Nr. 57 Wąbrzeźno, wtorek 15 maja 1928 r. Rok VIII
Na drodze do pokoju powszechnego.
Stopniowa ewolucja idei pacyfikacji świata.RQPONMLKJIHGFEDCBA
W ch w ili, k ied y S ta n y Z jed n o czo n e u siłu ją p o ło ży ć rea ln o p o d w a lin y p od b u d o w ę p o k o ju p o w szech n eg o , n ie o d rzeczy b ęd zie u p rzy to m n ić so b ie, ja k ie śro d k i m a lu d zk o ść d o d y sp o zy cji d la u trw a len ia p o k o ju w śró d n a ro d ów .
Z a zn a czy ć p rzed ew szy stk iem trzeb a , że Z d o sk o n a len iem się n a rzęd zi m ord u — d o sk o n a
liły się, a cz p o w o ln iej, n a rzęd zia p ok oju . Id ea b ezk rw a w eg o ro zstrzy g a n ia za ta rg ó w m ięd zy p a ń stw o w y ch z tru d em zd o b y w a ła so b ie n iep rzy ja zn y gru n t.
J ed n ą z ta k ich in stytu cy j p rak tyk i m ięd zy n a
ro d o w ej b y ły t. zw . „d ob re u słu g i" i „ p o śred n i
ctw o “. T ak n . p . w u m o w ie b erliń sk iej z 13 lip ca 1878 r. za strzeg ły so b ie m o ca rstw a , że o fia ru ją T u rcji i G recji sw e p o śred n ictw o , p o n iev ’a z k raje te n ie m o g ły p o ro zu m ieć się w sp ra w ie sp ro sto w a n ia g ra n icy . W o siem lat p ó źn iej, w r. 1885 m o ca rstw a zo b o w ią zu ją się n a k o n feren cji b erliń sk iej o d w o ły w a ć się p rzed u ży ciem siły zb ro jn ej d o p o śred n ictw a m o ca rstw a za p rzy ja źn io n eg o . S k u teczn ość jed n a k teg o śro d
k a b y ła d o ść ilu zo ry czn a .
Z n a n y m ju ż p o stęp em w sto su n k u d o „ d o
b ry ch u sług" i „ p o śred n ictw a " są p rzew id zia n e ró w n ież w u m o w ie h a sk iej „ k o m isje Ś led cze" . Z a d a n iem k o m isji śled czej jest w ra zie zatargu , n iezała tw io n eg o n a d ro d ze d y p lo m a ty czn ej, w y św ietlen ie stro n y fa k ty czn ej sp o ru i o g ło sze
n ie S p ra w o zd a n ia , k tó re jed n a k stron n ie w ią że.
D a lszy m eta p em w ro zw o ju p o k o jo w ych środ
k ó w za ła tw ia n ia za ta rg ó w m ięd zy n a ro d o w y ch jest są d o w n ictw o „p olu b ow ne (a rb itra g e), in a czej a rb itra żo w e. U k ła d y ta k ie m o g ą m ieć b ą d ź ch a ra k ter „ izo lo w a n y " , b ą d ź też ch a ra k ter „in
sty tu cy j n y" .
R ó żn ica jest isto tn a . W p ierw szy m w y p a d k u u k ła d za w iera ją stron y p o w y b u ch u k o n flik tu , w d ru g im p rzez u k ła d w y k lu cza ją w sp o sób sta n o w czy m o żliw o ść k ro k ó w w o jen n y ch . N a leży tu ro zró żnia ć t. z w . „ k la u zu le k o m p ro
m isu” i „ogóln e u m o w y p o lub o w ne" . P ierw sza m o że zn a jd o w a ć się w ró żn y ch u m o w a ch i sta n o w i, że w szelk ie sp o ry z ty tu łu d a n ej u m o
w y b ęd ą ro zstrzy g a n e w d ro d ze są d o w n ictw a p o lu b o w n eg o .
J eżeli stro n y u k ła d a ją się, iż w szelk ie sp o ry
— n iety lk o ze sp ecja ln y ch u m ó w w y n ik a jące — m a ją b y ć ro zstrzy g a n e p rzez są d ro zjem czy , m a m y t. zw . O góln ą u m o w ę p o lub o w n ą . O k re
ślen ie „ w szelk ie" n a leży jed n a k że ro zu m ieć z za
strzeżen iem . M ia n o w icie z reg u ły w y łą czo n o sp o ry d o ty czą ce t. zw . ży w o tn y ch in teresó w lu b h o n o ru stro n , a lb o in teresó w m o ca rstw trze
cich . P o jęcie t. zw . ży w o tn y ch in teresó w p ier
w o tn ie o b ejm o w a ło sp o ry czysto p o lity czn e, o sta
tn io jed n a k że d o k try n a p raw a m ięd zy n a ro d o w e
g o — p rzech y la się w k ieru nk u jed n o litej k o n cep cji za ta rg ó w m ięd zy n a rod o w y ch .
K o n c ep c ja o b o w ią z k o w eg o s ą d o w n ic tw a r o z je m c ze g o z n a la z ła sw ó j w y r a z W s z e r eg u u m ó w , z a p r o je k to w a n y c h p r ze z o b ie k o n fe r e n c je h a s k ie z r . 1 8 9 9 .
Z u p e łn ie in n y c h a r a k te r o d u m ó w r o z jem c z y c h m a „ u k ła d g w a r a n c y jn y " lu b „ p a k t g w a r a n c y jn y " . U m o w y p o lu b o w n e d o ty c z ą s ą d o w n ic tw a p o lu b o w n e g o m ię d zy d w o m a p a ń stw a m i, w y s tę p u ją c e m i w u m o w ie w c h a ra k te rz e r ó w n o u p r a w n io n y c h k o n tr a h e n tó w . W „ p a k c ie g w a r a n c y jn y m” z a ś w y s tę p u je je d n o lu b k ilk a p a ń s tw w c h a r a k te r z e o b r o ń c y i g w a r a n ta in te re s ó w in n y ch p a ń stw .
T a k im ty p e m u m o w y m ię d zy n a r o d o w e j je st w ła śn ie o sta tn i „ p a k t r e ń sk i" z a w a r ty w Ł o - o a r n o lm ię d z y F r a n c ją , A n g lją i W ło c h a m i, a N iem c a m i, g w a r a n tu ją c y s ta n te r y to r ja ln y n a d R e n e m , w y tw o r z o n y p r z e z tr a k ta t w e r s a ls k i i w y k lu c z a ją c y w o jn ę , ja k o śr o d ek z m ia n y sta n u , z a g w a ra n to w a n e g o p a k te m . W r e sz c ie n a jn o w szą o d m ia n ą u m ó w m ię d z y n a r o d o w y ch , z m ie r z a ją cy c h d o z a p r o w a d z e n ia p o k o jo w y c h sp o so b ó w z a ła tw ia n ia z a ta r g ó w i sp o r ó w , je st k o m b in a c ja u k ła d u p o lu b o w n e g o z p a k te m g w a r a n c y jn y m , m ia n o w icie „ g w a r a n to w a n y u k ła d a r b itr a ż o w y " .
U k ła d ta k i z a w a rła w L o c a r n o P o lsk a z N iem c a m i w te n sp o só b , iż F r a n c ja g w a r a n tu je te n u k ła d w u m o w ie p o lsk o -fr a n c u s k iej, a p o n a d to je st o n ta k że w y m ie n io n y i W p r o to k ó le o g ó ln y m u m ó w lo c a rn e ń sk ic h .
Isto ta ty c h u m ó w p o le g a n a tern , ź e d la w s z y s tk ic h sp o r ó w m ię d z y k o n tr a h e n ta m i, o b o w ią z y w a ć m a p o k o jo w o s ą d o w n ic tw o r o z
Rokowania polsko-litewskie.
P. Hołówko powraca do Warszawy.
K o w n o . P r z e w o d n ic zą c y d e le g a c ji p o lsk iej n a c z eln ik H o łó w k o o d b y ł k ilk a k o n fer e n cy j z p r ze w o d n ic z ą c y m d e le g a c ji litew sk ie j d r. B a llo ti- se m . R o z m o w y d o ty c z y ły k w estji p r a c p o d k o m isji r o z ra c h u n k o w ej, o r a z p o d k o m isji b e zp ie
Spór polsko-litewski znowu w Lidze Narodów?
Waldemaras szuka pomocy w Londynie.
L o n d y n . K o r e sp o n d e n t d y p lo m a ty c z n y „ D a ily T e le g r a p h‘u “ o m a w ia ją c p r zy sz łą w iz jtę W a ld e - m a r a sa w L o n d y n ie w y r a ż a p r zy p u sz cz en ie , ż e sp ó r p o ls k o litew s k i p r a w d o p o d o b n ie w p r z y s z ły m m ie sią c u b ę d z ie p o r a z tr ze ci o m a w ia n y n a se sji L ig i N a r o d ó w .
Prasa niemiecka oskarża b. ministra sprawiedliwości o wydanie niewinnego Polaka Jakubowskiego na śmierć.
B e r lin . N ie sły c h a n y sk a n d a l w y w o ła n y se n - sa c y jn e m i w y n ik a m i ś le d z tw a w sp r a w ie str a co n e g o n ie w in n ie p o lsk ie g o r o b o tn ik a r o ln e g o , J a k u b o w s k ie g o , z a ta c za c o r a z s z er s ze k r ęg i.
d o b o tn ie jsz a „ W e lt a m A b e n d " p r zy n o si n o w ą r e w e la c ję , m ia n o w ic ie, iż je d n y m z g łó w n y c h w in o w a jc ó w , o d p o w ied z ia ln y c h z a w y k o n a n ie w y r o k u śm ie r c i n a J a k u b o w sk im je st n ie k to in n y ,
Aresztowanie szsjki wywrotowców we Włocławku.
W o je w ó d zk i u r zą d ś le d c z y w e sp ó ł z w ła d z a m i m iejsco w e m i z lik w id o w a ł w e W ło c ła w k u — o r g a n iz a c ję k o m u n isty c z n ą .
N a c z e le b a n d y w y w ro to w e j sta ła n ie ja k a N a ta lja P a w ło w a , la t 2 5 , z a m ie s z k a ła p r zy u l.
N ie ca łe j 7 w e W ło c ła w k u .
W m ie sz k a n iu je j w c z a s ie r e w iz ji z n a le z io n o c a ły a r sen a ł a m u n ic ji i m a te r ja łó w w y b u ch o w y ch .
Cieszcie się skazani: będzie amnestia
Uchwały Rady Ministrów.
W a r sz a w a . I I . V . w g o d z . w ie cz o r n y c h o d b y ło s ię p o s ie d z e n ie R a d y M in istr ó w , n a k tó r e m u c h w a lo n o s z er e g p r o jek tó w u sta w , a m ia n o w ic ie p r o jek t u sta w y w sp r a w ie r a ty fik a c ji k o n w e n c ji
lewe watae ustawy podatkowe. i u sta w y o sta ły m p o d a tk u m a ją tk o w y m , p r o je k t W a r sz a w a . 1 2 m a ja w g o d z in a c h w ie cz ó r- \ u sta w y o p a ń stw o w y m p o d a tk u b u d y n k o w y m w n y c h o d b y ło s ię p o s ie d z e n ie R a d y M in istr ó w p o d , w g m in a ch w ie jsk ic h , p r o je k t u sta w y o p o d w y ź- p r z ew o d n ictw e m w ice p re m jer a B a r tla . R a d a M i- I sz e n iu i w y r ó w n a n iu sta w e k p o d a tk u g r u n to w e - n istr ó w u c h w a liła m . in . p r o je k t u sta w y w p r ze d - ’ g o , w r esz cie p r o je k t u sta w y o a m n e stji z p o w o - m io c ie z m ia n i u z u p ełn ień u sta w y z d n ia II sie r - l d u 1 0 -le c ia o d z y sk a n ia n ie p o d leg ło śc i p r z ez p a ń - p n ia 1 9 2 7 r o k u o p o d a tk u e m e r y ta ln y m , p r o je k t stw o p o ls k ie .
je m c z e ; lo ja ln e z a ś z a c h o w a n ie u m ó w p r z e z k o n tr a h e n tó w g w a r a n tu je F r a n c ja .
K o n str u k c ja te g o ty p u u m ó w o p ie r a s ię n a a r ty k u le 1 6 -ty m p a k tu L ig i N a r o d ó w , p r z e w id u ją c y m s o lid a r n e s a n k c je c z ło n k ó w L ig i p r z e c iw k o p a ń s tw u , k tó r e w b r e w p r z y ję ty m n a s ieb ie z o b o w ią z a n ie m , z m ie r z a d o w s z c z ę c ia w o jn y .
T a k o to w su m a ry c zn y m p r z eg lą d z ie , z a c z e r
p n ię ty m z p r a c y z n a k o m iteg o z n a w c y p r a w a m ię d z y n a ro d o w e g o p . L . M . — p r z ed sta w ia ją s ię n a r z ę d z ia p o k o ju .
O d „ d o b r y c h u słu g i p o ś r e d n ictw a ” , o r a z „ iz o lo w a n y c h " u m ó w p o lu b o w n y c h p o p r ze z o g ó ln e u m o w y p o lu b o w n e i p a k ty g w a r a n c y jn e , e w o lu c ja z m ier z a d o je d n ej o lb r zy m ie j u m o w y , m a ją c e j w m y ś l o s ta tn ie g o p r o je k tu S ta n ó w Z je d n o c z o n y ch o b ją ć w s z y stk ie n a r o d y E u ro p y p o d h a s łe m o b o w ią z u ją ce g o p o k o jo w e g o r o z s tr z y g a n ia w s z e lk ic h z a ta r g ó w .
c z e ń s tw a , o m a w ia n o r ó w n ie ż k w e stję z w o ła n ia n a k o ń c o w e j k o n fe re n c ji p le n a r n ej n a k tó rej stro n a lite w s k a z g ło s i s w e k o n trp r o p o z y cje . W n ie d z ie lę r a n o d e le g a c ja p o lsk a o p u śc i K o w n o , u d a ją c s ię p r z e z K r ó le w ie c d o W a r sza w y .
„ D a ily T e le g r a p h ” z a z n a c za , ż e W a ld e m a ra s p r zy w ią z u je w ie lk ie z n a c z e n ie d o sw o je j p o d r ó ż y d o L o n d y n u , a b y p r z e d se sją L ig i N a r o d ó w o s o b iś c ie o m ó w ić sp r a w ę sp o r u p o ls k o -lite w sk ie g o z C h a m b e rla in e m .
ja k c z ło n e k p r a w eg o sk r zy d ła p a r tji d e m o k r a ty c z n e j, b y ły m in ister s p r a w ie d liw o ś c i r z ą d u m e - k le m b u rsk ie g o , H u s ted , k tó r y m im o in ter w en c ji i n a le g a ń d u c h o w n e g o w ię z ie n n e g o , b r u ta ln ie o d r zu c ił p o d a n ie o u ła sk a w ie n ie s k a z a n eg o n a śm ie r ć J a k u b o w sk ie g o p r z e d ło ż y ł w y r o k d o z a tw ier d ze n ia .
W c h w ili, g d y n a u l. N ie c a łą w k r o c z y ła p o lic ja , P a w ło w o w a z a jęta b y ła k o n str u o w a n ie m b o m b y sy ste m u z e g a ro w e g o .
O p r ó c z a m u n ic ji w y k r y to w ie le b ib u ły k o m u n isty c zn e j i k o m p r o m itu ją c e j k o r esp o n d e n cji.
P o z a P a w ło w o w ą a r esz to w a n o r ó w n ież 1 2 o só b — c z ło n k ó w o r g a n iza c ji.
k o n su la r n ej m ię d z y p o ls k ą a k r ó le stw e m S . H . S . (J u g o sła w ią ), p r o jek t, u sta w y w sp r a w ie p o d a tk u m a ją tk o w e g o o r a z p r o je k t u sta w y o a m n e stji z p o w o d u 1 0 -tej r o c zn icy n ie p o d leg ło ś ci.
R ząd n iem ieck i św iad om ie sab otu je
BArok ow an ia h an d low e z P o lsk ą
„ K o iju n k tu ry w y b o r c x e“ w a ż n ie jsz e o d h a n d lo w y c h . B e r lin . " V o r w a e r ts" . o m a w ia ją c sta n o b e c n y
p o ls k o -n ie m ie ck ic h r o k o w a ń h a n d lo w y ch , stw ier * d z a k a te g o r y c z n ie , ż e n ie m ie c k ie str o n n ic tw a pra**
w ic o w e z o b a w y p r z e d L a n d b u n d e m i z u w a g i n a z b liża ją c e s ię w y b o r y n ie ż y c z ą s o b ie z a w a r c ia tr a k ta tu h a n d lo w e g o z P o lsk ą , o r a z , ż e r z ą d n ie m ie c k i ś w ia d o m ie sa b o tu je r o k o w a n ia h a n d lo w e z P o lsk ą , in te r e sy p a r ty jn e, w y n ik a ją c e z
S ytu acjs w C h in ach
K o n flik t c h iń sk o -ja p o ń sk i sa o str z ą się
L o n d y n , 1 2 . 5 . J a p o n ja p o sta n o w iła ż ą d a ć o b s a d z e n ia stre fy w o b w o d z ie 1 5 k im . o d T ie n ts i- n u . R z ą d ja p o ń sk i p o sta n o w i^ p r z e d ło ży ć sw o je ż ą d a n ie r z ą d o m in n y c h p a ń stw i p r o sił je o z g o d ę . A m e r y k a ń sk i p o s e ł z a p r o te sto w a ł p r z e c iw k o te m u ż ą d a n iu J a p o n ji. R e sz ta p o s els tw z o s ta ła z a sk o c zo n a a k c ją ja p o ń sk ą .
L o n d y n , 1 2 . 5 . W e d le d o n ie s ie ń m ia sto C y - n a n fu je st o b e cn ie w z u p e łn o ś ci w p o sia d a n iu w o jsk ja p o ń sk ich . R u c h w o jsk c h iń sk ic h je st u tr u d n io n y . J a p o ń c zy c y o b sa d z ili w s z y stk ie z a g r a n icz n e o s ie d la w C y n a n fu i o k o lic y . R e s ztk i w o jsk c h iń sk ic h z o sta ły p r z e z ja p o ń c z y k ó w r o zb r o jo n a . P a r y ż, 1 2 . 5 . D o n o s z ą z S z a n g h a ju , ż e b y ły m in iste r sp ra w z a g r a n ic z n y c h r z ą d u n a n k iń sk ieg o W u , w y je c h a ł z p o le c e n ia s w e g o r z ą d u d o W a sz y n g to n u , a b y p r z e d sta w ić r z ą d o w i S ta n ó w Z je -
„Ital|a rozb iła się.
Jeden z motorów poważnie uszkodzony. — Dalszy lot odłożony.
N ie d a w n o d o n o siliśm y o w y sta rto w a n iu „ Ita - ljiM d o lo tu n a d b ie g u n e m p ó łn o c n y m . W k ilk a g o d z in p o te m d e p e sz e r a n n e p r zy n io sły w ia d o m o ś ć, ż e „ Ita lja " n ie m a ją c o d p o w ie d n ich w a r u n k ó w a tm o sfer y c zn y c h i w y lą d o w a ła w K n ig sb e y . O slo , 1 2 . 5 . S z y b k i p o w r ó t ste r o w c a „ Ita lia "
d o K in g sb a y z w y p r a w y d o z ie m i L e n in a (d a w n ie j M ik o ła ja II) w y w o ła n y b y ł p r z e z to , ż e „ Ita lia” n a tr a fiła n a b a r d z o siln e w ic h r y p ó łn o cn o - z a c h o d n ie w p o łą c z e n iu z e s n ię ż y c ą i g ę stą m g łą
K asy C h orych w św ietle cyfr.
W z e sz y c ie 3 4 „ P r z eg lą d u U b e z p ie c z e ń S p o łe c z n y c h” o r g a n u o g ó ln o p a ń stw o w e g o z w ią z k u k a s c h o r y ch w P o ls c e (z m a r ca b r .) o g ło sz o n e z o s ta ły d a n e sta ty sty c z n e, d o ty c z ą c e u b e zp ie c z e ń n a w y p a d e k c h o r o b y , o p r a c o w a n e w m in iste r s tw ie p r a c y i o p ie k i sp o łe cz n e j.
Z c h w ilą , g d y c y fr o w e o ś w ie tle n ie ty c h o r - g a n iza c y '^ z o s ta ło d o k o n a n e , n ie tr u d n o b ę d z ie u le p s z a ć je z r o k u n a r o k i d o jść d o w ła śc iw ej sta ty sty k i, k tó r a z n o w u d a m o ż n o ść z b a d a n ia sa m e j g o sp o d a rk i in sty tu c ji, p o p r a w ien ia te g o w s z y stk ieg o , c o p o p r a w ić n a le ży . N a r a zie m o ż e -
w a lk i o w ła d z ę w r z ą d zie , są d la n ie m ie c k ic h str o n n ic tw p r a w ico w y c h w a ż n iejsz e , n iż in te r esy n ie m ie c k ie j k o n ju n k tu r y h a n d lo w ej, k tó r e d z iś w ła ś n ie , z e w z g lę d u n a w ie lk ą s iłę k u p n a P o lsk i, stw a rz a ją k o n iec z n o ś ć n a w ią z a n ia p r z y ja z n y c h sto su n k ó w h a n d lo w y c h z w sc h o d n im są sia d e m N ie m iec .
d n o c z o n y ch p o ło ż e n ie w C h in a c h . W u b ę d z ie p r a g n ą ł p r z e k o n a ć r z ą d a m e r y k a ń sk i, ż e w y sy łk a p o s iłk ó w ja p o ń sk ich d o S z a n tu n g u je st r ó w n o z n a c zn ą z o k u p a c ją te j p r o w in c ji.
T o k jo , 1 2 . 5 . P r e m jer T a n a k a o ś w ia d c z y ł, iż b e z p o ś r e d n ie n ie b e z p ie cz e ń s tw o w T s i- N a n -F u o b e c n ie m in ę ło . P r e m je r w y d a ł k o m p e ten tn y m c z y n n ik o m in stru k c je u ż y w a n ia p r zy r e g u lo w a n iu in c y d e n tu śr o d k ó w d y p lo m a ty cz n y ch , T a n a k a z a p e w n ił, iż J a p o n ja n ie m a ż a d n e g o z a m ia r u m ie sz a n ia s ię d o c h iń sk ic h o p e r a c ji w o jen n y c h .
L o n d y n , 1 2 . 5 . D e p e sz e z C h in d o n o sz ą o c a łk o w ite m o p a n o w a n iu T s i - N a n - F u p r z e z w o j
sk a ja p o ń sk ie . D e p e s z e z a w ia d a m ia ją , ż e C z a n g - K a i - S z e k n ie o d p o w ie d z ia ł ja sz c ze n a w e z w a n ie C h a n g-T s o - L in a d o z a p r ze sta n ia w o jn y d o m o w e j, m im o ż e w o jsk a p ó łn o cn e c o fn ę ły się , z g o d n ie z p r o p o z y c ją C z a n g - T s o - L in a .
C h o c ia ż „ Ita lia” p r ó b o w a ła w z n ie ś ć s ię p o n a d b u r z e, n ie u d a ło s ię to je j je d n ,k i d a lsz y lo t o k a z a ł s ię n ie m o żliw y . W o b e c te g o g e n e ra ł N o b ile z a w ró c ił d o K in g a b ey i o 4 p o p o łu d n iu w y lą d o w a ł. J e d n a k że p r zy lą d o w a n iu „ Ita lia ” ta k s iln ie u d e r z y ła o z ie m ię , ż e je d e n z jej m o to r ó w d o z n a ł w ie lk ic h u sz k o d z e ń . N a p r a w a b ę d z ie w y m a g a ła d łu ż s z e g o c z a su . G o n e r a ! N o b ile b ę d z ie c z e k a ł z n o w y m sta r tem n a p o m y śln iejsze w a r u n k i p o g o d y .
m y p o d a ć d o w ia d o m o ści, ż e n a te r en ie R z e c z y p o s p o lite j istn ia ło w 1 9 2 6 r. 2 2 8 k a s c h o r y ch , a m ia n o w ic ie: w o je w ó d z tw a c e n tr a ln e m ia ły 81 k a s, w o - je w . w sc h o d n ie 1 9 , w o je w ó d z tw a z a c h o d n ie 5 7 , w o je w ó d z tw a p o łu d n io w e 6 9 , Ś lą sk C ie sz y ń sk i 2 k a sy . Z ty c h 2 2 8 k a s sta ty sty k a o b e jm u je 2 2 6 , k tó r e w 1 9 2 6 r. m ia ły p r zy c h o d u : z e s k ła d e k — z ł.
1 4 4 .6 0 7 .3 6 4 ,2 3 z o d se te k — z ło ty c h 1 ,6 1 1 .0 5 0 ,0 6 . z in n y c h " ź r ó d e ł — z ł. 5 .0 8 8 .6 3 4 ,9 1 . R a z e m z ł.
151 m iljo n ó w 3 0 7 .0 4 9 ,2 0 . W y d a tk i z a ś w y n io s ły n a św ia d c z en ia : — z ło ty ch 1 1 3 .7 5 3 .4 6 4 ,1 5 n a a d m in istr a cję — z ł. 1 4 .4 5 8 .0 2 1 ,6 6 , n a k o sz ty o g ó ln e
— z ł. 6 .7 3 8 .2 6 2 ,9 4 R a z em z ło ty c h 1 3 4 .9 4 9 .7 4 .8 ,7 5
R ó ż n icę m ię d zy p r z y ch o d e m , a r o z ch o d e m sta n o w i tu n a d w y ż k a b ila n so w a w su m ie 2 0 .6 8 4 .6 4 4 , 7 5 z ł. p o p o tr ą c en iu n ie d o b o r u w n ie k tó r y c h k a >
sa c h , k tó r y o g ó łe m w y n o si 4 .3 2 7 .3 4 4 ,3 0 z ł.
K a sy c h o r y c h , ja k w y k a z u je sp r a w o z d a n ie z a 1 9 2 6 r. p o sia d a ły w g o to w iż n ie i b a n k a c h 4 .4 7 7 .1 2 1 z ł. 9 8 g r ., p a p ie ra c h p r o c e n to w y c h : 2 9 4 .3 2 3 z ł. 2 2 g r ., u d łu ż n ik ó w z ty tu łu s k ła d e k 3 4 .0 5 6 .6 3 0 z ł. 2 9 g r ., u sk a r b u p a ń stw a 3 .6 1 1 . z ł- 41 g r ., u r ó ż n y c h 4 .4 8 4 .5 7 8 z ł. 4 8 g r ., w z o b o w ią z a n ia c h w e k s lo w y c h 9 2 9 .3 6 9 z ł. 9 6 g r ., w z o b o w ią z a n ia c h d o w y lic z e n ia 6 8 7 .9 2 8 z ł. 4 5 g r.
w r e m a n e n ta c h m a ter ja łó w le c z n ic z y c h i g o s p o d a r c zy c h — 4 .0 9 3 .6 9 8 z ł. 1 6 g r ., w r u c h o m o ś c ia ch 6 .2 4 4 .5 5 5 z ł. 3 0 g r-, w n ie ru c h o m o śc ia ch 1 5 .0 0 8 .2 9 6 z ł. 7 3 g r . N ie d o b o r y z a w s z y s tk ie la ta w p e w n e j ilo ś c i k a s d o s z ły d o 7 .1 2 4 .5 9 5 z ł, 6 5 g r , z o b o w ią z a n ia w o b ec w ie r zy c ie li: 1 7 .7 1 3 . 1 8 6 z ł. 3 9 g r. F u n d u sz e w ła sn e : a m o r ty za c y jn y
— 7 .3 0 8 .6 6 8 z ł. 21 g r ., z a p a so w y : 5 5 .9 9 0 ,7 2 5 z ł.
0 3 g r . O g ó ln a su m a b ila n su 8 1 .0 1 2 5 7 9 z ł. 6 3 g r.
C y fr y p o w y ż s ze b a r d zo w y m o w n ie w sk a z u ją n a to , ż e k a sy c h o r y ch sta n o w ią d o ś ć z n a c zn ą p o z y c ję w n a s z y c h o g ó ln y c h sto su n k a ch b u d ż e
to w y c h i w n a sz y m o g ó ln y m m a ją tk u . C z y r ó w n ie ż w ty m sa m y m sto su n k u sp e łn ia ją te z a d a n ia , d la k tó ry c h d o ż y c ia p o w o ła n e z o s ta ły i c z y w te j sa m e j m ie rz e c ie s z ą s ię z a u fa n ie m i u z n a n ie m sz er o k ich m a s p r a c o w n ic z y ch l... P o d te m i w z g lę d a m i istn ie je d u ż o z a str z e ż e ń .
K r o n ik i s ą d o w e n o tu ją ty le sp r a w w z w ią z k u z k a sa m i c h o r y ch , ż e z n a le ź li s ię z ło ś liw i, k tó rz y tw ier d z ili, ż e d la ty c h sp ra w n a le ż a ło b y w są d a ch s p e cja ln ie p o w tó r zy ć d z ia ły i to z a r ó w n o c y w iln e , ja k i k a r n e . N ie b r a k n ie s te ty n a d u ż y ć — n ie b r a k te ż sk a rg z e stro n y u b e z p ie c z o n y c h n a n ie u w z g lę d n ie n ie ic h s łu sz n y c h ż y c z e ń i p o tr z e b , n ie b r a k te ż i sp r a w p r z ec i w n a d u ż y w a ją c y m sw o je p r a w a d o św ia d c z e ń .
Ile w e w sz y stk ic h n ie z a d o w o le n ia c h je s t p r a w d y , w ja k ie j m ie r ze są o n e u z a sa d n io n e ? O d p o w ie d z ie ć m o g ą ty lk o te z a in te r e s o w a n e je d n o stk i, k tó r e są w ty c h r z e cz a c h k o m p e te n tn e , k tó r e m o g ą o c e n ić w a r to ść le c z e n ia w k a sa c h , k tó r e b li
ż e j w d z ia ła ln o ś ć k a s są w ta je m n ic z o n e .
M o ż em y p o w ie d z ie ć , ż e u d e r z a d u ż a su m a
^ u ja w n io n y c h w sp r a w o z d a n iu k o s z tó w a d m in istr a c y jn y c h i k o s z tó w o g ó ln y c h , w y n o s z ą c a o g ó łe m z g ó r ą 1 9 p r o c , św ia d cz e ń . N ie je s t w sk a za n e ta k ż e r o b ien ie in w e sty c ji, je d y n ie z e sk ła d e k . C z y n ie le p ie j b y ło b y z a te m sk o r zy sta ć z ja k ie
g o ś k r e d y tu d łu g o te r m in o w e g o ? ...
M in . p r a c y i o p ie k i s p o łe c z n e j w sw e m e x p o s e n a k o m isji b u d ż e to w e j m ó w ił o k o n ie c z n o śc i n a d z o r u n a d in sty tu c ja m i u b e z p ie c z e ń s p o łe c z n y ch . P o d k r eślić te je g o ż y c z e n ia n a le ż y z p e ł- n e m u z n a n ie m . K a sy c h o r y ch p o tr ze b u ją n ie w ą t
p liw ie n a d z o r u .
D o ty c h u w a g d o d a je m y je s z c z e je d n ą , m ia n o w ic ie tę , ż e w P o ls c e Z a c h o d n ie j n a o g ó ł K a sy C h o r y c h ju ż fu n k c jo n u ją n o r m a ln ie , a n ie m a l w s z ęd z ie p o s tę p y są z n a c z n e.
C iytajcie i rozp ow szech n iajcie
„ G lo s W ą b r z e s k i1’
ŻEBRHK HU TRONIE.
P O W I E Ś Ć P O D Ł U G K R O N IK A N G IE L S K IC H . O p o w ie d z ia ł S te fa n K o w a lsk i.
—o— . (C Ią z d a lsz y ).
III.
L e k k o m y ś l n o ś ć u k a r a n a .
P e w n e g o r a n a w y s z e d ł T o m n a u l i c ę z g ł o d n i a ł y , m a j ^ c g ł o w ę n a b i t ą p i ę k n e m i b a ś n i a m i o k s i ę ż n i c z k a c h i k r ó l a c h .
— G d y b y t o b y ć k s i ę c i e m c h o ć p r z e z j e d n ą g o d z i n ę — m ó w i ł d o s i e b i e , i d ą c z a d u m a n y i k r o c z y ł z w o l n a , n i e w i e d z ą c s a m , d o k ą d i d z i e .
W ł ó c z y ł s i ę t a k b e z w i e d n i e c z a s d ł u g i p o u l i c a c h L o n d y n u , a ż t u n a g l e u k a z a ł s i ę p r z e d w z r o k i e m j e g o o l b r z y m i g m a c h z b a s z t a m i , s t r z e l n i c a m i , m a r m u r o - w e m i p o d w o j a m i i k a m i e n n y m i w y k u t y m i l w a m i u b r a m , o t o c z o n y c h p o z ł a c a n e m i k r a t a m i .
Z d u m i e n i e c h ł o p c a n i e m i a ł o g r a n i c . T o z a m e k k r ó l e w s k i — p o w t a r z a ł . I s t a n ą w s z y j a k w r y t y , n i e s p u s z c z a ł o c z u z e w s p a n i a ł e j b u d o w l i . O , g d y b y m ó g ł t a m w e j ś ć k i e d y i u j r z e ć u p r a g n i o n e g o k r ó l e w i c z a 1
P o b o k a c h z ł o c o n y c h k r a t z a m k u s t a ł y b e z r u c h u , j a k w y k u t e z k a m i e n i a , p o s t a c i e d w ó c h r y c e r z y , z a k u t y c h o d s t ó p d o g ł o w y w s t a l o w ą z b r o j ę . B y ł a t o w a r t a , s t r z e g ą c a p i l n i e g m a c h u k r ó l e w s k i e g o , a n i e - d o p u s z c z a j ą c a z a k r a t ę n i k o g o z o b c y c h .
N a r ó d t ł u m n i e z e b r a n y , w p a t r y w a ł s i ę c h c i w i e w p a ł a c k r ó l e w s k i , p r z e d k t ó r y c o c h w i l a z a j e ż d ż a ł y
i w y j e ż d ż a ł y b o g a t e k a r e t y , m i e s z c z ą c e w s o b i e w y s o k i e o s o b i s t o ś c i . M a ł y T o m p o d s z e d ł t a k b l i s k o , i ż c a ł ą t w a r z p r a w i e u m i e ś c i ł w k r a c i e . P r z e z n i ą t o u j r z a ł c h ł o p c z y n ę , z a c h w y c a j ą c e j u r o d y , u b r a n e g o w jf c ą ni n ę z k o s z t o w n g j r g a t e r y i , p r z e t y k a n e j z ł o t e m
i d r o g i e m i k a m i e n i a m i . O b o k c h ł o p i ę c i a s t a ł o k i l k u w y g a l o w a n y c h l o k a i .
— A c h , t o k s i ą ż ę , n i e z a w o d n i e s a m k s i ą ż ę — w y s z e p t a ł T o m w o s z o ł o m i e n i u i b a r d z i e j j e s z c z e w y s u n ą w s z y s i ę , p r z y c i s n ą ł t w a r z d o k r a t y .
J e d e n z w a r t o w n i k ó w , s p o s t r z e g ł s z y T o m a w jego
ł a c h m a n k a c h , p c h n ą ł g o t a k s i l n i e , i ż c h ł o p c z y n a u p a d ł n a z i e m i ę . T ł u m w y b u c h n ą ł ś m i e c h e m . M ł o d y k s i ą ż ę j e d n a k s p o s t r z e g ł s z y , c o s i ę s t a ł o , w j e d n e j c h w i l i p o s k o c z y ł k u b r a m i e .
— J a k ś m i e s z p o n i e w i e r a ć t e g o m a ł e g o b i e d a k a ? — z a w o ł a ł k s i ą ż ę r o z g n i e w a n y . — O t w i e r a j n a t y c h m i a s t b r a m ę i w p u ś ć g o d o m n i e .
— N i e c h ż y j e k s i ą ż ę W a l i i I — w y k r z y k n ą ł j e d n o g ł o ś n i e t ł u m .
W a r t o w n i k w p u ś c i ł T o m a , k t ó r y z b l i ż y ł s i ę d o k s i ę c i a E d w a r d a .
— Z a p e w n e b i e d a k u z m ę c z o n y j e s t e ś i g ł o d n y ? — p y t a ł z e w s p ó ł c z u c i e m m ł o d y k s i ą ż ę . — Ś w i a d c z y o t e m t w o j a w y b l a d ł a t w a r z y c z k a . P ó j d ź z a m n ą ! . . .
T u w p r o w a d z i ł T o m a d o b o g a t e j p a ł a c o w e j s a l i , k t ó r ą n a z w a ł s w o i m g a b i n e t e m . W k r ó t c e p o d a n o w y k w i n t n e ś n i a d a n i e , j a k i e g o T o m n i e w i d z i a ł w s w e m ż y c i u . S i a d ł s z y p r z y s t o l e T o m z a j a d a ł z a p e t y t e m .
— J a k s i ę n a z y w a s z ? — p y t a ł k s i ą ż ę E d w a r d , p a t r z ą c n a c h ł o p c a z d o b r o t l i w y m u ś m i e c h e m .
— T o m K a n t y , s i r . . .
— T o m , p i ę k n e i m i ę - - z a w o ł a ł k s i ą ż ę . — A g d z i e t y m i e s z k a s z ?
— W m i e ś c i e , w d z i e l n i c y A u f a l e C o r t y .
— A u f a l C o r t y . . . d z i w n a n a z w a . C z y m a s z r o d z i c ó w ?
— M a m s i r , m a m t a k ż e b a b k ę i d w i e s i o s t r y , A n i ę i L i z i e . . .
— B a b k a z a p e w n e k o c h a ć c i ę m u s i ?
— A t a k s i r , w t e d y g d y ś p i , l u b s i ę u p i j e — o d - i p a r ł T o m z w e s t c h n i e n i e m — s k o r o w y t r z e ź w i e j e , b i j e i
b e z l i t o ś c i . j
O c z y k s i ę c i a z a b ł y s ł y g n i e w e m .
_ — Ć o ? o n a b i ł a b y t a k i e g o w ą t ł e g o b i e d a k a . H a , d z i ś k a ż ę u w i ę z i ć t ę b a b ę . A o j c i e c , p o w i e d z , c z y d o b r y j e s t d l a c i e b i e ?
— N i e l e p s z y o d b a b k i , s i r — T o m o d r z e k ł .
— M a t k a z a ś t w o j a ? — p y t a ł d a l e j k s i ą ż ę .
— O , t a z a w s z e d o b r a i k o c h a j ą c a , ' t a k , ' j a k i m o j e s i o s t r y .
— I l e ż o n e l a t m a j ą ?
— C z t e r n a ś c i e i p i ę t n a ś c i e .
— D u ż o m a j ą s ł u g t e t w o j e s i o s t r y ?
— S ł u g ? — z a p y t a ł m a l e c z d z i w i o n y . — A n a c o i m s ł u g i ?
— J a k t o n a c o ? — p y t a ł k s i ą ż ę , p a t r z ą c z c o r a z w i ę k s z e m z d u m i e n i e m n a c h ł o p c a . — K t ó ż j e w i ę c r o z b i e r a n a n o c i u b i e r a r a n o ?
- N i k t , s i r , c z y l i ż m a b y ć t a k t r u d n e , z d j ą ć t o j e d y n e u b r a n i e , j a k i e s i ę m a n a s o b i e ?
— J e d y n e u b r a n i e — p o w t ó r z y ł k s i ą ż ę — m a c i e w i ę c t y l k o p o j e d n e m ?
— N a c ó ż n a m w i ę c e j ? W s z a k c z ł o w i e k m a t y l k o j e d n o c i a ł o , a w i ę c p o c ó ż m u d w a u b r a n i a ? — f i l o z o f o w a ł T o m .
K s i ą ż ę w y b u c h n ą ł s e r d e c z n y m ś m i e c h e m .
— N o , n o , n i e g n i e w a j s i ę — m ó w i ł g ł a s z c z ą c T o m a , — b y n a j m n i e j n i e c h c i a ł e m c i u b l i ż y ć . Ś m i e s z y m i ę t y l k o t w o j e d o w c i p n a o d p o w i e d ź . D z i ś j e s z c z e k a ż ę p o s ł a ć t w y m s i o s t r o m w i e l e u b r a ń i s ł u g w i e l e . A t e r a z p o w r ó c i m y j e s z c z e d o t w o j e j d z i e l n i c y , A u f a l e C o r t y . P o w i e d z m i , c z y t a m w e s o ł o ?
— A b a r d z o — r z e k ł T o m — d o p ó k i t y l k o g ł ó d n a d o b r e n i e z a c z n i e s i ę d a w a ć w e z n a k i . P r z y c h o d z ą w ę d r o w n i s z t u k m i s t r z e , k t ó r z y m a j ą p r z e d s t a w i e n i a z m a ł p a m i . . . , t o t a k i e c i e k a w e , k o s z t u j e t y l k o s z y l i n g a . P r a w d a , ż e u n a s t o c z ę s t o i o s z y l i n g a t r u d n o .
( C i ą g d a l s z y n a s t ą p i ; '
