JAK NAUCZYĆ SIĘ MÓWIĆ W JĘZYKU OBCYM: 7 KROKÓW
DO EFEKTYWNEJ NAUKI
bognazielinska.pl 1
SPIS TREŚCI
WSTĘP ... 2KROK 1. OKREŚL SWÓJ CEL JĘZYKOWY ... 3
KROK 2. BĄDŹ PRAKTYCZNY ... 4
KROK 3. SPÓJRZ NA JĘZYK GLOBALNIE ... 5
KROK 4. UCZ SIĘ NA GŁOS ... 6
KROK 5. IMITUJ... 7
KROK 6. BĄDŹ SYSTEMATYCZNY ... 8
KROK 7. UCZ SIĘ KREATYWNIE ... 9
bognazielinska.pl 2 Czy wiesz, że swobodna komunikacja w języku obcym to w znacznej mierze umiejętność?
Wiele osób mylnie twierdzi, że aby osiągnąć płynność w języku obcym, należy skupić się przede wszystkim na słówkach i gramatyce. Pomimo mądrości i doświadczenia życiowego jest mnóstwo osób, które są przekonane, że kiedy spędzą wiele godzin nad książkami, nauką słownictwa (najlepiej z każdego obszaru tematycznego) i gramatyki (koniecznie popartą niezliczoną ilością ćwiczeń), to potem niczym za dotknięciem czarodziejskiej różdżki nauczą się mówić. Niestety, tak to nie funkcjonuje. Tak jak wcześnie wspomniałam, język obcy to przede wszystkim umiejętność.
Naukę języka obcego możesz porównać do jazdy samochodem. Aby nabyć umiejętność prowadzenia samochodu i aby stało się to czynnością automatyczną, musimy rozłożyć ten proces na czynniki pierwsze i implementować każdą nowo wprowadzoną partię wiedzy. Na początku uczymy się, w którym miejscu znajduje się sprzęgło, gaz, hamulec, obserwujemy jak zmieniać skrzynię biegów. Jest to wiedza czysto teoretyczna. Podobnie jak słownictwo i gramatyka. Aby ta wiedza nie poszła na marne, musimy ją od razu wcielić życie – chwytamy więc za kierownicę i uczymy się jeździć pod okiem instruktora. Metodą prób i błędów, systematyczną pracą, krok po kroku jeździmy coraz lepiej, aż w końcu staje się to automatyczne i nie musimy już pamiętać, gdzie dokładnie znajduje się gaz czy hamulec i w jaki sposób zmieniać biegi. Dokładnie to samo jest z umiejętnością komunikacji w języku obcym. Na pewno znasz osobę, która świetnie zdawała egzaminy językowe, miała bardzo dobre oceny, a kiedy wyjechała za granicę, miała trudności w komunikacji w tym języku. Być może znasz też osobę, która pomimo małego zasobu słów i słabej znajomości gramatyki potrafi dogadać się w każdej sytuacji.
No właśnie… prawda jest taka, że jeżeli skupisz się jedynie na nauce gramatyki czy słownictwa, bądź też będziesz rozwiązywać zadania egzaminacyjne, to efektem tego będzie wiedza z tego oto zakresu. Wiedza, nie umiejętność. Jeżeli zaś po każdej dawce wiedzy będziesz wprowadzać w życie to, czego się nauczyłeś, to nie ma możliwości, abyś nie opanował umiejętności komunikacji w języku obcym. Praktyka, praktyka i jeszcze raz praktyka!
Chcesz nauczyć się jeździć? Jeździj! Chcesz nauczyć się pływać? Pływaj. Chcesz nauczyć się tańczyć? Tańcz! Chcesz nauczyć się pisać szybko na komputerze? Pisz! Chcesz nauczyć się mówić w języku obcym? Mów! Mów jak najwięcej.
A teraz poznaj 7 kluczowych kroków do swobodnej komunikacji 😊 Jesteś gotowy? No to zaczynamy!
bognazielinska.pl 3 KROK 1. OKREŚL SWÓJ CEL JĘZYKOWY
Przede wszystkim, jasno określ swój cel językowy. Do czego potrzebny Ci dany język? Co będziesz chciał zrobić za jego pomocą? Wiele osób pomija ten ważny krok, ślepo podążając za programem nauczyciela, podręcznikiem, lub książką do gramatyki. Zdarzają się również osoby (niestety, dość często), które błędnie formułują swój cel językowy, mówiąc na przykład:
➢ Chcę rozmawiać/komunikować się po …
➢ Chcę w krótkim czasie nauczyć się swobodnie mówić na dowolny temat.
➢ Chcę w zadowalający sposób porozumieć się za granicą z obcokrajowcami.
Cele te są albo nieprecyzyjne, albo nieosiągalne, albo niemierzalne. Niestety, formułując cele w ten sposób, nigdy nie osiągniesz zamierzonego rezultatu. Dlatego też określając swój cel, zapisz na kartce dokładnie to, do czego chcesz dojść. Zanotowanie tego nie tylko zmotywuje Cię do refleksji i będzie później sprawdzianem Twoich umiejętności, ale też zmobilizuje do działania i będzie trzymać Twój cel w rydzach. Jeżeli uczę się języka, aby podróżować i móc komunikować się z obcokrajowcami, to mój cel może brzmieć następująco:
„Podczas najbliższych wakacji chcę potrafić porozumieć się na lotnisku podczas odprawy, zarezerwować pokój w hotelu, zamawiać dania w restauracji, kupować bilety na pociąg, metro i autobus oraz wynająć samochód”.
Kiedy Twój cel jest jasno określony i dokładnie wiesz, dokąd chcesz dojść w danym momencie, to Twoja nauka będzie dobrze zorganizowana i przyniesie Ci satysfakcję z osiągniętych efektów.
Pamiętaj, aby zawsze zaczynać naukę od celu! A najlepiej byłoby, gdybyś umieścił swój cel w widocznym dla siebie miejscu. To pomoże Ci mieć go zawsze na oku 😉
bognazielinska.pl 4 KROK 2. BĄDŹ PRAKTYCZNY
W zależności od Twojego celu językowego różne informacje będą dla Ciebie ważne. Musisz skupić się na tym, co w danym momencie jest dla Ciebie priorytetem. Czy chcesz komunikować się w obcym języku, ponieważ zamierzasz pracować w danym kraju? Jeżeli tak, to elementy językowe, na których będziesz się skupiać, obracać się będą wokół sfery zawodowej: rozmowy kwalifikacyjnej, mówieniu o Twoich mocnych i słabych stronach, o doświadczeniu itd. Jeżeli zaś Twoim celem językowym jest poradzić sobie za granicą podczas wyjazdów turystycznych, interesować Cię będą kompletnie inne rzeczy.
Weźmy na przykład wyjazdy turystyczne. Wielu osobom zależy na opanowaniu języka obcego w takim stopniu, aby móc komunikować się podczas podróży. Nie zamierzają oni przeprowadzać się do danego kraju, ale podróżować, zwiedzać świat. Zależy im więc, aby czuć się swobodnie za granicą i poradzić sobie w każdej sytuacji bez pomocy drugiego człowieka. Będą ich interesować takie elementy językowe jak:
➢ kontakty międzyludzkie: formy grzecznościowe, przywitania, powitania;
➢ słownictwo związane z odprawą na lotnisku: przydatne zwroty i wyrażenia;
➢ hotel: podawanie danych osobowych, formułowanie pytań i odpowiedzi, przeliterowanie imienia i nazwiska;
➢ restauracja: potrawy, przedmioty, zadawanie pytań, składanie zamówień, dziękowanie;
➢ transport: pytania o drogę, formy płatności, pytania związane z wynajmem samochodu;
Zastanów się, w jakich sytuacjach będziesz używać języka obcego. Spróbuj wyobrazić sobie przykładowe rozmowy w danej sytuacji w języku polskim. Kiedy będziesz dociekać, natrafisz na dodatkowe tematy, które rozszerzą Twoje słownictwo (np. uprzejme składanie reklamacji, zgłaszanie problemu, czy proszenie o pomoc w nagłych wypadkach). W skrócie, kiedy wiesz czego się spodziewać, o wiele łatwiej będzie Ci dostosować naukę do Twoich indywidualnych potrzeb.
bognazielinska.pl 5 KROK 3. SPÓJRZ NA JĘZYK GLOBALNIE
Kiedy już jasno określisz swój cel językowy, skup się na tym, jak skonstruowany jest dany język. Na przykład w języku angielskim szyk zdania to SVO, czyli Subject, Verb, Object, inaczej mówiąc podmiot – orzeczenie – dopełnienie, niezależnie czy są to zdania krótsze, czy dłuższe. W języku polskim podmiot możemy opuścić i zacząć od razu od czasownika, możemy również zmienić szyk zdania według naszego uznania. W angielskim podmiot zawsze musi być na początku, a dopiero po nim stawiamy czasownik.
Spójrz na kilka przykładów:
➢ I love reading books. Kocham czytać książki.
➢ He went to the cinema. Poszedł do kina.
➢ She received a rose. Dostała różę.
➢ My dog ate my homework. Zadanie domowe pies mi zjadł.
➢ 500 students took part in this event. W tym wydarzeniu wzięło udział 500 studentów.
➢ It is cold outside. Zimno na zewnątrz.
➢ You must be 18 to smoke. Musisz mieć 18 lat, aby móc palić.
Tak jak widzisz, składnia języka polskiego rządzi się swoimi prawami, a składnia angielskiego swoimi. Jeżeli przetłumaczymy zdanie kropka w kropkę, to wyjdzie nam nic innego jak kalka językowa, co nieraz może wzbudzić konsternację wśród osób komunikujących się w tym języku na dobrym poziomie. Wyobraź sobie, że mówisz do nauczyciela My homework ate my dog.
Oczywiście w końcu zrozumie, co chciałeś powiedzieć, ale chyba nie chcesz, aby za każdym razem ktoś się zastanawiał, co dokładnie masz na myśli. Kiedy widzimy, że jesteśmy rozumiani, nasza pewność siebie wzrasta i mamy większą motywację do nauki. Dlatego też pamiętaj, aby spojrzeć na język globalnie, a nie przez lupę, poznaj jego konstrukcję, a dzięki temu będziesz wiedział, jak przekazać daną informację i nie będziesz się zastanawiał, jak i gdzie zacząć.
bognazielinska.pl 6 KROK 4. UCZ SIĘ NA GŁOS
Nie wiem, w jaki sposób uczysz się języka obcego, ale jeżeli będąc w domu, czytasz coś cicho pod nosem, czy też mówisz do siebie w myślach („no bo przecież nie będę gadał sam ze sobą”) to od razu przestań to robić! Po pierwsze musisz zdać sobie sprawę, że mózg przetwarza informacje językowe w dwóch ośrodkach. Jeden z nich odpowiada za produkcję mowy (ośrodek Broki), a drugi za jej rozumienie (ośrodek Wernickego). Ośrodek odpowiedzialny za generowanie mowy jest połączony z korą motoryczną, więc jeżeli zależy Ci na komunikacji w obcym języku, to nie możesz jedynie myśleć, albo cichutko wymawiać słów. Po prostu taka strategia nie jest możliwa na poziomie biologicznym. Aby na dobre utrwalić słownictwo czy struktury gramatyczne, a przede wszystkim, aby nauczyć się mówić, musisz wypowiadać na głos wszystko, czego się uczysz. I nie przejmuj się, że ktoś może się z Ciebie śmiać albo że będziesz wyglądał na idiotę, kiedy np. będąc na spacerze w parku, ćwiczysz mówienie. No dobra, zawsze możesz udać, że rozmawiasz z kimś przez telefon. Jak to mówią: „Mówię sam do siebie, bo fajnie czasem pogadać z inteligentną osobą”. A pamiętaj, że najwięcej krytykują ci, którzy mają najmniej do zaoferowania. Rób swoje! Chyba Twój rozwój językowy jest dla Ciebie ważniejszy niż zwracanie uwagi na opinie innych? Ja sama, ucząc się angielskiego, regularnie mówiłam do siebie. To mi bardzo pomogło, tym bardziej że z natury jestem osobą nieśmiałą, więc gdyby nie taka praktyka to chyba nigdy nie mówiłabym w tym języku.
Jeśli to Cię nie przekonało, to zadam Ci jeszcze jedno pytanie: jak komunikujesz się z innymi ludźmi? W milczeniu? Wydaje mi się, że raczej nie. Dlaczego więc myślisz, że takie bezgłośne mówienie w jakikolwiek sposób przyczyni się do rozwoju Twoich umiejętności komunikacyjnych? Wiele osób wstydzi się swojego głosu. A czy nie będziesz się go wstydzić jeszcze bardziej w kontaktach z obcokrajowcami? Musisz się do niego przyzwyczaić! Jeśli będziesz ćwiczyć na głos, to ulepszysz swoją wymowę (bo przyzwyczaisz aparat artykulacyjny do wymowy obcojęzycznych dźwięków), powtórzysz znajome wyrażenia i co najważniejsze, utrwalisz je w pamięci. To same zalety!
bognazielinska.pl 7 KROK 5. IMITUJ
Często zaniedbywanym elementem nauki języka jest ćwiczenie prawidłowej wymowy. Wiele osób skupia się na nauce gramatyki, myśląc, że to właśnie ona jest wyznacznikiem skutecznej komunikacji. Moi studenci wielokrotnie proszą mnie o poćwiczenie jakiegoś zagadnienia gramatycznego, ale bardzo rzadką zwracają uwagę na wymowę. To nastawienie wynika najczęściej z obawy, że kiedy popełnią błąd gramatyczny, nie zostaną zrozumiani. A prawda jest taka, że kiedy się pomylimy (na przykład zastosujemy nieprawidłowy czas) to błąd ten nie sprawi, że druga osoba nie będzie wiedzieć, o co nam dokładnie chodzi. Tak naprawdę więcej nieporozumień powodują błędy w wymowie, nie w gramatyce. Dlatego tak bardzo ważne jest sfokusowanie się na wymowie, bo kiedy jest ona nieprawidłowa, to może nam sprawić niemałe kłopoty.
Świetnym rozwiązaniem na tego typu bolączki jest imitacja, a dokładniej mówiąc naśladowanie dźwięków, sylab, zwrotów, czy całych zdań. Znajdź osobę, najlepiej native speakera (w serwisie YouTube jest tego masa), wsłuchaj się w jego głos, obserwuj mimikę, a następnie zacznij imitować. Zwróć uwagę na takie kwestie jak długość głosek, intonacja, akcent wyrazowy. Możesz także ćwiczyć wymowę podczas oglądania seriali: zatrzymaj nagranie w odpowiednim momencie i spróbuj odtworzyć, to co zostało wypowiedziane w sposób jak najbliżej zbliżony do oryginału.
Pamiętaj, że poprawna wymowa to klucz do skutecznej komunikacji. Wiedz także, że wymowa to co innego niż akcent. Akcent nie prowadzi do zakłóceń w komunikacji. Nawet mówiąc z polskim akcentem, ale prawidłowo wymawiając dźwięki charakterystyczne dla danego języka, zostaniesz zrozumiany. Dążenie do brytyjskiego czy amerykańskiego akcentu to ciężka i mozolna praca i nie musi być Twoim celem. Za to zawsze powinieneś mieć na uwadze prawidłową wymowę i nie zaniedbywać jej kosztem np. gramatyki. Pomyśl, że jestem obcokrajowcem. Czy jeżeli zapytam Cię w sklepie: „Gdzie jest kasza?” zamiast „Gdzie jest kasa?”, to czy będziesz wiedział, o co mi chodzi? A co jeśli powiem Ci: „Teraz uczem się polskiego”? Nie mam wątpliwości, że w drugim przypadku błąd gramatyczny nie spowodował, że mnie nie zrozumiałeś. Tak właśnie to wszystko działa.
bognazielinska.pl 8 KROK 6. BĄDŹ SYSTEMATYCZNY
Wielu z nas mylnie uważa, że kiedy spędzimy dużą ilość czasu nad danym materiałem, to będzie on przez nas lepiej znany. Prawda jednak jest taka, że jeśli powtórzymy coś wielokrotnie, ale za to przez krótką ilość czasu, to lepiej zapamiętamy niż jeżeli mielibyśmy uczyć się jednorazowo przez na przykład godzinę lub dwie, jak to bywa w przypadku zajęć w szkołach językowych, czy kursach indywidualnych. Jeśli myślisz, że ucząc się języka raz na tydzień, nadgonisz materiał, to muszę Cię rozczarować. Nie będzie to możliwe, gdyż nas mózg tak nie funkcjonuje.
Często słyszę od moich studentów: „Wezmę się za to na weekendzie, wtedy będę mieć więcej czasu”, albo „ Nie mam czasu, żeby uczyć się codziennie. Jestem zabiegany/a”. Tak naprawdę to nie ma opcji, aby nadgonić materiał kiedy znajdziesz na to czas. Pamiętaj o tym, że uważność i wydajność są ograniczone biologicznie. Wynika to ze struktury naszego mózgu i nie ma co próbować oszukać biologii. Taka intensywna, jednorazowa nauka da Ci jedynie poczucie nauczonego materiału, ale nie będzie w ogóle efektywna. Jedynie regularna, systematyczna nauka (czytaj codzienna) pozwoli Ci osiągnąć Twój cel. Tu nie ma drogi na skróty. Zastanów się, jak możesz wykorzystać czas, który spędzasz w sposób bezproduktywny. Świetnym sposobem jest nauka języka podczas wykonywania rutynowych czynności, takich jak branie prysznica, zmywanie naczyń, dojazd do pracy czy też czekanie w kolejce. Jestem przekonana, że bez problemu znajdziesz przynajmniej kwadrans dziennie na naukę.
Pewnie zastanawiasz się, ile czasu powinna trwać taka codzienna nauka. Otóż nie musi (a nawet nie powinna) być ona długa. Optymalny czas nauki to około 30 minut dziennie. I nie chodzi tu o pół godziny naraz, ale w partiach. To od Ciebie zależy, jak zorganizujesz swoją naukę, czy będą to 3 partie po 10 minut, czy może jedna trwająca 10 minut, druga 5, a trzecia 15. Złotą zasadą jest tutaj metoda małych kroków, krótkich i częstych powtórzeń, gdyż tylko w taki sposób zbudujesz nawyk, dzięki któremu szybko zaczniesz mówić w obcym języku.
bognazielinska.pl 9 KROK 7. UCZ SIĘ KREATYWNIE
Obok systematycznej nauki ten krok jest tak naprawdę kluczem do sukcesu, jeżeli chodzi o komunikację w obcym języku. Czy wiesz dlaczego tak wiele osób nie jest w stanie porozumieć się z obcokrajowcami pomimo lat nauki spędzonej w szkole, a czasem nawet i na studiach?
Niestety, system szkolny nie pozwala na kreatywną naukę, a zamiast tego proponuje metody pamięciowe. Wkuwamy regułki, słówka, mamy wrażenie, że już tak dużo znamy, ale nie potrafimy tego przełożyć na praktykę. Uczymy się rozwiązywać ćwiczenia gramatyczne, dużo czytamy, a nawet słuchamy, ale nie stosujemy tego, czego się nauczyliśmy w praktyce.
Jak więc temu zaradzić?
Musisz wiedzieć, że nasz mózg uczy się jedynie wtedy, kiedy pracuje. To właśnie kiedy tworzysz, kreujesz, dociekasz, popełniasz błędy, poprawiasz się, następuje proces nauki. Kiedy za to biernie coś powtarzasz, uczysz się bezmyślnie na pamięć, słowem odtwarzasz, mózg jest w stanie spoczynku. Nie wysila się, bo nie musi. Możesz spędzić godziny na wkuwaniu słówek i efektem tego będzie umiejętność wyrecytowania słówek. Możesz spędzić tygodnie na robieniu ćwiczeń gramatycznych, a efektem tego będzie umiejętność wykonywania ćwiczeń. Bez względu na to, ile czasu spędzisz na biernej nauce, rezultat będzie niesatysfakcjonujący. Co więc zrobić, aby to zmienić? Po prostu od razu wprowadzaj w życie to, czego się nauczyłeś. Jeśli przeczytałeś artykuł, to opowiedz go na głos, jeżeli oglądnąłeś serial, to streść fabułę, powiedz co Ci się podobało, jeśli przeczytałeś dialog, to ułóż nowy. I tak dalej, i tak dalej. Pamiętaj, że język jest przede wszystkim umiejętnością, podobnie jak nauka jazdy samochodem czy rowerem. Praktyka czyni mistrza!
Nie pozwól, aby nauka języka obcego polegała jedynie na bezmyślnym odtworzeniu tego, czego się ‘nauczyłeś’. Pamiętaj, że uczysz się języka, aby się w nim komunikować, a nie wyrecytować nauczone na pamięć formułki. Problemem nauki na pamięć jest też to, że jeżeli dojdzie do komunikacji, to nie jesteś w stanie przewidzieć, jak potoczy się rozmowa i w konsekwencji nie będziesz mógł znaleźć właściwego wyjścia z sytuacji. Kreatywna, a do tego systematyczna nauka pozwoli Ci osiągnąć zamierzony przez Ciebie cel.
bognazielinska.pl 10 Mam nadzieję, że weźmiesz sobie te rady głęboko do serca. To oczywiście nie wszystkie porady językowe, jest ich masa, ale wybrałam te najistotniejsze. Jeżeli wdrożysz je w życie, to mówienie w języku obcym nie powinno stanowić dla Ciebie problemu. Pamiętaj, że aby nauczyć się mówić, musisz po prostu mówić. Tyle i aż tyle. Nie czekaj, aż będziesz mieć wyuczoną gramatykę i bogate słownictwo. Mów od razu. Popełniaj błędy, eksperymentuj, poprawiaj się, nie stresuj i przede wszystkim nie poddawaj! Bądź dla siebie wyrozumiały! Nie od razu Kraków zbudowano 😉
Jeśli szukasz większej dawki inspiracji, to zapraszam Cię na mojego bloga, na którym dzielę się ciekawostkami językowymi i kulturowymi, a także wszystkim, co związane z nauką języka (głównie angielskiego):
https://bognazielinska.pl/blog/
Polub również mój fanpage na Facebooku!
https://www.facebook.com/linguastudio.green/
Odwiedź mnie na Instagramie po jeszcze więcej motywacji i dobrej energii:
https://www.instagram.com/linguastudio.green/
Jeżeli zaś chcesz, abym została Twoim trenerem językowym (angielskiego lub francuskiego) i pomogła ci w spełnianiu językowych marzeń, to zapraszam Cię do zapoznania się z ofertą moich zajęć:
https://bognazielinska.pl/oferta/
Do zobaczenia w mediach społecznościowych! Razem możemy więcej ❤
Ściskam Cię mocno, Bogna
