XXIX TYDZIEŃ KULTURY JĘZYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM (15 20 marca 2021 r.)

(1)

XXIX TYDZIEŃ KULTURY JĘZYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM (15 –20 marca 2021 r.)

Motyw przewodni projektu:

„Przejrzysty ojczysty. Przez młodomowę do współczesnej kultury”

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach F i l i a w e W ł o s z c z o w i e

Język młodzieżowy

(2)

XXIX TYDZIEŃ KULTURY JĘZYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM (15 –20 marca 2021 r.)

Cele ogólne Projektu:

 uświadomienie roli języka ojczystego w życiu człowieka i narodu,

 stworzenie możliwości aktywnego uczestnictwa w propozycjach różnorodnych form Tygodnia,

 przygotowanie ucznia do świadomego uczestnictwa w kulturze poprzez prezentację różnych form ekspresji kulturalnej,

 propagowanie kultury języka w różnych sytuacjach życiowych,

 kształtowanie estetyki i formy wypowiedzi w sytuacjach codziennych i publicznych.

https://ilij.ujk.edu.pl/xxix-tydzien-kultury-jezyka/

Motyw przewodni projektu:

„Przejrzysty ojczysty. Przez młodomowę do współczesnej kultury”

(3)

Zakres pojęcia młodomowy można określić na podstawie rozumienia tego terminu przez specjalistów i samych użytkowników jako:

 potoczną polszczyznę młodzieży,

 własny kod młodzieży,

 młodą mowę,

 mówienie po młodzieżowemu,

 slang młodzieżowy,

 socjolekt młodzieżowy,

 język młodzieżowy.

slang «potoczna odmiana języka używana przez jakąś grupę zawodową lub środowiskową»

socjolekt«odmiana języka charakterystyczna dla jakiejś grupy społecznej»

https://sjp.pwn.pl/slowniki/slang.html https://sjp.pwn.pl/sjp/socjolekt;2575733

A. Wileczek, Kod młodości : młodomowa w kontekstach społeczno-kulturowych, Warszawa 2018, s. 68, 71

XXIX TYDZIEŃ KULTURY JĘZYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM (15 –20 marca 2021 r.)

Motyw przewodni projektu:

„Przejrzysty ojczysty. Przez młodomowę do współczesnej kultury”

(4)

język młodzieżowy

 Język jest podstawowym sposobem komunikacji, wyrażania myśli, uczuć i opinii.

 Język młodych ludzi rozwinął się po 1989 roku, kiedy to językowy luz stał się jedną z oznak wolności. Powstała wówczas charakterystyczna odmiana polszczyzny, czyli środowiskowy język młodzieżowy.

 Język młodzieżowy to mieszanka ironii, komizmu i krytycznego osądu rzeczywistości.

 W większości młodzież rezygnuje z wprowadzania swojego żargonu do środowiska rodzinnego, choć rodzice rozumieją przynajmniej część słów.

B. Pilczuk, A. Pilczuk, O języku młodzieżowym - także dla bibliotekarzy,"Poradnik Bibliotekarza", 2013 nr 7-8, s. 12-18

(5)

język młodzieżowy



Mowa zmienia się, ewoluuje i często trudno za nią nadążyć. Słowa pojawiają się i znikają. To, co wczoraj było trendi/jezzi, dzisiaj jest już passé. Ciągła zmienność języka sprawia, że próżno szukać nowych słów i zwrotów w słownikach.



Język młodego pokolenia charakteryzuje się przemijalnością.

Jest to język okazjonalny, korzystający z chwilowych trendów.

Moda na określone zwroty i zapożyczenia powstaje na zasadzie wolnych skojarzeń - mówi prof. Jerzy Bralczyk.

https://www.miejski.pl/

Jerzy Bralczyk

https://pl.wikipedia.org/

wiki/Jerzy_Bralczyk

(6)

język młodzieżowy

Prof. Jan Miodek wskazuje dominujące cechy polszczyzny młodych ludzi:

 silne osadzenie języka w nurcie potocznych zachowań komunikacyjnych,

 jego zanurzenie w rzeczywistości elektronicznej,

 dominację angielszczyzny i skłonność do anglizowania wymowy,

 postępującą brutalizację i wulgaryzację w codziennej komunikacji młodych użytkowników języka.

Prof. Miodek zwraca uwagę na fakt, że obecnie młodzi ludzie są mocno osadzeni w szeroko pojętym pejzażu rzeczywistości elektronicznej, co ma szczególny wpływ na kształtowanie się ich języka.

https://przystaneknauka.us.edu.pl/artykul/wyklad-prof-jana-miodka-pt-polszczyzna-najmlodszych-pokolen

Jan Miodek

https://commons.wikimedia .org/wiki/File:Prof.Miodek_

20170511_110639.jpg

(7)

język młodzieżowy

W języku młodzieżowym powszechne jest łamanie reguł w zakresie:

 fonetyki: fafnaście, dwajścia, miszcz, mjasto, pisiont,

 morfologii: zaguścić - spodobać się, chciejlista - rejestr życzeń,

 fleksji: pisać texta, wygrać mecza, kupić tymbarka,

 składni: zero bulvers - bez zażenowania; co za spoko gość - dobry człowiek, zostaw fochanie - nie obrażaj się.

Moja kol ma w opisie na gg napisane bjuti nw wdf?

Moja koleżanka ma w opisie na gadu gadu napisane "bjuti", nie wiem, co to jest Nwm a jaki prank odstawiasz? Nie wiem, a to jest jakiś żart?

Na sto pro? Na pewno.

A. Wileczek, Kod młodości : młodomowa w kontekstach społeczno-kulturowych, Warszawa 2018, s. 68, 71

https://www.xdxd.pl/1263/focham_sie_na_ciebie.html

(8)

język młodzieżowy

W młodomowie oprócz licznych określeń człowieka zwraca się uwagę na znaczenia odnoszące się do wyglądu, cech fizycznych czy fryzury:

 sylwetka: byś, dres, kark, pudzian (przesadnie umięśniony), patyczak, szczypior,

 głowa: bala, bania, baniak, beret, czajnik, czapa, czerep, dynia, facjata, garniec, globus, głowizna, pacyn, sagan,

 twarz: dziub, fejs, maska, micha, tuba,

 fryzura : bob, borsuk, na grzyba.

Charakterystyczna jest również nadprodukcja formacji czasownikowych opartych np. na widzeniu - lookać, luknąć, obcinać, wylukać, ziorać.

Dodatkowo czynność postrzegania staje się podstawą żartobliwych komentarzy opartych na zabawnym wykoślawieniu poprawnej formy czasownika patrzeć na paczeć i innych struktur typu paczaizm, paczyzm, paczenie oznaczających zdziwienie, niedowierzanie czy politowanie. Co ja pacze?

A. Wileczek, Kod młodości : młodomowa w kontekstach społeczno-kulturowych, Warszawa 2018, s. 110

https://fabrykamemow.pl/memy/15531

(9)

język młodzieżowy

W języku młodzieżowym powszechne są także wyrazy, które same z siebie są ekspresywne:

 zdrobnienia: spadówka, ciałko, fotka, pytanko, jedzonko, warzywko, witaminki, w porząsiu, mordeczki, ziomuś, koleś, siemanko, psiapsiółka,

 zgrubienia: spadówa, gościówa, fota, piącha, kumpela, ziomal, kolo (kolega), siema, psiapsioła.

W wielu sytuacjach stresujących język młodzieżowy jest językiem bardzo wulgarnym, przejawiającym agresywny stosunek do osób i rzeczywistości.

Określany jest wtedy jako język szkolny chamski – tzw. łacina.

Używanie wulgaryzmów świadczy przede wszystkim o braku kultury osobistej.

W. Kajtoch, O stylu popularnych pism młodzieżowych, "Polonistyka", 2002 nr 9, s. 533

B. Pilczuk, A. Pilczuk, O języku młodzieżowym - także dla bibliotekarzy, "Poradnik Bibliotekarza", 2013 nr 7-8, s. 14

(10)

język młodzieżowy

 Język młodzieżowy cechuje przyjazny stosunek do nowych technologii: komp (komputer), klawira (klawiatura) czy net (Internet).

 Język młodzieżowy jest skrótowy, bo wymusza to Internet.

 Często te skróty trafiają do języka mówionego: MTV ("mnie to wali", czyli jest mi obojętne), ACW ("amator cudzej własności", czyli złodziej) bądź BMW ("bardzo mało włosów", ktoś łysy).

 Język młodzieżowy charakteryzuje się skrótowością również pod wpływem angielszczyzny. Przykładami mogą być polskie słowa z angielskimi końcówkami:

dzięx (dziękuję), spox (spokojnie) czy sorx (przepraszam).

Hajsowny ziom w bemie (https://www.wprost.pl/tygodnik/76292/Hajsowny-ziom-w-bemie.htlm

BMW

(11)

język młodzieżowy

W młodomowie powszechne jest również wykorzystywanie charakterystycznych dla języka angielskiego cząsteczek morfologicznych:

 -ing: leżing, plażing, remizing, śmieching,

 -oo: looks, głoopi,

 -s: byczys, kanapkens, wozys.

Pożyczki językowe z języka angielskiego uwidaczniają się szczególnie w produkcji:

 formacji czasownikowych: dednąc/być dedniętym ( dead – martwy), disować (diss – traktować pogardliwie), lajczyć/lajknąć (to like - lubić), kilować (skill - umiejętność, podnosić swoje umiejętności),

 formacji przymiotnikowych: pałerowy (power – moc), słitaśny (sweet - słodki), coolerski (cool - świetnie),

 formacji przysłownych: krejzolsko (crazy – szalony), lajtowo (light – lekki), oldskulowo (old school – stara szkoła - modnie w starym stylu).

https://memy.pl/mem_698474_lubie_cie_wiec_

wstawiam_ci

(12)

język młodzieżowy

Eksploatowanie angielszczyzny w młodomowie realizuje się również przez różne zapożyczenia (zwykle szybko spolszczone), np:

 apdejtować się - poprawiać, ulepszać.

 ajsy – oczy,

 być na dileju - spóźniać się,

 pikczersy – obrazki,

 stjuningować/stjunować - ulepszyć,

 debeściak - najlepszy,

 tagować/otagować - oznaczać,

 outfit - ubiór, wygląd.

a j s y

(13)

Marcin Teodorczyk w artykule A w tej bajce były smoki? Język młodzieżowy nie jest taki straszny prezentuje bloki tematyczne slangu młodzieżowego:

❑ Reakcja na wypowiedź kogoś, kto opowiada niestworzoną historię:

A w tej bajce były smoki?

A potem odszedłeś od lustra...

A potem się obudziłaś/eś...

A w domu wszyscy zdrowi?

❑ Mówienie o czynności, którą potencjalnie można by wykonać: dziewczyna, której podoba się jakiś chłopak, pisze w komentarzach schrupałabym, zjadłabym.

Tutaj stałym elementem jest końcówka "bym". Reszta frazy musi być zabawna i zaskakująca.

M. Teodorczyk, A w tej bajce były smoki? Język młodzieżowy nie jest taki straszny,"Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze", 2014 nr 5, s. 62-64

(14)

Marcin Teodorczyk w artykule A w tej bajce były smoki? Język młodzieżowy nie jest taki straszny prezentuje bloki tematyczne slangu młodzieżowego:

❑ Powitanie i pożegnania: Yo!, cze, nara, xoxo (uściski i buziaczki), siema, siemanko i popularne elo!

❑ Zachwyty i dezaprobata: mega, cool, grubo (czyli bardziej niż fajnie), kozacki, miazga, słabe, kicha, lipne, badziewiaste, denne, kaszana, nie ma szału.

❑ Końcówki na "-o": w czasownikach, rzeczownikach i przymiotnikach zamiast "ą"

pisze się "o": patrzo, robio, nie znajo, lody z posypko, z czekolado, wiado (wiadomość), fejo (facebook), bojo (boisko), kochano.

https://www.blasty.pl/17964wczesnie- dzis-wstales

(15)

Marcin Teodorczyk w artykule A w tej bajce były smoki? Język młodzieżowy nie jest taki straszny prezentuje bloki tematyczne slangu młodzieżowego:

❑ Jedno słowo zastępuje wiele innych: czasem wystarczy jedno słowo, by pasowało do wielu sytuacji:

- ogarnąć szkołę - pójść do niej lub odrobić zadanie domowe, - ogarnąć kuchnię - posprzątać,

- ogarnąć jedzenie - zorganizować i zjeść.

❑ Określenia dziewczyn i chłopaków: Barbie, laska, panienka, dziewoja, dziunia, lasencja, typiara, typ, koleś, ziomal, gostek, ciacho.

❑ Pieniądz i imperezy: kasa, flota, siano, hajs, hajsiwo, kabona, dięgi, impra, imprezianka, melanż, biba, balet.

hajs

(16)

...o szkole żartobliwie

Młodzieżowe metafory szkoły, utrzymane w strukturze porównania:

 Szkoła jest jak więzienie, musisz swoje odsiedzieć/ ...jak sala tortur/...zakład kary dla nieletnich i niewinnych,

 Szkoła jest jak imieniny u cioci, nie chcesz, ale musisz iść/... jak straszny sen, z którego nie możesz się obudzić;

 Szkoła jest jak WC, chodzisz, bo musisz/ ...jak papieros, chcesz rzucisz, ale nie możesz;

 Szkoła jest jak wojna/poligon. Żeby przeżyć, trzeba walczyć;

 Szkoła jest jak Armagedon, nic po niej nie zostanie;

 Szkoła jest jak autobus, wlecze się i wlecze;

 Szkoła jest jak telenowela, codziennie to samo.

Armagedon

1. «w Apokalipsie św. Jana: symboliczne miejsce ostatecznej zguby wrogów Boga»

2. armagedon «krwawa, wyniszczająca wojna»

Https://sjp.pwn.pl/slowniki/Armagedon.html

https://zapytaj.onet.pl/Category/026,002/2,14095141,Dokoncz_zdanie__quot_Szkola_jest_jak_quot_.html

(17)

...szkoła to pole walki



snajper, spadochroniarz - uczeń powtarzający klasę,



sztab – gabinety dyrekcji,



poligon – lekcja,



urlopować się - iść na wagary,



sajgon – niezapowiedziany sprawdzian lub klasówka,



rzeź - złe wyniki ze sprawdzianu,



bomba, lufa, strzała, trep – ocena niedostateczna,



zaprawa – lekcja w-f,



bitwa o wszystko – poprawa przed końcem semestru.

(18)

Fragment artykułu Katarzyny Pruszkowskiej Dziecko, o czym ty do mnie rozmawiasz?

Generalnie nie mam problemów ze zrozumieniem syna - mówi cytowana kasjerka. - Ale jak mi czasem przyśle "esemesa", to nie rozumiem nic.

Taki "niezrozumiały" sms mógłby wyglądać tak:

"Dzwoniłaś? Będę B4 16. A OCB?"

Co w wolnym tłumaczeniu znaczy:

"Dzwoniłaś? Będę przed 16. A o co biega?"

Dziecko, o czym ty do mnie rozmawiasz (https://wydarzenia.interia.pl/autor/katarzyna-pruszkowska/news-dziecko-o-czym-ty- do-mnie-rozmawiasz,nId,1946751#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=firefox)

(19)

Posługiwanie się językiem młodzieżowym uważane jest za jeden ze środków ułatwiających zdobycie eksponowanej pozycji w grupie.

"Czasami używa się slangu, aby pokazać swoje umiejętności tworzenia dowcipnych zwrotów, udowodnić swoją nowoczesność, przeciwstawną

zacofaniu lub po prostu dla mody, dla szpanu".

B. Pilczuk, A. Pilczuk, O języku młodzieżowym - także dla bibliotekarzy, "Poradnik Bibliotekarza", 2013 nr 7-8, s. 15

https://www.facebook.com/krkdlawszystkich/posts/734034123729606/

język młodzieżowy

(20)

Młodzieżowe Słowo Roku

 Młodzieżowe Słowo Roku – coroczny plebiscyt organizowany przez Wydawnictwo Naukowe PWN we współpracy z projektem „Słowa klucze” w ramach programu „Ojczysty – dodaj do ulubionych”.

 Jego celem jest wyłonienie najbardziej popularnych wśród młodych ludzi słów, określeń lub wyrażeń

w danym roku.

 Z konkursu są eliminowane słowa, które zostały uznane za wulgarne, obraźliwe, zawierające treści niezgodne z prawem, nawołujące do nietolerancji/przemocy, należące do mowy nienawiści bądź naruszające dobre obyczaje.

https://polszczyzna.pl/zaglosujcie-mlodziezowe-slowo-roku/

https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C5%82odzie%C5%BCowe_S%C5%82owo_Roku

(21)

Młodzieżowe Słowo Roku

 Zwycięzców w tym plebiscycie wyłania jury, oceniając oryginalność, pomysłowość, kreatywność oraz poprawność językową zgłoszonych propozycji.

 W 2020 roku plebiscyt nie został rozstrzygnięty. Jury uznało najczęściej zgłaszane słowa za „wulgarne, wyśmiewające konkretne osoby, poglądy, postawy lub płeć”.

Mimo braku rozstrzygnięcia, kapituła konkursu zdecydowała o wyróżnieniu słowa

tozależyzm

.



Tozależyzm

- rzeczownik utworzono od konstrukcji składniowej z dodatkiem przyrostka abstrakcyjnego –yzm, tak jak niegdyś tumiwisizm.



Tozależyzm

, w odróżnieniu od tumiwisizmu, jest przynajmniej w pewnym stopniu pożyteczny.

 Najciekawsza nadesłana definicja

tozależyzmu

brzmi

„idea mówiąca o tym, że nic nie jest takie, jakie się wydaje

”.

https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C5%82odzie%C5%BCowe_S%C5%82owo_Roku https://sjp.pwn.pl/mlodziezowe-slowo-roku/haslo/Tozalezyzm;6952258.html

https://www.youtube.com/watch?v=TcFJaGP2Oxk

(22)

 sztos - coś fajnego, niesamowitego, fantastycznego

 ogarnąć / ogarniać się- zorganizować coś, poradzić sobie z czymś, zrozumieć, przeczytać

 beka - śmiech, śmieszna sytuacja

 masakra - coś strasznego, ale słowo używane też w kontekście pozytywnym

 xD - słowo, a raczej emotikon; wyraża zdziwienie, podziw, rozbawienie jakąś sytuacją

 dwudzionek- polski odpowiednik angielskiego słowa: „weekend”

 dzban - osoba niezbyt inteligentna, niewygadana, a do tego bardzo niemiła

 masny/masno- dobrze, odpowiednio, fajnie; według niektórych tłusto, dobrze, fest

 prestiż/prestiżowy - poważanie i szacunek, jakim ktoś lub coś cieszy się w swoim otoczeniu

 alternatywka- dziewczyna o alternatywnych upodobaniach i zachowaniach

 jesieniara - miłośniczka jesieni

 eluwina- powitanie, efekt przekształcenia słowa halo/elo.

https://sjp.pwn.pl/msr/szukaj/sztos/ogarnąć/beka/xD/dwudzionek/masakra/dzban/masny/prestiż/alternatywka/jesieniara/eluwina

Rok 1. miejsce 2. miejsce 3. miejsce

2016 sztos ogarnąć/ogarniać się beka/masakra

2017 xD sztos dwudzionek

2018 dzban masny/masno prestiż/prestiżowy

2019 alternatywka jesieniara eluwina

Młodzieżowe Słowo Roku

https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C5%82odzie%C5%BCowe_S%C5%82owo_Roku

https://www.wykop.pl/link/3991057/dwudzionek- mlodziezowym-slowem-2017-roku/

(23)

Na stronie internetowej Radia Gdańsk dziennikarze postanowili pobawić się młodzieżowym slangiem i zmodyfikowali fragment jednej z wiadomości, która ukazała się na stronie internetowej ich rozgłośni:

❑ WERSJA W SLANGU: Spoko newsy dla każdego kiery. W miejscówach, gdzie zipa się bajurę tanieje zupa. Wybulimy za nią 5,60 złociszy za litr. D-Dayu należy nypać już od wtorku. Jak mawiajo ekonomy, mniej hajsu wybulimy, bo blatują w Syrii i bedzie peace xD.

❑ WERSJA ORYGINALNA: Dobre wiadomości dla kierowców. Na stacjach benzynowych tanieją paliwa. Aktualnie, średnie ceny benzyny oscylują w okolicach 5,60 zł za litr. Zmian należy wypatrywać od wtorku. Jak twierdzą ekonomiści, źródła obniżek można doszukiwać się w rosnących szansach na pokojowe rozwiązanie konfliktu w Syrii.

https://m.radiogdansk.pl/wiadomosci/item/6739-swag-yolo-i-gofry-z-posypko-jak-mowi-dzisiejsza-mlodziez/6739-swag-yolo-i- gofry-z-posypko-jak-mowi-dzisiejsza-mlodziez

(24)

I na zakończenie...

Jak twierdzą eksperci, ze slangiem nie warto walczyć.

- Często jest dowodem inteligencji, poczucia humoru czy wspólnoty przeżyć, tak jak np. glany, ciekawe fryzury. I tak szybko przestajemy być dziećmi, a wtedy porozumiewamy się językiem bankowców, lekarzy, prawników - podsumowuje Nina Tęgowska.

https://m.radiogdansk.pl/wiadomosci/item/6739-swag-yolo-i-gofry-z-posypko-jak-mowi-dzisiejsza-mlodziez

Nara!

oprac. Justyna Kowalska