an. 198. — § 1. Je że li się k o
goś w y ra źn ie nie w y jm u je , pod m ia n em o rd y n a riu sza w p ra w ie rozum ie się, oprócz B isk u p a R zym skiego, każdego n a sw oim te ry to riu m b isk u p a re z y d e n e ja l- nego, o p a ta lu b p r a ła ta u d ziel nego, ich w ik a riu sz a gen eraln eg o , a d m in istra to ra , w ik a riu sz a i p r e fe k ta apostolskiego, ja k ró w n ież tych, k tó rzy pod nieobecność w y m ienionych, n a m ocy p rzepisów p ra w a albo u z n a n y ch k o n sty tu
-4
C O D E X I U R IS C A N O N I C I[66]
m ine, p ro suis v e ro su b d itis S u p e rio re s m a io res in R eligionibus c lerica lib u s exem ptis.
§ 2. N om ine au terh O rdinarii
loci seu lo co ru m v e n iu n t om nes reconsiti, ex c ep tis S u p e rio rib u s religionis.
Can. 199. — § 1. Q ui iu risd ic -
tio n is p o te sta tem h a b e t o rd in a riam , p o te st eam a lte r i ex toto v e l ex p a r te delegare, n isi aliu d e x p re sse iu re ca v e a tu r.
§ 2. E tia m p o te sta s iu risd ic tio -
n is ab A postolica Sede d eleg ata su b d e le g a ri p o te st sive ad ac tu m , sive etiam h a b itu a lite r, nisi electa fu e r it in d u s tria p e r sonae a u t su bdelegatio p ro h ib i ta.
. § 3. P o te sta s d eleg a ta ad u n i v e rsita te m neg o tio ru m ab eo q u i in f ra R om anum P o n tifice m h a b e t o rd in a ria m p o te sta tem , p o te st in singulis casibus su b d e legari.
§ 4. In aliis casibus p o te sta s
iu risd ic tio n is d eleg a ta su b d e le g a ri p o te st ta n tu m m o d o er. concessione ex p re sse fac ta, sed a rtic u lu m aliq u em non iu risd ic - tio n a le m etiam sine ex p re ssa com m isione iu d ices d eleg a ti pos s u n t su b d eleg are.
§ 5. N ulla su b d e le g a ta p o te
s ta s p o te st ite ru m su b d eleg ari, n isi id e x p re sse concessum f u e rit.
Can. 200.— § 1. P o te sta s iu r is
dictionis o r d in a r ia et ad u n iv e r sita te m n eg o tio ru m d eleg ata, l a te in te r p re ta n d a e st; a lia q u a e lib e t s tric te ; cui ta m e n d eleg a ta
c ji tym czasow o o b e jm u ją rządy; dla sw oich n a to m ia st p o d w ład nych, w yżsi p rzełożeni k le ry c k ich zakonów w y jęty ch . § 2. P od m ia n o zaś o rd y n a riu - szów m ie jc o w y c h p o d p ad a ją w szyscy w y m ie n ien i z w y ją tk ie m przełożonych zakonnych. K an. 199. — § 1. K to posiada zw y czajn ą w ład zę ju ry sd y k c y jn ą , jeżeli p raw o inaczej w y ra źn ie nie zastrzega, m oże ją w całości lub w części delegow ać innem u.
§ 2. T akże w ład za ju ry s d y k c y j n a delegow ana p rzez Stolicę Ap. m oże być su bdelegow ana do w y p ad k u , czy n a sta łe , ch y b a że udzielona b y ła ze w zględu na osobiste przym ioty, albo subdele- g ac ja została w zbroniona.
§ 3. W ładza delegow ana do w szy stk ich sp raw , u d zielona p rzez m ającego w ładzę zw yczaj ną, ale przez niższego niż B i sk u p R zym ski, m oże być su b d e legow ana w poszczególnych w y p adkach.
§ 4 . W in n y c h w y p ad k a ch w ła
dza ju ry sd y k c y jn a delegow ana m oże być su bdelegow ana tylk o n a m ocy w yraźnego zlecenia; sę-. dziow ie je d n a k delegow ani, n a w e t bez w yraźnego zlecenia, m o gą subdelegow ać do ja k ie jś czy n ności n ie ju ry sd y k c y jn e j.
§ 5. Jeżelib y to nie było w y ra ź
n ie udzielone, ża d n a w ład z a su b delegow ana nie m oże być p o now nie subdelegow ana.
K an. 200. — § 1. Z w y czajn ą
w ładzę ju ry sd y k c y jn ą i delego w a n ą do w szy stk ich sp ra w n a le ży tłu m aczy ć szeroko; k a ż d ą in n ą — ściśle; kom u je d n a k w ła
-[67]
K O D E K S P R A W A K A N O N IC Z N E G O5
p o te sta s est, ea quoque in te lli- g u n tu r concessa, sine q u ib u s eadem e x e rc e ri non posset.
§ 2. Ei, q u i deleg atu m se asserit, in c u m b it o n u s p ro b a n dae delegationis.
Can. 201.— § 1. P o te sta s iu ris-
dictionis p o te st in solos subditos direc te ex e rceri.
§ 2. Iu d ic ia lis po te sta s ta m o r d in a ria q u a m d eleg a ta e x e rc e ri n e q u it in p ro p riu m com m odum a u t e x tra te rrito riu m , salvis p ra e sc rip tis can. 401, § 1, 881, § 2 et 1637.
§ 3. N isi a liu d ex re ru m n a tu
r a a u t ex iu re constet, p o te s ta tem iu risd ic tio n is v o lu n ta ria m seu n o n -iu d ic ia le m q u is e x e rc e re p o te st e tia m in p ro p riu m com m odum , a u t e x tra te r r ito riu m exsistens, a u t in su b d itu m e te rrito r io absentem .
Can. 202. — § 1. A ctus p o te
sta tis iu risd ic tio n is sive o rd in a ria e sive d eleg a tae collatae p ro fo ro ex tern o , v a le t quoque p ro in te rn o , n o n au tem e converso.
§ 2. P o te sta s co llata p ro foro
in te rn o e x e rc e ri p o te st etiam in io r o in te rn o e x tra -s a c ra m e n ta li,
n isi s a c ra m e n ta le ex ig a tu r.
§ 3. S i fo ru m , pro quo p o te sta s
d a ta est, e x p re ssu m non fu e rit, p o te sta s in te llig itu r concessa pro u tro q u e foro, nisi ex ip sa re i n a tu r a aliu d constet.
dzę delegow ano, rozum ie się, że udzielono m u ta k ż e u p ra w n ie ń , bez k tó ry c h n ie m ógłby je j w y konyw ać.
§ 2. K to tw ierd zi, że je st d ele
gow any, m usi udow odnić d eleg a cji.
K an. 201. — § 1. W ładza ju ry s
d y k c y jn a m oże być w y k o n y w a n a bezpośrednio ty lk o w sto su n k u do podw ładnych.
§ 2. N ie n a ru sz a ją c przepisów
k an . 401, § 1, 881 § 2 i 1637, są d ow a w ład z a zw yczajna, ja k i delegow ana, n ie m oże być w y k o n y w a n a n a sw oją korzyść an i poza te ry to riu m .
§ 3. Je że li z n a tu ry rzeczy albo
z p ra w a nie w iadom o inaczej, w ład zę ju ry sd y k c y jn ą d o brow ol ną, czyli nie sądow ą, w olno w y k o n y w ać ta k ż e n a w ła sn ą ko rzyść, albo z n a jd u ją c się poza te ry to riu m , albo w sto su n k u do podw ładnego, k tó ry te ry to riu m opuścił.
K an. 202. — § 1. A k t zw y czaj
nej w ład zy ju ry sd y k c y jn e j, czy delegow anej, u d zielonej w z a k re sie z e w n ętrzn y m je s t w ażny ta k że w zak resie w ew n ętrz n y m , je d n a k nie o d w ro tn ie.
§ 2. W ładza udzielo n a w z a k re
sie w e w n ę trz n y m m oże być w y k o n y w a n a ta k ż e w z a k resie w ew n ę trz n y m p o za sa k ra m en taln y m , ch y b a że w y m ag an y je st s a k ra - sa k ra m e n ta ln y .
§' 3. Je że li zak res, dla któ reg o d a n a je st w ład z a nie został określony, należy rozum ieć, ' je żeli z n a tu ry rzeczy nie w iad o mo inaczej, że w ładzy udzielono
6
C O D E X I U R I S C A N O N IC I[68]
Can. 203. — § 1. D elegatus q u i
sive circ a re s sive circ a p e rso n as m a n d a ti su i fin es excedit, n ih il agit.
§ 2. H os ta m e n excessisse non
in te llig itu r delegatus, ■ q u i alio m odo ac d eleg a n ti p la cu e rit, ea ad q u ae d eleg atu s est, p era g it, n isi m odus ipse f u e r it a dele- g a n te p ra e sc rip tu s ta n q u a m con ditio.
Can. 204. — § 1. Q uod quis S u p erio re m adit, in fe rio re p r a e term isso, non idcirco v o lu n ta ria su s p e n d itu r in fe rio ris potestas, sive haec o r d in a ria fu e r it sive d elegata.
§ 2. A tta m e n re i ad S u p e rio
rem d e la ta e ne se im m isceat in ferio r, n isi ex g ra v i u rg e n ti- q u e ca u sa ; et hoc in casu sta tim S u p e rio re m de re m oneat.
Can. 205. — § 1. Si p lu res iu risd ic tio n e m d eleg atam o b ti n u e r in t p ro eodem negotio, et d u b ite tu r u tru m delegatio fa c ta f u e r it in solidum an collegiali- ter, p ra e s u m itu r fa c ta in soli dum in re v o lu n ta ria , collegiali- te r in re iudiciali.
§ 2. P lu rib u s in solidum d ele
gatis, q u i a n te a negotium occu p av it, alios ab eodem ex c lu d it, n isi a u t p o sth a c im p e d ia tu r a u t n o lit u lte riu s in negotio p ro c e dere.
K an. 203. — § 1. D elegow any,
k tó ry p rze k ro c zy ł g ran ic e zlece n ia w sto su n k u do rzeczy lub osób, działa niew ażnie.
§ 2. Nie należy rozum ieć, że
deleg at je przekroczył, gdy w in n y sposób, niżby sobie życzył delegujący, w y k o n ał to, do cze go został delegow any, ch y b a że sam sposób został p rzez d elegu jącego p rze p isan y ja k o w aru n ek .
K an. 204. — § .1. G dyby ktoś
u d a w a ł się do wyższego przełożo nego z pom inięciem niższego, nie zaw iesza się przez to d o brow ol nej w ład zy zw yczajnej, czy d e legow anej, przełożonego niższe go.
§ 2. Je d n a k ż e do sp raw y p rz e d sta w io n ej przełożonem u w yższe m u, nie w olno m ieszać się n iż szemu, ch y b a że istn ie je w ażna i p iln a przy czy n a; w ty m w y p a d k u należy n a ty c h m ia st o tym p o w iadom ić przełożonego wyższego.
K an. 205. — § 1. Jeżeli w ielu
w je d n ej i te j sam ej sp raw ie o trzy m ało ju ry sd y k c ję delegow a
ną, a b y ła w ątpliw ość, czy d ele g ac ji udzielono k ażd em u z osob n a solidarnie, czy kolegialnie, n a leży przypuszczać, że w sp raw ie dobrow olnej by ła ud zielo n a soli d arn ie, a kolegialnie — w s p r a w ie sądow ej.
§ 2. S pośród w ielu d elegow a
n y ch solidarnie, k to w cześniej o b ją ł obow iązki w y łącza od niego innych, ch y b a że p o w sta ła potem przeszkoda ,albo sam nie chciał ich p ełnić n ad a l.
[69]
K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O7
§ 3. P lu rib u s eo lleg ialiter d e
legatis, om nes sim u l p ro ac to ru m v a lid ita te in negotio e x p e diendo p ro c e d e re debent, n isi in m a n d a to a liu d ca u tu m sit.
Can. 206. — P lu rib u s succes
sive d elegatis, ille negotium e x p e d ire d eb et cuius m a n d a tu m a n te riu s est, nec p o ste rio re r e s crip to ex p re sse ab ro g a tu m fu it.
Can. 207. — § 1. P o te sta s d e
le g ata e x s tin g u itu r, expleto m a n dato ; elapso te m p o re a u t e x h a u sto n u m e ro casu u m p ro quo con c e ssa , f u it; cessan te causa fin a li deleg atio n is; rev o c atio n e d ele g an tis d elegato d ire c te in tim a ta a u t r e n u n tia tio n e d eleg a ti d ele g a n ti d ire c te in tim a ta et ab eodem a c c e p ta ta ; non a u tem r e soluto iu r e delegantis, n isi in duobus casibus de q u ib u s in can. 61.
§ 2. Sed p o te sta te pro foro in te rn o concessa, ac tu s p e r in a d - v e rte n tia m positus, elapso te m pore vel e x h a u sto cassuum n u m ero, v alid u s est.
§ 3. P lu rib u s eo lleg ialiter d e
legatis, si u n u s d eficiat, alio ru m quoque d elegatio e x sp ira t, nisi aliu d ex te n o re delegationis con stet.
Can. 208. — Ad n o rm a n can.
183, § 2, p o te sta s o r d in a r ia non e x s tin g u itu r reso lu to iu re co n cedentis officium cui ad n e x a
§ 3. G dy w ielu delegow anych
było kolegialnie, do w ażności w y m ag an e je st d ziałan ie k o le gialn e, chyba że w zleceniu z a strzeżono inaczej.
K an. 206. — G dyby w ielu d ele
gow anych było kolejno, te n m usi w yk o n ać obow iązek, kto w cześ niej o trz y m a ł zlecenie, k tó re przez późniejszy r e s k ry p t nie zostało w y ra źn ie odw ołane.
K an. 207. — § i; W ładza d ele
g ow ana w ygasa po w y k o n an iu zlecenia; po upły w ie czasu lub w y cz erp an iu ilości w ypadków , dla k tó re j b y ła w y d an a ; z u s ta niem przyczyny sp raw czej d ele g ac ji; n a sk u te k od w o łan ia przez delegującego, zakom unikow anego bezpośrednio delegow anem ufsalbo na sk u te k rez y g n acji d elegow a nego za k o m u n ik o w a n ej bezpo śred n io d eleg u jącem u ,: k tó ry ją p rz y ją ł; nie w ygasa n a to m ia st na sk u te k u s ta n ia p ra w d e leg u ją ce go, poza dw om a w y p ad k a m i, o k tó ry c h w kan. 61. § 2. G dy je d n a k w ładzy u d z ie lono w za k resie w ew n ętrzn y m , w aż n a je st czyność dokonana przez nieuw agę, po u p ły w ie cza su lu b w y cz erp an iu ilości w y padków .
§ 3. G dyby spośród w ielu d e
legow anych kolegialnie, u sta ła w ład za jednego, w y g asa także d eleg a cja innych, chyba że z b rz m ie n ia deleg acji w y n ik a in a czej.
K an. 208. — S tosow anie do kan.
183 § 2, w ład za zw yczajna nie w ygasa po u s ta n iu p ra w n a d a jącego urząd, z k tó ry m je st ona
8
C O D E X I U R I S C A N O N I C I{70]
est; sed cessat, am isso officio; silet, le g itim a a p p e lla tio n e in te r posita, nisi fo rte ap p e lla tio sit ta n tu m in d ev o lu tivo , firm o p ra e sc rip to can. 2264, 2284.
Can. 209. — In e rro re com
m u n i a u t in dubio positivo et p ro b ab ili, sive iu ris sive facti, in risd ic tio n e m su p p le t Ecclesia p ro fo ro tu m e x te rn o tu m in te r no.
Can. 210. — P o te sta s o rd in is,
a legitim o S u p erio re ec clesia sti co sive ad n e x a officio sive com m issa p ersonae, n e q u it aliis d e m a n d a ri, n isi id ex p re sse fu e rit iu re v e l in d u ito concessum .
zw ią za n a; w ygasa je d n a k z u t r a tą u rz ę d u ; nie n a ru sz a ją c prze pisów k an . 2264, 2284, pozostaje w zaw ieszeniu, p o . założeniu p ra w n e j apelacji, ch y b a że a p e la c ja p rzy p a d k o w o je s t ty lk o o d w lek a ją ca .
§ K an. 209. — W pow szechnym
błędzie, albo w w ątp liw o ści pozy ty w n e j i p raw d o p o d o b n ej co do p ra w a lu b fa k tu , K ościół u z u p e ł n ia ju ry sd y k c ję ta k w za k resie zew nętrznym , ja k w ew n ętrzn y m .
Kan. 210. — W ładza św ięceń
zw ią za n a przez p raw n eg o p rze ło żonego kościelnego z urzędem albo p ow ierzona osobie, nie m oże być p rze k aza n a innym , ch y b a że n a nie w y ra ź n ie zezw ala p r a wo lub in d u it.
T I T U L U S VI. D e r e d u c t i o n e c l e r i c o
r u m a d s t a t u m l a i c a l e m .
Can. 211. — § 1. E tsi sa cra o r
dinatio , sem el v alid e recepta, n u n q u a m ir r i ta fia t, clericus t a m en m a io r ad sta tu m laicalem re d ig itu r re sc rip to S an ctae S e dis, d ecreto vel se n te n tia ad n o r m am can. 214, dem um poena d eg ra d atio n is.
§ 2. C lericus m in o r ad sta tu m
la ica le m re g re d itu r, non solum ipso facto ob causas in iu re d escrip tas, sed etiam su a ipsius v o lu n ta te , p rae m o n ito loci O rd i n a rio ,a u t eiusdem O rd in a rii
de-T Y de-T U Ł VI.
O p o w r o c i e d u c h o w n y c h d o s t a n u ś w i e c k i e g o
K an. 211. — § 1. Chociaż w yż
sze św ięcenia ra z w ażnie p rz y ję te nigdy n ie s ta ją się n ie w a ż ne, d u chow ny je d n a k w yższych św ięceń p o w ra c a do s ta n u św iec kiego n a m ocy re s k ry p tu S tolicy Ap., d e k re tu lu b w y ro k u , stoso w n ie do kan . 214, w reszcie na sk u te k k a r y d eg ra d acji.
§ 2. D uchow ny niższych św ię
ceń p o w ra ca do sta n u św ieckiegc n ie tylk o n a m ocy sam ego f a k tu z przyczyn, p o d an y c h w p raw ie , lecz rów nież z w łasn ej woli, u przedziw szy m iejscow ego ord y
-[71]
K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O.0
creto iu s ta de ca u sa lato, si n e m pe O rd in a riu s, o m n ib u s p e rp e n sis, p r u d e n te r iu d ic a v e rit c le ri cum non posse cum decore s ta tu s c lerica lis ad o rd in e s sacros p rom overi.
Can. 212. — § 1. Q ui in m in o
rib u s o rd in ib u s c o n stitu tu s ad sta tu m la ica le m q u av is de c a u sa reg ressu s est, u t in te r c le ri cos denuo a d m itta tu r, r e q u ir itu r lic e n tia O rd in a rii dioecesis cui in c a rd in a tu s f u it p e r o rd in a tio nem , n o n concedenda, n isi post diligens ex a m e n su p e r v ita et m o rib u s, et congruum , iudicio ipsius O rd in a rii, ex p e rim en tu m .
§ 2. C lericus vero m a io r q u i ad s ta tu m laicalem red iit, u t in te r clericos d en u o a d m itta tu r, in d ig e t S a n c ta e S edis lic en tia.
Can. 213. — § 1. O m nes q u i e
clerica li s ta tu ad la ica le m le g i tim e re d a c ti a u t reg re ssi sunt, eo ipso a m ittu n t officia, b e n e fi cia, iu r a ac p riv ile g ia clerica lia e t v e ta n tu r in h a b itu ecclesia stico in c ed e re ac to n su ra m d e fe rre .
§ 2. C lericus ta m e n m a io r o b lig atio n e coelib atu s te n e tu r, salvo p ra e sc rip to can. 214,
Can. 214. — § 1. C lericus q u i
m e tu g ra v i coactus o rdinem
n a riu sz a ; albo n a m ocy d e k re tu tegoż o rd y n ariu sz a, dla słusznej przyczyny, gdyby m ianow icie o rd y n ariu sz , w ziąw szy w szystko pod uw agę, osądzi! ro ztro p n ie , że d u chow ny nie może być bez u jm y dla s ta n u duchow nego dopuszczo ny do w yższych św ięceń.
K an. 212. — § 1. Ż eby d u ch o w
n y niższych św ięceń, k tó ry p o w ró c ił do s ta n u św ieckiego dla ja k ie jś przyczyny, m ógł być z p o w ro tem p rz y ję ty w szeregi d u chow ieństw a, w y m ag a się zez w o len ia o rd y n a riu sz a diecezji, w k tó re j był in k a rd y n o w a n y przez św ięcen ia; zezw olenia tego n ie należy u dzielać bez pilnego b a d a n ia życia i obyczajów i bez odpow iedniej próby, w yznaczo n e j w ed łu g u z n a n ia sam ego o rd y
n ariu sza.
§ 2. Ż eby du ch o w n y w yższych
św ięceń, k tó ry po w ró cił do sta n u św ieckiego, m ógł być p rz y ję ty z p o w ro tem w szeregi duch o w ień stw a, p o trze b a zezw olenia S to licy Ap.
K an. 213. —- § 1. W szyscy, k tó
rzy p ra w n ie zostali p rzy w ró c en i do sta n u św ieckiego, albo do niego w rócili, tra c ą ty m sam ym urzędy, b en eficja, p ra w a i p r z y w ile je duchow ne o ra z z a b ra n ia się im noszenia s tro ju d u ch o w n e go i to n su ry .
§ 2. N ie n a ru sz a ją c przep isu
kan. 214, duchow ny w yższych św ięceń obow iązany je st w sz a k że do za ch o w an ia celib atu .
K an. 214. — § 1. D uchow ny,
10
C O D E X I U R I S C A N O N IC I[72]
•sacrum re c e p it nec postea, r e m o to m etu, ea n d em o rd in a tio nem ra ta m h a b u it saltem ta c ite • p e r o rd in is ex e rcitiu m , volens ta m e n p e r ta le m ac tu m obliga- . tio n ib u s c lerica lib u s se subiice- re, ad sta tu m laicalem , legitim e p ro b a ta coactione et r a tih a b itio nis defectu , se n te n tia iudicis r e d ig a tu r, sine u llis co elibatus ac h o ra ru m c a n o n ic aru m o b lig a tio nibus.
§ 2. C oactio au tem et d efectus .ra tih a b itio n is p ro b a ri d eb e n t ad
n o rm am can. 1993— 1998.
S E C T I O II.
D e c l e r i c i s i n s p e c i e .
Can. 215. § 1. U nius su p rem a e
ec clesiasticae p o te sta tis est p r o v in cias ecclesiasticas, dioeceses, a b b a tia s vel p r a e la tu r a s nullius, v ic a ria tu s apostolicos, p ra e fe c tu ra s apostolicas erigere, a lite r circ u m sc rib e re, d ividere, u n ire, su p p rim e re .
§ 2. In iu re nom ine dioecesis
v e n it quoque a b b a tia vel p r a e la t u r a n u lliu s; et n o m in e E pisco pi, A bbas vel P ra e la tu s nullius, n isi ex n a tu r a re i vel serm onis c o n te x tu aliu d constet.
Can. 216. — § 1. T e rrito riu m
c u iu slib e t dioecesis d iv id a tu r in d istin c ta s p a rte s te rrito ria le s ; u n ic u iq u e au tem p a r ti sua p e c u lia ris ecclesia cum populo
de-b ojaźni p rz y ją ł w yższe św ięce nia, a później, po u sta n iu lęku, n ie zgodził się n a n ie p rz y n a j m n iej m ilcząco, sp e łn ia ją c czyn ności p ły n ą ce ze św ięceń, aby p rzez to nie poddać się o bow iąz kom s ta n u duchow nego, p o w i n ien być p rzyw rócony do sta n u św ieckiego, n a p o d sta w ie w y ro k u sądowego, po u d ow odnieniu p rzy m u su i b ra k u zgody, bez żad n y ch obow iązków celib atu i b rew ia rz a.
§ 2. P rz y m u s n a to m ia st i b ra k
zgody m uszą być udow odnione, zgodnie z k an . 1993— 1998.
S E K C J A II.
O d u c h o w y c h w s z c z e g ó l n o ś c i
K an. 215. — § 1. Je d y n ie n a j
w yższa w ład z a kościelna m a p ra w o erygow ać, zm ieniać g ra n i ce, dzielić, jednoczyć, znosić p ro w in c je kościelne, diecezje, o p ac tw a i p r e la tu r y udzielne, w ik a r- ia ty apostolskie, p re fe k tu ry ap o stolskie.
§ 2. P od m ia n em diecezji w
p ra w ie należy rozum ieć ta k ż e opactw o i p r e la tu rę u d zieln ą ; a pod m ia n em b isk u p a — o p ata lub p r a ła ta udzielnego, chyba że z n a tu ry rzeczy lu b k o n te k stu w iadom o inaczej.
K an. 216. — § 1. O bszar każdej
d iecezji należy podzielić n a od rę b n e części te ry to ria ln e ; dla k aż d ej zaś części trz e b a w y z n a czyć o d ręb n y kościół z
określo-[73]
K O D E K S P R A W A K A N O N IC Z N E G O11
te rm in a to est assig n an d a, su u s- que p e c u lia ris rec to r, ta n q u a m p ro p riu s eiusdem p asto r, est p ra e fic ie n d u s pro n ec essaria a n im a ru m cura.
§ 2. P a r i m odo v ic a ria tu s apo-
stolicus e t p ra e fe c tu ra ap o sto li ca, u b i com m ode fie r i possit, d i v id a n tu r.
§ 3. P a r te s dioecesis de q u ib u s
in § 1, su n t paroeciae; p a rte s v ic a ria tu s apostolici ac p ra e fe c tu r a e apostolicae, si p ec u lia ris re c to r eisdem f u e r it assig n atu s, a p p e lla n tu r quasi-paroeciae.
§ 4. Non p o ssu n t sine speciali
apostolico in d u ito c o n stitu i p a roeciae p ro d iv e rsita te serm onis seu n a tio n is fid e liu m in eadem c iv ita te vel te rrito r io degentium , nec p a ro e cia e m e re fa m ilia re s a u t p erso n a les; ad co n stitu ta s a u te m quod a ttin e t, n ih il in n o van d u m , in c o n su lta A postolica Sede.
Can. 217. ■— § 1. E piscopus t e r rito riu m suum in regiones seu d istric tu s, p lu rib u s paro eciis co n stan tes, d istrib u a t, qui v e n iu n t n o m in e vica ria tu s foranei,
dec a n a tu s, a rch ip resb ytera tu s,
etc.
§ 2. Si haec d istrib u tio , r a tio n e c irc u m sta n tia ru m , v id e a tu r im possibilis a u t in o p p o rtu n a , E piscopus co n su lat S a n ctam S e dem , n isi a b eadem iam fu e rit provisum .
nym ludem , u stan o w ić n a d nim osobnego rzą d cę w koniecznych sp ra w a c h d u szp astersk ich , jako osobnego w łasnego p asterza .
§ 2. P odobnie należy podzielić,
gdzie to m ożliw e, w ik a ria t i p r e f e k tu rę apostolską.
§ 3. C zęściam i diecezji, o k tó ry c h w § 1, są p ara fie; części
w ik a r ia tu i p re fe k tu ry ap o sto l sk iej, jeżeli d la nich je st w y z n a czony sp e cja ln y rząd ca, n azy w ają się n ib y parafiam i.
§ 4. Bez specjalnego in d u ltu
apostolskiego, nie w olno tw orzyć p a r a fii d la w iern y c h innego ję zy ka, czy narodow ości, m ie sz k a ją cych w tym sam ym m ieście lub n a ty m sam ym te ry to riu m , ani p a r a fii czysto ro d zin n y c h lub osobow ych; w sto su n k u zaś do już istn iejący c h , nie należy zm ie n iać niczego bez w iedzy S tolicy A postolskiej.
Kan. 217. — § 1. B isk u p po
w in ie n podzielić sw oje te r y to riu m n a okręg i złożone z w ielu p a ra fii, k tó re m ożna nazyw ać
w ik a ria ta m i w ie jsk im i, d z ie k a n a ta m i, a rc h ip rezb ite ria ta m i itd.
§ 2. G dyby te n podział ze w zględu n a okoliczności w y d a w a ł się niem ożliw y lu b n ie w s k a zany, b isk u p p o w in ien zasięgnąć ra d y S tolicy Ap., ch y b a że ona ju ż te m u zaradziła.
12
C O D E X I U B IS C A N O N IC I T I T U L U S V II. D e s u p r e m a p o t e s t a t e d e q u e i i s q u i e i u s d e m s u n t e c c l e s i a s t i c o i u r e p a r t i c i p e s . C a p u t I. De R om ano P o n tifice Can. 218. — § 1. R om anus P o n tife x , B e ati P e tr i in p rim a tu Successor, h a b e t non solum p r i m a tu m honoris, sed su p rem a m et p le n am p o te sta te m iu risd ic - tionis in u n iv e rsa m E cclesiam tu m in re b u s q u ae ad fid em et m ores, tu m in iis q u ae ad d isc i p lin a m e t reg im en E cclesiae p e r to tu m o rb e m d iffu sae p e rtin e n t.§ 2. H aec p o te sta s est v ere episcopalis, o rd in a ria et im m e d ia ta tu m in om nes et singulas ecclesias, tu m in om nes et s in gulos p asto re s e t fideles, a q u a vis h u m a n a a u c to rita te in d e p en -
dens.
Can. 219. — R om anus P o n ti
fex, le g itim e electus, sta tim ab a c c e p ta ta electione, o b tin e t, iu re divino, p le n am su p rem a e iu ris- d ictio n is p o testatem .
Can. 220. — G ra v io ris m o m e n
t i n eg o tia q u a e u n i R om ano P o n tific i re s e rv a n tu r sive n a tu ra sua, sive p o sitiv a lege, causae
m a io res ap p e lla n tu r.
Can. 221. — Si co n tin g at u t
R om anus P o n tife x r e n u n tie t, ad eiusdem r e n u n tia tio n is v a lid ita tem non est n ec essaria C a rd in a liu m alio ru m v e acceptatio.
T Y T U Ł V II. O n a j w y ż s z e j w ł a d z y i 0 t y c h c o n a m o c y p r a w a k o ś c i e l n e g o b i o r ą w n i e j u d z i a ł R o zd zia ł I. O B iskupie R zym skim K an. 218. — § 1. B iskup R z y m
ski, n astęp c a w p ry m a c ie św. P io tra , m a nie ty lk o p ie rw sz e ń stw o w godności, ale najw yższą 1 p e łn ą w ład zę ju ry sd y k c y jn ą w K ościele pow szechnym w s p r a w ac h w ia ry i obyczajów , ja k i tych, k tó re należą do dyscypliny i rządów K ościołem , rozsianym po całym świecie.
§ 2. T a w ładza, n iezależna od
ja k ie jk o lw ie k w ład z y ludzkiej, je st p raw d ziw ie b isk u p ia, z w y c z ajn a i bezp o śred n ia ta k w s to su n k u do w szy stk ich i poszcze gólnych kościołów , ja k i w s to su n k u do w szy stk ich i poszcze gólnych p a s te rz y o raz w iern y ch .
K an. 219. — B iskup R zym ski
w y b ra n y legalnie, n a ty c h m ia st od p rz y ję c ia w yboru, o trzy m u je z p ra w a Bożego p ełn ię n ajw y sze j w ładzy ju ry sd y k c y jn e j.
K an. 220. — S p ra w y w iększej
w agi, zastrzeżone z n a tu ry rz e czy lu b n a m ocy pozytyw nego p ra w a w y łąc zn ie B isk u p o w i R zym skiem u, n a z y w a ją się cau
sae m aiores.
К ап. 221. —■ Jeżeliby się z d a rzyło, że B isk u p R zym ski zrezyg now ał, do w ażności te jż e rezyg n a c ji zgoda k a rd y n a łó w i innych osób nie je s t konieczna.
[75]
K O D E K S P R A W A K A N O N IC Z N E G O13
C A P U T II. D e Concilio O ecum enico
Can. 222. — § 1. D a ri n eq u it
O ecum enicum C oncilium quod a R om ano P o n tifice non fu e r it convocatum .
§ 2. E iusdem R o m an i P o n tif i
cis est O ecom enico Concilio p e r se v el p e r alios praeesse, res in eo tr a c ta n d a s o rd in em q u e s e r v a n d u m c o n s titu e re ac d esig n a re, C oncilium ipsum tra n s fe rre , su sp e n d ere, dissolvere, eiusque d e c re ta co n firm a re .
Can. 223. — § 1. V o c a n tu r ad
C oncilium in eoque ius h a b e n t s u ffra g ii d e lib e ra tiv i:
1-o. S. R. E. C ard in ales, etsi non E piscopi;
2-0. P a tria rc h a e , P rim a te s, A rchiepiscopi, E piscopi re sid e n - tia le s, etia m n o ndum co n secrati;
3-0. A b b ates vel P ra e la ti n u l liu s;
4-0. A b b as P rim as, A bbates S u p erio re s C ongregationum m o n a s tic a ru m , ac su p re m i M o d e ra to re s relig io n u m clerica liu m e x m p ta ru m , non a u te m alia ru m religionum , n isi a liu d convoca tio n is d ec retu m fe ra t.
§ 2. E tia m E piscopi titu la re s ,
v o c a ti ad C oncilium , su ffrag iu m o b tin e n t d elib erativ u m , n isi aliud in convocatione ex p resse c a v ea tu r.
§ 3. Theologi ac sa cro ru m c a n onum p e riti, ad C oncilium f o r te in v ita ti, su ffrag iu m non h a bent, n isi consultivum .
Can. 224. — § 1. Si q u is ex
v o catis ad C oncilium ad no rm am
R O Z D Z I A Ł II.
O S o b o r z e P o w s z e c h n y m
К ап. 222. — § 1. N ie m oże być
Soboru P ow szechnego bez zw o ła n ia go przez B isk u p a R zym skiego.
§ 2. Tenże B isk u p R zym ski m a
p ra w o n a soborze pow szechnym przew odniczyć osobiście lub przez innych, u sta n a w ia ć m a te r ia ł i o k reślać p o rzą d ek obrad, sam sobór przenosić, zaw ieszać, rozw iązyw ać, oraz za tw ierd zać jego uchw ały.
K an. 223. — § 1. N a sobór po
w in n i być w ezw an i z głosem stanow czym :
1-o. Sw. K. Rz. k ard y n ało w ie, n a w e t nie b isk u p i;
2-0. P a tria rc h o w ie , prym asi, a rc y b isk u p i, b isk u p i rez y d en cjal- ni, n a w e t jeszcze n ie k o n sek ro w a- ni;
3-0. O paci i p ra ła c i u dzielni; 4-0. O pat p ry m as, opaci p rz e ło żeni k o n g reg a cji m nisich, oraz. n ajw y ż si p rzełożeni zakonów k le ry c k ic h w y ję ty c h ; nie innych je d n a k zakonów , ch y b a że d e k re t k o n w o k ac y jn y p o sta n aw ia łb y inaczej.
§ 2. B isk u p i ty tu la rn i, w ezw an i
n a sobór, o trzy m u ją ta k ż e głos stanow czy, ch y b a że w w ezw an iu zastrzeżono w y ra źn ie inaczej.
§ 3. Teologowie i znaw cy św ię
ty c h kanonów , zaproszeni n a so bór, m a ją głos ty lk o doradczy.
K an. 224. — § 1. G dyby ktoś
14
C O D E X I U R I S C A N O N I C I[76) can. 223, § 1, eidem , iusto im
pedim en to d eten tu s, in te resse no n possit, m itta t p ro c u ra to re m e t im p e d im e n tu m p robet.
§ 2. P ro c u ra to r, si f u e r it u n u s
e C oncilii P a trib u s , d u p lici su f fra g io non g au d e t; si non fu e rit, p u b lic is ta n tu m sessionibus in té re sse potest, sed sine s u f fr a gio; expleto a u te m Concilio, h u iu s a c ta su b sc rib en d i ius h a bet.
Can. 225. — N em ini eorum q u i Concilio in té ressé debent, lic et a n te discedere, qu am C on cilium sit rite ab so lu tu m , n isi a C oncilii p ra e sid e cognita ac p ro b a ta discessionis ca u sa e t im p e t r a t a a b e u n d i lic en tia.
Can. 226. — P ro p o sitis a R o
m ano P o n tific e q u ae stio n ib u s P a tr e s p o ssu n t alias addere, C oncilii ta m e n p rae sid e an te a p ro b ata s.
Can. 227. — C oncilii d e c re ta
vim d efin itiv a m o b lig an d i non h a b e n t, n isi a R om ano P o n tifice f u e r in t c o n firm a ta et eius iussu p ro m u lg a ta.
Can. 228. — § 1. C oncilium
O ecum enicum su p re m a p ollet in u n iv e rsa m E cclesiam p o te sta te.
§ 2 . A se n te n tia R om ani P o n
tific is non d a tu r ad C oncilium O ecum enicum app ellatio .
Can. 229. — S i co n tin g a t R o
m a n u m P ontificem , d u ra n te C on cilii ce le b ra tio n e , e v ita deced e re, ipso iu r e hoc in te r m ittitu r, donec novus P o n tife x re su m i et c o n tin u a ri iu sserit.
do kan . 223 § 1, nie m ógł w nim uczestniczyć z pow odu u s p ra w ie d liw ionej przeszkody, pow in ien w ysłać pełn o m o cn ik a oraz u d o w odnić istn ie n ia przeszkody.
§ 2. G dyby pełnom ocnikiem b y ł je d en z ojców soboru, n ie p o sia d a p rzez to dw óch głosów; gdyby nim nie był, m oże b rać u d ział ty lk o w p o siedzeniach publicznych, ale bez p ra w a gło su ; po zakończeniu je d n a k sobo ru, m a p ra w o do złożenia p o d p isu pod a k ta m i soboru.
K an. 225. — N ikom u z tych,
co b io rą u d ział w soborze, n ie w olno oddalić się, zanim sobór nie zostanie p raw id ło w o zam k n ię ty , ch y b a że za zgodą p rz e w odniczącego soboru, po u z a sa d n ie n iu p rzyczyny odejścia.
K an. 226. — Do s p ra w p o d a
n y ch przez B isk u p a R zym skiego m ogą ojcow ie dołączyć inne, po za tw ie rd z e n iu ich je d n a k przez przew odniczącego.
K an. 227. — D e k re ty soborow e
n ie m a ją o sta te czn e j m ocy w ią żącej, jeżeli nie zostały z a tw ie r dzone przez B isk u p a Rzym skiego i n a jego polecenie ogłoszone.
K an. 228. — § 1. S obór p o w
szechny m a w całym K ościele n ajw y ższą w ładzę.
§ 2. Od w y ro k u B isk u p a Rzym skiego n ie m a a p e la c ji do soboru pow szechnego.
K an. 229. — G dyby się z d a
rzyło; że podczas tr w a n ia soboru u m a rł B iskup R zym ski, sobór zaw iesza się na m ocy sam ego p raw a, dopóki go n ie p odejm ie now y P ap ież i n ie zezw oli n a dalsze prow adzenie.
[77]
K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O15
C A P U T III.
D e S a n c t a e R o m a n a e E c c l e s i a e C a r d i n a l i b u s
Can. 230. — S.R.E. C ard in ales
S e n a tu m R o m an i P o n tificis con s titu u n t eidem que in reg e n d a E cclesia p ra e c ip u i co n silia rii et ad iu to re s assistu n t.
Can. 231. — § 1. S acru m Col
legium in tr e s o rd in e s d is trib u i tu r : episcopalem , ad quem soli p e r tin e n t sex C a rd in a le s dioece sibus su b u rb ic a riis p rae p o siti; p re sb y te ra le m , q u i co n stat C a r d in a lib u s q u in q u a g in ta ; diaco- nalem , q u i q u atu o rd e cim .
§ 2. C a rd in a lib u s o rd in is p re s-
b y te ra lis ac diaco n alis suus c u i q ue titu lu s a u t dia conia in U rb e a s sig n a tu r a R om ano P ontifice.
Can, 232. — § 1. C a rd in ale s li
b ere a R om ano P o n tifice ex toto te r r a r u m o rb e elig u n tu r, viri, sa lte m in o rd in e p re s b y te ra tu s c o n stitu ti, d o ctrin a, p ie ta te ac re ru m ag e n d a ru m p ru d e n tia egregie p ra e sta n te s.
§ 2. A c a rd in a la tu s d o g n ita te
a rc e n tu r:
1-o. Illeg itim i, e tia m si p e r su b seq u en s m a trim o n iu m fu e r in t le g itim a ti; ite m que alii ir r e g u lä re s vel a sa cris o rd in ib u s im p e d iti secundum canonicas sanctiones, etsi cum ipsis a u c to r ita te ap ostolica fu e r it ad o rd i nes et d ig n itate s etiam episcopa lem d isp e n satu m ;
2-0. Q ui pro lem etia m ex le g itim o m a trim o n io susceptam , vel nepotem ex ea h a b e n t; R O Z D Z I A Ł III. O k a r d y n a ł a c h K o ś c i o ł a -R z y m s k i e g o K an. 230. — S. K. Rz. K a rd y - ; nalo w ie tw o rzą se n a t B isk u p a , R zym skiego i są jego szczególny m i d o rad c am i oraz p o m ocnikam i w zarząd zie Kościołem .
K an. 231. — § 1. Ś w ięte k o
legium dzieli się na trz y stopnie: biskupi, do którego należy w y łącznie sześciu k ard y n a łó w , sto jący ch n a czele p o d m ie jsk ich d ie cezji; k ap ła ń sk i, k tó ry się s k ła d a z p ięśdziesięciu k ard y n a łó w : d ia k o ń sk i — z cz te rn a stu .
§ 2. K ard y n a ło m sto p n ia k a p
łańskiego i diakońskiego B isk u p . R zym ski w yznacza w Rzymie, każdem u z nich, ty tu ł albo d ia konię.
K an. 232. — § 1. B iskup R zym
ski w y b ie ra k a rd y n a łó w n a c a łym św iecie sw obodnie spośród m ężów , m a ją c y c h p rz y n a jm n ie j św ięcenia k ap łań sk ie, w y ró ż n ia ją cy c h się n au k ą, pobożnością o raz w p ro w a d ze n iu s p ra w ro z tro p n o ścią.
§ 2. Nie m ogą dostąpić godnoś
ci k a rd y n a lsk ie j:
1-o. N ieślubni, chociażby u le g a — lizo w an i przez późniejsze m a łż e ń stw o; rów n ież in n i n ie p ra w id ło w i lu b m a ją c y przeszkodę do św ię ceń n a p o d sta w ie sa n k c ji k a n o nicznych, chociażby pow agą ap o sto lsk ą o trzy m ali d yspensę do św ięceń i godności n a w e t b is k u p ie j;
2-0. M ający n a w e t z legalnego- m a łż e ń stw a dzieci lu b w n u k i;
C O D E X I U R I S C A N O N I C I
[78]
3-0. Q ui p rim o a u t secundo g ra d u ' co n sa n g u in ita tis alicui C a rd in a li v iv e n ti co n iu n cti sunt.
Can. 233. — § 1. C a rd in ale s c re a n tu r et p u b lic a n tu r a R om a no P o n tific e in C on sistirio sicque c re a ti e t p u b lic a ti o b tin e n t ius ad electionem R o m an i P o n tificis e t p riv ile g ia de q u ib u s in can. 239.
§ 2. S i ta m e n R om anus P o n ti
fe x cre atio n e m alicu iu s in C on sisto rio a n n u n tiv e rit, eius n o m i n e sib i in p ec to re rese rv a to , sic p ro m o tu s n u llis in te rim g au d e t C a rd in a liu m iu rib u s a u t p riv ile giis, sed, p o stq u a m a R om ano P o n tific e eius nom em p u b lic a tu m fu e rit, iisdem f r u it u r a p u b licatione, iu re vero p ra e c e d e n tia e a re se rv a tio n e in pectore.
Can. 234. — P ro m o tu s absens
a C u ria deb et in recip ien d o bi- re to r u b ro iu r a r e se in tra a n n u m , nisi legitim o d e tin e a tu r im ped im en to , S um m um P o n tificem
a d itu ru m .
Can. 235. — N isi a lite r in c a
sib u s p a rtic u la rib u s fu e r it a S a n c ta Sede pro v isu m , p e r p ro m o tio n em ad sa cram p u rp u ra m
non solum ipso fac to v a c a n t d ig n ita te s om nes, ecclesiae, b e n e fi cia q u ae p ro m o tu s possideat, sed e tia m pensiones ec clesiasticae a m ittu n tu r. Can. 236. ■— § 1. P e r optionem in C onsistorio fa c ta m et a S u m m o P o n tific e a p p ro b a tam , p o s s u n t, se rv a ta p r io rita te o rd in is e t p rom otionis, C a rd in a le s ex o rd in e p re s b y te ra li tr a n s ire ad
Î6
3-0. K re w n i w p ierw szy m lu b dru g im sto p n iu jednego z ż y ją cych k ard y n a łó w .K an. 233. — § 1. K a rd y n ałó w
k r e u je i ogłasza B isk u p R zym ski n a k o n sy sto rz u ; w te n sposób k re o w a n i i ogłoszeni zy sk u ją p r a w o w y b o ru B isk u p a Rzym skiego o raz p rzy w ile je, o k tó ry c h w kan. 239.
§ 2. G dyby je d n a k B iskup R zym ski ogłosił n a konsystorzu n om inację, za chow ując dla siebie jego nazw isko (in pectore), k re o w an y w te n sposób n ie k o rzy sta tym czasem z żadnych p ra w lu b p rzy w ile jó w ; p rz y słu g u ją m u one dopiero po ogłoszeniu jego n az w isk a przez B isk u p a Rzym skiego, od chw ili ogłoszenia; p raw o n a to m ia st p ie rw sz eń stw a — od czasu zach o w an ia in pectore.
К ап. 234. — P rom ow any, jeżeli
je st w K u rii nieobecny, m usi p rzy o trz y m a n iu czerw onego b i re tu zaprzysiąc, że, gdyby nic n ie stan ęło m u n a przeszkodzie, p rzybędzie w ciągu ro k u do P a pieża.
Kan. 235. — G dyby S tolica Ap.
nie p rze w id zia ła w poszczegól n y ch w y p a d k a c h inaczej, przez p rom ocję do p u r p u ry k a rd y n a l skiej, o p ró żn ia ją się ty m sam ym nie ty lk o w szystkie godności, koś
cioły, b en e ficja , k tó re b y p o sia d a ł prom ow any, ale p rz e p a d a ją m u rów nież p en sje kościelne.
K an. 236. ■— § 1. P rz ez opcję d o konaną n a k o n sy sto rz u i z a tw ie rd z o n ą przez B isk u p a R zym skiego, z zachow aniem p ie rw sz eń stw a sto p n ia i prom ocji, m o gą k a rd y n a ło w ie ze sto p n ia k ap
-[79]
K O D E K S P R A W A K A N O N IC Z N E G O17
aliu m titu lu m et C a rd in ale s ex o rd in e d ia co n a li ad aliam d ia- coniam et, si p e r in te g ru m d e ce n n iu m in o rd in e diaco n ali p e r m a n se rin t, etiam ad ord in em p resb y te ra le m .
§ 2. C a rd in a lis ex o rd in e d ia
coni, tr a n s ie n s p e r optionem ad o rd in em p re sb y te ra le m , locum o b tin e t a n te om nes illos C a rd i n ales p resb y te ro s, q u i post ipsum ad sa c ra e p u r p u ra e h o n o rem assu m p ti sunt.
§ 3. S u b u rb ic a ria si v ac e t se des, C a rd in a le s ex o rd in e p res- b y te ra li, q u i m om ento v a c a tio nis p ra e se n te s f u e r in t in C u ria v el a b ea a b sen te s ad të m p u s o b sibi com m issum negotium aliquod a R om ano P ontifice, o p ta re eam p o ssu n t in C onsis to rio , s e rv a ta p r io rita te p ro m o tionis.
§ 4. C a rd in ale s q u ib u s u n a ex
ecclesis su b u rb ic a riis est assig n ata, aliam o p ta re n e q u e u n t; c u m v ero C a rd in alis g rad u m D ecan i a ttig e rit, dioecesim suam O stiensi cu m u lat, q u ae p ro in d e cum alia a tq u e a lia dioecesi s u b u rb ic a ria in p erso n a C a rd in alis D ec a n i sem p er co n iu n g itu r.
Can.· 237. ·— § 1. Sacro C a rd i
n a liu m Collegio p ra e e s t D ecanus, idęst -antiquior p ro m o tio n e ad aliq u am sedem su b u rb ic a ria m , cui ta m e n n u lla est in ceteros C a rd in ale s iu risd ictio , sed ipse p rim u s h a b e tu r in te r aequales.
§ 2. V ac an te d ec an a tu , ipso
iu re succedit S u b d ecan u s, sive is te m p o re v ac atio n is sit p raesen s
P ra w o K a n o n iczn e — 2
lańskiego p rzejść na in n y ty tu ł, a k a rd y n a ło w ie ze sto p n ia d ia końskiego n a in n ą d ia k o n ię; gdy- ,by zaś n a stopniu d iakońskim po zo staw ali przez pełne la t d zie sięć, ta k że — na sto p ień k a p ła ń ski.
§ 2. K a rd y n a ł, k tó ry ze stopnia
diakońskiego przechodzi n a sk u te k op cji n a stopień k ap łań sk i, z a jm u je m iejsce p rze d w sz y stk i mi ty m i k a rd y n a ła m i p re z b ite ra m i, któ rzy po nim o trzym ali god ność p u rp u ry k a rd y n a lsk ie j.
§ 3. G dyby zaw ak o w ała stolica p od m iejsk a, k ard y n a ło w ie sto p n ia kapłań sk ieg o w ch w ili zaw a- k o w an ia obecni w K u rii, albo n a w e t czasowo n ieobecni ze w zglę d u n a p ow ierzoną sobie przez B isk u p a Rzym skiego spraw ę, m o gą n a k o n sy sto rzu optow ać, z z a chow aniem p ie rw sz eń stw a p ro m ocji.
§ 4. K ard y n ało w ie, k tó ry m w y
znaczono je d e n z kościołów p o d m iejsk ich , nie m ogą optow ać na in n y ; gdy zaś k a rd y n a ł o siągnął godność dziekana, sw oją diecez ję łączy z o sty jsk ą diecezją, k tó r a w te n sposób łączy się zaw sze z in n ą diecezją p o d m ie jsk ą w osobie k a rd y n a ła dziekana.
K an. 237. — § 1. N a czele k o
legium k ard y n a lsk ie g o stoi dzie kan , t.j. n a jsta rsz y pow ołaniem n a je d n ą ze stolic p odm iejskich, k tó ry je d n a k nie m a żadnej ju ry sd y k c ji n ad resz tą k a r d y n a łów , lecz u w aż an y je st jako p ierw szy m iędzy rów nym i.
§ 2. G dy w a k u je dziek an ia, na
m ocy sam ego p ra w a n astęp c ą je st subdziekań, k tó ry w ty m
18
C O D E X I U R I S C A N O N I C I[80]
in C uria, sive in sua s u b u rb ic a r ia dioecesi com m oretur, sive a b sit ad te m p u s ob sibi com m is sum m u n u s a R om ano P on tifice.
Can. 238. — § 1. C a rd in ale s
te n e n tu r obligatione resid e n d i in C uria, nec fa s est ipsis a b eadem d isc ed e re sine ' lic e n tia R om ani P o n tificis, salvo p ra e sc rip to §§ 2, 3 h u iu s canonis.
§ 2. H aec obligatio u rg e t qu o
q ue C a rd in ale s Episcopos subur-* b icario s; sed ipsi no n in d ig en t lic e n tia u t sese co n fe ra n t ad dioeceses sibi com m issas, quoties o p p o rtu n u m iu d ic av e rin t.
§ 3. C a rd in a le s q u i su n t E p is
copi alicu iu s dioecesis non su b u rb ic a ria e , lege resid e n d i in C u ria e x im u n tu r; sed cum ad U r bem v e n e rin t, S u m m u m P o n ti ficem ad e an t, nec ab U rb e d is c e d an t a n te q u a m ab eodem a d e u n d i lic e n tia m im p e tra v e rin t.
Can. 239. — § 1. P ra e te r alia
p riv ile g ia qu ae in hoc Codice suis in titu lis e n u m e ra n tu r, C a r d in ales om nes a sua p ro m o tio n e in C onsistorio f a c u lta te g au d e n t:
1-o. A u d ien d i u b iq u e te r r a r u m confessiones etiam religiosorum u triu s q u e sexus et ab so lv en d i ab o m n ib u s p ec ca tis et censuris etia m re se rv a tis, ex cep tis t a n tu m cen su ris S edi A postolicae specialissim o m odo re se rv a tis et illis q u a e ad n e x a e su n t re v e la tio n i se c re ti S. O fficii;
2-0. S ib i suisque fa m ilia rib u s eligendi sa ce rd o te m
confessioni-czasie je s t obecny w K u rii, bądź p rze b y w a w sw ojej pod m iejsk iej diecezji, bądź też czasowo jest nieobecny ze w zględu n a p o w ierzo n ą sobie sp ra w ę p rzez B is k u p a R zym skiego.
K an. 238. — § 1. K ard y n ało w ie
obow iązani są do rez y d en cji w K u rii i n ie w olno im, nie n a r u szając p rze p isu § § 2, 3 tego k a - konu, oddalać się od n ie j bez zezw olenia B isk u p a Rzym skiego,
§ 2. O bow iązek te n odnosi się
ta k ż e do k a rd y n a łó w biskupów po d m ie jsk ich ; ci je d n a k n ie m u szą m ieć zezw olenia n a u d an ie się do p ow ierzonych sobie d ie cezji, ilek ro ć u w a ż a ją to za p o trzeb n e.
§ 3. K ard y n ało w ie, k tó rz y są
b isk u p a m i ja k ie jś diecezji nie p o d m ie jsk iej, w olni są od p ra w a rez y d en cji w K u rii; gdyby je d n a k p rz y b y w a li do R zym u, m u szą być u P ap ie ż a i nie w olno im sta m tą d o d d alać się bez u zy s k a n ia od niego zezw olenia.
K an. 239. — § 1. O prócz in
n ych p rzyw ilejów , k tó re w ylicza K odeks w odp o w ied n ich ty tu łach, w szyscy k a rd y n a ło w ie od sw ojej pro m o cji n a konsystorzu p o sia d a ją u p ra w n ie n ia :
1-o. S łu c h a n ia spow iedzi na całym św iecie, ta k ż e zakonników p łci obojga i u d z ie la n ia absolucji od w szy stk ich grzechów i cenzur, n a w e t zastrzeżonych, z w y ją t k iem ty lk o ce n zu r zastrzeżonych S tolicy Ap. w sposób najszczegól niejszy i nałożonych za u ja w n ienie ta je m n ic y św . O ficium ; 2-0. W y b ra n ia sobie i sw oim dom ow nikom spow iednika, k tó ry ,
[81]
K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O19
bus excipiendis, qu i, si iu risd ic - tio n e ca re a t, eam ipso iu re o b ti net, etia m quod sp e c ta t ad p ec c a ta e t ce n su ras, re se rv a ta s q u o que, illis ta n tu m ce n su ris ex c ep tis, de q u ib u s in n. 1; 3-0. V erb u m D ei u b iq u e p r a e dican d i; 4-0. C e le b ra n d i v e l alii p e r m itte n d i u t coram se c e le b re t u n a m M issam in fe ria V m a io ris h eb d o m ad ae ac tr e s M issas in nocte N a tiv ita tis D om ini.
5-0. B e n ed icen d i ubique, solo crucis signo ,cum o m nibus in d u lg e n tiis a S a n c ta Sede conce d i solitis, ro saria , aliasq u e co ro nas p re c a to ria s, cruces, n u m is m a ta , sta tu a s, s c a p u la ria a S ede A postolica p ro b a ta eaq u e im po- n ed i sine o n e re in sc rip tio n is;
6-o. S u b u n ica bened ictio n e erig en d i, in. ecclesiis e t o ra to riis etiam p r iv a tis aliisq u e p iis locis, sta tio n e s V iae C rucis cum om n ib u s in d u lg e n tiis, q u ae h u - iusm o d i p iu m e x e rc itiu m p e r a g en tib u s im p e rtita e su n t; nec non b en e d ic en d i pro fidelibus, q u i ca u sa in firm ita tis v el aliu s le g itim i im p e d im e n ti sa cras s ta tiones V iae C rucis v isita re n e q u e a n t, C ru cifix i icones cum ap p lica tio n e o m nium in d u lg e n tia ru m devoto ex e rc itio eiusdem V iae C rucis a R om anis P o n tifi cibus a d n e x a ru m ;
7-0. C e le b ra n d i su p e r a ra m p o rta tile m no n solum in domo p ro p ria e h a b ita tio n is, sed u b i cu n q u e d eg u n t; et p e rm itte n d i
jeżeli n ie p o sia d ał ju ry sd y k c ji, o trz y m u je ją ty m sam ym , n a w e t gdyby chodziło o grzechy i cen zu ry zastrzeżone, z w y ją tk ie m ty c h tylko, o k tó ry c h w n. 1.
3-0. G łoszenia w szędzie S ło w a Bożego;
. 4-0. O d p ra w ia n ia lu b zezw o le n ia in n y m n a o d p ra w ia n ie w jego obecności je d n e j Mszy św. w W ielki C z w a rte k i trze ch M szy św. w noc Bożego N aro d ze n ia ;
5-0. B łogosław ienia w szędzie, sam y m znakiem krzyża, ró ż a ń ców ze w szy stk im i odpu stam i, k tó re S tolica Ap. zw y k ła n a d a w ać, ta k ż e in n y c h k o ro n ek , k r z y żów, m ed alik ó w , fig u re k , -szka- p le rz y z a tw ie rd z o n y ch przez S to licę Ap. oraz w k ła d a n ia ich bez obow iązku w p isy w an ia się;
6-o. E ry g o w a n ia sam ym p obło gosław ieniem , w kościołach i k a p lic ac h n a w e t p ry w a tn y c h oraz in n y c h m ie jsc ac h pobożnych, s ta c ji D rogi K rzyżow ej ze w szy stk im i o d p u stam i, k tó re są u d z ie la n e p ra k ty k u ją c y m tego ro d z a ju pobożne ćw iczenia; b ło g o sław ien ia k rzyży ze w szy stk im i o d p u sta m i p rzy w ią zan y m i przez S tolicę Ap. do pobożnego ćw icze n ia D rogi K rzyżow ej d la. w ie r nych, k tó rzy z ra c ji choroby lu b in n e j słu szn ej p rzyczyny n ie m ogą obchodzić sta c ji te jż e D rogi K rzyżow ej ;
7-0. C ele b ro w an ia n a ' o łta rz u p rzenośnym n ie tylk o w e w ła sn e j siedzibie, lecz w szędzie, gdzie k o lw iek p rz e b y w a ją ; zezw alan ia
20
C O D E X I U R I S C A N O N IC I[82]
u t a lia M issa, ipsis a d sta n tib u s, c e le b re tu r;
8- 0. C eleb ran d i in m ari, d eb i tis ca u te lis ad h ib itis;
9- 0. In om nibus ecclesiis et o ra to riis M issam ce le b ra n d i p r o p rio ca le n d ario conform em ;
Ю-o. F ru e n d i a lta r i p riv ile - giato p e rso n a li q u o d id ian o ;
11-o. L u c ra n d i in p ro p riis s a cellis in d u lg e n tia s, ad q u as a c q u ire n d a s p ra e s c rip ta sit v is ita tio te m p li alicuius v el pu b licae ae d id ic u la e c iv ita tis seu loci, in q u o C a rd in a le s ac tu com m oren tu r, quo p rivilegio etia m eorum fa m ilia re s f r u i p o ssu n t;
12 - 0. B enedicen di ubiq u e p o p u lo m o re E piscoporum ; sed in U rb e in ecclesiis ta n tu m , piis locis et fid eliu m consessibus;
13-0. M ore E piscoporum g e s ta n d i crucem a n te p ec tu s etiam s u p ra m ozetam a tq u e u te n d i m i t r a e t b aculo p a s to ra li;
14-0. S a c ru m c e le b ra n d i in q u o lib et p riv a to sacello sine p rae iu d icio illiu s q u i in d u ito g au d e t;
15-0. P o n tific a lia cum th ro n o e t b ald ac h in o p e ra g e n d i in o m nibus ecclesiis . e x tra U rbem , O rd in ario praem o n ito , si ecclesia sit c a th e d ra lis;
16-0. H on o rib u s locorum O rd i n a riis tr ib u i solitis f ru e n d i q u o cu m q u e se c o n fe ra n t;
n a o d p ra w ia n ie in n e j M szy św. w sw ojej obecności;
8-0 . O d p ra w ian ia n a m orzu z zachow aniem odpow iednich o- strożności;
9-0 . O d p ra w ia n ia M szy w e w szy stk ich kościołach i k ap lica ch w ed łu g w łasnego k a le n d a rz a ;
Ю-o. K o rz y sta n ia codziennie z osobistego o łta rz a u p rz y w ile jo w a
nego;
~ ll- o . Z y sk iw a n ia w e w łasn y ch k a p lic a c h odpustów , do u zy sk a n ia k tó ry c h należy naw ied zić j a k ą ś św ią ty n ię lu b p u b lic zn ą k a plicę w ty m m ieście, czy m ie j scowości, gdzie k a rd y n a ło w ie a k tu a ln ie p rz e b y w a ją ; z tego p rz y w ile ju k o rzy sta ć m ogą ta k że ich dom ow nicy;
1 2 - 0. U d zielania w szędzie ludo w i bło g o sław ień stw a zw yczajem b iskupów ; w R zym ie je d n a k t y l ko w kościołach, pobożnych m ie j scach i n a z e b ra n ia c h w iern y c h ; 13-0. N oszenia zw yczajem b is k u p ó w k rzy ż a n a piersiach , ta k że n a m ucecie, ja k rów nież u ży w a n ia m itry i p a s to ra łu ;
14-0. O d p ra w ia n ia Mszy w k a ż dej p ry w a tn e j k ap licy bez u sz czerb k u dla tego, k to k o rzy sta z in d u ltu ;
15-0. O d p ra w ia n ia p o n ty fik a l- n ie z tro n e m i b ald ac h im e m w e w szy stk ich kościołach poza R zy m em , a w kościele k a te d ra ln y m za w iedzą o rd y n a riu sz a ;
16-0. K o rz y sta n ia w szędzie z u - p ra w n ie ń honorow ych p rz y słu g u jący ch m iejscow ym o r d y nariu szo m ;
[83]
K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O21
17-0. F id em fa c ie n d i in foro ex tern o , de o rac u lo pontificio te sta n te s;
18-0. F ru e n d i sacello ab O rd i n a r ii v isita tio n e ex em p to ;
19-0. D e re d itib u s b en eficiariis lib e re d isp o n e n d i etia m p e r t e sta m e n tu m , salvo p ra e sc rip to can. 1298;
20-O. C on secratio n es et b e n e dictiones ecclesiaru m , a lta riu m , sa c ra e supellectilis, A b b atu m aliasv e sim iles, e x c e p ta oleorum sa c ro ru m consecratione, si C a r d in a lis c h a ra c te re ep iscopali ca- re a t, u b iq u e locorum , se rv a tis se rv a n d is, perag en d i, firm o p r a e sc rip to can. 1157;
21-0. P ra e c e d e n d i om nibus P ra e la tis etia m P a tria rc h is , imo ipsis L egatis P o n tificiis, n isi L e g atu s sit C a rd in a lis in p ro p rio te rr ito r io resid e n s; C a rd in alis a u tem L eg a tu s a la tere p ra e c e d it e x tr a U rbem om n ib u s aliis;
22-0. C o n fere n d i p rim a m to n su ra m e t o rd in e s m inores, d u m m odo p ro m o v en d u s h a b e a t d i m isso rias p ro p rii O rd in a rii li t te ra s ;
23-0. M in istra n d i sa c ra m e n tu m c o n firm a tio n is, firm o on ere in sc rip tio n is nom inis c o n firm a ti ad n o rm am iu ris;
24-0. C oncedendi in d u lg e n tia s d u c e n to ru m dierum , etiam to tie s quo ties lu c ra n d a s, in locis vel in s titu tis ac p ro p erso n is su a e iu risd ic tio n is vel p ro te c tio n is; item in aliis locis, sed a
17-0. Ś w iadczenia w zak resie zew n ętrzn y m o łasce p ap iesk iej u d zielo n e j u stn ie;
18-0. K o rz y sta n ia z k ap licy w y ję te j spod w iz y ta c ji o rd y n a riu sz a ;
19-0. D ysp o n o w an ia sw obod nie, nie n a ru sz a ją c k an . 1298, do chodem b en e ficja ln y m , n a w e t w te sta m e n c ie ;
20-O. K o n sek ro w a n ia i p ośw ię ca n ia w szędzie, z zachow aniem tego co należy, nie n a ru sz a ją c p rze p isu kan . 1157, kościołów , ołtarzy, sp rz ę tu kościelnego, Opa tó w i innych, z w y ją tk ie m k o n s e k ra c ji olejów św., gdyby k a r d y n a ł nie p o sia d ał sa k ry b isk u p ie j;
21-0. Z ac h o w an ia p ie rw sz e ń stw a p rze d w szy stk im i p ra ła ta m i, n a w e t p a tria rc h a m i, ow szem p rze d le g a ta m i pap iesk im i, c h y b a że le g at je st k a rd y n a łe m re z y d u ją c y m n a w łasn y m te ry to riu m ; k a r d y n a ł n a to m ia st le g at a latere m a poza R zym em p ie rw sz eń stw o p rze d w szystkim i;
22-0. U d zielan ia p ie rw sz ej to n s u ry i niższych św ięceń, b yleby k a n d y d a t p o sia d ał litte ra s di
m issorias w łasnego o rd y n a riu sz a ;
23-0. U d zielan ia s a k ra m e n tu b ie rz m o w an ia z obow iązkiem za p isa n ia bierzm ow anego, stosow nie
do p rzepisów p ra w a ;
24-0. U d zie la n ia o d p u stu d w u stu dni, zyskiw anego n a w e t to ties
quoties, w m iejscach, czy in sty
tu c ja c h o raz przez osoby, k tó re p o d le g a ją ich ju ry s d y k c ji lu b opiece; ta k ż e w in n y c h m iejscach,
22 C O D E X I U R IS C A N O N I C I
[84]
p ra e se n tib u s solum m odo, sin g u lis vicibus, lu c ra n d a s. *
§ 2. C a rd in a lis D ecanus g a u
d e t p riv ileg io o r d in a n d i e t con se c ra n d i electu m P on tificem , si h ic o rd in a tio n e v el episcopali co n sec ra tio n e in d ig eat, e t tu n c p allio u titu r ; q u o d p riv ileg iu m , ab sen te C a rd in a li D ecano, com p e tit S ubdecano, eoque etiam a b sen te , a n tiq u io ri C a rd in a li E p i
scopo su b u rb ica rio .
§ 3. D em um C a rd in a lis P ro to -
diaco n u s p a llia A rchiepiscopis et E piscopis p riv ile g io fru e n tib u s eo ru m v e p ro c u ra to rib u s, vice R om ani P o n tificis, im p o n it; e t no m en novi elec ti P o n tificis p o p ulo a n n u n tia t.
Can. 240. — § 1. C a rd in a lis ad
sedem su b u rb ic a ria m p ro m o tu s e t in eiusdem possessionem c a nonice im m issus est v e ru s E p is copus su a e diocesis, e a q u s po te s ta te in eam pollet, q u am E p i scopi re sid e n tia le s in p ro p ria dioecesi o b tin e n t.
§ 2. C e te ri C a rd in a le s in suis
titu lis vel diaconiis, p o stq u am eo ru m d em canonicam possessio nem ce p erin t, o m n ia p o ssu n t q u a e locorum O rd in a rii in suis ecclesiis, ex cep tis o rd in e iudicio- ru m e t q u a lib e t iu risd ic tio n e in fideles, sed sa lv a p o te sta te in iis q u a e ad disciplinam , m o ru m co rrectio n em , se rv itiu m ecclesiae p e rtin e n t.
§ 3. C um th ro n o e t b ald ac h i-
m o C a rd in a lis o rd in is p re sb y te - ra lis p o te st in suo titu lo p o n ti fic a lia p e ra g e re e t C a rd in a lis o rd in is diaco n alis in su a
diaco-lecz zy sk iw an y ch za k aż n y m r a zem ty lk o przez obecnych.
§ 2. K a rd y n a ł d ziekan k o rzy sta
z p rz y w ile ju św ięcenia i k o n se k ro w a n ia w y b ra n eg o P apieża, jeżeliby on św ięceń lu b k o n se k r a c ji b isk u p iej p o trze b o w ał i u ży w a w ted y p aliu sz a ; te n p rzy w ile j podczas nieobecności k a rd y n a ła d ziek a n a p rz y słu g u je p oddzieka- now i, a gdy i on nieobecny — sta rsze m u k a rd y n a ło w i b isk u p o w i n a stolicy podm iejsk iej.
§ 3. K a rd y n a ł w reszcie p ro to -
diak o n w z a stę p stw ie B iskupa R zym skiego n a k ła d a paliusze arc y b isk u p o m i biskupom , p o sia d ając y m te n p rzy w ile j o raz ich pełnom ocnikom ; ogłoszą im ię no- w oobranego P apieża.
- K an. 240. — § 1. K a rd y n a ł p ro m ow any n a stolicę podm iejską, k tó rą o b ją ł k an o n icz n ie w p o sia danie, je s t p raw d ziw ie biskupem sw ojej dziecezji i m a ta k ą w n iej w ładzę, ja k ą p o sia d ają b is k u p i re z y d e n c ja ln i w sw ojej d ie cezji.
§ 2. I n n i k ard y n a ło w ie, po k a
nonicznym w ejściu w posiadanie, w sw oich ty tu ła c h i d iak o n iach m ogą w szystko, co o rd y n ariu sz e m iejscow i w sw oich kościołach, z w y ją tk ie m są d o w n ictw a i w szelkiej ju ry s d y k c ji n a d w ie r nym i, lecz bez u szczerbku w ła dzy n a d n im i odnoszącej się do dyscypliny, p o p raw y obyczajów , służby kościołow i.
§ 3. K a rd y n a ł sto p n ia k a p ła ń
skiego m oże w sw ym ty tu le ce lebrow ać p o n ty fik a ln ie z uży ciem tro n u i b ald ac h im u , a k a r d y n a ł sto p n ia diakońskiego a sy
