1
SPIS ZAW ARTO ŚCI TECZKI — . (\ D. D. A .... U
... Z .jL J t a a t a f i U t t ...
p3. ^ Lplx^AAAAQ. ^ ^ tJQX(/C^
I. Materiały dokumentacyjne 1/1 - relacja w łaściw a \ J
I/2 - dokum enty (sensu stricto) dot. osoby relatora -—
I/3 - inne m ateriały dokum entacyjne dot. osoby relatora —
III. Inne materiały (zebrane przez „relatora”): — 111/1- dot. rodziny relatora —
III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. —
III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1 9 4 5 ) ~- lłl/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r.—
III/5 — inne. . \ /
II. Materiały uzupełńieniające relację
IV. Korespondencja
a...
V. Wypisy ze źródeł [tzw.: „nazw iskow e karty inform acyjne”] l / O
VI. Fotografie
2
3
G a d o m s k a W a l e n t y n a . H e l e n a z d . U r b a n 2. 31 01 1920r. Ł ó d ź
3. Paweł i F r a n c i s z k a z F o r n a l c z y k ó w
O j c i e c tkacz, w I w o j nę świat, z d z i a d k i e m i m a t k ą d z i a ł a ł p r z e c i w k o o k u p a n t o w i w r a z z m ł o d z i e ż ą z P abianic, i R et kini. M a t k a d z i a ł a ł a
w K o m i t e c i e Rodzi c ie l s k im , w Gimn. im. E. S z c z a n i e c k i e j w Łodz i, p o t e m w k o n s p i r a c j i w II w o j n i e świat.
A. Łódź, i
'"..i oi-s p.lpus-i i ł---w x q sF .s . ■■ i ■ ■ so\ 3 v rrX . s v i i II.0 9 1 ftC/' l . O J i C O l>i ; 1 9 U && j - .C ^ I ; . O S S I T C : CSsS T "/ t 9.1 f
1. S z k o ł a z a w o d o w a o g ó l n o - o d z i e ż o w a , 1937 r. o ra z k u r s y p e d a g o g i c z n e .
O 9 1 ■9 X !..93 -f- v> t t J i ■C \ • - .1 ‘ .r : , - ' ■- ■J O
2. P r a c a w p o t e m w Pow. Kom. Opifeki Społ. w Łodz i.
3. ZHP w szkole P o d s t a w , w R e t k i n i - zastępo wa.
PW K w S z k o l e Zawód, w Ł o d z i - o b o z y w PEK Przew. K o ł a S zkoln. w Łodzi.
Zw. S t r z e l e c k i w R e t k i n i , o b ó z w Z a ł u ż u - Bi e s z c z a d y , instr. W.F.
III..! o.
O b i e k t - D o m P o m n i k P i ł s u d s k i e g o w Łodzi. Zw. S t r z e l e c k i e g o , p r z e s z k o l e n i p r z e c i w d y ż u r w gmachu, / o c z e k i w a n i e na ali an tó w/ , o p a t r y w a n i e ran p o d c z a s b o m b a r d o w a n i a . P r z e w o ż e n i e ż y w n o ś c i z ż o ł n i e r z e m /furką/ z 28 P u ł ki S t r z e l c ó w , o b c h o d y na odcinku: D w o r z e c K a l i s k i - . , p o m o c e w a k u o w a n y m i u c i e k i n i e r o m , s ta ra ni a się o b e z p i e c z n e u m i e s z c z e n i e ż o ł n i e r z y , l u d n o ś c i i k o n i p r z y ul. O b y w a t e l s k i e j w S z k o l e - R et ki ni a.
R e w i z j a w d o m u n i e m i e c k i m h i t l e r o w c ó w g d z i e z n a l e z i o n o k o r e s p o n d e n c j ę
h i t l e r o w s k ą . P r a c a / w S zp i ta l u / w k o s z a r a c h w o j s k o w y c h 28 P u ł k u Strzelc. Kom.
w Łodzi, p r z y p r z y l i k w i d a c j i k o s z a r p r ze d o k a p a n t e m , p o m o c r a n n y m w r a c a j ą c y m 1 frontu.
IV.
Ł ó dź- R e t k i n i a ul. P i ł s u d s k i e g o 38 V.
R o d z i n a - 6 o s ć b , r o d z i c e i n a s b córki: Pelagia, Fe li ks a, Walen ty na, J a ni n a VI.
O j c i e c - tkacz, r o b o t n i k , M a t k a - szwaczka.
P e l a g i a - ur. 1 9 1 1r. b y ł a s p o r t s m e n k ą Kom. S o k o ł a w K o n s t a n t y n o w i e , kolarka,
n a g r o d y za w PWK, obóz
P r z y d z i e l o n a ja k o ł ą c z n i c z k a do W a r s z a w y z Okr ę gu. Pe łn i ł a fun k cje w xń x r ó ż n y c h o k o l i c z n o ś c i a c h aż do g r u d n i a 1939 r.
J e ź d z i ł a do P i o t r k o w a do j ak o ł ą c z n i c z k a i czł. SZP, ak tywnie działał w k o n s p i r a c j i . W d o m u u r o d z i c ó w był p u n k t k o n t a kt ow y, ł ąc zn oś ć z Nowymi
Sadami, p o d l e g a l i ś m y org, " Bark a"
S i o s t r a F e l i c j a ur. 191^r. , n a u c z y c i e l k a , p r a c o w a ł a do 1939r. w
W Ł o d z i m u s i a ł a się u kr ywać, u c z y ł a d z i e c i u z a u f a n y c h rodzin. Do PWK należała w Gimn. im. S z c z a n i e c k i e j . B y ł a czł. PCK.
4
f / - % > -
Z m i e n i ł a z a w ód na .Zmieniła n a z w i s k o p a b i e r a j ą c się z u k r y w a j ą c y m się pod z m i e n i o n y m n a z w i s k i e m K a z i m i e r s k i m . __________________________
N i e m c y u k t ó r y c h p r a c o w a ł a m z wolnili m nie i s k ierowali na okopy. S i e d z i a ł a m kilka dni na Łąkowej w p r z e j ś c i o w y m obozie. Z nów się w y kręciłam. Skie r o w a l i mnie do . T a m d z i e w c z ę t o m m ó w i ł a m , żeby się o s z c z ę d z a ł y bo z bliża się k oniec w o j n y i znów mnie w y d a ł y h itle r o w c o m p o d o b n i e jak
w ,że uczę je po p o l s k u c z ytać-i pisać. H i t l e r o w i e c zagroził mi, że za b u n t o w a n i e po w i e s i m nie na suchym drzewie, które tam rosło. Od e s ł a ł m nie do p r z e j ś c i o w e g o o b o z u do byłej szkoły w Łodzi do ślusarni
i na wywóz. Z nów d z i e w c z ę t o m p o w iedziałam, z a ś p i w a ł y "nie r z u c i m ziemi..", ale t ym r a z e m po t r z e c h t y g o d n i a c h pis u c i e k ł a m do d o m u i to był już k oniec o k u p a c j i n i e m i e c k i e j . Z araz z młodszą' siostrą , która uc i e k ł a z N i e m i e c u d a ł y ś m y się do S z p i t a l a do dr Cz a j k o w s k i e g o . Byli t a m c h orzy N i e m c y i Polacy. Z d r C z a j k o w s k i m r o b i l i ś m y zabiegi. Ja z a u w a ż y ł a m b i e g n ą c ą w m u n d u r z e r a d z i e c k i m niewiastę, która mnie m inęła p r z y w e j ś c i u i udała
się na zaplecze. O k a z a ł o się, że to była' szpieg w p r z e b r a n i u . M i a ł a zamiar
w y s a d z i ć w p o w i e t r z e szpital. Z o stała z l i k w i d o w a h a p r z e z ż o ł n i e r z y r a d z i e c k i c h . P o t e m już p a n G o s ł a w s k i z a a n g a ż o w a ł mnie do p r a c y w PKU w Łodzią
n a s t ę p n i e na poczcie, p o t e m u dało mi się p r o w a d z i ć k o l o n i e dla ch ł o p c ó w w . N a s t ę p n i e d o s t a ł a m t e l e g r a m od Kom. W i t t e k z r o z k a z e m w y j a z d u na o bóz . P e ł n i ł a m t a m funkcję instr.. WF i p r o w a d z i ł a m
Dzieciniec* - ^ c r , ^ ,
•
N a s t ę p n i e w H u f c u F a b r y c z n y m w Fa b r y c e W ó l c z a n k a p r o w a d z i ł a m SP , po rocznej p r a c y z o s t a ł a m z w o l n i o n a bez o t r z y m a n i a od d y r e k c j i żadnego uposa ż e n i a . N a s t ę p n i e p r z e s z ł a m do Zw. Spoż. jako m a szynistka, p o t e m j£»K|j±Miaxxx socjalna. P r a c o w a ł a m ' , w wa k a c j e p r o w a d z i ł a m k o l o n i e nad morzem. P o t e m w E l e k t r y f i k a c j i R o l n i c t w a w d o k umentacji, jako maszynistka, a już 21 lat do renty p r a c o w a ł a m w A d m i n i s t r a c j i Ł W G a z ó w Te c h n i c z n y c h . C a ł y czas u t r z y m y w a ł a m k o n t a k t z k o l e g a m i ze Zw.
S t r z e l e c k i e g o i na n i w i e n i e p o d l e g ł o ś c i o w e j d z i a ł a l i ś m y c a ł y czas.
Gadomska
5
Z m i e n i ł a zawód na .Zmieniła n a z w i s k o p o b i e r a j ą c się z u k r y w a j ą c y m się pod z m i e n i o n y m n a z w i s k i e m K a z i m i e r s k i m .
N a j m ł o d s z a s i o st r a J a n i n a ur. 1929r. b ył a w PWK. B y ł a u c z e n n i c ą w Ł o dz i . T r z y k r o t n i e b y ł a w i ę z i o n a na ul. K i l i ń s k i e g o , na G d a ń s k i e j i w B e r l i ni e , za d e z e r c j ę i dy we r s j ę
Po 4 5 r p r z y c z y n i ł a się do u w o l n i e n i a Oj c a u w i ę z i o n e g o w w i ę z i e n i u
na B i l i ń s k i e g o , p r z y c z y n i ł a się do u w o l n i e n i a O p i e k i S p o ł . w Ł o d z i z w i ę z i e n i a U B P a n a K o l s k i e g o E u g e n i u s z a i S t a n i s ł a w a P a c i o r k o w s k e g o . O j c i e c a r e s z t o w a n y r z e k o m o za aferę dola r o wą, k t ó r ą r o z p ę t a ł 1
o b e c n i e ze z m i e n i o n y m n a z w i s k i e m Żyd Urban. P o m y k a l s k i za z n a j o m o ś ć
z r z e k o m y m z M i k o ł a j c z y k i e m p o z n a ł a m się
z j e g o ż o ną u p. P o m y k a l s k i e g o . S t . P a c i o r k o w s k i za z a s t r z e l e n i e N i e mca , k t ó r y zn ę c a ł się nad Ż y d a m i w getcie, a on jako c h ł o p i e c m i e s z k a j ą c na
ul. w s z y s t k o widział.
O j c i e c był z a t r z y m a n y n a j p i e r w do p o d p i s u v o l kl is ty , nie z n a l e ź l i w papie r a c h d o w o d u n i e m i e c k i e g o w i ę c w y r z u c i l i z fabryki. P o t e m p r a c o w a ł jako d o z o r c a n o c n y w innej f ab ryce, skąd p r z e z r a di o miał w i a d o m o ś c i i
p r z e k a z y w a ł k o n s p i r a n t o m u k r y w a j ą c y m się w d o m u . M a t k a b y ła b a r d z o d z i e l n a l e c z y ł a c h o r y c h ziołami, o d b i e r a ł a dzieci, w s p o m a g a ł a k o n s p i r a n t ó w
, ż y w iła i d z i e l n i e m a s k k o w a ł a n a s z e m i e s z k a n i e .
Ja, W a l e n t y n a u r . 1 9 2 0 r w s p ó l m i e z r o d z i c a m i i r o d z e ń s t w e m d z i a ł a ł a m w o b r o n i e i o c h r o n i e r o d z i n i k o n s p i r a n t ó w . Z a j m o w a ł a m się aprowizacją, że n a w e t p r z y s z ł o mi u b ić c i e l a k a z in n ą k o b i e t ą , w celu u z y s k a n i a ż y w n o ś c i dla u c i e k i n i e r ó w z d z i e ć m i . P r a c o w a ł a m z a r o b k o w o w byłej
f a b r y c e o b e c n i e W ólc z a n k a , ale n i e d ł u g o . W 1940 r z o s t a ł a m w y w i e ś zioną do N i e m i e c do H a n o w e r u na r o b o t y . P r z e b y ł a m obóz w Pabian ica v h, poten l a g i e r w H a n n o w e r z e .
6
s l n r . l ^
Zmieniła-,-za-wód- na .Zmieniła n a z w i s k o p o b i e r a j ą c się z u k r y w a j ą c y m się pod zmienionym- n a z w i s k i e m K a z i m i e r s k i m . _________________________
N iemcy u których p r a c o w a ł a m zwolnili mnie i skierowali na okopy. S i e d z i a ł a m kilka dni na Łąkowej w p r z e j ś c i o w y m obozie. Z nów się wykrę c i ł a m . S k i e r o w a l i mnie do . Tam d z i e w c z ę t o m . m ó w i ł a m , żeby się o s z c z ę d z a ł y bo zbliża się koniec wojny i znów mnie w ydały hitle r o w c o m p o d o b n i e jak
w ,że uczę je po p olsku czytać-i pisać. H i t l e r o w i e c z a groził mi, że za b u n t o w a n i e powiesi mnie na suchym d r z e w i e ,1 które tam rosło. O desłał mnie do p r z e j ś c i o w e g o o bozu do byłej szkoły w Ł odzi do ślusarni i na wywóz. Znow d z i e w c z ę t o m powiedziałam, zaś p i w a ł y "nie r z u c i m z i e m i . . ", ale tym r azem po trzech t y g o d n i a c h pa u c i e k ł a m do d omu i to był już koniec okupacji niemieckiej. Zaraz z m ł o d s z ą siostrą , która uc i e k ł a z Ni e m i e c udałyśmy się do Szpitala do dr C z a jkowskiego. Byli tam c h orzy N i e m c y i Polacy. Z dr C z a j k o w s k i m rob i l i ś m y zabiegi. Ja z a u w a ż y ł a m b i e g n ą c ą w mundurze r a d z i e c k i m niewiastę, która mnie minęła przy w e j ś c i u i udała się na zaplecze. O kazało się, że to była' szpieg w p r z e b r a n i u . M i a ł a z a miar
wysadzić w powietrze szpital. Została zlikwi d o w a n a przez ż o ł n i e r z y radzie c k i c h . Potem już pan G o sławski z a angażował mnie do p racy w PKU w Łodzi,
nas t ę p n i e na poczcie, p o t e m udało mi się p r owadzić kolonie dla c h ł o p c ó w w . Nas t ę p n i e d o s t a ł a m t e l e g r a m od Kom. W ittek z r o z k a z e m w y j a z d u na obóz . P e ł n i ł a m tam funkcję instr.. WF i p r o w a d z i ł a m Dzieciniec*
•
Na stępnie w H u f c u F a b r y c z n y m w Fabryce tfćlczanka prowadziła*** 8P , po rocznej pracy z o stałam z w olniona bez o t r z y m a n i a .od dyrekcji żadnego uposażenia. N a s t ę p n i e p r z e s z ł a m do Zw. Spoż. jako maszynistka, p o t e m xBKg±?ixxxx socjalna. P r a c o w a ł a m , w wakacje p r o w a d z i ł a m kolonie nad morzem. P otem w E l e k t r y f i k a c j i R o l n i c t w a w dokumentacji, jako maszynistka, a już 21 lat do renty p r a c o w a ł a m w Administracji Ł W Gazów T e c h n i c z n y c h . Cały czas u t r z y m y w a ł a m k o n t a k t z kolegami ze Zw.
Strzele c k i e g o i na niwie n i e p o d l e g ł o ś c i o w e j d z i a ł a l i ś m y cały czas.
Gadomska
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
r e A
/ ° FUNDACJA
Archiwum Pomorskie Armii Krajowej TORUŃ,. Piekały 49, tel. 271 86
SCHEMAT RELACJI WSK
o służbie wojennej kobiet, odbytej w latach 1939-1947, zarówno w kraju jak i w wojsku polskim za granicą.
(Relację prosimy sporządzić w sposób opisowy, uwzględniając punkty schematu, ale nie rozdzielając opisu na poszczególne punkty. Najszerzej prosimy uwzględnić punkty V, VI i VII)
I. DANE OSOBOWE
1. Nazwisko (także panieńskie z datą zmiany), imiona.
2. Data i miejsce urodzenia (w przypadku wsi padać też powiat).
3. Imiona rodziców, nazwisko panieńskie matki, dane o ich aktywności zawodowej i społecznej.
4. Obecny adres składającej relację; nr tel.
II. DANE ŚRODOWISKOWE
1. Wykształcenie (nazwy szkół i lata ich ukończenia).
2. Krótki przebieg pracy zawodowej i działalności społecznej do czasu wybuchu wojny.
3. Przynależność do PWK, PCK, ZHP lub innych organizacji pw.
III. UDZIAŁ W KAMPANII WRZEŚNIOWEJ 1939 r.
Przydział, funkcja, służba wojsk, lub udział w obronie cywilnej. Wpływ uczestnictwa w pw na udział w Kampanii.
IV. KRÓTKI ŻYCIORYS "CYWILNY" OKRESU LAT 1939-1947
Miejsce zamieszkania, stosunki rodzinne, zarobkowanie, udział w samopomocy społecznej, w tajnym nauczaniu.
V. PRZEBIEG KONSPIR. SŁUŻBY ŻOŁNIERSKIEJ W LATACH 1939-1945 1. Wpływ uczestnictwa w pw na wejście do konspiracji. Data i okoliczności
wstąpienia do organizacji konspiracyjnej. Jej nazwa.
2. Kto, gdzie i w jakich okolicznościach odbierał przysięgę?
3. Kolejne przydziały konspiracyjne - nazwa i kryptonimy komórki, nazwiska i pseuda przełożonych, nazwiska i pseuda innych członków komórki. Opis jej funkcjonowania, liczebność.
4. Przebieg osobistej służby, funkcje, wykonane zadania, odbyte przeszkolenia, udział w akcjach, adresy konsp., odznaczenia.
5. Aresztowania: - relatorki, jej rodziny, członków komórki. Data, miejsce, okoliczności. Śledztwo, więzienia, obozy.
6. Dane o uczestnictwie w konsp. członków rodziny, przyjaciół.
23
VI. SZCZEGÓŁOWY PRZEBIEG DZIAŁALNOŚCI W ORG. POAKOW SKICH 45/47 Ujawnienie? Nazwa organizacji, okres i zakres działania, przełożeni i uczestnicy.
Aresztowania, więzienia, inne represje.
VII. PRZEBIEG/J7 SŁUŻBY W FORMACJACH ZAGRANICZNYCH I LWP
Nazwa formacji, okres i miejsce służby, przydziały (ZSRR, Bliski Wschód, Wielka Brytania, Włochy, Niemcy).
VIII. KRÓTKI ŻYCIORYS POWOJENNY
Dalsze kształcenie się. Warunki rodzinne. Praca zawodowa i działalność społeczna.
Wpływ służby wojskowej na życie powojenne.
DOKUMENTACJA
1. Dokumenty i fotografie dotyczące przedwojennego pw i Kampanii.
2. Dokumenty, pamiątki i fotografie z okresu okupacji i działalności konspiracyjnej - własne i członków konspiracji.
3. Dokumenty i fotografie ?: c kresu Le poAKowskiej.
4. Dokumenty i fotografie z czasów służby poza krajem.
5. Wykaz literatur, w której wzmiankuje się o służbie relatorki, o jej formacji wojskowej lub o jej komórce konspiracyjnej.
/
podpis
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
b \ prz*z^cia z czasOw d i9.'*9 r*ku da ahecnej chwili
:; nac STlwęatrawą l«.SfS032 na kurni* teatralnym w Łęczycy us vm z s l a przy ;^'C3**nk oh składanych nais kurs-i stara -'rzez mgr.N~cza
Iranislawa "nrzepawiedni9 . |
w pr«Q33 k 51leżf*ns+Ta jest ta nafiz astfeni sylwester w waln*.i *"alsce.
Drugą srutn i wiadarasc azńajrrili nat ^alB.oy aficer*wie w Sule,lawie na wie czarni-cy w
:
akal u arganizawane ,1 tirze z kurs w-ychawawcaw i kie^rawnikCw kalani! i pOlkaltrJi araz i b ^ * w dla dzieci ,
V Zawisła chmura wajnr da ktPrej musimy być wszracy ^rzrgatawal....
Na ca insp. Ooh?d*lski zapewnił aficeraw ,fce ped.igadzy palso- s} da tega prz~gatrwani i napewna bi»d£ stać nastraży krzewinia nauki palakle ,-■
wszczepajźc w rcl.adzis£ patriat^zn a gd” zajdzie patz-^ba , b»d£ st w i uc •r)Or nieprzyjacielowi.
Rzecze iści e praca nasza w astinie wakcje b,rla bardza wrteJtna.*
J i *B9biscie ▼'racawalam na pałKalańiach. w szkełe -na Chajń»ch ,następnie w Aleke-andr*wie a astfcni miesiło z bardza du<M grupf narS«#^a»«]sx
w fiudzie„ T"sz?dzie trzeba była dbać • młodzież pad każdym względem, tak zrwnasciawyin, w ^ a c z T n k a w r m jak i kulturalna aswi^tswym i Bpartafi wyr:. V.' aatatnich. dni*ch kalanii dzieci starsz- br-ilv Pieczarami udział w wiecach przeciwka wra^-i-nu napastnikawi.
Niea;zczesn~ dzień przedwrzesniaw~ aznajmil nam agal;j« mabilizacje 17awczas w umundurawstiu PW- zrlasilain sig da Panu Pamnika rilsudski*ra da Kamendv Zw. strzelę^*i eg© gdzie palecana :i wr-.z z addz* alem Strzelec kim Pdzastac na wartach linia ad Lublłika Re*kini a Ladz Kaliska.
Raźna była praca K utrzymywanie wnrf^, sprawdza!edamaw niemieckich, uniemazliwianie działał u as ci szpiegawdc ie j, pamac zalnierzam,dastroza n - o z-^wnoeci, papierasaw z PI TT, ataczj. i..? apieka przsohadzaca ludnasc
ewakuazrana ,lakawnie jej na naclegi w szkale , ubijanie bydła i trzany w cełach zywnaeciawych dla ludnasci palski*.
I abilizawa.i e pazastalej ludnasc! da kapania schranaw.
Z chwila wtargnieci <«. napaś tui kaw hitlerowskich dostałam szaku,rie byłam
68
w?;» stai* z d ,1 ac m u n d u r u . Groź* w o j n y ^ r z e e ć z u l a m w kilki* m in u t wyobraźni D ł u g * pa fTB nie n a jaC nrzegrane j i d ajs c da rawnawagi*
•'/ W r e s e ? e z m u s z a n a b ^ l a m n od j a c prace zar a b k a w a abT dac m o ż l i w o ś ć z&rabku k a l e z a n k a m ni*; i i i a c y m 3 * d n v « z a w a d u ,u c z y ła m je szyc roczni* i na n a ^ B-’.m '• e . Przez zime p r a c o w a ł a m '* fabryce., u p r y w a t n e g o ^ r a c o d a w o r
N i e d z w i e d z i n s k i e g o w i e s n ^ 40 r®ku zgłaszana zestalam d© p o ś r e d n i o t w a r^rac-r . W tym czasie ze s ta l am • s t r z e ż o n a , ze Inn iej gdy b ? d ę w r w i e z i ' u d* p r a c y w niem c zę o h a niżeli uci ek ac lub czakac na w tw *z d> obozu.
W i e d z i a ł a m ze m am r adzine s io s t r y i r id zi ca w i musze z a e t » s * w a c sie do łstrzezenia, znałam jeżyk niemiecki z- s z k o ł y ,nie m i a ł a m trudności w r o z u m i e w a n i u sio z obcokrajowcami ^r-ez pobierani** lekcji jęz,romans]
X ---
& Ju z w l a gr z e w P a b i a n i c a c h adozulaia złe traktowani -oalaksw . Mi^mczecn w H a n o w e r z e p o z a s t a w i a n a m n i e w h o t e l u ,gdzie n a t y c h m i a s t T>f»r«zumia, am sis z« s l a z a c z k a i #na- e k i e r a w a l a mnie da K a t o l i cki e go P*mu i tam prze.bywala
kil'-:a t ^gsdni z »bs« innej naradawadci kobiet a mi , tam nie byle t oln*
p r z e b y w a ć p a l k o m wiec o t r z y ma ła m >r£=tce za p o ś r e d n i c t w e m siós tr u rze r z n i k a jaka T)*mac damaw*. Pra awali tara raźnej n a r od ow o* ci r a h o t n i c y jak franousi h o l o n d r z y , bel g o w i e i inni da 1T osób. i tak ad Q O R P da Sj raku p r z e b y w a la m w n i e m o ae oh w^njolpracu jac z grup ani k o n s p i r a c h jnymi iak slaz&kami u c i e k i ni eram i da ni e m i e c r r z e d w o j s k i e m i y a l k s l i s t a z ozechami kte r zy p r z y b i l i da p r » o y i n i e m c z ech w celu p a m a c ^ siadce szpiega*: kieł czeskiej Od k t a r a c h również d o w i e d z i a ł a m sie ze w c zechoslowacji e r g an iz uje si p a r t y z a n t k a i w i - le i n n y c h c i e ka wy ch wiadomości ze w s c odu, n a z w i s k a paK m i e t a m gd "g d^ Palski n r z-slal list I n d r ’rk Sukur* z M o r a w y ,
C z ę s t a TFieC^arem ~r:ed al a rm e m b^lam k o n t r ol ow an e n rzez z a n d a r m a w ly-.4m 9 ta ch ad z i l a m da lagr ó w p a l k i c h ,&p atok a l a m sie z afizerami francuskimi , r r z ^ c h a d z i l y koleżanki i k r e w n a z lagru <fc mnie celem p r z e k a z y w a n i a wi*
m a d a s c i z r e z n r c h e t rin ś w i a t a z f r a n t ó w n i e p r z y j a c i e l s k i c h i s^rz^mie z o n a c h , Z jednych o d w i ed z a n yc h lagrów w ni em c z e o h s p ot k a ł a m K a m i ń s k a H a l i n ę P'7K , rrz jezdzal- z gar Kart z koleżanki, z F7 K S i a t k o w s k a i bliska
* s z k a l n a k o l e ż a n k a A d a m c z e w s k a obecnie miszkajacii we Y? los ze eh,
69
- _
P r z y j a d z d z a l i p e l a c y s ą s i a d z i w y w i e z i e n i d e n i e r i l . e c w c * l u p a m e c ^
z ^ n e a c i e w e j i f i n a n s a w e j a r a z 3 w i a d e m a s c i a m i l u b p * w i a d a m a s c i ,
j e d n a S e z w a r t y c h g r u p w y w i a d e w o z y o b b y l i e f i o e r e w i e f r a n c u s c y K n * u c z y c i e
i M r z p a n » k t e r z y w i e l e e k a z y w a l i nar. z ^ c z l i w e s c i t a *• s t p a l k a ® p e r a g a l
m a t e r i a l n i e 1 p r z y n ę c i l i < * e b r e w i e s o i a w - p e l p r a c y z p s i a k a m i r e m - z y e t
b r e d ® w i t k a c b , W l a c n i e p e d c z a s j e d n e j z w y p r a w d a l a g r u i B p a t k a n i u e - ^ i c e r
f r a n o u s k i a g e w ' ■ p r z e b r a n i u z a s t a l i s m y p r z " d w e r u z w H a n e w e r z a B i e d z e n i p r z e
s z p i e g a n i a r i a c k i e g e k e b i a t a k t a r a u d a ł ® i m s i s l u z o z e s c i e w e z d e m a s k a w a c
R e z e s z k i s i t s l a w u m e w i a n n a k i e r u n k u k e n f i d a n t k a s ^ l a d a l e j z a n n a , j a n a S i
t ^ c h m i a s t z a g a d n ę ł a m e p e g e d z i a ż a n d a r m a i s z l a m j a k i e c z a s w c e l u z d e z <
j a n t e w a i e j e j k i m j e s t e m , e c z y w i a c i o p a j e j e d d a l e n i u s i a - ^ r z a p r a s i j a r a
ż a n d a r m a i p a s z ł a m w u m a w i a n e n i e j c a n a e d b i a r w a l i z k i d a ^ e d r a z ^ ,
S t a r a ł a m a l e b ^ c w t e w a r z ^ s t w a c h n i e m o e w u p e s l e d z e n r c h p r z e z b i t l e r a
j a k v a n e w i k e m u n i e t e w n i e m i e c k i c h , e p e w i a d a l a i - i m a ł a p a n k a c h w P a ł a c e a n a j e k r e p n i e j s z c h w y c z r n a o h w e b e z a c h , W w i - l t w w r a d k a o h w y s ł u g i w a ł a m
s i s n i m i w c h w i l i p e r . e e - - d l a n e l a k e w j a k ' ' p . - d a w a n i e j e d z ® i a c z ^ - l e n i ;
ł u b 3 d z i e z y ,
Ze wspełpracewniksB!i francuzami i helendraml pedstąpnie sprewekewalisnr' zwelniaiez pracy majstra niemca w celu latwiejszege zdebywania tłuszczu i wyneezaia de lagrew i ebezew przez kela.lnrch adbl ^rcew ,i » b-^larn zawwa na warcie czyli czuwałam nad bezpieczeństwem nie zastali c h w y c e n i ,
i a k t erzy z nich zaciagnsli a i s . de T O 11 w celu ^rewadzenia kankretnie jsze
dywersji na frantach, 0 t-ch wyczynach epawiadal ejou m e 4emu i siastrze je^en z francuzew bedacy w Ładzi pedczas edwretu niemcew z Ras li,
far ma ich dewersji nalegała na niszczeniu s przetu i epusezanie w najwazn szych mementach ^asterunkaw,
Ja natami«.rt etrzrmalam telegram ad prafesera dr,medycyny szpitalu w Lad’
w celu przejazdu napegrzsb zmarła pacjentka niemów arzwnuszozali ze
B i astra be r ewi 1 a m ze jest chara nataiaiast żandarmi ni* dewierzałi a zsta
lam ptczczena na urłap da Felski i zrusenc b^i^i wszys+k* zastawie
70
V d r o d z e d e P o l s k i p o s n ę ł a m w e F r a n k f u r c i e t k a c z k a p o l a k i e g o , k t » r ' r w p r z e b r a n i u j e c h a ł d * P o l s k i , O s t r z e g a ł m n i e z e w y w a l a n i e file z b l i ż a ,
i u i © n a l e z ^ n i e z c z y c s © b i e r a w p r a c r d l a n i e r c o w , D r u g i m p o z n a n y m c z ł o w i e k i e m b * l k i e r o w c a p e i f e i e g e k o n s u l a w e F r a n c j i N G r a l a k z K a l i s z a b ^ l y m o t o c y k l i s t a p o l s k i . D o w i e d z i a ł a m s i e o d nirige © n a s z y c h w a r t e s c i e H irych p a p i e r a c h w j a k i sspos©b p r z e s i a n a zast a ł - ^ d a A n g l i i t j w l u f i e
d z i a ł a #S » s t © p n i e z a p y t a n * p r z e z e m n i e d l a c z e g o m a t a k d u z e b l i z n n a t w a r z y o d p o w i e d z i a ł , z e z . f r a n c u z a m i z g ł o s i l i s i e $ a k ® s l u s a r z e d © f a b r r k i n i e m i e c k i e j , D o p u s z c z e n i d a w y k o n y w a n i a c z e s c i d a p e j a z d o w m e c h a n i e n ^ c h
t a k je w y k o n y w a l i s e r i a m i , z e p e p e w n y m c z a s i e p a j a z d * m i a ł * d e f e k t i n i e m o ż n a b y ł a i c h n a p r a w i o f P a d ł a p a d e j r ż e n i e w i e d z - i n n y m i n a G r a l a k a g d * z w ł a ś n i e w p o ł u d n i o w e j c z e s c i f r o n t u nie,- i e c 3 l e g a t a j e s t w e W i e s z e c h i > f r y c e e k a z a l © s i e n a g r a i n n r " R u c i e p e j a z d o w , Ś l e d z t w a brl-) d l a G r a l a k a b, w r c z e r p u j a o e z e s i e z a ł a m a ł i b y t b l i s k i s s m e b e j s t w a , r z u c i ł s i e n i e d * w i n d ę l e c z z e s t a l u r a t o w a n y , a p e p e w n y m o k r e s i-? z o s t a ł z w o l n i w - . ' n a . u r l o p d o r o d z i n ^ w K a l i s z u ,
W L d z i b o d ą c n a u r l o p i e s k o n t a k t o w a ł a m s i e z p r e f e s o r e m N l - e k a r z e m , k t ó r y z a p r o p o n o w a ł m i p r a c e w G r a n d H o t e l u w s r e d e f o c e r o w n i e m i e c k i c h . z s i e c i k o n s p i r a c y j n e i,
N a s t e p n i e o d w i e d z i ł a m c i o t k ę i t u s p o t k a ł a m t e w , M e c z a r a , S o w i ń s k i e g o - i m e z a k e w n e j K O c z a s k i e g © , k t ó r z y r e a l i z o w a l i p l a n y k o n s p i r a c y j n e w k i e r u n k u z r i a z d z e n i a h i t l e r y z m u n a t e r e n i e P o l s k i i w ó w c z a s doiria d z i a ł a m sie z e p r z y g o t o w y w a n e s a j u z m u n d u r * i c z a p k i p e l k i e d l a p a r t y z a n t ó w p r z r N s z l * c h z e l n i e r z - p e l s k i, _ i e d l u g a p o t**m M o c z a r s p o t k a ł s i e tara z z e n a f a ł a l i a ktor-*- b * l a w c i a z y , Z e s t a l i z a t r z y m a n i p r z e z ż a n d a r m ó w p r y * u l K w i e c i s t e j , S a m ’'9 c z a r z d e j a l z b i e d z d o k a n a ł u i w l a k i n a t o m i a s t z e n a z o s t a ł a z a t r z y m a n a p r z e z ż a n d a r m ó w i z g i n ę ł a z r a k o p r a w c o w h i t l e r e w w k i c h w c i a z v p » n i e t l e m n y m ś l e d z t w i e , K a ś c i c h e j b o h a t e r k i p o m ś c i ł n i e t r i k © j e j s m i e r c z d z i e c k i e m w ł o n i e a l e i w s z y s t k i c h k o b i e t ©fitir w o j n y h i t l e r o w s k i e j ,
71
- S fi. / / 6 - I
! ▼ ] * również p r « a c ^ e n a k© jj »p i^a cj * w r o d z i n i e k a l e J a r z ą na NowaSadach tara druk ■iwan* k a r t y cukrawe pi sa no fraz*tki i przenoszono b y l e t * de p r o t e k t o r a t u w ł a ś n i e gdw b^lam na u r l o p i e p r z y by ł na n o c le go da mai ch ro dzicow syn k * l " j a r z a Longin b , k e n , crupy k a n e li r ..-er j n e J z kartkami
9
cukfcewruii cel ara przekazywania innym ktorz'r zgjesza ni e d*> rodzicew lub na umawiane raj e Jsca z członkami naje j rodziny,0 joiec maj pracując jaka dezorc-a nocny w f^oe Rainera wysłuchiwał radia w nocy i vi*dem»sci
©trzy aw.eli w-rzyscy tu przebywający na czasowych n o c l e g a c h , •tarsza yiadi s tra zare jest rew ana jaka śmieciarka udz i et ala pata jemnych lekcji dzieci®:
7'idzac tak cielce zaawans awana konspiracje w całej na je J rędzinie rrz^t czyniłam sie $ ©K9$?łKu zaleceń w czasie majaka p ©bvtu ta jest ^rzokaz ani.
paczek d® Pr*tekt®ratu i inne drobne jak Karki cukrawe i t^, lecz nie pozostałam ze względu na utrzymane astr znasci wprowadzonej akcji, W dradze ponownej da N i jg * c wpociegu poznałam z a cz ep iarir ch m i ® niecaw K a i i s z a n i n a i z Dortmundu Urbahna h i r u r g a k t * r s y d y s k u to w a li na tema*
przetjśf 3 i enn^cłi stosunkow pa la k a w d« t u t , niemcew i a dziwa k a l i s z a n i a ni em iec wy rażał s l ~ da a Obrach stocunkach pe-lskaw d«s nieme©w wiec n1 erafe z 'Dartmundu opowiadał ze w K i r c z ł c b b y ł a propaganda , pisma i z d j ę c i a ze p a ł a c ’-' o b c i n a j i j e ż y k i i bardzo' t o r t u r o w a l i t u t , niemcaw i tn, a z k a r a * o p in ie k r e z a z e w R ie r c z e o h • a pal ikach ,
^odac znów ^ Niraczech z a c i e ś n i ł a s i e znaw p r * c a miedzy wspol^racow^iK kai: i i innymi przybywającymi na przymusowe r a b a t ’" ©^ ©k ra jo w c am i,
Ja aat©miast w^-st^a©walam list z Kiemtec da pewńeg© ^alksdautrza Kliglifc zam w Lub ranku z pr-*sba o przepisanie treści pa nireiecku tza. jade na tr±
i zmuszanyjeptem p©z«*tawie m* i» cerki pad apieka Urban .•ntm- ca unełt nile moja epinje we rod niecew i aamszeni b ”li star«c sie a druga ^rac jt:
nice tzw, ge^^ngan^ J.»k aie wyrazili, Fezafym lekarze wydali rai swia d « twa ze musze sie leozvc zagrezenajestem gruźlica, ''raz irtr. odgrażane rece, .■?$ przyjęciu Ukrainki byłam juz '*.«wna wyjazdu lecz czekale imi- tam s-er*' pracy z ras Jankami ,Ukrainkami w ich t o w a r z e * iw spędzałam
c z as -rzy ogniskach a rrzy tym w skaż siar ir ludzi od kt órych maga lic- rc napemac i wiadomości , V I - w*;r©d nich n a u c z k i - l k i pamięta® Sonie i
72
ftarurzke z Charkawa ktara aatatnl* ze a u nruir-al’', Żandarmi zmuei 1 ! mnie de nrzetl a r aozet.’ i a rasjanek i Ukrainek danych • ni cli były *ne
wwaratki© fałesywa jak mi patem pawi udziały , dawed" sweje pawyrzycaly ju nrzy łapankach , b-ly ane bard^a edwazn* i leniw# w rrac^ wrozyJC dzalr niercew w ekularach 1 nie krepew,-*}’*- eie s^aiml ebyozaj&i,
7/i aczerni ce w ich lagrze rla-Jy specjalny charakter "e-rn-saci ciebie anntyneatu teaknity ich śpiew tak głaanr p] vn.;ł z pi era i niczym nsjrłeaniejsze akempaniamentr kt»re de dzia lik b’ brzmiały w uazach
^ #a ® z% i nie apetkalai wiece ^ juz e wn i a j * z e .«• -> a pi ewv ■'akir V rl spie właśnie na spotkaniach. w lagrach reejan*k# ~’rzed wyjazd aa ■ miałar wiała kieratu ganka i laruazka nie chci&lr : nie pescic alba zebwre je zabrała ze aaba z nimi pl okalam , ale ja je er ilam z m *a 1 a e prac^ we red m l s d z i a y ju7. v walne* niedługa ^alsce*
V dniu wyjazdu naciag epeznil ale e gadzinę właanie adprawndzał^ renie krewna i keleżanki z 1 agraw. fraaciuzi i. hiazpaa etrzvi4ał*m "ranni' ad nict ealizke d* p«»dr*zy, przyrzekali kareapandawao i nadal nracawso
z intena-^wna dywersja przeciwka nie cem, Wiedziałam , ze t^ch bliskich s s r nie y-t^lne mi w parieci utrncic szli wwzyscy ja r l* draga de u*y**kania reln»«'5i a wy ch krajaw ,mewiao nawias er; hi a-: pan b-1 w-s Francji jake ucie-K kinier z ekresu rewelucji hiszpańskiej uozy-1 r#wniez we francji i brał udział w wejaku francuskim przeciw hitle»*wi na trawach eficerew kterzy zaauszeni byli f?iep-*ddac ,
Jadać de Pełki zatrzymałam aie w Berlinie gdzie zestalam akradziane w f?
bai-« jf Czekajac de rana sta zameldowałam z« akradziane ar.i na poprzednią stacji walizka pa okazaniu aew«du z« j«ate»a palka kazano rai •yylec,
S i edz ą c naotacji żandarmi dekenyrali kontroli, 7, -rzeoiwnilt strony siedzą er m e z cz^zna weirczaa kazał nadać W zupr i kazał mi jesc ja e c z w i B c i e ' rozmawiałam pa niemiecku i żandarmi penineli mnie, wwkazal mi dro^e da statku pretz i e cjf ••-Pżknły .palr-ki raiedzynimi i maja siostra najmledaaa »gdr ja zastałam był* chara bedac u mnie w Hanawerze bardze pragnęła zaata.c ze m a na ca równie nie m«»£l-*i .“ie zdecydowac be pryjechał* sam owalnie, Pa nair, przyjezdnie za W dani en u przvjeo\ala ,$y.l» wiele klepatu z'nie
73
Zabrali ja n tem0T da wiezienia za s*botarze i nar. owe mledzi eżr zebr nio^racowali kteras z koleżanek ja <~dała, Pe dtuzszya okresie udało mi sie znew siostrę z Berlina sciagnac legalnie,di nracy w AOG w Ledzi, pa powrocie z niaiec niedługa w - j e c ’ alai de Lubranka nu okres zima^y
u csycn rzekomego wojśe awega niemieckiego dzieci, Pe zauważeniu se inter ;•
ja a isą i-ina niemor przyjechałam da Ladsi i tu n a t r a f i ł a: na agraune areszt'*
W ania na Nowych Sadach #przeprowadzana rewizja w demu, ja zestalam zabra na' aa k'>raisar jat ale adpawiedziałam ze jutri wyjeżdżam da Lub ranka ;iec puazczane mnie, W t^ir. cza*ie prz~czyni,am ?ie de wyrobienia lewych ukrr wa j acogt si« u ridzicew aazczjznr* następnie zajęłam sie s ^ m wami zatrzy Eanrć^ . Poez'J*m de gestapa w sprawie majaj krewnej Koozaskiej pewiedis li a i zeb-rE przyniosła pisma ed praced&wcy te j-, puszcza jak 5 p Jtrzebna da
. ■» ^ C.
p r a c y , W fabrrce w której -"rabował* krewna właśnie otrzymywałam oisma gdy wszedł velksdeutrz który zj.*y tał w©j*k ewege niemca co wrdaje edpe wi«£zi*l ze piane o zwolnienie- z wiezienia Kocźaakiej. "ałksć jutrz-
ZiiklaS i per-ie dział £xa te jest kemunif tka^ J*. wid z^c ze juz nic niw peradzs wy3zł«*m, *>aa złam znów de wiezienia na Szt^rling** gdzie zatrzy rali Longina i ta® napie a-l u kart® p© nimiecku z z^czeniami eraz dałam p.enete niemiecka i czysta bielizną. Otrzymał ar - zamian brudna bieliano w kterej siostra znalazła s.:r"pt me^iacr > schowanych markach cukrowych
i m a s z m a c h de pisania eraz z*wiadimienie zebw nie c? edzili na llewe Sady, r rzy odejściu dewidzial&m sie ze mej rzekery nazsezony Longin skazanr napo*,-is zenie, 0 '••'zym powiadomił rcn’ o na j szwagier co ja sie tar zalesiłam pe smierc ja siedziałam ze trzeba t-m isc i to koniecznie, V.' tych okroprrch aresztowaniach zmuszona byłam sie starać o prace i skie rowana zestalam do prywatnego demu niemca lekarze gdie była dziecka peł ekie na wychowaniu , Francuska która tam pracowała opowiedziała mi ze matka dziecka t® nieraka zona Oficera nalać iego, dala dziecko de wynarodowi wisi a de tego właśni* lakarza gdyby cos sie stało zeb^it t^m dzieckiem sie zajęła , Niedługo spotkałam tam matkę dziecka która pa niedługim czasie dz.i to,: o zaorała, Inie natomiast skierowane naokepy.
74
I i
f>
/ f f 15im jednak WTjechalai: na okapy zauwazr ł*m ze przychodzą tam niei cy dyskutują przygatawuja ais de wyjazdu* 0 i o i«c berlinczyk wewczue n n - gościach wrkrzykiwał ze zwariowali,niemoy kaput, gdyz b^l en jednym z b y , łych. zelnierzy nie mieć', ich rozbrojony w p#isce w poprzedniej wojnie,
podobnie jak goor-oćarz rzerznik w Hanowerze rozbrojeń-" został w Tor a? z owił na d Pilic* i z tmotad zabrał de Mimie c palka z cerka. ,kt*ra t*m mieszka, la ze s^ej* cerka a jego cerka Pracowała jaka sprzejawezyni , Sasiedzi zawrze mówili Aai tez jest palka jak ^relsin V&lii te jest ja,
Ona dla mnie była nisr ka i nic wspelnege % n ia ni* chciałam mieć z-? wzgł*3 na ostrożność,
W a ż n y m $azcze m>m&tem gdy pracewalam u 1 . - k a r t a ,udałI mi nią w^desti-c z fabryki z Kepernika j e d n ega z e . a t u d * n t e w . m e d r c n i - * de pracy w szpitalu zagadując głośne rsrzy żandarmie, z e jutra zgl Jfiie-- sie d ® szpitala da', ńracy i t a k z a ł a t w i ł a m n i m j a s e z e p r o s i ł a m niemke z e n * l e k a r z u a zadawanie ia
d« f a b r y k i p o mojego s3W»gra,kt erego prawie mew5ac jeezc z* nie znal
w ł m s & i w e g o H 4 z w t 8 f k a a n i n i e b y ł szwagrem, W l - a s n i # zastał zweiaienr % tranamj tu 1 p r zr- d z i e l e n i d a wzpitała na u l ;Strterlinga nracewal z dr, Cza jkewfcin:, j W czarit swej pracy pJzcUl koleg* & +ud*.nt~.' w r:u:.dnrze £octap«,ktere*e przy
w i e ź l i n a ap»ra.pja, ges.tapewiec niepryznał sie k l a r jest rzeczywiści,« , ^
Podczas operacji otrzymał duza deze narkaz’ pa kterej zmarł , a na ic;
n r a w a d z a n * b^la i n t e n s y ^ n * śledztwa kta s i e da t e g e p r z y c z y n i ł . Oczywiście ' . leterz chirurg Raćk* d » s t « l z e ł t a C ż k i p i d c z a s ś l e d z t w a ,
V S z p i t a l u p r a c e w a l y s i a s t r ^ p a s u g u j a c t s i e c z y s t y - j e ż - k i e r . p a l s k i m i £ t f e n e ł ' b y ł y n i ? z i d e n t y f i k o w a n a ,
W ^jezdzajac na akapy spotkałam w'dradze ad L*k»wej da IMS u kałezank? z .
kurs aw nedagegiczr.ych z Kurnadzy ST ale , oswidczyła jri ze ana ma zas^adczeni a kekarskia zwalfiiaii, j*i % ekapaw, Papiysłalam sabie ze ja nie gersza i pa, | szłam da kjeranika tranepartu z w^jasnis'* e ze ran zakazanie w nlalec ewiniety chciuk i musze sie zglasic da lekarza chirurga Ratkiega ba mi k a z a ^rzyjsc oczywiście uwiwrzył nimiec i pas cii mnie zwalni&jac ad ekapaw/
Pa poKa, z ani u sie hi walałam ze T.nie zabije ais widział nale owiniemy więc kazał mi isc de szpital 4 do dr, Ozajkewfriego czego nieu czyniłam,
75
S k t e nł-’*1 m vracy w Hucule Ała w Domu <11* r U d T C h h L X ^ * * ,(!iw » niemc^w i "Olksdautrzew, jak szwaczka niestet^ Pracora.1 im.
>jaka praczka sama patem z t'»k#ok .Okaz^l^ k 1 ••: z« kanięta .--loda ktsr*
S4SKn* ^ ^ c w a l a zostawiała semit dzieck? w domu 1 ni: zaszła Pawnego
dnia nikt tam n i fzagladal dziecko zadusiła a i a.. ^i ergami ż porozrywanej j
paduBzki brł* ta dla mnie straszna ,Sama p»e«w»ł s.r. jakiś czas z unikając ais i pi srać mundury pomaksem ad rak tla wielkiego aniszczania,
I?ziawczeta które pracowały zemna woiegałam da sabotażu i u p r z e d z a ł ^ aebyj ei«os x' z edza,y ba pajda- jeseze da szkaly sa ffłade , niestety wydały mni.a . hitlerowcowi a tsn.Jkalai zrzucił mnie, ze p.c a da w ,ae obecne j chwili
mam blizna nakregesłupia i dźwiganie ciężarów powodu ja bolo rlowr,
Z parrsd ni aktorach chlepeew karanych polsk ich rodzin na velksliste za^i sanach zgłaszali sie p'kry jomu de .r.nie i opowiadali czego ich uczą jak b i cia stosowania raźnych tortur za ntrach p nieegarniał słuchac opewi dali za e« karani w akr»P*.y spaeeb g d VP sdr awik ja, wykonywania*
liiedl-uge zgłosił mnia hitlerowiec na wyjazd z transp^rtsm d« niamiec
• a najpierw da Fabryki przy szkole Salezjanów, Tam p«zn*-iar' ogólnie wwjrs+ kis i;-szyny uczył ar »i», szlifować, ł~ nast<;pnni« ciągle w. huku m aszyn śpiewałam poł&. i hymn i r>oskia pieśni zauwaz’rł t* malstar a sia
■ - ' V • v : ■; ■ ' '
tylko u*mi« chał po «• t~ge<5a iach nie ^rzyszłar. da pracy bo wiedziałam ze juz n i • trzaba . Soetałam * domu przy rodzinach pr*fmeVar tylko b v wrocilbaznow wywietionade nieiac n»jmpodł-a siostra czaro ais w tan dzień rownioz doczekała;: i ziściła sia pra.epowi ednia mojej nauczycielki p, Rór.ar. zobacz^KZ pewneg* rana uelyszrsz t Iks jak nisr.cy uciekaj* i t"lko o jciea@budzil innie, da obserwowania przez okno uci Jtajacrch ni emcow,
Zaraz pa wejściu ras zr ch-wojsk i sprzymierzonych poszłam d> pra w szni talu , byli jaszcza nii.cy # w ‘salach , ranni rap. jania ulokowali byli w szpitalu na Północnej , zwieźli Kam pesm«łon— -h j e n ó w z Ra#~ *sza.z*
kt óry c h oozysezalismy ze smoły wielu rarle ir.n' ch wywieziono da innych szpitali, "ilnierze radziecc- prowadzili tam kuchnia z której orz*stali p-;ry z chorymi nolakami i rannymi, Niemcy dostawali szoku widząc polska
i radziecka flagę ’ • ^
-U/C, M+Su>bj
76
i* i / b. i Bt1« wwred nie cow kobieta siostra ze szpitala w Radegeszeza ktera wykańczała pelakew, gan^renewala, radzieccy zalai-rz* przoehtdzac
'•wili cierń,pr? siła zęby ja z^bie,
v7 t-nn czasie .tea w rece Hi®xte«irtsx- radziło:, i oh zalnierzr wnadla ni mka kenfidentka w mundurze radnie*] i® i tar została snrzatbi. e**»
■.“i «!• rezfrr^ałe sie ważnych spraw w fr^ch dnia oh w szpitalu c z ^ i
b y l i ś m y ewidkar. i s ostra moja dr, Czajkewwk? Jlekarz Bejaneywki i szwabi ? 'Jire pr*p#z^cji radzieckiej zeby zostać w szpitalu T>asZj.**emT z sióstr ; de "ra^T w U,3.P, ja w char^kteraw cenzera siostra do gmachu gd^z nie irial a dewodow,
P® zakonczeniu akcji tleiraczeni a listew niemieckich t j , wyciągów da scisl tajnych spra«- , zameldował ar. t j w, Jozefowi pewniejszemu Pfik-wr.ifca*
o epostrzezenŁch kradziez- niektórych listów scisle tajn~ch.
Sam*. zestalam praeai*^ jako bwla w ^ o h i w a w c T m i dzieci z analizowana w RTPD
» * pi^rwsaeh keliniach letnich w Rąbieniu z sierotami i poisierotami
v ariTiai chłopcami, p*te« .poszłam .i-? szkol*- Duozyminskiego i z ta^itad
wyjech ał a m na ©boa d* Garczyna potem SP do Gawlika Wiwlki-ege a* :lazur"-/
Wfxnoj proponowali mi praco wi*o po* %lam d® Starostwa rdz i© pracowałam krotko przed wojna, tam miałam de czwiioriła z Pensami reparisntow,przed™
szkołami demnm Starców w Aleksandrowie , Ze wzgledm na reorganizacje
■ %
proszlaiv. do Przemysłu potem sisrnieta zestalam do Z * U zkow Zawador^ch
d« Zarzadu Glewr.er© Z'i1, Spoz^wcow iurn te jnif© d* pracy w Dyrekcji Leczaia “ Grozlic.y '■Kowarach- jako' -.ontystka a następnie do Zw,Zaw, Inst, *-pol, netem do przemysłu i tu pracuje juz If lat majac w l a s n y |dem ,7
^ ^ * j e j społecznej fa m w?.ele w^paiani en bogatych w Tzez-reia dla dla debra rledzis i własnej ojczyzn-*-.
" V 1. . ,V\ ’"'%{■ ' :X r -: t-;
Gadomska Walentyna z dei-u Urbjaą
- Z if - ': :£c/.i S .\ : / / , ... p :’\.
/■ -i/ . ! / ^ . //---v ' V- f- " /’ c(£. / i . : -.'l- * / v ‘ _ : •
* & < P & c ' Ąj& u mC '{* Y ^ : _ -vV *■ ;v ‘ \ * — J'' ‘ ‘
h & -ŻcaV ^ ^'ćc; - ^ V v
77
78
a i w r *
...K W E-S-I I O-lf A R I U-S.Z w sprawie służby P W K [[ a
\7 wypadku relacji A można nie odpowiedzieć na pytanie 1A i 2A W wypadku relacji B pytania 3~8 odnoszą się do pewiaczki nieżyjącej ia /J/cLŹtuh//n'a l/cŁtf&Ty.f/ńz *' ~ ~ ~ ~
imię,riazw^kogp s s M O respondentki^u mężatek także nazwisko panienskie
IB " .. ' U ~
2A 2B
IM£ <>* na z w,i s k o , p s e u $ o pewiaczki nieżyjącej so której wypełnia Adres obecny respondentki
się kwestionariusz
ABRBS rodziny lubprzyjaciół pewiaczki nieżyjącej /> f .. s
3 rok urodzenia 1 f ii21/ miejscowość/Wwiat/ pcCcę/z . _____
4 pochodzenie społeczne zawód rodziców 5a /ćtftecFea&: JiłÓfiSa /V f r*
pierwsza praca zawodowa w życiu,rok podjęcia^rodzaj pracy,instytucja^miejscowość
6b “y S
Dalszy Przebieg pracy zawodowej przed wojną ' ' ' yf jt-GoPrk""
6® _
~Eą5ęei©/ ot
‘ Informacja o służbie P K K ,
7a data wstąpienia do P W K 4$?>'■*> tffotcztflw^i/uyą 7&<P»'/r7 f fyjCOOhłs
Tb nazwa I miejscowość .jednostki /hufiofe szkolny, hufiec licealny .oddział fabry^m^.., ..
drużyna w^f*,koło l ok al ne / //$ ,5’/, l% ńfn s i 9 3 y -S h c J k fiiM s ('Z o & h y jec i-'2 & łtin ^ /ść ó J -L-- Tc przebieg szkolenia - także n a oBozaeh l k a s a c h /możliwie z podaniem roku, jednost-
ki „miejscowości ;oraz rodzaju? ogólnowo .1 skowe „fachowe«, Ikrit,miejscowości ;oraz rodzaju? og oiE owo.lsicoweBf a c h o w a t,inatruktorekie«inne b s truktorśkie. Inna /5VtT
iWJr. iijMĄ. "kiuJłuj. »hhk Stuu .) / W / / r^Vf, i9$}-
7d przebieg służby P W ^ /z podaniem lat i funkcji w j ^ t o 6 ^ k a e h ~ s t a ł y e h , r k ob'oza@h i kursach,*w komendach P I K a także w jednostkach spesjalnysh jak drużyny pracy ąpołeczne.i .pogotowie społeczne i i , / ć łtU * . u> ć>-(U>uJ -
ILJir- - _X o {££**&*£& • f /a-^f ćTLjc/
7a funkcja i stopień organizacyjny w dniu 31»sierpnia 1939r9-^ f y
LjJ^A K Calcu, reŁi^L p/fUicQ>A^ oraz miejsce pobytu w tymże dniu jbiHŁue j ”
/ CtU.C-tLtu, Jfc-bit'- j&ol^Ł<'-~cćŻ. *■ eę /Tz&iufta. A/Ws -Mdt/Jćuy
8 inne dane i uwagi o służbie ~ *" “ społecznych lub współpracy
Czy Respondentka wyraża zgodę na umieszczenie Jej nazwiska w przewidywanaj publi
kacji /np»w indeksie nazwisk/r tak nie
miejscowość i data wy- podpis1 /ewentualnie przyjęty pseudo^
pełnienia kwestionariusza nim/ “
SSSLZAM* 1617,nakład 6ooo /I matryca/,zezw#Z-6 % dnia 5»III 1969r*
I
