PARKOWANIE W ŚRÓDMIEŚCIU

(1)

Z E S Z Y T Y N A U K O W E PO LITECH N IK I ŚLĄSKIEJ Seria: T R A N S P O R T z. 38

1999 N r kol. 1433

Jerzy PA W L IC K I G rzegorz K A R O Ń R enata Z O C H O W S K A

PARKOWANIE W ŚRÓDMIEŚCIU

S tre sz c z e n ie . A rtykuł prezentuje w yniki badań parkow ania w strefie m aksym alnych ograniczeń sw obód poruszania się sam ochodem na przykładzie centrum K atow ic. Zestaw iono podstaw ow e charakterystyki parkow ania: czas parkow ania, akum ulację, w skaźniki w ykorzystania pow ierzchni i rotację określone na podstaw ie danych z lat 1996-1998.

PARKING IN CENTRAL QUARTER

S u m m a ry . T he analysis o f parking in the centre o f K atow ice has been presented in this article. T he patrol m ethod has been used at m easurem ents. The analysis w as based on the follow ing p arking param eters: parking tim e, cum ulation, parking space occupation factor and rotation. T hese param eters have been com pared in years 1996-1998.

1. W ST ĘP

W ciągu ostatnich ośmiu lat m ożem y zaobserw ow ać na polskich drogach gw ałtow ny w zrost ruchu pojazdów , średnio o 42% . L iczba zarejestrow anych pojazdów silnikow ych w zrosła o ponad połow ę, a osobow ych o ponad 90%. W 1987r. m ieliśm y niecałe 8 m in aut, a obecnie ponad 12 m in - w ynika z raportu „B ezpieczeństw o na drogach”, przygotow anego przez M inisterstw o Transportu i Gospodarki M orskiej. W edług tego raportu w 2015 roku będziem y m ieli w kraju od 16 do 20 m in sam ochodów.

Z aprzeczający w szelkim prognozom rozwój m otoryzacji zm usza w ładze m iejskie do określenia polityki komunikacyjnej w zakresie zm ian organizacji ruchu, w yboru środka przew ozow ego transportu zbiorow ego oraz podjęcia się trudnego zadania stw orzenia systemu parkow ania. System ten, którego ogólne zasady opisano m iędzy innym i w [1,4,6,7], musi

(2)

¿ y o fiiu ssK -r^;

M

^JlM Ą fH A C K A

-jT7. ■ ‘ '~

t£ g J£ iV i N W 7 F U 1

uw zględniać k ryteria strukturalne (zgodne ze strukturą m iasta), funkcjonalne (zw iązane z aspektam i ruchow ym i), ekologiczne i realizacyjne.

K atow ice s ą pierw szym m iastem w w ojew ództw ie, które w prow adziło strefę płatnego parkow ania, co m ożna uznać za w łaściw y krok w kierunku rozw iązań system ow ych.

R o zszerzanie strefy o kilkanaście ulic rocznie skłoniło autorów do zbadania zm ian stanu i po dstaw ow ych charakterystyk parkow ania (w ciągu ostatnich 3 lat) nie tylko w e wcześniej bad an y ch sektorach strefy [2,3], ale rów nież w now o pow stałych obszarach zlokalizow anych na południow ej stronie dw orca PK P (4 sektory - rys. 1) [5].

Rys. 1. P lan sytuacyjny badanego kw artału Fig. 1. T he location plan o f analysed quarter

2. P O R Ó W N A N IE W Y N IK Ó W PO M IA RÓ W Z LAT 1996-98

P rzy p o rów naniu w zięto pod uw agę pom iary parkow ania w sektorach od I do V, przeprow adzane przez trzy kolejne lata, począw szy od 1996 r. Z rysunku 2 w ynika, że w 1998 r. liczb a pojazdów parkujących krótko (do 0.5 godziny) w zrosła w stosunku do roku odniesienia praw ie trzykrotnie. R ów nocześnie znacznem u zw iększeniu uległo dzienne obciążenie stanow isk parkingow ych średnio o 25 % (rys. 3) oraz w ykorzystanie stanowisk

(3)

Parkow anie w śródm ieściu 91

parkingow ych - średnio o 50 % (rys 4). W zrost odnosi się do 1996 r., natom iast pomiędzy 1997 a 1998 rokiem w ystępuje rów nież tendencja w zrostow a, jed n ak nie na tak dużym poziom ie.

Przyczyn takiej sytuacji należy szukać we w ciąż w zrastającym zatłoczeniu miast, spow odow anym rosnącym w skaźnikiem liczby pojazdów , przypadającym na gospodarstw o dom ow e. W łaściciele sam ochodów pryw atnych rzadko rezygnują z m ożliw ości dojazdu do centrum K atow ic w łasnym środkiem transportu, a korzystanie z kom unikacji zbiorowej staje się często w yborem przym usow ym , w ynikającym z braku innej m ożliw ości.

Rozkład liczby pojazdów w zal eżności od czas u par kowania w sektorach ł-V

Rys. 2. L iczba pojazdów parkujących w sektorach I-V w latach 1996-98 Fig.2. T he num ber o f parking vehicles in sectors I-V in 1996-98 years

Linie przebiegu w skaźnika w ykorzystania pow ierzchni parkingow ej w poszczególnych latach przedstaw ia rysunek 4. W roku 1998 wzrósł on nieznacznie w stosunku do roku poprzedniego. W skazuje to na ustalenie się pew nych m aksym alnych w artości tego parametru.

3. A N A L IZ A PA R K O W A N IA W ROKU 1998

Jako podstaw ę do analizy przyjęto w skaźnik w ykorzystania pow ierzchni parkingow ej W p w poszczególnych sektorach. W skaźnik ten określony je st stosunkiem liczby pojazdów p arkujących w danym okresie P r do całkowitej liczby m iejsc parkingow ych M r w badanym rejonie [2], W roku 1998 w celu uzyskania zależności pom iędzy sektoram i leżącymi po przeciw nych stronach dw orca PKP przeanalizow ano pięć sektorów leżących po północnej (I-

(4)

V ) oraz cztery sektory leżące po południow ej stronie (VI-IX). R ysunek 5 przedstaw ia wyniki dla w y branych sektorów .

12 00

1000

800

o ■o

•g 6 00

CLm A

■3 4 00

Akum ulacja w sektorach I-V

V 9y y qr NC>- NN- <VV nV <bV <b? NV Nt*

►

V? * * o p <§>' rP' •§>' <§>' <$>' <V- NV <b- ^ N<- N*- k«$>' <?' -f ' <?' ■§>'

Go dzin y pomiarow e

Rys. 3. D zienne obciążenie stanow isk w sektorach I-V w latach 1996-98 Fig-3. T he daily load o f parking positions in sectors I-V in 1996-98 years

W s k a ź n i k w y k o r z y s t a n i a p o w i e r z c h n i p a r k i n g o w e j w s e k t o r a c h I-V

G o d z in y p o m ia ro w e

Rys. 4. W skaźnik w ykorzystania pow ierzchni parkingow ej w sektorach I-V w latach 1996-98 Fig-4. T he parking space occupation factor in sectors I-V in 1996-98 years

Sektory V i V I w ykazują m aksym alne w ykorzystanie pow ierzchni parkingow ej (100% ) w godzinach szczytow ych - od 930 do 1430. Sektory te leżą,w bezpośrednim sąsiedztw ie w ęzła przesiadkow ego (dw orca PK P), co uzasadnia tak w ysokie w artości tego param etru. Pozostałe

(5)

sektory cech u ją podobne w artości w skaźnika W p (ok.80% ) oraz zbliżony charakter zm ienności w ciągu dnia. Podczas w ykonyw ania badań parkow ania zaobserw ow ano jednak d u ż ą dysproporcję obciążenia pom iędzy poszczególnym i grupami m iejsc parkingowych.

D ysproporcje te w ystępują najczęściej w godzinach rannych i w ieczornych i w niektórych przypadkach (m iędzy innym i w sektorze II) stanow ią kilkadziesiąt procent.

W trakcie w ykonyw ania badań często obserwow ano niepraw idłow ości w parkow aniu niektórych pojazdów . K ierow cy zostaw iali swoje sam ochody przed w jazdam i do bram , na chodniku lub jezdni, nierzadko blokując tym sam ym w yjazd pojazdom praw idłowo zaparkow anym i utrudniając przem ieszczanie się innym użytkow nikom ruchu. Powodem zw ykle był brak m iejsc parkingow ych oraz niechęć do uiszczania opłat za miejsce parkingow e.

90 80 70 60 50 40 30 20 10 •

0 ■

I

IV

v

V I

VH

- - - V I I I

CM C*l PO CO

Godziny pomiarowe

u> m <o <o

Rys. 5. W skaźnik w ykorzystania pow ierzchni parkingowej w w ybranych sektorach w 1998 r.

Fig.5. The parking space occupation factor in selected sectors in 1998

N a rysunku 6 porów nano w skaźniki w ykorzystania pow ierzchni parkingow ej uw zględniając podział centralnego kw artału m iasta na grupy m iejsc postojow ych zlokalizow anych po obu stronach układu torow ego stacji. Sektory północne charakteryzują się w iększym obciążeniem parkingów w godzinach szczytow ych (od l l 30 do 1500 w skaźnik ten przekracza 80% ) oraz m niejszym - w godzinach rannych (do 830) i w ieczornych (od 1700). Pom im o, że cale otoczenie dw orca PK P stanow i rozległy kom pleks handlow o-usługow y, to jed n ak strona północna charakteryzuje się w iększą liczbą punktów atrakcyjnych celów podróży kierowców.

P ow yższe rozw ażania potw ierdza rys. 7, porów nujący akum ulacje pojazdów parkujących po o bu stronach dw orca PK P. Param etr ten je st w praw dzie w znacznym stopniu zależny od

Wskaźnik wykorzystania powierzchni parkingowej w 1998r.

(6)

u sytuow ania m iejsc parkingow ych oraz ich liczby, jed n ak dysproporcje pom iędzy o bciążeniem strony północnej i południow ej są znaczne. W okresie najw iększej akum ulacji, tj. od l l 00 do 1600 różnice pom iędzy obciążeniem obu stron dw orca PK P sięgają 400 pojazdów .

Godziny pomiarowe

Rys. 6. P orów nanie w skaźników w ykorzystania pow ierzchni parkingow ej po północnej i po

łudniow ej stronie dw orca PKP

Fig-6. T he confrontation o f parking space occupation factors after northen and southern sides o f PK P station

A ku m u la c ja

G odziny p o m ia ro w e

Rys. 7. P orów nanie dziennego obciążenia stanowisk parkingow ych po północnej i południo

wej stronie dw orca PKP

Fig-7. T he confrontation o f daily load o f parking positions after northern and southern sides o f PK P station

(7)

W celu uchw ycenia ew entualnych dysproporcji w ykorzystania stanow isk pom iarow ych badane sektory dzielono dodatkow o na grupy postojow e. G rupy te różniły się od siebie nie tylko um iejscow ieniem , ale rów nież sposobem opłaty za parkow anie. W zw iązku z tym zaobserw ow ano, że parkingi bezpłatne charakteryzow ały się dłuższym parkow aniem oraz m n iejszą w arto ścią rotacji - ok. 3 [poj./stanowisko]. A nalizując parkow anie w obszarach płatnych i bezpłatnych m ożna zauw ażyć, że kierujący w ybierają w pierw szej kolejności m iejsca bezpłatne, naw et kosztem niedogodności zw iązanej z dojściem do m iejsc docelow ych podróży.

4. W N IO SK I

• W badanym okresie zaobserw ow ano następujące zm iany charakterystyk parkow ania:

nastąpił trzykrotny w zrost liczby pojazdów parkujących krótko,

- dzienne obciążenie stanow isk parkingow ych zw iększyło się o 25% , natom iast ich w ykorzystanie - o 50%,

- m aksym alne w ykorzystanie pow ierzchni postojow ych w godzinach szczytów porannego i południow ego m iało m iejsce w bezpośrednim otoczeniu dw orca kolejow ego (100% ),

z porów nania sektorów położonych po obu stronach torów kolejow ych w ynika w yższe obciążenie i lepsze w ykorzystanie „północnych” grup m iejsc parkingow ych.

• P ozostałe wnioski:

- w ysoki w spółczynnik w ykorzystania pow ierzchni parkingow ej m oże być efektem zainstalow ania znacznej liczby parkom etrów , nie zaś dojrzałości kom unikacyjnej kierow ców ,

chw ilow e rozładow anie trudności w południow ej części m iasta nastąpi poprzez zastosow anie wypróbowanej m etody - rozszerzenia strefy płatnego parkow ania oraz podw yższenie opłaty,

- niekontrolow ane podw yższanie opłat i restrykcyjna polity k a w ładz kom unikacyjnych m o g ą doprow adzić do sytuacji, w której kierow cy z a c z n ą lekceważyć parkom etry.

(8)

L ite r a tu r a

1. D atka S., Suchorzew ski W ., Tracz M .: Inżynieria ruchu. W KŁ, W arszaw a 1997.

2. P aw licki J., Ż ochow ska R., K aroń G.: A n a l i z parkow ania w śródm ieściu K atow ic, Z eszyty N aukow e Politechniki Śląskiej, s. Transport z. 29, G liw ice 1997, s. 93-106.

3. P aw licki J., K aroń G.: Badanie w ykorzystania istniejących parkingów w centrum K atow ic, Z eszyty N aukow e Politechniki Śląskiej, s. Transport z. 30, G liw ice 1998, s. 61-70.

4. P odoski J.: T ransport w m iastach. W K Ł, W arszaw a 1977.

5. P lanow anie m iejskich układów' kom unikacyjnych. N iepublikow ana praca projektow a studentów W ydziału Inżynierii M ateriałow ej, M etalurgii i Transportu Politechniki Śląskiej, K atow ice, czerw iec 1998.

6. T racz M .: pom iary i badania ruchu drogow ego. W K Ł, W arszaw a 1984.

7. K om ar Z., W olek Cz.: Inżynieria ruchu drogow ego. W ybrane zagadnienia, W ydaw nictw o P olitechniki W rocław skiej, W rocław 1994.

Recenzent: Doc. dr inż. Z bigniew G inalski

W płynęło do R edakcji 15.10.1999 r.

A b s tr a c t

The analysis o f parking in the centre o f K atow ice has been presented in this article. The follow ing param eters: cum ulation, parking tim e, parking space occupation factor and rotation have been com pared in years 1996-1998.

A nalysis has show ed increasing o f daily occupation o f parking spaces. This is the result o f grow ing num bers o f travel. It has been observed shortening o f tim e o f parking to 0.5 hours and enlargem ent o f rotation on paid parking.

T he central quarter o f the city has been divided into nine sections, in w hich parking spaces have been fixed. The analysis proves disproportion am ong northern and southern sections, both in parking space occupation and in parking time. The differences are due to parking space distribution and easy access to shopping centre and services stations. Short parking tim e dom inates in the centre o f K atow ice w hich is specific for centre o f large tow ns.