TRANSLATORIUM Z JĘZYKA
ANGIELSKIEGO
TŁUMACZENIE I ADAPTACJA FRAGMENTÓW KSIĄŻKI
ADRIANA WALLWORKA, ENGLISH FOR PRESENTATIONS AT INTERNATIONAL CONFERENCES, WYD.SPRINGER 2010
UDANA
PREZENTACJA
19/20
20/21
Spis treści
INSTYTUT HISTORII
UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
Wstęp 02
O czym będzie mowa? 03
Cechy dobrej prezentacji 04
Przykład TED #1 05
Przykład TED #2 08
Czego uczy TED ? 10
Skrypt to połowa sukcesu 13
Kiepskie i dobre praktyki 18
Więcej o prezentacjach 20
Zajęcia translatorium z języka angielskiego dla średniozaawansowanych i zaawansowanych odbywały się w latach 2019/20 i 2020/21 online, ale za to z dużym zaangażowaniem studentek i studentów. Udało nam się przetłumaczyć między innymi fragmenty poradników Adriana Wallworka z serii "English for Academic Research". Do nich należy niniejszy tekst na temat prezentacji konferencyjnych.
Zasadniczą pracę, czyli tłumaczenie i pierwszą redakcję wykonała grupa z roku 2019/20. Były to panie:
Aleksandra Majchrzak Sylwia Szewczyk
Klaudia Szpyt
W roku 2020/21 nad tekstem pracowały następujące osoby:
Paweł Brzózka Patrycja Karauda Agnieszka Pałasz
Porady Wallworka są uniwersalne, mogą przydać się studentom podczas wystąpień publicznych, prezentacji swoich projektów i prac zaliczeniowych oraz oczywiście konferencji. Życzymy wszystkim studentom, żeby w roku akademickim 2021/22 było jak najwięcej ku temu okazji i wiążących się z nimi sukcesów.
Wstęp
Marta Kurkowska-Budzan
Przeczytaj powyższy cytat i pomyśl o odpowiedziach na następujące pytania:
Jaką wartość ma dla Ciebie prezentowanie swoich badań na konferencjach?
Czy samo bierne uczestniczenie w konferencjach naprawdę ma wpływ na przebieg Twojej kariery?
Co jest ważniejsze: Twoje slajdy czy sposób, w jaki je przedstawiasz?
Jakie rodzaje prezentacji budzą Twoje zainteresowanie i przykuwają Twoją uwagę?
Jakie błędy zauważasz w prezentacjach innych osób? Czy przypadkiem Ty również ich nie popełniasz?
Czy bycie dobrym prezenterem to coś, z czym się po prostu rodzisz?
Czy jednak można się tego nauczyć?
O czym będzie mowa?
Dobra prezentacja może być wspaniałym doświadczeniem, eleganckim występem, pamiętnym pokazem dla publiczności.
W czasie mojej kariery naukowej widziałem ich tysiące.
Większość natychmiast poszła w zapomnienie, ale kilka pozostało w pamięci na całe życie. Nie ma co do tego
wątpliwości: dobre umiejętności oratorskie są ważniejsze, niż najlepsze slajdy w PowerPoincie.
- Osmo Pekonen, fiński pisarz i matematyk
są profesjonalne
zostały przygotowane specjalnie dla niej
składają się z przejrzystych i graficznie atrakcyjnych slajdów z niewielką ilością szczegółów
poruszają interesujące, ciekawe i zaskakujące zagadnienia nie zmuszają do wielkiego wysiłku śledzenia wypowiedzi, czyli składają się z dwóch lub trzech głównych punktów, wielu przykładów i niewielu teorii
są przedstawiane z zapałem, w przystępny i stosunkowo nieformalny sposób
zajmują ją i angażują
a osoby, które je przedstawiają są wiarygodne i pewne siebie
W tym mini poradniku powołamy się na platformę TED, która oferuje dobrej jakości prezentacje mogące posłużyć jako przykład dla wystąpień konferencyjnych.
Poniżej omówione zostaną dwa, dostępne w Internecie wykłady TED. Zob. więcej na: www.ted.com
Cechy dobrej prezentacji
Publiczność w każdym miejscu na świecie docenia
prezentacje, które:
TED przedstawia tę prezentację w następujący sposób:
Decades ago, few pediatricians had heard of autism. In 1975, 1 in 5,000 kids was estimated to have it. Today, 1 in 68 is on the autism spectrum. What caused this steep rise?
(Kilkadziesiąt lat temu niewielu pediatrów słyszało o autyzmie.
Szacuje się, że dzisiaj 1 na 68 osób znajduje się w spektrum autyzmu.
Co spowodowało tak gwałtowny wzrost? […])
Steve Silberman odpowiada na to pytanie w swojej prezentacji, która zawiera zaledwie cztery slajdy: jeden wykres i trzy zdjęcia.
Używa on podczas prezentacji tylko jednego wykresu. Zwróć uwagę, że informacjew nim zawarte są niezwykle łatwe do szybkiego
przyswojenia.
Spisane przemówienie
Mówca przemawia z pulpitu, na którym znajduje się skrypt jego całego wystąpienia. Często bardzo szybko zerka w dół, aby
przypomnieć sobie, co powiedzieć dalej. Jeśli ktoś na wystąpieniach TED może zaglądać do skryptu, to ty też możesz. Lepszym
rozwiązaniem może być jednak posiadanie notatek (np. na smartfonie).
Przykład TED #1
Prezentacja TED z minimalną ilością slajdów, wygłoszona z mównicy: Zapomniana historia autyzmu (The forgotten history of autism)
https://www.ted.com/talks/steve_silberman_the_forgotten_
history_of_autism
Prezentacja ma jasną, logiczną strukturę:
I. wprowadzenie do problemu autyzmu, II. jak i gdzie powstały nieporozumienia, III. jak zostały one przezwyciężone,
IV. podsumowanie dotyczące autyzmu, które rzuca światło na społeczną rolę autyzmu
Kontakt wzrokowy
Zauważ, że Steve patrzy na jedną część publiczności przez kilka sekund, a następnie odwraca głowę, aby spojrzeć na inną.
Utrzymywanie kontaktu wzrokowego jest niezbędne do skupienia uwagi odbiorców.
Język ciała
Gdy stoisz przy pulpicie, masz mniej możliwości korzystania z mowy ciała. Jednak Steve świetnie używa rąk do podkreślania punktów w swojej wypowiedzi.
Głos
Podczas czytania z przygotowanego skryptu istnieje ryzyko mówienia monotonnym głosem. Zwróć uwagę, w jaki sposób Steve moduluje go, aby podkreślić i zwiększyć zainteresowanie publiczności kierując jej uwagę na kluczowe zagadnienia.
Co Steve mógłby zmienić, gdyby przedstawiał bardziej formalną wersję tego wystąpienia na międzynarodowej konferencji (z wielojęzyczną publicznością)?
Steve zwiększyłby ilość slajdów, umieszczając na nich:
Statystyki: Biorąc pod uwagę, że liczby mogą być trudne zarówno do wymówienia i przyswojenia przez uczestników konferencji, a
niektóre liczby angielskie mogą powodować zamieszanie (np.
thirteen w porównaniu do thirty), warto umieścić je na slajdzie.
Więcej zdjęć: Steve wspomina słynny film Rain Man z Dustinem Hoffmanem. Warto byłoby dołączyć zdjęcie plakatu filmowego, bo możliwe jest, że międzynarodowa publiczność zna film pod innym tytułem, jak również może wymawiać nazwisko Dustina Hoffmana w zupełnie inny sposób. W rezultacie mogą nie zrozumieć przykładu.
Cytowanie: przeczytanie cytatów na slajdzie może być pomocne dla publiczności, urozmaicają również prezentację. Tym bardziej, że wybrane przez niego sentencje były bardzo trafne i zwięzłe.
Kiedy wygłaszasz prezentację z mównicy, masz mniej okazji, by angażować odbiorców i przyciągać ich uwagę. Użycie kilku slajdów, pomoże publiczności w skupieniu podążać za wypowiedzią w języku innym niż ich ojczysty.
Przykład TED #2
Prezentacja TED wygłoszona z mównicy: Tak to jest uczyć w Korei Północnej (This is what it’s like to teach North Korea)
https://www.ted.com/talks/suki_kim_this_is_what_it_s_like_to_te ach_in_north_korea
Wykład Suki Kim zaczyna się w następujący sposób:
In 2011, during the final six months of Kim Jong-Il's life, I lived
undercover in North Korea. I was born and raised in South Korea, their enemy.
(W 2011 roku, podczas ostatnich sześciu miesięcy życia Kim Jong-Ila, mieszkałam potajemnie w Korei Północnej. Urodziłam się i
wychowałam w Korei Południowej, która jest wrogiem Korei Północnej)
Adrian Wallwork wybrał to wystąpienie, ponieważ był bardzo poruszony historią opowiedzianą przez Suki, ale również jest ono wspaniałym przykładem tego, jak mówić wyraźnie po angielsku.
Suki Kim nie jest native speakerem, pomimo tego jej wymowa w tym wykładzie jest prawie doskonała.
Możesz się wiele nauczyć od Suki o tym, jak powoli mówić (około 100 słów na minutę) i wypowiadać każde słowo bardzo wyraźnie. Jest w stanie to zrobić, ponieważ tak jak wspomniany Steve Silberman, czyta z przygotowanego skryptu.
Jej skrypt zawiera serię stosunkowo krótkich zdań, a średnia ich
długość wynosi 17 słów. Ma jedno długie zdanie (34 słowa) - są w nim miejsca na naturalne przerwy (kto…, który…) oraz dwa
7-wyrazowe, w których jest w stanie być bardziej dramatyczna.
Suki napisała skrypt w taki sposób, aby bez trudu mogła odczytać go na głos. Napisała go również w krótkich akapitach. Dzięki temu
pamięta, żeby mieć dłuższą przerwę na końcu każdego z nich niż tę następującą po zdaniach.
Czego uczy TED?
1) Dynamizm nie jest kluczem do dobrej prezentacji
Żaden z prezenterów nie był szczególnie dynamiczny, nie był zabawny ani nie próbował opowiedzieć jakiejś żartobliwej anegdoty (która w każdym z tych przypadków mogłaby być
ryzykowna). Był to w istocie jeden z powodów, dla których zostali wybrani jako przykłady. Bycie dynamicznym i rozrywkowym jest mile widziane, ale na pewno nie niezbędne. Zatem, nawet jeśli nie jesteś „urodzonym prezenterem", nie powinno Cię to
powstrzymywać od dobrego wystąpienia.
1
2) Mniejsza liczba slajdów - lepsza prezentacja
3) Solidne przygotowanie
Większość prezenterów TED używa minimalnej liczby slajdów, a niektórzy w ogóle. Jeśli jesteś "ścisłowcem" być może użyjesz ich więcej w swoich własnych prezentacjach, ale oglądając TED zrozumiesz, dlaczego i kiedy możliwe jest zmniejszenie ich ilości.
Jeśli jesteś „humanistą" nie musisz korzystać ze slajdów. Ich brak wywiera jednak dużą presję zarówno na Tobie, jak i na
publiczności (muszą skupić się tylko na twoim głosie i na tym, co mówisz, a mogą się łatwo rozproszyć). TED ma wiele
przykładów na to, gdzie prowadzący po prostu mówią.
Możesz się wiele nauczyć z ich technik.
To, co łączy powyższe prezentacje, to oczywisty fakt, że osoby prowadzące były dobrze przygotowane. Uczestnicy czują, że są prowadzeni w logiczny sposób i że wykładowca poświęcił
znaczną ilość czasu na ćwiczenie swojej prezentacji. Dodaje to każdemu z prezenterów wiarygodności w oczach widzów, a także sprawia, że ich wystąpienie zapada w pamięć.
Właśnie do tych dwóch wskaźników - wiarygodności i zapamiętywalności, należy dążyć. Można je osiągnąć poprzez:
nieskomplikowany język
głośne, wyraźne, dość wolne mówienie przystępne slajdy
przejrzystą, logiczną strukturę wystąpienia
1
Skrypt to połowa sukcesu
Teraz dowiesz się, jak zapisać swoją wypowiedź do
prezentacji. Zanim pomyślisz, że to strata czasu, zapoznaj się z korzyściami, jakie możesz dzięki temu osiągnąć.
Dzięki spisaniu swojej wypowiedzi, możesz:
Jeśli to prezentacja w języku angielskim - wysłać ją do znajomych znających dobrze język albo zlecić korektę profesjonalnemu
serwisowi. Pewność, że gramatyka i słownictwo są poprawne, uspokoi Cię i doda pewności siebie podczas prezentacji.
Pokazać swoją wypowiedź znajomym - nie muszą oglądać całej prezentacji, ale ich opinia po przejrzeniu Twojej przemowy pomoże Ci w szybki sposób ustalić, czy informacje są prezentowane
interesująco i przejrzyście.
W programach typu PowerPoint masz możliwość dodania notatek pod prezentowanymi slajdami. Możesz tam zapisać informacje, które chcesz przekazać i w czasie prezentacji zerkać na nie dla
przypomnienia sobie tekstu i pilnowania kursu swojej wypowiedzi.
Zapisać swoją wypowiedź na smartfonie i korzystać z niego podczas wystąpienia.
Napisanie skryptu może być pożyteczne też z innych powodów.
Pomoże Ci on zdecydować:
O strukturze prezentacji, czyli wybrać najlepszą kolejność slajdów;
Czy można okroić zawartość konkretnych slajdów?;
Czy publiczność naprawdę musi dowiedzieć się tego wszystkiego, co zamierzasz jej przekazać?
Może zaskoczyć Cię informacja, że dziesięciominutowa prezentacja potrzebuje jedynie 1200-1800 słów.
Rozpoczęcie i zakończenie wystąpienia zazwyczaj są mniej
"techniczne" i są to właśnie te momenty, podczas których
prezenterzy najczęściej ulegają skłonności do improwizacji. Jednak przynajmniej 20% słów i wyrażeń, których niedoświadczeni mówcy wtedy używają, są zbędne, tzn. nie podają żadnych informacji
pożytecznych dla publiczności. A to daje 20% mniej czasu na przedstawienie i wytłumaczenie głównych założeń prezentacji.
Dobrym pomysłem jest zatem dokładne zapisanie tego, co chcesz powiedzieć we wprowadzeniu i zakończeniu do swojej prezentacji.
Gdy już stworzysz ostateczną wersję swojego skryptu, nanieś na niego odpowiednie znaki tak, jak to pokazano poniżej.
Jeśli nie masz dość czasu, nie musisz przygotować oznaczeń dla całej prezentacji. Najważniejsze, aby pojawiły się one we
wprowadzeniu, ponieważ wtedy wywierasz pierwsze wrażenie na publiczności, która w tym momencie dopasowuje się do Ciebie i Twojego stylu wypowiedzi. Znaki powinieneś zastosować także przy prezentowanych wnioskach. Dobrym pomysłem jest również zaznaczyć wszystkie słowa, na które
(a) zamierzasz położyć nacisk lub
(b) te, które trudno jest Ci wypowiedzieć.
First of all / thank you very much /
for coming here today. My name’s Esther Kritz / and I am currently doing research
into psycholinguistics [sy/my]
/ at Manchester University. / / I’d like to show you / what I think / are some
INCREDIBLE results / that I got while …
Legenda
Ukośnik (/) – wskazuje miejsce pauzy. Powinieneś zaznaczyć te miejsca zwłaszcza w początkowych 30-60 sekundach swojej prezentacji. Częstym problemem podczas tych kilkudziesięciu pierwszych sekund wystąpienia jest występujące wtedy
zdenerwowanie, które skutkuje bardzo szybkim mówieniem, przez co publiczność może mieć problemy ze zrozumieniem Twojej
wypowiedzi. Gdy jednak umieścisz tam pauzy, przypomną Ci one o uspokojeniu się, zwolnieniu tempa i wyrównaniu oddechu. Dzięki temu będziesz choć trochę bardziej zrelaksowany.
Podwójny ukośnik (//) – wskazuje dłuższą pauzę. Jeśli zrobisz przerwę między kluczowymi wyrażeniami, skupisz uwagę
publiczności na tym, co mówisz oraz dasz jej czas, by przyswoić ważne informacje. Długie pauzy mogą wywołać także pozytywny efekt dramatyzmu.
Legenda
Pogrubienie – tak zaznacz słowa, na które chcesz położyć akcent w danym wyrażeniu. Chodzi o odrobinę większe podkreślenie i
wyróżnienie słowa spośród innych, występujących bezpośrednio przed i za nim. Powstrzyma Cię to przed monotonnym mówieniem, które szybko powoduje znudzenie publiczności. Słowa, na które zazwyczaj kładzie się nacisk to główne rzeczowniki, liczby,
przymiotniki, pewne przysłówki (np. znacznie, niespodziewanie) i czasowniki. Słowami, których zazwyczaj się nie akcentuje są zaimki (chyba że używasz ich do rozróżnienia dwóch osób np. dałem to jej, nie tobie), poboczne rzeczowniki, przyimki, spójniki i większość przysłówków.
WIELKIE LITERY – tak oznacz słowa, na które chcesz położyć
szczególny nacisk. Możesz powiedzieć je głośniej lub wolniej, albo zmienić przy ich wypowiadaniu ton głosu. Taka praktyka na pewno przyciągnie uwagę publiczności i skieruje ją na najważniejsze
aspekty Twojej wypowiedzi. Słowami, na które kładzie się dodatkowy nacisk są często liczby i przymiotniki.
Podkreślenie – zaznacz w ten sposób akcent w danym wyrazie.
[ ] – umieść w nawiasach brzmienia wyrazów lub sylab. Na przykład, jeśli piszesz psy = my>sy, będzie Ci to przypominać, byś nie
wypowiadał początkowego „p” i że „sy” rymuje się z „my” (jak w
„my book”). Ewentualnie możesz spróbować znaleźć słowa lub dźwięki, które w Twoim języku brzmią podobnie.
Kluczowa myśl prezentacji
przedstawiana jest dopiero na koniec prezentacji
wyjaśniona na
początku prezentacji (dla publiczności jest jasne, dlaczego powinna słuchać)
zmienne, tzn. wolne w kluczowych punktach prezentacji, przy
bardziej oczywistych informacjach szybsze
patrzenie na widzów, gestykulacja, w pełni widoczny ekran,
przechodzenie z jednej strony ekranu na drugą Tempo/prędkość
mówienia,
przedstawiania slajdów
Język ciała
utrzymuje się na tym samym
poziomie przez cały czas; bez przerw
oczy skupione są na ekranie, PC, suficie, podłodze; statyczna poza, zasłonięty ekran
Kiepskie i dobre praktyki
Konstrukcja prezentacji
nie ma wyraźnych przejść ani połączeń pomiędzy slajdami, punktami
wypowiedzi
każdy nowo
wprowadzony punkt jest naturalnie połączony z poprzednim punktem
brzmi naturalnie, entuzjastycznie, szczerze
Formalny styl
wypowiedzi brzmi monotonnie i
sztucznie
Język bardzo oficjalny, brak w nim
emocjonalnych przymiotników, wiele łączników
dynamiczny, z wieloma przymiotnikami, bardzo mało łączników (a ponadto, dodatkowo, w szczególności, itp.)
angażowanie publiczności
z utrzymywaniem jej uwagi
mało/brak tekstu Relacja z publicznością
Tekst na slajdach
brak interakcji z publicznością
(prezentujący wydaje się mówić do siebie, nie do publiczności)
dużo tekstu
Kiepskie i dobre praktyki
Grafika na slajdach skomplikowana i
niezrozumiała prosta, ewentualne złożone obrazy
wprowadzane stopniowo
zaskakujące, ciekawe fakty/statystyki
Statystyki na slajdach brak lub niewielkie wykorzystanie faktów/statystyk
Więcej o prezentacjach
Przetłumaczone i zaadaptowane na potrzeby tej broszury fragmenty pochodzą z książki Adriana Wallworka "English
for Presentations at International Conferences", Basel: Springer 2010
W książce znajdziesz praktyczne wskazówki na temat używania języka angielskiego podczas konferencji międzynarodowych i przygotowania prezentacji w tym języku. Są w niej poruszone następujące zagadnienia:
Pisanie tekstów do slajdów
Dobieranie elementów wizualnych i odpowiedniej czcionki Sposoby na rozpoczęcie prezentacji
Porządek prezentacji i przejścia między slajdami Metodologia
Pytania i odpowiedzi
Przyciąganie publiczności i zatrzymanie jej uwagi Radzenie sobie ze stresem
Wymowa i intonacja
Powtarzanie i samoocena Postery
Przydatne zwroty do prezentacji
OPRAC.GRAF.M.K-B
