Nauczyciel: Anetta Wilk Przedmiot: język polski Klasa: 4 TIB
Temat lekcji: Nietypowe dzieło Alberta Camusa – „Dżuma” - 1 godzina lekcyjna Data lekcji: 17.04.2020
Wprowadzenie do tematu:
proszę obejrzeć prezentację na temat powieści Alberta Camusa https://prezi.com/b_zzjhqbt4qi/dzuma-albert- camus/
Instrukcje do pracy własnej: Proszę przeczytać zamieszczone informacje:
Egzystencjalizm ujmuje człowieka jako jednostkę wolną i samotną. Człowiek sam decyduje o swoim losie, jest więc odpowiedzialny za swoje życie. Poczucie tej odpowiedzialności rodzi lęk, konieczność dokonywania wyborów sprawia zaś, że człowiek jest na wolność skazany.
Camus jest zwolennikiem egzystencjalizmu ateistycznego. Nad światem, jego zdaniem, nie czuwa żaden miłosierny Stwórca, a ludzkie życie kończy się na ziemi. Stąd poczucie absurdu. Dżuma, podobnie jak każe inne cierpienie, nie ma wyższego sensu. Nie jest ani karą, ani ostrzeżeniem, ani wynikiem działania człowieka – atakuje przypadkowe ofiary.
Człowiek nie może pojąć świata, stawia sobie wiele pytań, na które nie znajduje odpowiedzi. Jest zagubiony w poszukiwaniu sensu swojego istnienia, sprawiedliwości, celu, do jakiego zmierza świat. Tarrou, który szuka na świecie świętości, zastanawia się, czy świętość może istnieć bez Boga. Świętość w tym rozumieniu to realizacja idei człowieczeństwa, heroiczna postawa wobec przeciwności, wytrwała miłość bliźniego.
W ujęciu Camusa człowiek nie jest bytem raz ukształtowanym, ale cały czas „stającym się”, zmiennym, skazanym na wolność. Jednostka nieustannie decyduje o sobie, sama się tworzyi sama nadaje sens swojemu życiu. Taką postawę przyjmuje m.in. Rieux, skupiony na swoich obowiązkach. Lekarz stara się zrobić wszystko, co w jego mocy, ponieważ uważa to za swój obowiązek, nie oczekuje nagrody ani na tym świecie, ani na żadnym innym. Nie wierzy w Boga, nie pragnie być ani bohaterem, ani męczennikiem. Nie wnika w kwestie
eschatologiczne:
(…) Zbawienie człowieka to zbyt wielkie słowo dla mnie. Nie idę tak daleko. Interesuje mnie jego zdrowie, przede wszystkim zdrowie (…).
„Dżuma” jest też pochwałą buntu. Skoro nie ma Boga, nie istnieje żadna prawda objawiona, nie ma jednej absolutnej racji, człowiek sam musi odróżnić dobro od zła. Pisarz pochwala bunt przeciwko ideologiom, które tłumią indywidualizm jednostki, są pewnym uproszczeniem, często niebezpiecznym. Człowiek nie może pozwolić sobie na komfort pewności. Ojciec Paneloux traci pewność pod wpływem jednego doświadczenia. Jako osoba głęboko wierząca nie ma wątpliwości, że choroba pochodzi od Boga i jako taka jest słuszna i nie należy z nią walczyć inaczej niżtylko za pomocą modlitwy. Uważa ją za karę za grzechy, słusznie dotykającą tych, którzy sprzeniewierzyli się Bogu. Takie przekonanie daje kaznodziei poczucie bezpieczeństwa, dzięki niemu świat wydaje się uporządkowany, cierpienie jest zasłużoną karą, ma więc sens. Co więcej, sprawiedliwi mogą czuć się pewnie.
Jednak śmierć małego dziecka burzy tę wiarę. Cierpienie, jakie jest jego udziałem, nie może być zasłużone. Takie działanie kłóci się z przekonaniem o sprawiedliwości i miłosierdziu Boga. Ojciec Paneloux zaczyna inaczej oceniać sytuację, ale przede wszystkim dopuszcza do siebie wątpliwości, na które wcześniej nie było miejsca.
Paneloux nie jest postacią negatywną, pisarz nie krytykuje jego wiary, dzięki niej duchowny może pogodzić się ze śmiercią. Nie wykluczone też, że ją przyspiesza, odmawiając pomocy medycznej. Jego przypadek pozostaje wątpliwy, nie wiadomo, czy to była dżuma. Pozostaje niepewność, czy w jego przypadku medycyna nie mogłaby przedłużyć życia.
Camus opowiada się po stronie aktywnych, tych którzy działają mimo świadomości, że efekty ich pracy są
niepewne i nietrwałe. Kiedy Tarrou zwraca uwagę: „Ale pańskie zwycięstwa zawsze będą tymczasowe, tylko tyle”, Rieux odpowiada: „Zawsze, wiem o tym! Ale to nie powód, żeby zaniechać walki”. Pisząc o doktorze: „(...) gdyby wierzył we wszechmogącego Boga, przestałby leczyć ludzi, zostawiając Bogu tę troskę”, Camus w pełni wyraża swój ateistyczny egzystencjalizm.
Człowiek powinien sam o sobie decydować, świadomie i odpowiedzialnie kształtować swój los. Taką postawę reprezentuje Tarrou, który ma odwagę opuścić dom zamożnych rodziców i sprzeciwiać się śmierci. Nie boi się ciężkiej pracy, nie zgadza się na kompromisy. Podobnie jak doktor – nie szuka uznania, nie oczekuje nagrody. Robi to, co uważa za konieczne.
Podsumowując, warto przytoczyć słowa S. Fiuta na temat egzystencjalizmu w „Dżumie”:
(…) Świadomość śmierci stanowi najistotniejszy problem w antropologii filozoficznej Camusa, konieczny do poprawnego rozumienia bytu ludzkiego. Każdy bowiem człowiek winien posiąść świadomość własnej śmierci jako nieodłącznego składnika istnienia (…) Świadomość śmierci, życie pełne wyborów dają poczucie porzucenia w świecie oraz bezsensu życia. Rozwinięta filozofia absurdu natomiast oraz świadomość śmierci, połączone z buntowniczością, winny – wedle Camusa – nadawać pożądany życiu sens istnienia (…).
Przedmiot: język polski Klasa: 4 TIB
Temat lekcji: „Dżuma” jako powieść parabola - 2 godzina lekcyjna Data lekcji: 17.04.2020
Wprowadzenie do tematu:
Przypowieść, parabola – gatunek literatury moralistyczno-dydaktycznej, którego cechy formalne (schematyzm fabuły, uproszczona konstrukcja postaci, obiektywny narrator, selekcja realiów) służą właściwemu odczytaniu alegorycznego lub symbolicznego znaczenia przedstawionego świata, przekazaniu prawdy moralnej. Posługuje się narracją, w której postacie i zdarzenia pełnią role nosicieli i zarazem przykładów prawd uniwersalnych.
Fabuła ulega zwykle schematyzacji, realia zaś występują w postaci zredukowanej. Interpretacja przypowieści wymaga sięgnięcia do znaczeń alegorycznych lub symbolicznych. Przypowieść była szczególnie często stosowana w literaturze religijnej Dalekiego i Bliskiego Wschodu. Wiele znanych przypowieści znajduje się w Biblii, np.
przypowieść o synu marnotrawnym.
Instrukcje do pracy własnej: proszę zapoznać się z informacjami poniżej
Historia epidemii dżumy w Oranie to opowieść o ludzkich zmaganiach ze złem. Postawy przedstawione w
„Dżumie” można odnaleźć w różnych okolicznościach na każdej szerokości geograficznej. Wydarzenia przedstawione w powieści stanowią pretekst do ukazania pewnych ogólny prawd – dlatego utwór można określić mianem paraboli.
Mówiąc o „Dżumie” jako paraboli, należy zwrócić uwagę na następujące jej cechy:
- Motto: „Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co istnieje rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje”. To słowa zaczerpnięte z „Dziennika zarazy” Daniela Defoe, będące wyraźną wskazówką do parabolicznego odczytania tekstu.
- Fabuła powieści jest raczej schematyczna, skupiona na głównym wątku walki z chorobą. Zdarzenia ukazane są w sposób klarowny, chronologiczny, bez epizodów i wątków pobocznych.
- Czas akcji nie jest sprecyzowany, autor celowo nie podaje ostatniej cyfry daty (194?). Wiemy tylko, że
wydarzenia dzieją współcześnie, nie ma jednak większego znaczenia, kiedy dokładnie. Podobnie nie ma znaczenia miejsce akcji, ponieważ historia ta mogłaby wydarzyć się wszędzie.
- Miejsce akcji ograniczone zostało do granic miasta, wydarzenia toczą się więc w zamkniętej przestrzeni, w swego rodzaju mikroświecie. Co ważne, wiadomo, że w latach 40. w Oranie nie było epidemii, opisane wydarzenia obrazują ogólne treści, a nie konkretne zdarzenia.
- Dżuma to konkretyzacja zła, które może być rożnie rozumiane. Choroba dobrze oddaje jego naturę – spada nagle, bez wyraźnej przyczyny, budzi lęk, dezorganizuje życie i okazuje się próbą dla ludzkich charakterów.
Podobnie jak wojna, powódź czy inne klęski.
- Postacie wykreowane przez Camusa to reprezentanci pewnych postaw. Ich indywidualne losy schodzą na drugi plan, najistotniejsze są ich poglądy i stanowisko zajmowane w obliczu zagrożenia. Sympatie autora są jednak łatwe do odczytania, postawa doktora czy Tarrou ukazana zostaje jako wzór do naśladowania, co nadaje utworowi charakter dydaktyczny.
- Powieść ma charakter filozoficzno-refleksyjny, autor sporo miejsca poświęcił rozważaniom na temat ludzkiego losu, sensu istnienia, właściwych postaw moralnych, znaczenia cierpienia, ludzkich słabości.
Praca własna: notatka w zeszycie przedmiotowym
Informacja zwrotna: zdjęcie notatki z zeszytu (wyraźne) przesyłamy na adres wilk.anetta@gmail.com (specjalnie utworzony mail na prace uczniów) jako potwierdzenie wykonania zadania. W tytule maila proszę podać nazwisko i klasę. Termin wykonania zadania 20.04.2020
