Retail Banking

Bankowość detaliczna

Streszczenie

Ban ko wość de ta licz na od gry wa ro sną cą ro lę w pol skim sek to rze ban ko wym. W ni niej szym ar ty ku le omó wio no kil ka za gad nień. Przede wszyst kim scha rak te ry zo wa no ban ko wość de ta licz ną za rów no w Pol sce, jak i w Eu ro lan dzie. Na stęp nie prze pro wa dzo no oce -nę tren dów w za kre sie de po zy tów i kre dy tów go spo darstw do mo wych. W koń cu do ko na no ana li zy ban ko wo ści de ta licz nej w po szcze gól nych ban kach.

Wpro wa dze nie

Jesz cze kil ka na ście lat te mu ban ko wość de ta licz na ucho dzi ła za „Kop ciusz ka” pol -skie go sek to ra ban ko we go, a ob słu gą osób fi zycz nych zaj mo wa ły się głów nie PKO BP i Pe kao S.A. oraz BGŻ (wte dy jesz cze z kon ste la cją ban ków spół dziel czych). Obec nie ban ko wość de ta licz na funk cjo nu je w każ dym du żym ban ku. Oczy wi ście nie jest to ta sa ma ban ko wość – na stą pi ły tu za sad ni cze zmia ny. Prze pro wa dzo na w ar ty ku le pró ba iden ty fi ka cji ban ko wo ści de ta licz nej za rów no w aspek cie jej za kre su, jak i ten den cji roz wo -jo wych kon cen tru je się na ana li zie em pi rii, świa do mie re zy gnu jąc z roz wa żań teo re tycz nych. Kom pa ra ty sty ka po dej ścia idzie tu w dwóch kie run kach, po pierw sze – Pol ska ver sus Eu ro land, a po dru gie – ban ko wość de ta licz na ver sus kor po ra cyj na. Ja ko punkt star tu przy ję to sze reg mier ni ków pre zen tu ją cych ska lę dy stan su dzie lą ce go Pol skę od Eu ro lan du. Pod sta wo wym, choć nie je dy nym czyn ni kiem róż ni cu ją cym za kres ban ko wo ści de ta licz nej jest seg ment ma łych i śred nich pod mio tów go spo dar czych – przed -sta wio no tu ist nie ją ce kry te ria je go wy od ręb nie nia. Na stęp nie przed -sta wio no ten den cje roz wo jo we de po zy tów i kre dy tów go spo darstw do mo wych na tle po zo sta łych seg men tów.

Ostat ni punkt do ty czy ban ko wo ści de ta licz nej na po zio mie ban ków. Ana li zą ob ję to naj -bar dziej eks pan syw ne ban ki Eu ro py i czo ło wy bank świa ta, ja kim stał się HSBC oraz te z du żych ban ków funk cjo nu ją cych w Pol sce, któ rych spra woz da nia fi nan so we umoż li wia -ją ta kie zdez a gre go wa ne po dej ście.

1. Wskaź ni ki ma kro eko no micz ne

Wskaź ni ki ma kro eko no micz ne umoż li wią wstęp ną iden ty fi ka cję lu ki roz wo jo wej wy stę pu ją cej mię dzy ryn ka mi ban ko wy mi Pol ski i Eu ro lan du (tak w żar go nie śro do wi sko wym okre śla się kra je two rzą ce Unię Go spo dar czą i Wa lu to wą). Ana li zę prze pro wa -dzo no w opar ciu o da ne na ko niec 2007 r.1

Sza cu je się, że PKB wy niósł w 2007 r.:

• Pol ska – 1 362,2 mld PLN2_{, czy li 393,3 mld EUR, co da je per ca pi ta 10,3 tys. EUR,}

• Eu ro land – 8 853,0 mld EUR, co da je per ca pi ta 28,5 tys. EUR. Ak ty wa sek to ra ban ko we go wy nio sły:

• Pol ska – 916,0 mld PLN, czy li 264,4 mld EU R3_{, co da je per ca pi ta 7,0 tys. EUR,}

• Eu ro land – 22 301,6 mld EUR, co da je per ca pi ta 71,7 tys. EUR. Re la cja ak ty wów ban ków do PKB wy nio sła:

• Pol ska – 67%, • Eu ro land – 250%.

De po zy ty go spo darstw do mo wych (DGD) wy nio sły:

• Pol ska – 262,8 mld PLN, czy li 75,9 mld EUR, co da je per ca pi ta 2,0 tys. EUR, • Eu ro land – 4 988,9 mld EUR, co da je per ca pi ta 16,0 tys. EUR.

Re la cja DGD do PKB wy nio sła: • Pol ska – 19,3%,

• Eu ro land – 54,3%

Re la cja DGD do ak ty wów sek to ra ban ko we go wy nio sła: • Pol ska – 28,7%,

• Eu ro land – 22,3%.

Re la cja DGD do de po zy tów ogó łem jest rów na: • Pol ska – 65,2%,

• Eu ro land – 57,8%

Ak ty wa fun du szy in we sty cyj nych (FI) są rów ne:

• Pol ska – 133,5 mld PLN, czy li 38,5 mld EUR, co da je per ca pi ta 1,0 tys. EUR, • Eu ro land – 5 895,2 mld EUR, co da je per ca pi ta 19,0 tys. EUR.

Re la cja FI do DGD wy no si:

• Pol ska – 50,8% (108,9% do ter mi no wych DGD),

• Eu ro land – 112% (402,6% stric te ter mi no wych i 200,6% po za bie żą cy mi), 1_{Ob li cze nia wła sne na pod sta wie: www.ecb.int/pu bli ca tions/mon th ly bul le tin; www.nbp.pl/sta ty}

-sty ka

2_{Ob li cze nia na pod sta wie: www.stat.gov.pl}

Re la cja FI do PKB wy no si: • Pol ska – 9,8%, • Eu ro land – 69,7%.

Re la cja pie nią dza go tów ko we go (PG) do de po zy tów bie żą cych (GD) wy no si: • Pol ska – 56,5%,

• Eu ro land – 35,9%.

Kre dy ty go spo darstw do mo wych (KGD) wy nio sły:

• Pol ska – 258,1 mld PLN, czy li 74,5 mld EUR, co da je per ca pi ta 1,96 tys. EUR, • Eu ro land – 4 807,8 mld EUR, co da je per ca pi ta – 15,5 tys. EUR.

Re la cja KGD do PKB wy nio sła: • Pol ska – 18,9%,

• Eu ro land – 53,4%.

Re la cja KGD do ak ty wów sek to ra ban ko we go wy nio sła: • Pol ska – 28,2%,

• Eu ro land – 21,6%.

Re la cja KGD do kre dy tów ogó łem wy nio sła: • Pol ska – 59,3%,

• Eu ro land – 47,3%.

Róż ni ca po zio mów roz wo ju mie rzo na kwo tą PKB na miesz kań ca jest du ża. W przy pad ku Pol ski to 36% po zio mu Eu ro lan du, czy li nie co wię cej niż jed na trze cia. Ska la dy -stan su mo że się zmie niać za leż nie od ro dza ju kur su bra ne go pod uwa gę. Kurs wa lu to wy jest kształ to wa ny przez po pyt i po daż na pie niądz na ryn ku wa lu to wym, a za tem do ty czy tyl ko czę ści stru mie ni dóbr i usług w ra mach go spo dar ki na ro do wej. Bio rąc pod uwa gę PKB per ca pi ta po kur sie pa ry te tu si ły na byw czej re la cja Pol ski do śred niej dla 27 kra -jów Unii Eu ro pej skiej (EU) wy no si dla 2007 r – 54,7%. Prze cięt na dla Eu ro lan du jest wyż sza od śred niej dla 27 państw i wy no si 109,5%. Tym sa mym po sto sow nym sko ry -go wa niu wskaź nik Pol ski wo bec Eu ro lan du wy nie sie 49,95%. Na tej pod sta wie okre ślić mo że my lu kę roz wo ju go spo dar cze go Pol ski na 33% do 50% po zio mu osią gnię te go przez Eu ro land.

Ko lej ny syn te tycz ny wskaź nik, ja kim są ak ty wa sek to ra ban ko we go na miesz kań ca wska zu je na dy stans dzie się cio krot ny, a za tem jest to już lu ka cy wi li za cyj na, a nie roz -wo jo wa, ale je śli weź mie się pod uwa gę re la cję tych ak ty wów do PKB to dy stans jest trzy krot ny, a za tem zgod ny z mak sy mal nym dy stan sem roz wo jo wym. Na lu kę cy wi li za cyj ną wska zu je po ziom de po zy tów, a tak że kre dy tów go spo darstw do mo wych per ca pi

ta – mniej wię cej ośmio krot ny. Z ko lei zbli żo ny jest udział de po zy tów i kre dy tów go

-spo darstw do mo wych w ak ty wach sek to ra ban ko we go. Po dob nie sy tu acja kształ tu je się w przy pad ku re la cji kre dy tów, jak rów nież de po zy tów go spo darstw do mo wych do kre -dy tów ogó łem i de po zy tów ogó łem.

Z przed sta wio nych da nych wy ni ka, iż sy tu acja jest zróż ni co wa na i za leż nie od do bo ru mier ni ka for mu ło wać moż na wnio ski po cząw szy od zbież no ści struk tu ral nej po przez 50% lu kę roz wo jo wą, aż do ośmio krot nej lu ki cy wi li za cyj nej. Em pi rycz na zna jo -mość funk cjo no wa nia sek to ra ban ko we go wska zu je, że bliż szy rze czy wi sto ści jest po gląd, iż Pol ska pla su je się po mię dzy lu ką roz wo jo wą i cy wi li za cyj ną, za leż nie od ro dza ju ana -li zo wa ne go za gad nie nia.

2. Za kres ban ko wo ści de ta licz nej

Ban ko wość de ta licz na trak to wa na sze ro ko zwią za na jest ge ne ral nie rzecz bio rą z go spo dar stwa mi do mo wy mi. W po cząt ko wym okre sie seg ment ten obej mo wał oso by pry -wat ne i wy stę po wał obok dru gie go klu czo we go seg men tu – pod mio tów go spo dar czych. W ję zy ku an giel skim pierw szy z nich to re ta il ban king, a dru gi – cor po ra te ban king. Roz wój ban ko wo ści do pro wa dził jed nak do pew nych zmian zwią za nych z przy ję ciem no we go kry te rium, ja kim by ły wa run ki ob słu gi klien tów. W przy pad ku re ta il ban king zasto -so wa no for mu łę stan dar do we go, a w przy pad ki cor po ra te ban king – zin dy wi du ali zo wa ne go po dej ścia. W ten spo sób ma łe i śred nie przed się bior stwa (MSP) sta ły się czę ścią go spo darstw do mo wych. Na ro do wy Bank Pol ski gro ma dzi da ne sta ty stycz ne słu żą ce do wy li -cze nia po da ży pie nią dza w ukła dzie pod mio to wym. Ka te go ria „go spo dar stwa do mo we” skła da się z na stę pu ją cych ele men tów:

• oso by pry wat ne,

• przed się bior cy in dy wi du al ni, • rol ni cy in dy wi du al ni.

Ka te go ria „przed się bior cy in dy wi du al ni” zgod nie ze sto so wa ną me to dy ką zde fi nio wa na zo sta ła na stę pu ją co: „do sek to ra przed się bior ców in dy wi du al nych za li cza ne są oso by fi zycz ne pro wa dzą ce dzia łal ność go spo dar czą na wła sny ra chu nek, któ rym bank spra -woz da ją cy świad czy usłu gi zwią za ne z ich dzia łal no ścią, za trud nia ją ce do 9 osób włącz nie.”

Z ko lei Eu ro pej ski Bank Cen tral ny przyj mu je, że ka te go ria go spo dar stwa do mo we obej mu je jed nost ki wy stę pu ją ce ja ko:

• kon su men ci,

• pro du cen ci dóbr i usług nie fi nan so wych na uży tek wła sny, • pro du cen ci ryn ko wi ma łej ska li.

Z ko lei, zgod nie z pra wem o dzia łal no ści go spo dar czej z 1999 r. za ma łe go przed się -bior cę uwa ża się przed się -bior cę, któ ry w po przed nim ro ku ob ro to wym:

1) za trud niał śred nio rocz nie mniej niż 50 pra cow ni ków oraz

2) osią gnął przy chód net to ze sprze da ży to wa rów, wy ro bów i usług oraz ope ra cji fi nan so wych nie prze kra cza ją cy rów no war to ści w zło tych 7 mln EUR lub su ma ak -ty wów je go bi lan su spo rzą dzo ne go na ko niec po przed nie go ro ku ob ro to we go nie prze kro czy ła rów no war to ści w zło tych 5 mln EUR.

Nie uwa ża się jed nak za ma łe go przed się bior cę te go, w któ rym przed się bior cy in ni niż ma li po sia da ją:

1) wię cej niż 25% wkła dów, udzia łów lub ak cji, 2) pra wa do po nad 25% udzia łu w zy sku,

3) wię cej niż 25% gło sów w zgro ma dze niu wspól ni ków (ak cjo na riu szy).

Za śred nie go przed się bior cę uwa ża się przed się bior cę, nie bę dą ce go ma łym przed się -bior cą, któ ry w po przed nim ro ku ob ro to wym:

1) za trud niał śred nio rocz nie mniej niż 250 pra cow ni ków oraz

2) osią gnął przy chód net to ze sprze da ży to wa rów, wy ro bów i usług oraz ope ra cji fi nan so wych nie prze kra cza ją cy rów no war to ści w zło tych 40 mln EUR lub su ma ak

-ty wów je go bi lan su spo rzą dzo ne go na ko niec po przed nie go ro ku ob ro to we go nie prze kro czy ła rów no war to ści w zło tych 27 mln EUR.

Nie uwa ża się jed nak za śred nie go przed się bior cę te go, w któ rym przed się bior cy in -ni -niż ma li i śred -ni po sia da ją:

1) wię cej niż 25% wkła dów, udzia łów lub ak cji, 2) pra wa do po nad 25% udzia łu w zy sku,

3) wię cej niż 25% gło sów w zgro ma dze niu wspól ni ków (ak cjo na riu szy).

Ban ko wość ko mer cyj na ja ko pod sta wo we kry te rium wy od ręb nie nia MSP przyj mu je rocz ne roz mia ry ob ro tów, zaś je go po ziom jest in dy wi du al nie kształ to wa ny przez da -ny bank.

Kry te ria te za zwy czaj sta no wią ta jem ni cę han dlo wą ban ków, cza sa mi jed nak za war -te są, choć nie za wsze wprost, w ofer cie pu blicz nej lub spra woz da niach fi nan so wych. W świe tle do stęp nych da nych przy kła do wo po ziom ten wy no si w: BRE – 30 mln PLN, BPH – 20 mln PLN, Kre dyt Bank – 16 mln PLN, PKO BP – 5 mln PLN i w Mil len nium – 3,2 mln PLN.

Roz pię tość mię dzy po szcze gól ny mi kry te ria mi jest dość znacz na, co po wo du je, że seg ment MSP w ban kach ko mer cyj nych mo że mieć dość zróż ni co wa ny cha rak ter.

Oso by pry wat ne nie są dla ban ków ko mer cyj nych jed no li tą ka te go rią. Każ dy z nich do ko nu je seg men ta cji tej gru py zgod nie z przy ję ty mi kry te ria mi, naj czę ściej wy ni ka ją -cy mi z przy ję tej stra te gii roz wo ju. Nie za leż nie od ist nie ją -cych roz wią zań wy róż nia się dwa głów ne sub seg men ty, tj. klien ta za moż ne go i prze cięt ne go. W naj da lej za awan so wa nych roz wią za niach każ dy z nich ob ję ty jest od mien ny mi wa run ka mi ob słu gi. Sub seg ment klien tów za moż nych, nie kie dy dzie lo ny da lej na dal sze dwie gru py, ob ję ty jest for -mu łą okre śla ną w ję zy ku an giel skim ja ko pri va te ban king i per so nal ban king uj mo wa ną w ofer cie pu blicz nej ban ków w Pol sce ja ko ban ko wość pry wat na lub pry wat na i oso bi -sta. Cha rak te ry zu je się ona zin dy wi du ali zo wa ny mi wa run ka mi umów oraz ob słu gą (czym zbli żo na jest bar dziej do cor po ra te ban king niż re ta il ban king) oczy wi ście w gra ni cach wy zna czo nych ram, co przy bli ża ją do kla sycz nej ban ko wo ści de ta licz nej cha rak te ry zu -ją cej się stan dar do wym po dej ściem do klien ta. Kry te ria wy od ręb nie nia pri va te ban king są in dy wi du al nie kształ to wa ne przez po szcze gól ne ban ki. Prze gląd ofert pu blicz nych umoż li wia stwier dze nie, iż zróż ni co wa nie kry te riów sto so wa nych przez ban ki do iden -ty fi ka cji klien tów pri va te ban king jest znacz ne.

3. Ten den cje roz wo jo we

Ten den cje roz wo jo we ban ko wo ści de ta licz nej przed sta wio ne zo sta ną od no śnie de po -zy tów i kre dy tów oraz ich pa ra me trów ce no wych. Da ne do ty czą ce de po -zy tów ogó łem w Pol sce zi lu stro wa no na rys. 1.

Do stęp na sta ty sty ka jed no li tych da nych się ga grud nia 1996 r. Na pod sta wie pre zen to -wa nych wcze śniej in for ma cji moż na stwier dzić, że pod sta wo wym ele men tem de po zy tów ogó łem w Pol sce są go spo dar stwa do mo we, a na stęp nie przed się bior stwa i po za ban ko we in sty tu cje fi nan so we. Po nad to moż na tu wy od ręb nić dwa dłuż sze tren dy i po czą tek no we go. Pierw szy z nich trwa ją cy do koń ca 2001 r., a w fa zie schył ko wej aż do la ta 2002 r., cha

rak te ry zo wał się dy na micz nym roz wo jem wszyst kich sub seg men tów, a szcze gól nie był dy -na micz ny zwłasz cza w przy pad ku go spo darstw do mo wych. Dru gi trend to przy spie sze nie wzro stu de po zy tów przed się biorstw i po za ban ko we go sek to ra fi nan so we go przy jed no cze snym za ła ma niu tren du go spo darstw do mo wych. Po cząt ko wo jest to znacz ny spa dek po zio -mu, a na stęp nie je go od bu do wa, któ ra mia ła miej sce do pie ro w dru gim pół ro czu 2006 r. W koń co wym od cin ku wi dać za ła ma nie tren du, a być mo że po czą tek no we go. Te osta nie zmia ny to spa dek de po zy tów przed się biorstw i bar dzo gwał tow ny ich wzrost w po zo sta łych dwóch seg men tach. Z ko lei de po zy ty Eu ro lan du przed sta wio no na rys. 2.

Do stęp ne da ne do ty czą ce mie sięcz nych po zio mów de po zy tów w Eu ro lan dzie się ga ją lip ca 2003 r. Do mi nu ją cym sub seg men tem są go spo dar stwa do mo we, a na stęp nie po -za ban ko wy sek tor fi nan so wy i przed się bior stwa. W Pol sce przed się bior stwa pla su ją się na dru giej po zy cji, zaś z do świad czeń Eu ro lan du wy ni ka, że cze ka ich dal sza „de gra da -cja”. Po za ban ko wy sek tor fi nan so wy ma bo wiem w Eu ro lan dzie wy bit nie eks pan syw ny cha rak ter. Da ne do ty czą ce struk tu ry de po zy tów przed sta wio no na rys. 3.

Pre zen to wa ny rys. 3 wska zu je na znacz ną zbież ność tren dów go spo darstw do mo wych i roz bież ność w po zo sta łych dwóch sub seg men tach, szcze gól nie istot ną w przy pad ku przed się biorstw. W Eu ro lan dzie udział de po zy tów przed się biorstw oscy lu je nie -znacz nie wo kół po zio mu 17%, zaś w Pol sce jest to trend ro sną cy z ok. 19% do ok. 30%.

Udział po za ban ko we go sek to ra fi nan so we go w Pol sce był sta bil ny w po cząt ko wym okre sie ana li zy, oscy lu jąc wo kół 10%, by na stęp nie wzro snąć do 16%. Na to miast w Eu -ro lan dzie udział te go sek to ra sys te ma tycz nie rósł z 18% do 26%.

Do stęp ne da ne sta ty stycz ne umoż li wia ją przed sta wie nie struk tu ry de po zy tów go spo darstw do mo wych w po dzia le na bie żą ce i ter mi no we, przy czym dla de po zy tów ter mi no wych za sto so wa no tu iden tycz ne po dej ście po le ga ją ce na od ję ciu od de po zy tów ogó -łem de po zy tów bie żą cych. Da ne za war te są na rys. 4.

Ten den cje roz wo jo we do ty czą ce struk tu ry de po zy tów go spo darstw do mo wych w Pol -sce i Eu ro lan dzie są od mien ne. W przy pad ku Eu ro lan du są to nie mal dwie rów no le głe pro ste, przy czym wy raź nie wi dać zmia nę sko ko wą, ja ka mia ła miej sce w ma ju 2005 r., któ rą wią zać na le ży za pew ne ze zmia ną me to do lo gii. W Pol sce jest to sys te ma tycz nie ro sną cy udział de po zy tów bie żą cych i spa da ją cy ter mi no wych, pro wa dzą cy do zdo mi no -wa nia de po zy tów go spo darstw do mo wych przez de po zy ty bie żą ce w sierp niu 2007 r.

Na pod sta wie pre zen to wa nych da nych moż na stwier dzić, że w przy pad ku de po zy tów zna cze nie ban ko wo ści de ta licz nej ma le je, przy czym w Eu ro lan dzie od by wa się to głów nie na rzecz po za ban ko we go sek to ra fi nan so we go, zaś w Pol sce be ne fi cjen ta mi są oba po -zo sta łe sub seg men ty. W Eu ro lan dzie udział przy ro stu da ne go sub seg men tu w przy ro ście ogó łem wy niósł dla go spo darstw do mo wych 41,9%, przed się biorstw 16,0%, a po za ban ko we go sek to ra fi nan so we go 42,1%. W Pol sce sto sow ne udzia ły kształ to wa ły się na stę pu ją co: 51,9% (go spo dar stwa do mo we), 30,1% (przed się bior stwa), 18,0% (po za ban ko -wy sek tor fi nan so -wy).

Do stęp na sta ty sty ka jed no li tych da nych do ty czą cych kształ to wa nia się kre dy tów w Pol sce się ga grud nia 1996 r. Sto sow ne da ne przed sta wio no na rys. 5.

Do po ło wy 2005 r. na ryn ku kre dy to wym do mi no wa ły przed się bior stwa, któ re zo sta -ły na stęp nie wy prze dzo ne przez go spo dar stwa do mo we. Kształt tren dów jest od mien ny dla po szcze gól nych sub seg men tów. Dy na micz ny roz wój kre dy tów dla przed się biorstw

za koń czył się w 2000 ro ku i przez dal sze 5 lat był to trend zbli żo ny do sta gna cyj ne go, by na stęp nie ulec ra dy kal ne mu przy spie sze niu. Kre dy ty dla go spo darstw do mo wych cha rak te ry zo wał przez ca ły ana li zo wa ny okres trend dy na micz ne go wzro stu, któ re go de cy du ją ce przy spie sze nie mia ło miej sce w 2005 r. Po za ban ko wy sek tor fi nan so wy to rów no -mier ny trend wzro stu, ga sną cy w ostat nim okre sie ana li zy.

Da ne do ty czą ce kre dy tów w Eu ro lan dzie w ukła dzie mie sięcz nym pre zen to wa ne są od kwiet nia 2003 r. (por. rys. 6).

Kre dy ty dla go spo darstw do mo wych zdo mi no wa ły ry nek w Eu ro lan dzie, choć ostat -ni okres wska zu je na ga ś-nię cie tren du dla go spo darstw do mo wych i przy spie sze -nie dla przed się biorstw pod czas, gdy po za ban ko wy sek tor fi nan so wy cha rak te ry zu je ten den cja jed no znacz nie ro sną ca. Struk tu rę kre dy tów przed sta wio no na rys. 7.

Prze ciw staw ne ten den cje roz wo jo we w Pol sce i Eu ro lan dzie od no szą ce się do kre dy -tów go spo darstw do mo wych i przed się biorstw do pro wa dzi ły do nie ocze ki wa nej sy tu acji, w któ rej w Pol sce udział go spo darstw do mo wych jest wyż szy, niż w Eu ro lan dzie, a przed -się biorstw niż szy. Struk tu rę kre dy tów go spo darstw do mo wych przed sta wio no na rys. 8.

Struk tu ra kre dy tów dla go spo darstw do mo wych ujaw nia nie zwy kle wy so ki i sta le ro sną cy po ziom do mi na cji kre dy tów miesz ka nio wych re ali zo wa ny po przez per ma nent -ne spy cha nie w dół udzia łów kre dy tów kon sump cyj nych i po zo sta łych. W przy pad ku Pol ski na po cząt ku ana li zo wa ne go okre su do mi no wa ły kre dy ty kon sump cyj ne, zaś na ko niec – miesz ka nio we. Kre dy ty po zo sta łe cha rak te ry zo wał wyż szy udział niż w Eu ro -lan dzie, ale po dob ny trend spad ko wy.

W świe tle pre zen to wa nych da nych moż na stwier dzić, że w przy pad ku kre dy tów ban -ko wość de ta licz na od gry wa do mi nu ją cą ro lę, przy czym w Eu ro lan dzie jej zna cze nie

ostat nio z lek ka ma le je, zaś w Pol sce per ma nent nie ro śnie. W Eu ro lan dzie prze su nię cia te do ty czy ły głów nie przed się biorstw, w Pol sce po dob nie, przy czym ostat nio udzia ły tra ci rów nież po za ban ko wy sek tor fi nan so wy. W Eu ro lan dzie udział przy ro stu da ne go sub seg men tu w przy ro ście ogó łem wy niósł dla go spo darstw do mo wych 41,5%, przed się

biorstw 43,9%, a po za ban ko we go sek to ra fi nan so we go 14,7%. W Pol sce sto sow ne udzia ły kształ to wa ły się na stę pu ją co: 61,1% (go spo dar stwa do mo we), 31,7% (przed się bior -stwa), 7,2% (po za ban ko wy sek tor fi nan so wy).

Ana li za po rów naw cza tren dów stóp pro cen to wych jest utrud nio na ze wzglę du na róż ne po zio my stóp pod sta wo wych ban ków cen tral nych, a tak że sto py ryn ku mię dzy ban ko we go uj mo wa ne w LI BOR i WI BOR. Róż ni ce są wy ni kiem sze ro kie go spec trum ta kich czyn ni ków, jak: in fla cja, po li ty ka mo ne tar na, ska la ry zy ka, itp. Na po cząt ku ana li -zo wa ne go okre su sto pa re fe ren cyj na (ope ra cji otwar te go ryn ku) wy nio sła dla: NBP – 6,50%, a w Eu ro pej skim Ban ku Cen tral nym (EBC) – 2,75 %, czy li róż ni ca sta no wi ła 3,75 p.p. Z ko lei LI BOR 12M wy niósł 2,79%, a WI BOR – 6,08%, co da je róż ni cę rów -ną 2,76 p.p., a za tem znacz nie niż szą niż w przy pad ku stóp pod sta wo wych. Na ko niec ana li zo wa ne go okre su sto pa re fe ren cyj na wy nio sła dla: NBP – 6,0%, a ECB 4,25%, a za -tem róż ni ca to 1,75 p.p. W przy pad ku LI BOR to 5,37%, a WI BOR 6,89%, czy li róż ni ca to 1,52 p.p.

Sto py pro cen to we de po zy tów (new bu si ness) kształ to wa ły się na po zio mie przed sta -wio nym na rys. 9.

Sto py pro cen to we de po zy tów w Pol sce kształ tu ją znacz nie bar dziej zróż ni co wa ną ten den cję roz wo jo wą, niż de po zy ty w Eu ro lan dzie, gdzie ma on znacz nie usta bi li zo wa -ny cha rak ter. Ele men ty wspól ne to po cząt ko we tren dy spad ko we, a fi nal nie ro sną ce. W obu przy pad kach de po zy ty go spo darstw do mo wych są ni żej opro cen to wa ne, niż środ ki przed się biorstw. Śred nie od chy le nie mię dzy sto pa mi w Pol sce i w Eu ro lan dzie wy no si dla: de po zy tów ogó łem – 2,06 p.p., go spo darstw do mo wych – 2,05 p.p., a przed się -biorstw – 1,86 p.p. W przy pad ku kre dy tów sto py pro cen to we przed sta wio no na rys. 10. Trend stóp pro cen to wych kre dy tów w Eu ro lan dzie jest znacz nie bar dziej usta bi li zo wa ny niż Pol sce. Z ko lei ten den cje roz wo jo we stóp kre dy to wych są tu znacz nie sta bil niej -sze, niż w od nie sie niu do stóp de po zy to wych. Kre dy ty dla go spo darstw do mo wych są w obu przy pad kach wy żej opro cen to wa ne, niż dla pod mio tów go spo dar czych. Śred nie od

-chy le nie mię dzy sto pa mi w Pol sce i w Eu ro lan dzie wy no si dla: kre dy tów ogó łem – 4,1 p.p., go spo darstw do mo wych – 5,8 p.p., a przed się biorstw – 2,3 p.p.

Róż ni ca mię dzy sto pą pro cen to wą kre dy tów i de po zy tów okre śla na jest w ję zy ku an -giel skim ja ko spre ad, zaś w pol skim za czę to ją na zy wać roz pię to ścią od set ko wą. Da ne za wie ra rys. 11.

Spre ad wy niósł śred nio w Eu ro lan dzie 2,96 p.p. i je go prze bieg tyl ko nie znacz nie

od chy la się od te go po zio mu. Na to miast w Pol sce wy niósł pra wie dwa ra zy ty le, bo 5,0 p.p. i ma cha rak ter ro sną cy. W przy pad ku go spo darstw do mo wych i pod mio tów go spo dar czych wy niósł on w Eu ro lan dzie i Pol sce od po wied nio 4,68 p.p. (7,9p.p.) i 2,13p.p. (2,7p.p.). Śred nia róż ni ca mię dzy spre ad w Pol sce i w Eu ro lan dzie wy nio sła 2,0 p.p., przy czym dla go spo darstw do mo wych – 3,1 p.p., zaś dla pod mio tów go spo -dar czych – 0,5 p.p. Na le ży zwró cić uwa gę, że nie za leż nie od wa hań stóp pro cen to wych de po zy tów i kre dy tów ogó łem oraz w po szcze gól nych seg men tach, ban kom za rów no w Pol sce, jak i Eu ro lan dzie uda ło się za cho wać w mia rę sta bil ny prze dział ge ne ro wa nia nad wyż ki eko no micz nej na pod sta wo wym ope ra cyj nie po zio mie. Ban ko wość de ta licz na w Pol sce i w Eu ro lan dzie jest znacz nie bar dziej zy skow nym seg men tem niż pod -mio ty go spo dar cze.

4. Ban ko wość de ta licz na w wy bra nych ban kach

Zna cze nie ban ko wo ści de ta licz nej dla po je dyn czych ban ków zo sta nie przed sta wio ne w opar ciu o trzy naj bar dziej pręż ne ban ki Unii Eu ro pej skiej (UE), tj. Roy al Bank of Sco -tland (RBS), San tan der i Uni Cre di to, a tak że je den z dwóch ban ków glo bal nych, ja kim

jest HSBC (Hong kong and Shan ghai Ban king Cor po ra tion). W przy pad ku ban ków funk -cjo nu ją cych w ra mach sek to ra ban ko we go Pol ski bę dzie to: Mil len nium, Kre dyt Bank i ING Bank Ślą ski (ING BSK). Pod sta wą wy bo ru by ła tu z jed nej stro ny wiel kość ban ku, zaś z dru giej pre zen ta cja w spra woz da niu fi nan so wym da nych w sto sow nym ukła dzie seg -men tów. W przy pad ku ban ków UE układ seg -men ta cyj ny przed sta wio no w ta be li 1.

Tabela 1. Układ segmentów biznesowych w wybranych bankach

RBS Santander UniCredito HSBC ING BSK Millennium Kredyt Bank Corporate Markets – (Rynki podmiotów gospodarczych) Retail Banking – (Bankowość detaliczna) Retail division – (Pion detaliczny) Personal Financial Services – (Osobowe usługi finansowe) Klienci detaliczni Bankowość Detaliczna Segment Korporacyjny Global Banking & Markets – (Ban kowość i rynki globalne) Global Wholesale Banking – (Globalna bankowość hurtowa) Corporate division – (Pion pod mio tów gos -podarczych) Commercial Banking – (Bankowość komercyjna) Klienci korporacyjni Bankowość Korpora -cyjna Segment Detaliczny UK Corporate Banking – (Bankowość podmiotów gospodarczych w Wielkiej Brytanii) Asset Management and Insurance – (Zarządza -nie aktywami i ubezpie cze -nia) Private banking division – (Pion banko wości prywat -nej) Global Banking and Markets – (Bankowość i rynki glo -bal ne) Rynki finansowe Bankowość Inwestycyj na i Skarbo -wa Segment Skarbu Retail Markets – (Rynki detaliczne) Asset management division– (Pion zarzą dzania akty -wa mi) Private Banking – (Bankowość prywatna)

ALCO Pozostałe Segment Inwestycyjny

Retail – (Detal) Markets & Investment banking division – (Pion rynków i bankowości inwestycyj -nej) Other Pozostałe Wealth Management – (Zarządzanie majątkiem) Poland’s markets division – (Pion rynków w Polsce) Ulster Bank CEE division –

(Pion Europy Środkowo- -Wschodniej) Citizens Centre &

In for ma cje za war te w ta be li 1 wska zu ją na róż no rod ność ujęć seg men tów, de fi nio -wa nych nie kie dy ja ko li nie biz ne so we, sta no wią cych pod sta wę pre zen to -wa nia da nych zdez a gre go wa nych w spra woz da niach fi nan so wych. Cza sa mi sy tu acja jest pro sta i wy star czy do ko nać zsu mo wa nia po szcze gól nych ka te go rii, by uzy skać da ne do ty czą ce ban ko wo ści de ta licz nej i kor po ra cyj nej. Nie kie dy nie zbęd na jest po zy cja po zo sta łe, a cza sa -mi to wszyst ko nie wy star czy, jak to ma -miej sce w przy pad ku RBS. Bank ten za sto so wał uję cie hy bry do we. Z jed nej stro ny są to seg men ty wy od ręb nio ne na pod sta wie ukła du klien tow skie go, zaś z dru giej są to in kor po ro wa ne ban ki, ta kie jak: Ul ster Bank funk cjo -nu ją cy w Ir lan dii Pół noc nej, Ci ti zen – USA czy ABN AM RO – ryn ki wie lu kra jów. W tym przy pad ku wia do mo, że uję cie ban ko wo ści de ta licz nej bę dzie ewi dent nie za wę żo ne, przy czym wia do mo je dy nie, że w ra mach ak ty wów ogó łem udział Ul ster Ban ku i Ci ti zen wy -niósł 14,3% w 2007 r. Moż na rów nież zwró cić uwa gę, że nie któ re z ban ków w na zwach pod kre śla ją cha rak ter da nej ko mór ki or ga ni za cyj nej, jak np. Uni Cre di to uży wa tu po ję -cia di vi sion (co zo sta ło prze tłu ma czo ne ja ko pion, przy czym moż na rów nież przy jąć, że jest to ob szar – w pol skim ję zy ku śro do wi sko wym wy stę pu ją tu roz bież no ści, gdyż wy -stę pu ją za rów no roz wią za nia, gdzie pion jest nad rzęd ny nad ob sza rem, jak i od wrot nie: to ob szar dzie li się na pio ny). Z ko lei in ne np. ING BSK w na zwie ko mór ki uwy pu kla ją zna cze nie „klien tów” (vi de – klien ci de ta licz ni). Nie kie dy pod kre śla się, że da na jed nost -ka ob słu gu je pe wien ry nek, np. RBS – Cor po ra te Mar kets.

W opar ciu o do stęp ne da ne za war te w spra woz da niach fi nan so wych przed sta wio -ny zo sta nie udział ban ko wo ści de ta licz nej w wy ni ku na dzia łal no ści ban ko wej

Źró dło: Opra co wa nie wła sne na pod sta wie: An nu al Re sults for the year en ded 31 De cem ber 2007 http://www.in ve stors. rbs.com/do wn lo ads/fy r07.pdf; An nu al Re port and Ac co unts 2007 http://www.in ve stors.rbs.com/do wn lo ads/RBS_GRA_ 2007_21_4_08.pdf; An nu al Re view and Sum ma ry Fi nan cial Sta te ment 2007 http://www.in ve stors.rbs.com/do wn lo ads/ RBS_An nu al_Re view_2007_21_4_08.pdf Pro for ma fi nan cial in for ma tion for the Gro up un der the re vi sed di vi sio nal struc -tu re http://www.in ve stors.rbs.com/do wn lo ads/Pro for ma_ac co unts_FI NAL.pdf

FI NAN CIAL RE PORT JA NU ARY – DE CEM BER 07 http://www.san tan der.com/csgs/Sta ticBS?blob col=url da ta&blo bhe ader= ap pli ca tion%2Fpdf&blob key=id&blob ta ble=Mun go Blobs&blo bwhe re=1195358169338&ca che con trol=im me dia te&ssbi -na ry=true&ma xa ge=3600

2007 An nu al Re port and Ac co unts HSBC Hol dings plc http://www.hsbc.com/1/PA_1_1_S5/con tent/as sets/in ve stor_re la -tions/hsb c2007a ra0.pdf

UNI CRE DIT GRO UP 2007 Re sults

http://www.uni cre dit gro up.eu/en/in ve stor_re la tions/pre sen ta zio ni/al le ga ti/pdf/MAR KET_def_Si to.pdf

PRO FOR MA FY 07 GRO UP RE SULTS DI VI SIO NAL DA TA BA SE http://www.uni cre dit gro up.eu/DOC/jsp/na vi ga tion/pre sen ta zio ni_IR_AR_con tent.jsp?par Cur ren tId=0b0030398040d273&par Cur rent Pa ge=pre sen ta zio ni_ri sul ta ti.html&par Lo ca le=&cur -ren tY ear=2008

Rocz ne Skon so li do wa ne Spra woz da nie Fi nan so we Gru py Ka pi ta ło wej ING Ban ku Ślą skie go za 2007 rok http://www3.in g -bank.pl/u235/na vi/53090

Rocz ne skon so li do wa ne spra woz da nie fi nan so we Gru py Ka pi ta ło wej Ban ku Mil len nium S.A. za okres 12 mie się cy za koń czo -ny 31 grud nia 2007 r. http://www.mil le net.pl/re la cje_in we stor skie/ra por ty_fi nan so we/

Spra woz da nie fi nan so we Kre dyt Ban ku SA spo rzą dzo ne za rok za koń czo ny dnia 31.12.2008 s35 -38

http://www.kre dyt bank.pl/Bi na ry Se rvlet/SAR_R_2007.pdf/?unid=D455E B2039778378C12573FE 0044A AEA&icon=fal se; http://www.kre dyt bank.pl/sta tic/Ra port_rocz ny_2007/in dex.html

RBS Santander UniCredito HSBC ING BSK Millennium Kredyt Bank RBS Insurance – (RBS Ubezpieczenia) Manufacturing Central items ABN AMRO

(WnDB), kosz tach dzia ła nia ban ku i amor ty za cji (KDB+A), ak ty wach ogó łem i za -trud nie niu (rys. 12).

Ban ko wość de ta licz na – nie za leż nie od mier ni ka – od gry wa róż ną ro lę w ana li zo -wa nych ban kach. Naj bar dziej „de ta licz ny” jest San tan der, gdzie udział re ta il ban king prze kra cza 80%, naj mniej zaś RBS, gdzie wa ha się od 20 do 30%. Oba te ban ki na le żą do naj bar dziej pręż nych w UE i jak w tym przy pad ku wi dać eks pan sję moż na rów nie sku tecz nie re ali zo wać via ban ko wość de ta licz ną, jak i kor po ra cyj ną. Nie ty po wa sy tu acja wy stę pu je w przy pad ku ak ty wów w ING BSK, gdyż ban ko wość de ta licz na to tyl ko nie ca łe 9%, ale bank ten po nad 60% ak ty wów pla su je w seg men cie ryn ków fi nan so wych. Pa ra dok sem jest tu fakt, że te nie ca łe 9% ak ty wów ge ne ru je aż 55,5% wy ni ku na dzia łal -no ści ban ko wej. Ge ne ral nie rzecz bio rąc – po za RBS – udział ban ko wo ści de ta licz nej jest wyż szy w kosz tach dzia łal no ści ban ku i amor ty za cji, niż w wy ni ku na dzia łal no ści ban ko wej. Jed no cze śnie udział w WnDB jest ewi dent nie wyż szy niż udział w ak ty wach ogó łem. Re la cje te sta no wi ły by wstęp ną wska zów kę in for mu ją cą, że ak ty wa an ga żo wa ne w re ta il ban king mo gą być bar dziej do cho do we, niż w cor po ra te ban king i po zo sta -łych seg men tach, na to miast kosz ty funk cjo no wa nia sze ro ko ro zu mia nej in fra struk tu ry de ta licz nej są wyż sze, niż w przy pad ku seg men tu pod mio tów go spo dar czych i in nych. Bar dziej szcze gó ło we roz po zna nie te go aspek tu wy ma ga się gnię cia do mier ni ków efek -tyw no ścio wych. Moż li wa jest tu ana li za wskaź ni ka C/I (C/I = KDB+A / WnDB) oraz mar ży od set ko wej ak ty wów ogó łem (brak da nych od no śnie ak ty wów od set ko wych w po -dzia le na seg men ty). Da ne do ty czą ce C/I przed sta wio no na rys. 13.

Da ne do ty czą ce C/I wska zu ją na niż szą ge ne ral nie efek tyw ność ban ko wo ści de ta licz nej w sto sun ku do kor po ra cyj nej, choć sy tu acja nie jest jed no znacz na, gdyż RBS cha -rak te ry zu je C/I dla re ta il ban king niż sze o 10 p.p. oraz HSBC niż sze o 2,7 p.p. Na le ży rów nież pod kre ślić, że wśród ana li zo wa nych ban ków, te funk cjo nu ją ce w Pol sce, są mniej efek tyw ne od po zo sta łych. Mar ża od set ko wa ak ty wów ogó łem zo sta ła przed sta wio na na rys. 14.

Mar ża od set ko wa ak ty wów ogó łem seg men tów de ta licz nych jest znacz nie wyż sza, niż w przy pad ku ban ko wo ści kor po ra cyj nej i to kil ka krot nie. Naj mniej sze zróż ni co wa -nie wy stę pu je w przy pad ku Mil len nium, zaś naj więk sze w RBS.

Za koń cze nie

Dy stans dzie lą cy sek tor ban ko wy w Pol sce od Eu ro lan du po wo du je wy stę po wa nie róż nic za rów no o cha rak te rze roz wo jo wym, gdzie ich ska la wy zna czo na jest dys per sją PKB per ca pi ta, jak i róż nic o cha rak te rze cy wi li za cyj nym, gdzie są one znacz nie wyż -sze. Da ne sta ty stycz ne do ty czą ce ban ko wo ści de ta licz nej nie są jed no znacz ne, gdyż jej za kres róż ni się w uję ciu po szcze gól nych kra jów, a zwłasz cza ban ków, zaś pod sta wo

-wym ele men tem ge ne ru ją cym roz bież no ści są ma łe i śred nie przed się bior stwa. Po zio my de po zy tów i kre dy tów go spo darstw do mo wych wska zu ją, że seg ment ten od gry wa głów ną ro lę w tym za kre sie w sek to rze ban ko wym za rów no Pol ski, jak i Eu ro lan du w sto sun -ku do pod mio tów go spo dar czych, jak i po za ban ko we go sek to ra fi nan so we go. Ge ne ral nie ten den cje roz wo jo we de po zy tów i kre dy tów wska zu ją na usta bi li zo wa ny ry nek Eu ro lan -du i roz wi ja ją cy się Pol ski. W uję ciu struk tu ral nym pod sta wo we roz bież no ści zwią za ne są z ma łą ro lą de po zy tów przed się biorstw w Eu ro lan dzie, a tak że wyż szym po zio mem de po zy tów bie żą cych w sto sun ku do ter mi no wych w Pol sce. Pod sta wo wym ro dza jem kre dy tów go spo darstw do mo wych za rów no w Pol sce, jak w Eu ro lan dzie są kre dy ty miesz -ka nio we, przy czym w tym dru gim przy pad ku jest to prze wa ga do mi nu ją ca. Sto py pro cen to we za rów no de po zy tów, jak i kre dy tów są wyż sze w Pol sce, niż w Eu ro lan dzie, przy czym ostat nio roz bież ność ta wzra sta. Z ko lei roz pię tość od set ko wa (ang. spre ad) jest znacz nie wyż sza w Pol sce, niż w Eu ro lan dzie, zwłasz cza w przy pad ku go spo darstw do -mo wych

Iden ty fi ka cja i ana li za ban ko wo ści de ta licz nej w wy bra nych ban kach w opar ciu o spra woz da nia fi nan so we nie jest pro sta ze wzglę du na he te ro ge nicz ny nie kie dy układ seg men tów (li nii biz ne so wych), gdzie obok mniej lub bar dziej zdez a gre go wa nych seg -men tów klien tow skich wy stę pu ją rów nież in kor po ro wa ne ban ki (trak to wa ne ja ko ca łość, bez dal sze go po dzia łu), wy stę pu ją tu rów nież zróż ni co wa ne po dej ścia do ty czą ce za kre su pre zen to wa nych da nych (lu ki do ty czą naj czę ściej za trud nie nia lub ak ty wów w po -szcze gól nych seg men tach).

Ban ko wość de ta licz na (iden ty fi ko wa na róż ny mi mier ni ka mi) od gry wa istot ną ro lę w każ dym z ana li zo wa nych ban ków, naj sil niej szą w przy pad ku San tan der i Mil len nium, naj słab szą w RBS, co ozna cza, że w roz wi nię tej go spo dar ce fi nan so wej eks pan sję moż na re ali zo wać sku tecz nie za rów no via re ta il, jak i cor po ra te ban king. Mier ni ki efek tyw no ścio we wska zu ją z jed nej stro ny, na więk szą kosz to wość ob słu gi klien tów de ta licz -nych, zaś z dru giej na znacz nie więk szą zy skow ność ak ty wów za an ga żo wa nych w tym seg men cie.

Retail Banking

Summary

The retail banking plays more and more important role in polish banking sector. There are several targets of this article. First of all is retail banking identification, both in Euroland and Poland. The next one – trends, especially household deposits and credits and last – retail banking in particular banks.