ŁODZIE RYBACKIE
DLA
NASZYCH JEZIOR I STAWÓW
PRZEZ
J NŻYNIERA,
·----'VVVIJ\/V\JV\/\NJ"\/V'---·
NAKŁADEM: .A UTORA„
---~ ---
vV A RSZ A.\V „A ..
Druk Ig. ZS."""wiSZeVvskiego„ NOVvY Ś"VTia.t 4:6.
1883,
r o wyczerpaniu się mojego pierwszego wydania: nŁodzt'e dla
naszych jezior i stawów n, postanowiłem opracować powtór- nie, z pewnemi jednak zmianami, jakie zwłaszcza przy wyko- naniu i użyciu łodzi za odpowiednie uznałem. Co do łodzi sta- wowej, to zachowałem budowę tę samą co dawniej, z małemi
tylko zmianami w szczegółach, jakie przedstawiają rysunki.
Przeciwnie łodzie jeziorowe, zmieniłem zupełnie. Kiedy wprzódy opierałem się na konstrukcyi łodzi morskiej, ryba- ków pomorskich (kaszubskich), obe,,cnie wziąłem sobie za wzór szalupę okrętową norweżską, zalecającą się bardziej od pierwszej kształtem, taniością i lekkością, którą to szalupę używają na wybrzeżu morskim pod Lipawą do ratowania toną
cych. Zastosowałem tylko do celów jeziorowo-rybackich.
Najodpowiedniejszym wątkiem na ściany łodzi są wolne od sęków deski sosnowe, na wręga i żebra bale dębowe, gwoź
dzie jałowcowe i gwoździe i nity żelazne; najtrwalszemi byłyby gwoździe i nity miedziane. Gwoździe jałowcowe trwalszemi
są nawet od żelaznych, jak to miałem sposobność sam się prze-
konać, przeglądając szczątki spruchnialych już łodzi pod Połą
gą, których gwoździe wspomniane znajdowałem jak róg twar- de zupełnie całe; trwa ją przeszło lat :>0.
Płótno na żagle musi być pokostowane. Ściany -łodzi zewnątrz i wewnątrz powinny być co rok przemalowanemi
farbą pokostową, lub smołowcem, po dokładnem ich wysusze-
I
niu. Do zatykania szczelin między deskami, używać znajdu-
jące się w handlu stare liny okrętowe, targane. Waga kotwi- cy 12 funtów. Długość liny ko;;·vicowej <lwa razy większa
od największej głębi wody.
Łódź jeziorowa wymiarów podanych, uniesie 8 ludzi.
Przy mniejszej ilości osób, zwłaszcza wypływając podczas burzy, należy takową odpowiednio obciążyć kamieniami.
vV ten sposób największe bałwany jezior takową wywrócić
nie zdołają, o czem się przekonałem, płynąc w podobnej pod- czas silnego falowania, na morzu Baltyckiem. Dodać winie- nem, że użycie żagli podanych rysunkiem, wymaga dokładnej znajomości, gdyż nieumiejętne obchodzenie się z niemi może wywołać zatonięcie. łJódź ta bez rozpiętych żagli zatrzymana
kotwicą na pelnem morzu (najniebezpieczniejszemi falami są
ostro łamiące się wy brzeżne) nie lęka się burzy. Jeden ze zna- jomych mi osobiście rybaków żmujdzkich, mieszkający obecnie we wsi Kunigikach pod Połągą, niejaki Antoni Aftielis, w ło
dzi, mającej tylko 'J½ sążnia długości, t> stóp szerokości i 2 sto- py ;3 cale głębokości, z zaczepioną, do dna kotwic~1 10 funtową wytrzymał w ciągu 72 godzin największą burzę na pelnem morzu i nieraz w takiej łodzi przepływał z Połągi do Szwecyi. Wspo- minam o nim z uznaniem, gtlyż jemu zawdzięczam niejedno
ważne wyjaśnienie, dotyczące budowy łodzi i sposobu połowu
ryb w morzu.
R -,
. ; . ' '
Spis mater~ałów.
(Poprzeczne przecięcie w nowopolskich calach, długość
w łokciach, cal nowopolski == 0,02.Jm.)
a) N a łódż jeziorową,:
llali 4
1/ / /17",<llugich 3 łokcie sztuk 2 (na karpy przedni i tylny) :!."( ,,
" 13
,, 2 ,, ,, ,J (ua iebrn środkowe)
,, 1
1/2 ;,3 (na ławy przedni~~ i tylną)
" '1-''(1'1," ,, 1 ,, ,, 1 (na żebro przednie)
" 2"/s"
,, ~1/2 ,, ,,~ (na ławki środkowe)
" .Jlj.//r." ,, 7 ,, ,, 1 (na blat wr(:g·mvy)
"
2
"
/1:
11J 11:.i ,, ,, 4 (ua żebra. 8rodkowe)
Desek
1 "\ 20"" 2½ ,, 1 (na ster)
„
1"/1511" G ,, ,, 4 ( do wyeiQcia bortnicy)
,, 1
"/12" ,, 11 ,, ,, 8 (na ściany ło<lzi, które po
„ wyheblomrniu mają być
grube % cala) Listew
2"'3", długich 12 łokci sztuk 2 na lamówki.
Gwoździ jałowcowych, dług. cali n, śred.
2'3 cala kóp 2 1 /z
Gwoździ żelaznych o główkach po 10r", długich 21/2'' kop 1.
( do połączenia desek ścian z karpami.)
Nitów długich l3J/, kop. -1 (do połączenia desek sc1an ze sobą, i z wręgiem, wbijać co 8 cali). Sworzni 4 calowych, z mutrami, sztuk ~ (do umocowania żebra pierwszego ze sc1a- nami łodzi). Gwoździ 2 calowych kop 1, (do przybicia bortni-·
cy do lamówki.)
Reszta okucia podług rysunków.
b) N a łóclż 8tawową.
Bali ~''1
10"długich 4 łokcie, sztuk l (na dzioby)
'J"/,." ,, f> ,, ,, :! (na rozpory i żebra)
3111 „
:, r. " ,, ,, l (na żebra)
De;ck 1
311"'1/ ,, 7 4 (na dno po wyheblo- waniu l 1b,")
,, 1 3/ ''/ ,,
1 1 ~ ,.<)
'1
1 2 " "~ (na boki) Listew trójkątnych l''ll 1 b", łokci bieżących GO.
Klamer żelaznych prostych (fig. 27, b) sztuk ,JO.
załamanych fig. :.!1, b) sztuk lt,.
" "
GwoźJzi żelaznych ~J" sztuk ..t-(do połączenia boku~ dziobe,m) Gwoździ żelaznych ~>
1J2 ''sztuk 00 (do połączema bokow z żebrami).
Gwoździ żelaznych 1 calowych do przybicia listew trój- k.ątnych, w szczelinach między deskami dna, kóp :m.
Objaśnienie tablic.
Tabl. I.
Łódź jeziorowa.
Rysunek 1. Rzut poziomy wewnętrznych krzywizn żeber ło
dzi jeziorowej:
1, 2, ~3, 4, 5 połowy linij wewnętrznych krzywizn.
Rysunek 2. Widok łodzi z przodu.
Rysunek ii. Sposób łączenia desek ścian łodzi, b) gwoźdiie drewniane.
Rysunek 4. Przecięcie podłużne łodzi jeziorowej:
A, B, c: D,-wrąg, (AC) karp tylny, (BD) karp przodo- wy, (CD) blat;
a, a, a.) ławy dla wioślarzy i sterni~a;
b, b, ... ) żebra;
c) gniazdo drewniane trzymają.ce dolny koniec masztu;
d,d) łoża podpierające wiosła podczas ich użycia;
e,e) kolki, utrzymujące wiosła w zagłębieniach łożów;
/) panwia półkolista unosząca biegun kołowrota;
g) kółko żelazne do przywiązywania łodzi .. w przystaniach;
h) zawiasa górna sterowa;
z') ster;
k) otwór do przeciągania linki od doino-przodowego rogu
żagla trójkątnego;
l) lewy gwóźdź z małą główką do uwiązywania linki doino-tylnego rogu, żagla czworobocznego;
nz) pomost;
n) lewe uszko, do przeciągania lewej liny imasztowej,
utrzymującej wraz z prawą liną maszt w położeniu
pionowem;
y) ramię do obracania steru.
z) zawiasa dolna sterowa.
Tabl. II.
Rys. :). Rzut poziomy łodzi (widok z góry):
l) prawy gwóźdź z małą główką, do zawiązywania linki doino-tylnego rogu żagla czworobocznego;
n) uszko prawe, do przeciągania prawej liny masztowej,
utrzymującej wraz z lewą liną maszt w pionowem
położeniu;
o) kolovvrot do ciągnienia sieci;
P) ramię kołowrota;
(znaczenie reszty liter i liczb to samo co figur l i 4.) Rys. {i. Połowa żebra trzeciego ze wskazaniem sposobu
połączenia desek ściany z żebrem:
b) iebro;
( CD) przecięcie p e ;irzeczne blatu wręgowego;
m) pomost;
q, q .. ) gwoździe jałowcowe.
r) gwóźdź żelazny;
s, s, ... t) nity żelazne
u) skobel obejmujący maszt;
w) uszko;
x) półkoliste wycięcie w ławie, obejmujące maszt.
Rys. 7) Karp tylny łodzi razem ze sterem:
h) ucho zawiasy górnej;
z) tarcza sterowa;
q) gwóźdź drewniany, jałowcowy;
y) ramię steru;
z, z, z, zawiasa dolna;
ź, ź zawiasa górna.
Rys. 8. Przednieżebrosteru wraz z dolnemi deskami ściany łodzi:
b) żebro;
CD) poprzeczne przecięcie blatu wręgowego;
s) nit żelazny;
z) sworzeń żelazny z mutrą.
Rys. U. Widok części wewnętrznej ściany łodzi, wykazujący
rozmieszczenie nitów s, s, s.
Rys. 10. e) Kołek utrzymujący wiosła w ich łożyskach q) gwóźdź drewniany, jałowcowy.
Tabl. III.
Rys. 11. Widok łodzi jeziorowej z rozpiętemi żaglami:
AB CD) na wa łodzi;
EFGH) żagiel czworoboczny;
I I{ L) żagiel trójkątny;
a) pętlica z liny, chwytająca reję (ab);
b) uszko górno-tylne żagla czworobocznego;
c) wierzchołek masztu;
d) uszko do przeciągania linki przodowo-dolnej (g) żagla
czworo bocznego;
e,e) Kołki utrzymujące wiosła w swych łożyskach;
/) lewa linka masztowa;
g) prawa linka masztowa;
g') motowidełko do nawijania linki, unoszącej wierzchołek
dwojga żagli;
h, h) linka unosząca wierzchołki żagli;
i') tarcza sterowa;
k) ramię steru;
ł) gwóźdź z małą główką do uwiązywania dolno-tylnej linki żagla czworobocznego;
m) panwia półkolista kołowrota;
n) uszko prawe do uwiązywania prawej liny masztowej;
o) chorągiewka barwna (bandera);
P) przodowo-dolna linka żagla trójkątnego;
q) dolno-tylna linka żagla czworobocznego;
r) dolno-tylna linka żagla trójkątnego;
s) dolno-tylna linka żagla czworobocznego;
x) kółko do uwiązywania łodzi w przystaniach;
y) uszko do przeciągania przodowa-dolnej linki żagla trójkątnego.
Rys. 12. Maszt:
b) stopka czworoboczna;
c) wierzchołek;
d) uszko do przeciągania !inek dolna-przodowej żagl a
czworobocznego i dolno-tylnej żagla trójkątnego.
g ) motowidełk o do nawijania końca linki unoszącej żagle;
y) otwór górny;
z) otwór dolny, służące do przeciągania linki unoszącej ' żagle.
Rys. 13. Reja:
a) dziobek dolny;
b) dziobek górny.
Rys. 14. Wiosło:
~ I popr~eczne przecięcie tarczy wi~słowej.
Rys. lb. Kotwica rybaków żmujdzkich pod Połągą:
c) strzały;
d) skrzydło;
e) listwa żelazna do umocowania skrzydła.
Rys. IG. Czerpak do wylewania wody z łodzi.
Łódź stawowa.
Tabl. IV.
Rys. 17. Drąg z dwoistym hakiem (czeski );
a) hak podwójny.
Rys. 18. Drąg służący zamiast wioseł.
Rys. 19. Czerpak czeski widziany z góry.
Rys. 20. Przecięcie podłużne powyższego czerpaka.
Rys. 21. Przód albo tył czeskiej łodzi stawowej widzianej z dołu:
bb ... ) klamry załamane;
d.d . ... ) trójkątne listewki drewniane, przybite ćwiekami, zatykające szpary między deskami ścian i dna łodzi·
ee .. ) ćwieki z główkami plaskiemi. '
Rys. 22. Przecięcie poprzeczne części dna łodzi stawowej:
b) klamra żelazna prosta;
c) lina okrętowa targana zatykająca szczeliny;
d) przecięcie poprzeczne wspomnianej (na fig. 27 dd) li- stewki.
e) ćwieki ·żelazne do umocowania listewek (przybijać
w odległości co 4 nopal. cale (0,1 m).
Rys. 2:J. Łódź widziana z boku:
AB CD) na wa łodzi;
b.b .. ) klamry żelazne lub miedziane załamane;
ff./.) żebra;
g,g) rozpory prostokątne (w przecięciu poptzecznem) połą
czone w jaskółczy ogon z bocznemi słupkami żeber
h) rozpory albo dzioby w przeci,~ciu poprzecznem, trój~
kątne;
i") kółko do uwiązywania łodzi w przystani.
Rys. 2.J-. Okucie żebra środkowego z dwóch stron widziane.
Rys. :?5. Część żeber skrajnych.
Tabl. V.
Rys. 2G. Przecięcie poprzeczne łod2i:
(znaczenie liter f, l{, Iz, toż samo co na fig. :łJ.) 1n,m) lamówka łodzi.
Rys. 27. Rzut poziomy łodzi (widok z góry):
A, B, C, D, połowa nawy lodzi.
(znaczenie liter//, gg, hit, i: m, toż samo co na fig. 2f) i 2G).
b,b ) klamry .
..r..r...rJ'...r..r...r..r..r..rJ..r.r.J...rJ.rJ·...r.JJ".f./'..,/'./../'.fJ - -...,r,./""J"J"J'../' '~~r-..rv,J..r..rJ'-...r..r-...r../"V
µ,o 3Bo.1IeHO Heuayporo. Bapwaua, 13 A11pt.rn 1883 rop;a.
• 1/
h
, I
ŁODZ RYB AC I< A J EZ I O R O W A .
\Vidok ,lodzi z przodu.
Iłzut 1nonowy \\rewnętrznych krzy\vizn żeheP.
i 2.
I
1. .,
~'
~-·----~ ---11, - ... ---·-·
j . -
--~.- ·--· t ---· t·· - !
.J -- -- _j ____ Ą"
- - - - -t ----
. . 20""{,···>ii,(j -- ().!(/'!.• ~
-- o.tzrr _·::·1 ·::::·· ____ _
-i:::_·---
-~ -·-
·'·) -
,,
-t -i ·-r ·.· ---,:- ; · .,
i
~ l;
i ! ~
#zasc
: <,.: ~
i::;
<:i'\:'.
~·
I i
! :
P i!zędnzą i
..;) 1 1 f
:::1 I , I
I
I ~
,
:' : ~-
czę sc ty7n~ :i i (
( o/d '. trony }t ru
i
i
:;i
i : ~.
~ ~. ' ~ ..
;:, "')i ~
~ '~-
' I-- - o,
J'I'!.' - ...~ - . i .
"'
~ ;lY
/ i :
/ ' !
,,
--- ·---~
~I
l
i'
i
•.) t ) .
/,
o' •
;1, r
i .;
! łb
Przecie~eie _pocHużne .
- - ll.97 ,~. , -
~· f' • ( ('
2
~ ~__Jl" JL
================-====-:=- 1~}--= ~~ :eo
~J b =~---~ ---,--- /
Jl .o~ .!J
/g/,:Cl. ,rp.:(5, .5 '~'}
- - - ~ - - -- - -~ - - - · - - - -L . - - - , - - - ' : " ~ . . J . . C : . . J - - - I - + - ' - - - -- - - - -
- - - : . · ~ ~ - - - ---~-.--:;--~ ~ (.'
l\li,ns Nowopohki,:.1 ( do rys: 1, 2, 3.)
1 (/ S ~ J 2 J fi
t a1t I- , .
...1. , . , ., .1Mrnr_y ~ld1J·cz11eJ do
tyehżefigur
_ f L _L _ t . . _.L .L
I •
4 f.ok,ec
Mrnry Nowo])',lskiej ( do rys. 1.)
I l.
}limy M Ptr_y,,z111J do t,'.J że figm_v
( , rlll!Jlfl'." ''-'-'1' ";.L~.l
~·=·r~-~l==c-l-.=z-=-
-=j__=·;=.-~r~=.!1e...c. ========i'·
1<,••,tr.
/).
Tab. I.
w
LJC W Glówczewsk1eqo w W~rs zawie.
s
, ,
ŁODZ RYBACl<A JEZIOROWA .
. Rzul JH)zio1ny·lodzi ( ,vidok z górs).
/I!
t /1 (' / 5.
~~
~c~ rncc:t;:JJ)L 1 -~m _r_ =-- ·=-=--=-=-~-=========-
-== · ~ r- 1-fo -~
~ p I :
i~
/ /( I
. : / L A : /
I l~--h
' --· ~ / -~~.---~--- --·· !. - -
• • ,~,_ --- - /'!I!----;· ---··-,i';I. --·---l',72'.'.IL
I
I
1lt
__ f).97"' _ _ _
~
_m~:~:- __
(/
{}···"···
..
,...
--- :~-\ - ---
·0,//7'!.L
\.b
I
~ I
~ ~
I~· ,..., ~ -'
~I ~ ~'-...._'--- ;
G.
. r
/li
~ ( {
, , ' t....
\ , ~ ' , '
~ ,. ;. \
({ I \}ł
"" . /"
J ..,
l
/
':
\ l
r q ,, "'
('])
~-- ---
tt,
.. b
IO.
C '/.
O ł ~ " 0015 ,,,
- - - -
...
:---/_$-
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ )t,
- - - - " ' - - - - - ---
9 .
• 1
::;::::::::~
Mwry Nr>W<ljH)lskif:J- ( do rys. G, 7, 8, n. 10 .)
c s ,,
J:: ,v J
{ ;,;,: f =j l o/n'rc'
?\Tiary 11di:y('zneJ do tychże figur
!O .f , .. ~ 2 o I • .J ~ S t,· 7 8 9 /
(i'll1:Jlll·: ~r·
1!:..:!.L::J:l.;± . ..l-J;.;:l===·c=.L==·=_J:.=.c..c...=.;·=_j=·..c::·
~=L=.=·
·_;..c!· 1=·=·=___j=· ;.::_·
=·=_j::!===:..:;;:;;!;.l.=-___J=!..=...:--=~=i Aldr
ti.HJZ/V
(i1/i'b1.LU Ll
Miary Nowopolskiej ( do rys -->-)
1
....1 -
Mimy M<•tlyczll<;j do tej:i.e figury.
,, ł Lolrnc-
/O (i Z<> I Z J 1 .f -/
( tfl~lf TTI' w~~==-
=c!=:::==:~.;:-=!.:J=--1_===-~L::.======~1,J(et,•
Tab. II
w
Lit W
Ołówczewskiesv wW.arszawie
r
li 1:
I 111
I ,!
il!
li,;/
,o
,;
I,
".'
1 • .... )' . 13 .
o
, ,
ŁODZ RYBACl<A JEZIOROWA.
" r1~
"<<:;:/ __ -~~- V t . ___,.,,,,,--:;. //~~--:~:.;?-__ --
-;.·
~~~
~ - -J - ~ , , - , ,
~ , ,
~
/ .\ < ~[~
_, ·,.:·{l(/7 1: 1'#~,,~ ,' '
~ -
_3c_~----
- _.,,,.,...
,?., 16 1ll ,_i1r;,;i:.=~ - ~ : : , ~ . . . . : : : z : ; - ~ T ~ ~ : z : ; l .
/'!,, 6 r, tł
(Slop,r,) C1h,__.-r'
11'-'-'-' '-'-'-' • ..--1 - - - ~ ~ ~ - - ~ - ' - - - ,/;okc,-t
~limy 11Ptryc'7.IH~ J ( d,, pow_yŻ1'ZPJ figmy .) (i•11/!/"1 , 1
[~A~:~
1 2·! . i . { _ !~ --~ _ f f ( ---- . lld~-,/. z
{'ml,1111.1(11 ~ - .1
?
. ,..
~_.-C
rw„1gn
l{_ys. 1:,,
I(,,podi11g pod·.i,dki do ry:,,
,1 IIHTnh
fi I
:
I I
"
-
Tab. Ilf
A ~ ~7 -
,,
,
HL
·? ----1.
I I/dr.,n a ~ , .,
i
/'p1,I\ ljJ
i
24.
22.
Ar ·---~~~
t,~" ... !!:.:-..lt> /~ + + 8
. .
ŁO DZ STAWOWA.
--:--- -
r,1
! I w.
- -9'
_5 ·-:-,.. ----
,~.
,,-, b ··v
J. a . J
' ~
- 1r~-- ---
--~,rr,,--- ,-- ki '., _,, /
<--~(
~ ~ ~ .-1..[J.~!Jtn,r·1.,.2"'-J
niary .\'ol(]npn/1·/.·1ty (cło r:;,r li, ;L,: /.</, 211,22.)
r) cl 1;. 24
I 1
b++L
! l - --1 ·
~- ·-
- · 1 [';,/, 1/ołierI}
I I I 1
m,ary .\felryc:11(/ i':;, f""'".'J'.''Z.1/r,l,,f_7ur)
3 ; j 6
· - - - ' - ' - - - , - I _ _ ._L_-- - - , . . - - - .
M,1,
B. (:
=J ,-
lip. I.I'i'
Mit -I.,. /.'ł
111 "Im1
ary \ Oll'opols/,irj ( d,1 np :!/. :!J,
,:!',,201. /
6 HJ Z:~ 'J
('.,/ 1
===ł:4 1 :±:±:1::tj==========t===-=-==-=== L okr1e
1111rU'lj .\{rlryr,ne,; ( Jo po1,·y:s:yrf1 f'Jurj
a , O J ~ J I
r,-,,1tw~
~-T -=t= -r-___.~:._.,=:=-+,c::===-==~--=c..;.:..;.;....---.11,,r
lO IJ .;
1-\'
i r--- -- --
;::., ~\
"- : I
ŁO DZ STAWOWA.
])J'Z ('\C) i ('\C'i(· j) 0 J)1 )1/.CC Z~1e
26 .
lll '. m
Rzut pozio1ny lodzi ( ,vidok z góry) .
27.
r: ,,I
I , ' • /,1 .,·
i
~
·:ri<:
·--k'r;, r---1Q1---1E· .. - 6 - - - ~ ~ ... ~ --ff----ł----1}---{ ~ / '{;~----,0'--, ----~-~-~-=;;.:;,~?:::;,"·,I"?,;;,,.,-- · m
J ~ r : Jl--l~
I---·---~·----. --=t~~j~_ ---~---._ -·~--__ :-_ --~·b----· -- -~ --- - - _I _ __J,__.__~_ --- - -~ - - ·- --·--~---·-~=~-- :~L ____ --- -_-___ ---!_.:_-li
f f L
~ ~
--- ---
· - - - -
miruy \"aw<>p()lslorj (da r.11s 2(/.J
1,ł li (() 9 d T <i S ',, J Z 1 O ~
Ca/,t
J i-++-+ ..~~t= --J---- - - - t = = = - - - -
/,'lhPĆI f ' . I I
1? •• l ~
Cenlwn - ' -1-
t. I /J ',
m1ari; .\[,,t,·yrznej (. '1o l''1u·y;:s21'j ftJ)
...,, .., .s1 ,; ri _eJ..
I
- - - 1 j,fet ['.
Po J z l rt l1 i .
mwry • \"uteop()l ,f<t~J ( d/l rys. :?7.)
Il li S ł .) Z f O f
('a/1 =:...!...
==·t=-,.~
,"T"", ; . . - = ' ' - - ' - : ; ; : ;1 t:i:::...:::===.:=:;.::..c.::=.-'=c....c:....::;.._.:c:=-"--'---'--·--- ~ - - - 1
m,,,ry .\[dr,p:-::ne; (1lopawy::s::e1 f;,g.J
• I 8 1r
?
Il ;i (, r
11lPn[ym rt-~ -;- ==r= r . -+ --- -·- ---] _,\ fetr
,. 6 l