Józef Krukowski
Komentarz do projektu ogólnej procedury administracyjnej
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 22/3-4, 199-232
1979
P ra w o K anoniczne 22 (1979) n r 3—4
K.S. JO Z E F K R U K O W SK I
KOMENTARZ DO PROJEKTU OGÓLNEJ PROCEDURY ADMINISTRACYJNEJ
U w agi w stępne. I. N orm y ogólne. II. N orm y dotyczące stan o w ien ia a k tó w ad m in istra c y jn y c h III. N orm y dotyczące rek u rsó w przeciw aktom
■adm inistracyjnym . 1. N orm y w spólne, 2. R ek u rs hierarch iczn y , 3. R e- k u r s y do tr y b u n a łu ad m in istracy jn eg o : A. R ek u rs p rzeciw n ielegalnem u a k to w i a d m in istra cy jn e m u , B. R ek u rs o n ap ra w ien ie szkody w ynikłej z nielegalnego a k tu adm inistracy jn eg o . 4. U sta n aw ia n ie try b u n a łó w a d m in istrac y jn y ch . 5. P ostęp o w an ie przed try b u n a łe m ad m in istra cy jn y m . Z akończenie.
Uw agi wstępne
N azw y procedura a d m in istra c y jn a u żyw am y n a oznaczenie zespołu p rze p isó w o k reśla ją cy c h sposób w y k o n y w an ia w ład zy a d m in is tra c y j
n e j. P rzez p ro c e d u rę a d m in istra c y jn ą w p ra w ie kan o n iczn y m należy w ięc rozum ieć zespół n o rm re g u lu ją c y c h w y k o n y w an ie te j w ładzy kościelnej, k tó ra n ie je st a n i w ład z ą p raw o d aw c zą an i są d o w n ic z ą 4.
P ro c e d u ra a d m in istra c y jn a — zarów no w p ra w ie św ieckim ja k i k a n o n ic zn y m — może być: ogólna i sp ecjaln a. P ro c e d u ra a d m in is tra c y jn a ogólna z a w iera zespół n o rm u sta la ją c y c h je d n o lite zasady dla całej działalności a d m in istra c y jn e j, zaś p ro c e d u ra sp e cja ln a z a w iera n o rm y o k reśla ją ce sposób p o stę p o w an ia w szczególnego ro d z a ju s p ra w ach.
Z arów no p ro c e d u ra a d m in istra c y jn a ogólna ja k i sp e c ja ln a w ró ż
n y c h sy stem ach p ra w a św ieckiego p o ja w iła się w X IX i n a początku X X w. W sy stem ie p ra w a kanonicznego do te j p o ry n ie m a ogólnej p ro c e d u ry a d m in istra c y jn e j. W o bow iązującym K o d ek sie P ra w a K a n onicznego istn ia ły ty lk o różne od m ian y p ro ce d u ry sp e cja ln ej, np.
p o stę p o w an ie p rzy u su w a n iu proboszczów (kan. 2147—2161)2. P ew ne
1 P. C i p r o 11 i, N u m alią u id n o v i p ra e v id e n d u m sit, quod a ttin e t ad .„iustitiam a d m in istra tiv a m ” in Ecclesia, P ra w o K an. 19(1976) n r 3—4, s. 3.
2 W K odeksie P ra w a K anonicznego zostały p o d an e n a s tę p u ją c e r o d za je a d m in istra c y jn e j p ro c e d u ry sp e cja ln ej: po stęp o w an ie przy u su w a n iu proboszczów n ie u su w aln y c h (kan. 2147—2156), p o stę p o w an ie p rzy u su w an iu proboszczów u su w aln y ch (kan. 2157—2161), p o stę p o w an ie przy p rzen o szen iu proboszczów (kan. 2162—2167), p o stęp o w an ie przeciw ko d u ch o w n y m k o n k u b in a riu szo m (kan. 2176—2181), p o stę p o w an ie przeciw ko proboszczom za n ie d b u jąc y m obow iązki p a ra fia ln e (kan. 2182—2185), p o -
200
Ks. J. Krukowski
[2]elem e n ty ogólnej p ro c e d u ry a d m in istra c y jn e j zostały w p ro w a d zo n e w 1968 r. w N orm ach sp ecja ln ych S y g n a tu ry A p o s to ls k ie j3 o k reśla ją cy c h p o stę p o w an ie przed try b u n a łe m D ru g iej S ek cji S y g n a tu ry A p o sto lsk jieJ p rzy ro z p a try w a n iu re k u rsó w w noszonych w oparciu o a rt. 106 K o n s ty tu c ji Ap. R eg im in i E c c lesia e4. D opiero w 1969 r., P ap ie sk a K o m isja do R ew izji K od ek su K anonicznego po ra z p ierw szy p o d jęła m y śl zre d ag o w an ia ogólnej p ro ce d u ry a d m in istra c y jn e j. Z ostały ju ż o p ra cow ane d w a k o le jn e sc h em a ty te j p rocedury. R e la cja n a te m a t p ie rw szego z n ic h została o p u b lik o w a n a w 1970 r . 5, n a te m a t d rugiego ■— w 1972 r . 6. T ek st drugiego sc h em a tu te j p ro ce d u ry został p rze słan y w 1972 r. d y k ste rio m K u rii R zym skiej i K o n fe re n cji B iskupów celem zasięgnięcia ich opinii.
W nioski, ja k ie n a te m a t d ru g ie j w e rs ji p ro je k tu p ro ce d u ry a d m i
n istra c y jn e j n ap ły n ęły do k o m isji k o d y fik ac y jn ej, zostały zre lac jo n o w an e przez Ch. L e fe b v re ’a7 i P. C ip ra ttie g o 8. K o n fe re n c je B isk u pów n ie k tó ry c h k ra jó w op raco w ały n a w e t całkow icie o d rę b n e w ła s n e sch em aty ogólnej p ro ce d u ry a d m in istra c y jn e j. W szczególności b a rd z o in te re su ją c e są sch em aty p rze d staw io n e przez K o n fe re n c je B isk u p ó w S tan ó w Z jednoczonych A m ery k i P ółnocnej, A nglii oraz N iem iec Z a
chodnich 9. O rginalność ich p rze d e w szy stk im polega n a tym , że w y r a ż a ją p ró b ę rec ep cji zasad św ieckiego po stęp o w an ia a d m in istra c y jn e g o p rzy ję teg o w tych k ra ja c h .
P ro b le m a ty k a ta w zbu d ziła rów n ież duże za in te re so w a n ie w śró d k a - nonistów . P o d ję li oni ro zw aż an ia dotyczące zarów no ogólnych założeń (ratio legis), n a k tó ry c h w in n a być o p a rta p ro c e d u ra a d m in is tra c y j
n a w Kościele, ja k rów nież sposobu jej zredagow ania. Na p ierw szy m m iejscu w y m ien ia się p o stu la t z a g w a ra n to w a n ia p ełn iejszej o chrony pod staw o w y ch u p ra w n ie ń p rzy słu g u jąc y ch osobom fizycznym i m o
stę p o w an ie przy w y m ie rz a n iu suspensy n a mocy sum iennego p rz e k o n a n ia (kan. 2186—2194), p o stęp o w an ie p rzy u su w a n iu zako n n ik ó w z z a k o n u (kan. 646—668). Por. J. W. K r z e m i e n i e c k i , P rocedura a d m in istra c y jn a w K o d e ksie P raw a K anonicznego, K ra k ó w 1925; T. P a w l u k , K a n o n iczn e procesy szczególne, W arszaw a 1971, s. 140—155.
8 N orm ae Spéciales in S u p re m o T rib u n a li Sign a tu ra e A postolicae ad e x p e r im e n tu m servandae post C o n stitu tio n e m A p o sto lica m P auli V I
„ R egim ini Ecclesiae U niversae”, T ypis P oly g lo ttis V aticanis 1968.
4 AAS, 59(1967) 921.
5 C om m unicationes, 2(1970) 191—194. Por. E .. B e r n a r d i n i , C o m - m ento allo schém a „De p rocedura a d m in istra tiv a ”. A pollinaris, 45(1972) n r 1, s. 126— 136.
6 C om m unicationes, 4(1972) 36—38.
7 Ch. L e f e b v r e , De n o n n u llis technicis a n im a d ve rsio n ib u s e p is- coporum in schém a „De procedura a d m in istra tiv a ”, E p h em erid es Iu ris C anonici, 29(1973) n r 3—4, s. 179— 197.
8 P. C i p r o t t i , R elatio de a n im a d ve rsio n ib u s quae ja cta e su n t ad, sch ém a ca n o n u m ab E piscopalibus C o n feren tiiis et a S anctae Sedis D ic - stariis, C om m unicationes, 5 (1973) 235—243.
{ 3 ] Procedura administracyjna
201' ra ln y m (p ra w n y m )10. P o stu la t te n pow szechnie w y stę p u je w e w sp ó łczesnej k u ltu rz e p ra w n e j w zw iązku ze w zro ste m św iadom ości po d sta w o w y c h p ra w człow ieka oraz p o trze b y re sp e k to w a n ia ich przez k a ż d ą w ład zę społeczną. T en d e n cja ta z n a jd u je sw ój w y ra z w praw ie- p o zy ty w n y m n ie ty lk o społeczności św ieckich, a le rów nież społeczno
ści k o ś c ie ln e ju . D ru g ą ra c ję u p a tr u je się w n ow ej w izji K ościoła, ja k ą d a ł S obór W a ty k a ń sk i II. J e s t to w iz ja w sp ó ln o ty w ie rn y c h (com m unio fidelium ) b ęd ą ce j jednocześnie „L udem B ożym ” i „C iałem C h ry s tu s a ”. P o jęc ie „L udu Bożego” z a w ie ra p o d sta w o w ą teołogiczno- p ra w n ą zasadę ró w ności i b r a te rs tw a w szy stk ich członków K ościoła oraz ich w spółodpow iedzialność za m isję pow ierzo n ą m u przez C h ry stusa. Zaś w k oncepcji „C iała C h ry stu s a ” je st z a w a rta in n a rów nież p o d sta w o w a zasada h ie ra rc h ic zn ej s tr u k tu r y K ościoła. Te obydw ie u zu p e łn ia ją c e się zasady w in n y znaleźć k o n k re ty z a c ję w p ro ce d u rz e a d m in istra c y jn e j 12.
P ap ie sk a K o m isja K o d y fik a c y jn a w łączy ła p ro c e d u rę a d m in istra c y j
n ą do działu p ra w a procesow ego. S ch em at k an o n ó w p ra w a p roceso
w ego p rze d staw io n y w 1976 r. pod d y sk u sję (schem a ca n o n u m de m odo procedendi pro tn te la iu r iu m seu de processibus) dzieli się n a 5 czę
ści. Część 5 — ta, z a ty tu ło w a n a procesy a d m in istra c y jn e (de processi
bus a d m in is t r a te s ) , o b ejm u je dw ie sekcje: 1) ogólna p ro c e d u ra a d m i
n is tra c y jn a (de p ro c e d u re a d m in is tra tiv a in genere), 2) p ro c e d u ra obo
w ią z u ją c a p rz y u su w a n iu i przen o szen iu proboszczów (de procedura in parochis a m o ve n d is v e l tr a n s fe r e n d is ) 13. P ro je k t ogólnej p ro ce d u ry
9 H. S t r a u b , De ąuo d a m trib u n a li a d m in istra tiv o in G erm ania eri- gendo, P erio d ica, 60 (1971) 591—641; P. W e s e m a n n , A d tu e n d a m iura personarum . Z u m P la n u n g einer k irch lich e n V erw a ltu n g sg e ric h t
sb a rk e it im B ereich d er D uetsch en B isc h o fsk o n i er enz, D iakonia e t ius (F estgabe fü r H. F latten ), P a d e rb o rn 1973, 151—170; tenże, Fora A r - b itrii C onciliationis et T rib u n a lia A d m in istr a tiv a in G erm ania, M oni
to r Eccles., 100 (1975) 189—194.
10 C om m unicationes, 4 (1972) 36: „V alde p e rs e n titu r, ab illis q u oque qui iu ris su p p ressio n em vel rem issio n em in E cclesia p ro p u g n a n t, n e - cessitas h ab e n d i a p tio re m tu te la m p e rso n a ru m sive p h y sic aru m sive m o raliu m erg a d e c re ta ab illis la ta , q u i p o te sta te m g u b e rn a n d i in Ec
clesia h a b e n t” .
11 P rincipia quae Codicis Iu ris C anonici recog n itio n em dirigant, T y - pis P o lyg lo ttis V atican is 1967, n r 6—7; G. C a p r i l e , II Sinodo dei V e - scovi, R om a 1968, s. 133—136; J. B e y e r , De sta tu to iuridico C h risti- fid e liu m iu x ta vo ta S y n o d i E p isc o p o ru m . in n ovo Codice iu ris co n d e n - do, P erio d ica, 57 (1968) 550—581; J. K r u k o w s k i , P ro b lem sądow ej k o n tro li a k tó w a d m in istra c y jn y c h w praw ie ka n o n iczn y m , Z eszyty N aukow e KUL, 18 (1975) n r 1, s. 35—40.
12 Fl. R o m i t a, F o n d a m en ti teologico- giuridici della g iu stizia am - m in istra tiv a nella C hiesa dopo U V aticano II, M onitor Eccles., 98 (1973) 324—353.
13 S ch e m a ca n o n u m de m odo procedendi pro tu te la iu r iu m seu de processibus, T ypis P oly g lo ttis V atican is 1976, cann. 436—449.
'2 0 2
Ks. J. Krukowski [ 4 ]
a d m in istra c y jn e j n ie został p o d an y w schem acie, ale zam ieszczono ty lk o in fo rm a c ję o w cześniejszym już ro ze słan iu go do zaopiniow ania.
R o zw ażan ia zaw arteg o w n in ie jsz y m a r ty k u le dotyczą w ięc sc h em a tu p ro c e d u ry a d m in istra c y jn e j opracow anego w 1972 r.
O m aw ian y sch em at dzieli się n a trz y ty tu ły : 1) N orm y ogólne (kan.
1—3), 2) N orm y dotyczące sta n o w ien ia d ek re tó w pozasądow ych (kan.
4—7), 3) N orm y dotyczące re k u rsó w w noszonych p rzeciw d ek re to m (kan. 8—26).
I. Normy ogólne
N o r m y ogólne o k re śla ją za k res o bow iązyw ania pozostałych n o rm za
w a rty c h w schem acie, a w ięc ich przedm iot, sto su n ek do in n y c h a k tów p ra w n y c h oraz do p ra w a pow szechnego i p arty k u la rn e g o .
1) P rze d m io t p ro c ed u ry a d m in istra c y jn e j ogólnej
N orm y z a w a rte w schem acie odnoszą się do w szy stk ich a k tó w a d m in istra c y jn y c h , tzn. d ek re tó w , dyspens, re sk ry p tó w , pozw oleń, z w y łączen iem a k tó w ad m in istra c y jn y c h w y d an y c h przez sam ego p apieża lu b S obór P o w sz e c h n y u . W yraźn ie zostały w yłączone spod te j r e g u la cji a k ty p raw o d aw c ze (in stru k cje, ustaw y, d e k re ty ogólne) oraz ak ty sądow e w y d a n e przez try b u n a ł z w y c z a jn y ls. Z n a tu ry rzeczy w yłączone są rów nież in n e a k ty kościelnej d ziałalności a d m in is tra c y j
n e j n ie będące a k ta m i a d m in istra c y jn y m i, ja k um ow y.
W zw iązku z w y ra ź n y m w y łączeniem spod te j re g u la c ji p ra w n e j a k tó w pap ieża i S o b o ru Pow szechnego, tj. org an ó w p o sia d ający c h n a j
w yższą i p ełn ą w ładzę w K ościele, w e w n io sk ach n ad e sła n y ch do P ap ie sk ie j K o m isji K o d y fik a c y jn e j zgłoszono p y ta n ie: czy w yłączenie to o b e jm u je rów n ież a k ty a d m in istra c y jn e w y d a n e przez d eleg a ta p a pieża lu b d eleg a ta S o b o ru P o w sz e c h n e g o 10. L e fe b v re w y ja śn ia , iż w rzeczyw istości nie pow inno być w ątp liw o ści w te j kw estii, gdyż w schem acie w y ra ź n ie zostało pow iedziane, iż d e k re t w y d a n y n a m ocy w ład zy d elegow anej, należy tra k to w a ć ta k sam o ja k a k t sam ego d ele
gującego 17.
14 S ch e m a ca n o n u m de procedura a d m in istra tiv a, T ypis P o lyglottis V aticanis 1972, can. 1: „Q uae hac lege de d ec retis s ta tu u n tu r , ite m a p - p lic an d a su n t ad re sc ritp a , p rae cep ta, dispensationes, licentias, e t ge- n e ra tim ad om nes a d m in istra tiv e s actus, qui singulis p ersonis vel eo m m u n ita tib u s e x tra iu d ic iu m d a n tu r, iis exceptis, q u i ab ipso R o m ano P o n tifice vel a Concilio O ecum enico f e r a n tu r ”.
15 C om m unicationes, 4 (1972) 37: „S chem a quod p ro p o n itu r, q u am v is p ra e b e a t n o rm as g en e rale s de o m nibus d ec retis ecclesiasticis feren d is, q u i non h a b e a n t vim legis nec in iudicio f e r a n tu r ”.
16 P. C i p r o 11 i, R elatio de anim ad versio n ib u s., s. 337.
17 Ch. L e f e b v r e , a rt. cyt., s. 187. C om m unicationes, 2 (1979) 193;
-4 (1972) 38.
4 5 ]
Procedura administracyjna
2032) N o rm y k o lizy jn e
S ch em at z a w iera k ilk a n o rm kolizyjnych, tj. zasad w sk az u ją cy ch
•stanow isko, ja k ie należy zająć w w y p a d k u za istn ien ia kolizji u sta w . a) W p rz y p a d k u stw ie rd z e n ia sprzeczności m iędzy u sta w ą (lex) w y d a n ą przez niższego a u sta w ą w y d a n ą przez w yższego przełożonego kościelnego, sędzia nie może stosow ać u sta w y niższego przełożone
go.
b) W w y p a d k u p o w sta n ia w ątp liw o ści co do w ażności (m ocy obo
w iązu jącej), ja k ie jś u sta w y w y d an e j przez S tolicę A p ostolską lu b in - .nego przełożonego kościelnego, tr y b u n a ł m a zaw iesić sw oje p ostępo
w a n ie , zw ra c a ją c się po odpow iedź w y ja ś n ia ją c ą do Stolicy A postol
sk ie j ls.
Pow yższe zasady w in n y znaleźć się w now ym praw ie. N ad zw y czaj
n e sy tu a cje, ja k ich one dotyczą, m ogą bow iem zdarzyć się w p r a k tyce.
c) P rzep isy z a w a rte w k an o n a ch p ro c e d u ry ogólnej n ie n a ru s z a ją m ocy obow iązującej przepisów o k reśla ją cy c h p o stęp o w an ie w s p r a w a c h szczególnych, czyli n o rm p ro ce d u ry s p e c ja ln e j19.
W w y p ad k a ch , w k tó ry c h przepisy p ro ce d u ry sp e cja ln ej p rz e w id u ją o d m ie n n ą d rogę p o stę p o w an ia niż przepisy p ro c e d u ry ogólnej, należy w ięc stosow ać przep isy p ro ce d u ry sp ecjaln ej. N iew ątp liw ie w y d a n ie w ielu odm ien n y ch p ro c e d u r sp ecjaln y ch n aru sz ało b y cel, ja k iem u m a służyć p ro c e d u ra ogólna. P ap ie sk a k o m isja k o d y fik ac y jn a nie zapow ia
d a je d n a k w ielu ta k ic h odrębności. Z zapow iedzi jej w y n ik a, iż w n o w y m kod ek sie b ęd ą dw ie p ro ce d u ry sp ecjalne:
1) p o stęp o w an ie p rzy u su w a n iu lu b p rzenoszeniu proboszczów ; .2) p ro c e d u ra a d m in istra c y jn a o k reślo n a w p ra w ie p a rty k u la rn y m za
k o n n y m 20.
3) S to s u n e k n o rm ogólnej p ro c ed u ry a d m in istra c y jn e j do p ra w a p a rty ku la rn eg o
W te j sp ra w ie sch em at p ro p o n u je n o rm ę b la n k ieto w ą , tzn. pozo
sta w ia p raw o d aw c o m kościołów lo k aln y ch — K o n fe re n cjo m B iskupów lu b poszczególnym b isk u p o m u sta le n ie n o rm o k reśla ją cy c h p o rzą d ek
18 Can. 2: „... E o ru m a u te m p ra e sc rip ta , q u a e legi v e l o rd in a tio n i su p e rio ris a u c to rita tis a d v e rs a ri iudicet, iu d e x ap p lic a re non po test;
quod si in q u o lib e t iudicii g ra d u et sta d io co n sta t q u aestio n em de p r a - es c rip ti in v a lid ita te iam ad A postolicam S edem ab alquo S u p e rio re ecclesiastico esse d elata m , trib u n a l d eb et iud iciu m susp en d ere, A posto
lic am S edem ce rtio re m facien s eiu sq u e resp o n su m e x p e c ta n s”.
19 Can. 3: „Q uae hac lege s ta tu u n tu r , e a te n u s v elen t, q u a te n u s a lite r n o n c e v e a tu r in canonibus, q u i de singulis jieg o tio ru m g en e rib u s n o r- m a s d a n t”.
20 Can. 8, § 2: „H ac leg e n ih il m u ta tu r de iu re vigenti, quod a ttin e t
■ad re c u rsu s a d v e rsu s d éc réta , q u a e a su p e rio rib u s v el ca p itu lis in r e -
204
Ks. J. Krukowski
p o stę p o w an ia przed try b u n a łe m a d m in istra c y jn y m oraz k w a lifik a c je sę
dziów i adw o k ató w . P rz ep isy p ra w a p a rty k u la rn e g o w te j m a te r it b ę d ą m iały je d n a k moc o b o w iąz u ją cą ty lk o co do g o d ziw o ści21, a więc:
n ie będ ą m iały w p ły w u n a w ażność ak tó w procesow ych.
•Niektórzy a u to rz y w n iosków ja k ie zostały n a d e sła n e do k o m isji k o d y fik a c y jn e j k w e stio n u ją pow yższą propozycję. U w aża ją oni, iż tego»
ro d z a ju u p ra w n ie ń p raw o d aw c zy ch nie należy p rzy zn aw ać K o n fe re n cjo m B iskupów an i poszczególnym biskupom . In n y m zaś podoba się- ta propozycja, gdyż m a u za sa d n ien ie w n au c e S oboru W a ty k a ń sk ie go II, a zw łaszcza w zasadzie pom ocniczości w łączonej do ogólnych- zasad w y ty cz ając y ch k ie ru n e k refo rm y K P K 22. M oim zdaniem k o m p e te n c je sta n o w ien ia przepisów u z u p e łn fiając y ch p ro c e d u rę ogólną n a leży przy zn ać K o n fe re n cjo m B iskupów ; zachodzi bow iem p o trz e b a do
sto so w an ia te j p ro ce d u ry do w a ru n k ó w poszczególnych kościołów lo
kalnych. N ato m iast n ie należy te j k o m p e ten c ji p rzy z n aw ać poszcze
g ó ln y m biskupom , ab y u trz y m a ć jed n o lito ść p ro c e d u ry a d m in is tra c y j
n e j w e w szy stk ich d iecezjach podleg ający ch poszczególnym K o n fe re n cjom .
P o n ad to w n ie k tó ry c h w n io sk a ch w y su n ię to propozycję, ab y w n o w y m p ra w ie została p o d an a jeszcze je d n a za sa d a ko lizy jn a, m ów iąca,, iż p raw o późniejsze u ch y la w cześniejsze (lex p o ste rio r d ero g a t prio^- r i ) 23. W ydaje m i się, iż sta w ia n ie te j zasady w te j części ko d ek su jest, zbędne. Z asad a ta p o w in n a być p o d an a w „N orm ach ogólnych” za
w a rty c h w I k siędze kodeksu.
II. Normy dotyczące stanow iska aktów administracyjnych
W p ro jek c ie ogólnej p ro ce d u ry a d m in istra c y jn e j kościelnej ca łk o w i—
- tą now ością są p rze p isy re g u lu ją c e p o rzą d ek sta n o w ien ia a k tó w a d m in istra c y jn y c h 24. Do te j po ry w y d aw an ie ty c h ak tó w w szerokim - z a k re sie było pozostaw ione sw obodnem u u zn a n iu przełożonych, A kty- a d m in istra c y jn e sp e łn ia ją og ro m n ą ro lę w d ziałalności d u sz p aste rsk iej;
K ościoła, a jednocześnie służą o k reśla n iu k o n k re tn y c h u p ra w n ie ń Ł
ligionibus, in so c ietatib u s d e q u ib u s in cann. 673—681 Codicis Iuris;:
Canonici... De his c a v e a tu r in iu re p a rtic u la ri sin g u lo ru m In s titu to ru m p e rfe c tio n is” .
21 Can. 3: „... quod v ero a ttin e t ad ra tio n e m p ro ce d en d i et ad iu d i—
cu m a t a d v o c a to ru m q u alita tes, lex p a rtic u la ris, e tia m a C onferentia.
E piscopali vel ab E piscopo la ta , alias n o rm as, ad lic eitatem s e rv a n - rias a d d e re potest, q u ae p ra e sc rip tis iu ris com m unis n o n d e ro g e n t”.
22 P rincipia quae Codicis Iu ris Canonici recognitionem d irig a n t a P o n tijicia C om m issione proposita et p rim i generalis coetus „ S y n o - d i E piscoporum ” e x a m in i subiecta, T ypis P o ly g lo ttis V atican is 19S7t . s. 5—12; G. C a p r i l e , dz. cyt., s. 89; L e f e b v r e , a rt. cyt., s. 195,.
23 P. C i p r o 11 i, a rt. cyt., s. 238.
24 E. B e r n a r d i n i, a rt. cyt., s. 128.
Procedura administracyjna
205 o b o w iąz k ó w w ie r n y c h 25. D latego w ra m a c h p ra c n a d re fo rm ą p ra w a k an o n iczn eg o p o d ję to p o stu lat, ab y w w ięk szy m sto p n iu w d ziała ln o ś c i a d m in istra c y jn e j K ościoła znalazła zastosow anie zasad a legalności.Z a sa d y , ja k ie sc h em a t p ro p o n u je, w y zn a cz ają przełożonym ogólne r a m y te j działalności. O k re śla ją one w ym ogi, ja k im po w in n y o dpow ia
d a ć a k ty a d m in istra c y jn e pod w zględem m e ry to ry c zn y m i fo rm a l
n y m .
1) Z asad a p ra w d y obiek ty w n ej. P olega n a tym , iż przełożony ja k o o r g a n a d m in is tra c ji kościelnej, p rze d w y d a n ie m a k tu a d m in is tra c y j
n e g o m a obow iązek „z e b ra n ia koniecznych in fo rm a c ji i dow odów ; g d y b y zaś było to niem ożliw e lu b zbyteczne, to p o w in ien p rz y n a j
m n ie j w y słu c h ać tych, k tó ry c h p ra w a m ogą być n a ru sz o n e ” 26. O zna
c z a to, iż przełożony kościelny pow in ien p o d jąć w szy stk ie czynności ikonieczne do u sta le n ia rzeczyw istego sta n u rzeczy, tzn. do u sta le n ia p ra w d y m a te ria ln e j, o b iektyw nej.
2) Z asad a u d z ia łu stro n w p o stę p o w an iu ad m in istra c y jn y m . P olega n a tym , iż stro n y uczestniczące w p ro cesie a d m in istra c y jn y m tj. p e
t e n t lu b re k u r u ją c y oraz ich przeciw nicy, m a ją m ieć m ożność w y p o w ie d z e n ia się i przed ło żen ia sw oich k o n tra rg u m e n tó w . P ro w ad zący p o stę p o w a n ie m a obow iązek, gdyby zachodziła potrzeb a, u sta n o w ie n ia im o p ie k u n a (p atronus) i biegłego rzeczoznaw cę (peritus). Od te j za- ,-sady m ożna o d stąp ić ty lk o w ów czas, gdyby chodziło o za ła tw ien ie .spraw y n ie cierp iąc ej z w ło k i27.
W p o stę p o w an iu dotyczącym re k u rsó w w niesio n y ch p rzeciw d e k re to m , re k u rs y ją c y m a m ieć m ożność w y stę p o w a n ia za p o śred n ic tw em a d w o k a ta lu b p ełnom ocnika (p ro cu rato r). P o n ad to należy m u w y z n a
czyć o p ie k u n a (p atronus) z urzęd u , jeśli n ie m a go, a przełożony u z
n a , że je st to konieczne. Z aw sze je d n a k m oże przełożony zarządać, ,ażeby re k u ru ją c y sta w ił się osobiście celem udzielenia o d p o w ie d z i2S.
O dnośnie ty c h zasad zgłoszono k ry ty cz n e u w ag i dotyczące u d ziału
■■opiekuna (patro n a) i rzeczoznaw cy w p o stę p o w an iu a d m in istra c y jn y m .
25 M. Ż u r o w s k i , A k t y a d m in istra c y jn e i ich rola w organizm ie K o ścioła, P ra w o K an. 19 (1976) n r 1—2, s. 49—72; P. C i p r o t t i , N u m a lią u id n o v i p ra e v id e n d u m sit., s. 3.
26 Can. 4, § 1; „A n te q u a m d ec re tu m e x tr a iu d ic iu m fe ra t, su p e rio r riecessäjaas n o titia s e t p ro b atio n es e x q u ira t; n isi im p o ssib ile v el om nino s u p e rfłu u m sit, eas om nes sa lte m a u d ia t, q u o ru m iu r a la ed i pos
a u n t”.
27 Can. 4, § 1: „... p e tito ri v el re c u rre n ti, e t etia m leg itim e c o n tra - dicenti, n o titia s et p ro b atio n es om nes patefaciat... d a ta eis fa c u lta te resp o n d e n d i, et etiam d u m n e id c e le rita ti noceat, p a tro n u m e t p e ritu m c o n s titu e n d i”.
28 Can. 4, § 2: „Q uod si a g a tu r d© decreto, quo re c u rsu s ad v e rsu s aliu d d e c re tu m d ec id itu r, re c u rre n s se m p er iu s h a b e t ad v o c a tu m vel p ro c u - r a to r e m adhib en d i, v ita tis in u tilib u s m oris; im m o v ero p a tro n u s ex o ffic io c o n s titu a tu r, si re c u rre n s p a tro n o c a re a t e t su p e rio r n ec essa- r iu m cen seat; sem p er ta m e n p o te st su p e rio r iu b e re u t re c u rre n s ip se
■eompareat u t in te rro g e tu r ” .
206 Ks. J. Krukowski
W ielu w nioskodaw ców uw aża, iż u d ział o p ie k u n a i rzeczoznaw cy v r p o stę p o w an iu a d m in istra c y jn y m — poza p o stę p o w an ie m toczącym się n a sk u te k w n iesien ia r e k u rs u h ierarch iczn eg o — je st zbędny. N iektó
rz y u w aż ają , iż udział o p ie k u n a w p o stę p o w an iu a d m in is tra c y jn y m n ig d y nie je st konieczny; in n i zaś że z a w sz e 29. M oim zdaniem n a le ż y zachow ać propozycję, ja k a je st w schem acie, ab y decyzję co do p o trz e b y op iek u n a pozostaw ić u zn a n iu prow adzącego po stęp o w an ie a d m in istra c y jn e .
3) Z asad a jaw ności postępow ania. O znacza ona, że prow adzący po stę p o w an ie a d m in is tra c y jn e pow in ien u d ostępnić stro n o m z e b ran e in fo rm a c je i dow ody, a zw łaszcza te j stronie, k tó ra jest p rzeciw n a w y d a n iu decyzji. Od te j zasady może on o d stąp ić ty lk o w tedy, gdyby z.
u d o stę p n ie n ia ty c h m a te ria łó w groziła szkoda pub liczn a lu b p ry w a t
n a 30, np. gdyby mogło w y n ik n ą ć czyjeś zniesław ienie 31.
W e w n io sk a ch zw raca się uw agę, iż pow yższa zasad a zbyt wiele:
pozostaw ia „ a rb itra ln o śc i” przełożonego, a szczególnie co się tyczy m ożliw ości za chow ania w ta je m n ic y zeb ran y ch dow odów . N iektórzy- su g e ru ją , ab y n o rm a ta p rz y ję ła sfo rm u ło w an ie podobne do tego, jakie- m a a rt. 130 In s tru k c ji P ro vid a z 15 sie rp n ia 1936 r. In n i zaś uw ażają,, iż w ty m m iejscu zasad a ta m oże być p rz y ję ta w u ję ciu za p ro p o n o w a n y m przez kom icję, a d o k ła d n iej sfo rm u ło w an a p ow inna być w k a n o n a c h dotyczących poszczególnych s p r a w 32. M oim zd a n ie m ,' n a le żałoby zm nienić p ropozycję p ozostaw ienia p ro w a d zą ce m u p o stęp o w a
n ie u p ra w n ie ń do po d jęcia decyzji dotyczącej zachow ania w ta je m n icy w zględem stro n zeb ran y ch dow odów , gdyż k o rz y sta n ie z ty c h u — p ra w n ie ń w p ra k ty c e m oże spow odaw ać pozbaw ienie stro n m ożliw ości o b ro n y przed fałszyw ym i dow odam i.
4) Z asad a p rze k o n y w a n ia stro n . P olega ona n a tym , i ż p r z e ł o ż o n y p rze d w y d an ie m d e k re tu pozasądow ego (ak tu ad m in istra cy jn e g o ) ma.
obow iązek w y jaśn ić stro n o m ra c je — zw łaszcza ra c je p rzeciw ne s ta n o w isk u p e te n ta lub re k u ru ją c e g o — ja k im i k ie ru je się przy z a ła t
29 P. C i p r o 11 i, R elatio de anim ad versio n ib u s., s. 238.
30 Can. 4, § 1: „ A n te q u am d ec re tu m e x tra iu d ic iu m fe ra t, su p e rio r ... p e tito ri vel re c u rre n t!, et etia m le gitim e co n tra d ice n ti, n o titia s e t p ro b a tio n e s om nes p atefac iat, q u a e sin e p u b lici vel p r iv a ti d a m n i p e- ricu lo cognosci possint, e t ra tio n e s fo rte c o n tra ra ia s ostendat...”.
31 L e f e b v r e , a rt. cyt., s. 189.
32 Tam że, s. 189; P. C i p r o 11 i, a rt. cyt., s. 238: „L ocutiones a u te m a lege a d h ib ita s ad s ta tu e n d u m quo modo p rocedi d e b e a t in d ec reto e x tr a iu d iciu m feren d o ce n su e ru n t q u id a m nim is „ e la stic as”, ita u t p riv a tis hom in ib u s n o n p ra e s te n t sa tis a d e q u a ta m c e rtitu d in e m e t se - c u rita te m iu rid icam , e t n im ia re lin q u a n t su p e rio ris a rb itrio , p a re s e rtim q u o d a ttin e t ad p o ssib ilita te m re tic e n d i p ro b atio n es (sunt qui p ro p te - re a , quod a ttin e t ad se c re tu m d e p ro b atio n ib u s, su g g é ra n t u t n o rm a a d h ib e a tu r sim ilis artic u lo 130 In stru c tio n is „ P ro v id a ” diei 15 aug.
1936). A liis a u te m v id e tu r sch em atis n o rm a de his re b u s sa tis esse, c e te ra q u e in canonibus de singulis n eg o tio ru m g en e rib u s esse in se- r e n d a ” .
(9]
Procedura administracyjna
207w ia n iu sp ra w y S3. Z asad a ta w sk azu je, a b y w p o stęp o w an iu a d m in is tra cy jn y m stosow ać rów n ież m etody w ychow aw cze.
5) Z asad a term inow ości. P rzełożony po o trzy m an iu p rośby lu b r e - k u rs u o w y d a n ie d ek re tu , pow inien dać odpow iedź w ciągu 60 dni.
Je śli tego nie uczynił, p e te n t lu b re k u ru ją c y m a p raw o złożyć n a piśm ie przyn ag len ie. G dyby zaś w dalszym ciągu przełożony zachow ał m ilczenie, to w trzy d z iesty m d n iu — licząc od d a ty złożenia w nio sk u do przełożonego — p ro śb ę lu b re k u rs należy tra k to w a ć ta k ja k b y b yły odrzucone. M ożna rów nież w nieść re k u rs ja k od decyzji odm ow n e j 34.
O znacza to, iż sch em at p rz y jm u je z w łoskiego p ra w a a d m in is tra c y j
nego zasadę, w ed łu g k tó re j m ilczenie o rg an u w ładzy a d m in istra c y jn e j je st rów noznaczne z decyzją odm ow ną („siłentio — r ifiu to ” lu b „ rig h e t- t.o”) 36. Z asad a ta o p iera się n a d o m n iem an iu n eg a ty w n e j w oli o rg an u w ładzy a d m in istra c y jn e j. W iele w n iosków zgłoszono do k om isji ko d y fik a c y jn e j n a te m a t pow yższej zasady. Szczególna zaś je st p ropozy
cja, ab y m ilczenie przełożonego — po upły w ie określonego czasu — tra k to w a ć ja k o p rzy jęcie p ro śb y lu b re k u rs u a nie jako o d rz u c e n ia 36.
Z d an iem C ip ro ttieg o p ropozycja ta je st n iem ożliw a do za ak c ep to w a
nia, gdyż ta k ie dom niem anie, iż m ilczenie przełożonego oznacza jego zgodę, w n ie k tó ry ch w y p ad k a ch byłoby niem ożliw e lub a b s u r d a ln e a7.
M oim zdaniem , w n ie k tó ry c h sy tu a cjach m ilczeniu o rg an u w ład zy a d m in istra c y jn e j re a ln ie n ie odp o w iad a żaden a k t jego w oli; w ted y dom n ie m a n ie jego n eg a ty w n e j w oli je st rów nież a b su rd a ln e. W obec tego zasad a „m ilczenie = od m o w a” je st bliższa fik cji p ra w n e j an iżeli d o m niem aniu.
O dnośnie czasu oczekiw ania n a odpow iedź przełożonego schem at p ro po n u je, ab y w p ra w ie p a rty k u la rn y m zostały u sta lo n e te rm in y krótsze lub n a w e t dłuższe, gdyby w y m ag a ła tego doniosłość s p r a w y ss. M oim zdaniem , p ropozycja ta w in n a być zrew id o w an a. P ro p o n o w an y okres o czekiw ania n a w y d a n ie decyzji przez przełożonego — 3 m iesięcz
n y — je st zbyt długi. P ro p o zy cja ta kłóci się z p rz y ję tą w e w sp ó ł
33 Can. 4, § 1.
34 Can. 5, § 1: „R ecepta p e titio n e vel re c u rsu ad d ec re tu m o b tin e n - dum , su p e rio r d ec re tu m in tr a se x ag in ta dies fe ra t; quod si non fecerit, et p e tito r re c u rre n s scripto in ste t u t decisio d e tu r, tricesim o die, ex quo haec in s ta n tia ad su p e rio re m p erv e n it, p etitio vel re c u rsu s pro re - iecto h a b e tu r, ita u t re c u rsu s ad v e rsu s reiectio n em p ro p o n i possint, ta m q u a m si eo die p e r d e c re tu m p ro la ta s it”.
36 E. B e r n a r d i n i , a rt. cyt., s. 129; G. L o b i n a, S ilenzio — r i
fiu to nelV ordinam ento a m m in istr a tiv o canonico, A pollinaris, 47 (1974) 72—91.
36 Fl. R o m i t a , L a g iu stizia a m m in istr a tiv a dopo il V a ticano II, M onitor Eccles., 98 (1973), fase. 4, s. 480—481.
37 P. C i p r o 11 i, art. cyt., s. 239.
38 Can. 5, § 2: „Lex p a rtic u la ris, de q ua in can. 3, p o te st de hac re te rm in o s b rev io res sta tu e re , vel etiam , quod a ttin e t ad n o n n u lla g ra v io ris d iffic u lta tis negotia, lo n g io re s” .
208
Ks. J. Krukowski [ 10 ]
czesnym p ra w ie a d m in is tra c y jn y m . za sa d ą szybkości p o stę p o w an ia a d m in istrac y jn eg o , p o le g ają cą n a ty m , iż sp ra w y a d m in istra c y jn e p o w in n y być za ła tw ia n e niezw łocznie. N ależałoby ustalić, iż te rm in ocze
k iw a n ia w in ie n u p ły w ać 30 d n ia od złożenia p ro śb y lu b re k u rsu , oraz całk iem uchylić obow iązek sk ła d a n ia p rzy n a g len ia —• zgodnie z zasad ą
„ c u ria n o v it iu r a ”.
6) Z asad a celowości. P olega ona n a tym , iż a u to r a k tu a d m in is tra -
■ cyjnego pow inien dążyć do tak ieg o za ła tw ien ia sp ta w y , ab y uw zg lęd n io n e zostały w ym ogi zb a w ien ia dusz i d o b ra publicznego w m ożliw ie n ajw y ż sz y m sto p n iu 39.
7) Z asad a legalności. W yraża się ona w tym , iż d e k re t a d m in is tra c y j
n y m a być w y d an y zgodnie z w ym ogam i „ p ra w a pow szechnego i p a r ty k u la rn eg o , sp raw ied liw o ści i słuszności k a n o n icz n ej” 40.
P o staw ie n ie przez sc h em a t dw u pow yższych zasad w sk az u je , iż s ta n o w ie n ie kościelnych ak tó w a d m in istra c y jn y c h w in n o odbyw ać się zgo
d n ie z zasad ą p raw o rz ąd n o ści p o jm o w a n ą w sensie fo rm a ln y m i m a
te rialn y m .
8) Z asad a pisem ności. P olega ona n a ty m , iż a k t a d m in istra c y jn y m a być w y d an y w fo rm ie p isem n ej oraz po w in n y być w n im w y ra żo n e p rz y n a jm n ie j su m a ry c zn ie m otyw y w y d a n ia go. Od zach o w an ia te j za
sa d y m ożna o d stąp ić ty lk o odnośnie p o d an ia w n im m otyw ów , gdy r a c ja o najw y ższej doniosłości stoi n a przeszkodzie u ja w n ie n ia ich;
w te d y isto tn e m otyw y należy u trw a lić w ta jn y m dokum encie, ab y m oż
n a je było u d o stę p n ić tem u , k to będzie ro z p a try w a ć re k u rs przeciw
• d e k r e to w i41.
N a te m a t pow yższej zasady w y su n ię to różne opinie. M ianow icie: je d ni u w aż ają , iż n a d m ie rn y je s t w ym óg, ab y m otyw y w y d a n ia a k tu a d m in istra c y jn e g o zaw sze b y ły w y ra żo n e n a piśm ie; in n i sądzą, iż je s t rzeczą n iebezpieczną p o d a w a n ie m otyw ów w dekrecie, a n a w e t zam ieszczanie ich w ta jn y m dokum encie, aby później były u ja w n io n e sądow i; jeszcze in n i u trz y m u ją , iż ty lk o dla b ard z o pow ażnych ra c ji m ożna nie pod aw ać m otyw ów w y d a n ia a k tu a d m in is tra c y jn e g o 42. Z tego w idać, iż ja k k o lw ie k z je d n ej stro n y je st rzeczą k o rz y stn ą w y ra ż e n ie m otyw ów w y d a n ia a k tu , to z d ru g iej stro n y m ogą w y n ik n ąć z tego pow ażne, n iebezpieczeństw a.
N ależy je d n a k u znać słuszność stan o w isk a, ja k ie z a jm u je schem at.
Z asa d a, ab y tre ść a k tu ad m in istra c y jn e g o była u trw a lo n a n a p iś
39 Can. 6, § 1: „Q ui d e c re tu m fe rt, id p ra e oculis h a b e a t et in te n - d at, quod a n im a ru m sa lu ti et publico bono m a x im e co n d u cere v id e a - t u r ” ; Ch. L e f e b v r e , a rt. cyt., s. 190.
40 Can. 6, § 1: „... s e rv a ta q u id e m lege e t g en e ralis et p a rtic u la ri, iu stitia , canonica a e q u ita te ” ; Ch. L e f e b v r e , a rt. cyt. s. 190.
41 Can. 6, § 2: „D e cretu m scripto fe ra tu r, ex p ressis, saltern su m - m a rie, m otivis; quod si fo rte g rav issim a ra tio obstet, n e m o tiv a p a - te fia n t, haec in secreto d ocum ento e x p rim e n tu r, quod ei, q u i de re - c u rsu fo re t ad v e rsu s d e c re tu m p ro p o sito v id e b it, .erit o ste n d en d u m ”.
42 Ch. L e f e b v r e , a rt. cyt., s. 190; P. C i p r o t t i , a rt. cyt., s. 239.
Procedura administracyjna
209-m ie oraz m otyw y w y d an ia go {choćby n a w e t w n ad z w y cz ajn y m w y p a d k u u trw a le n ie ty c h m otyw ów n a stą p iło w ta jn y m dokum encie) je st isto tn y m elem en tem ochrony u p ra w n ie ń stro n , ja k rów nież p rzyczynia się do u sp ra w n ie n ia p rac y organów odw oław czych. P isem n e ujęcie m o ty w ó w w p ow ażnym sto p n iu um ożliw i ty m org an o m d o k ła d n e za
p o zn a n ie się ze sp ra w ą bez potrzeb y u zy sk iw an ia d o d atk o w y ch w y ja ś n ie ń i in fo rm ac ji. P o n ad to m otyw y w y d a n ia a k tu m ogą być je d n ą
7. ra c ji w n iesien ia re k u rsu . W edług propozycji, z a w a rte j w schem acie, p o d an ie „fałszyw ych m otyw ów ”, tj. in n y c h niż p rze w id u je p raw o, s ta n o w i je d n ą z przyczyn w n iesien ia re k u rs u do try b u n a łu a d m in istra c y j
n ego 43. W niesienie zaś re k u rs u hierarch iczn eg o m oże n a stą p ić z ja k ieg o k o lw iek m otyw u.
8) Z asad a m ocy o bow iązującej a k tu z ch w ilą zaw iad o m ien ia a d r e s a ta . Z aw iad o m ien ie a d re sa ta je st isto tn y m w a ru n k ie m u zy sk an ia przez a k t m ocy w iążącej. S ch em at w y ra ź n ie o k reśla sposoby sp e łn ia n ia tego w a ru n k u . Z aw iadom ienie może odbyć się przez zastosow anie jednego ze sposobów p rzew id zian y ch w kan. 1716— 1722 K P K lu b innego spo
so b u n a piśm ie. P o n ad to w n ad zw y cz ajn y c h w y p ad k a ch , tj. gdy po
w a ż n a ra c ja p rze m aw ia przeciw ko zaw iad o m ien iu a d re s a ta n a piśm ie, p rzełożony m oże n akazać, aby d e k re t został odczytany a d re sa to w i w obecności dw óch św iad k ó w oraz p o d p isan y przez w szy stk ich obec
n y c h 44. G dyby zaś a d re s a t m im o należytego w ezw an ia po odbiór de
k r e tu lu b w y słu c h a n ie jego treśc i nie sta w ił się i nie podał przy czy n y u sp ra w ie d liw ia ją c e j, d e k re t n ależy tra k to w a ć ta k ja k b y zo
s ta ł doręczony 45.
W nioski, ja k ie zgłoszono odnośnie pow yższej zasady, dotyczą kw estii, czy m ożna z ja k ie jk o lw ie k n a w e t b ard z o w ażn ej przyczyny opuścić d o ręc zen ie d ek re tu . N iektórzy u w aż ają , iż opuszczenie doręczenia d e
k r e tu a d re sa to w i je st rzeczą b ard z o niebezpieczną; w obec tego su g e ru ją , aby doręczenia dokonać p r z y n a jm n ie j' w ta je m n ic y opiek u n o - n o w i a d re sa ta . In n i su g e ru ją , ab y o dczytanie d e k re tu w obec n o ta riu sz a u znać ró w n o zn aczn e z obecnością dw óch św ia d k ó w 46.
O dnośnie w y m ien io n y ch w yżej n orm , b a rd z iej lu b m niej jasno s fo r
m u ło w a n y ch w schem acie, a u to rz y w niosków zgłoszonych do ko m isji
43 C om m unicationes, 2 (1970) 192—193; 4 (1972) 37; Ch. L e f e b v r e , a rt. cyt., s. 190.
44 Can. 7, § 1; „D e cretu m s ta tim v im h ab e t, p o stq u a m ei, ad qu em d e s tin a n tu r, ad n o rm a m cann. 1716— 1722 Codicis Iu ris C anonici est n o tific a n d u m , vel a lite r sc rip to in tim a tu m ; quod si g rav issim a obstet r a tio n e sc rip tu s d e c re ti te x tu s tr a d a tu r , p o te st su p e rio r iu b e re u t d e c re tu m ei co ram duo b u s te stib u s le g a tu r, processu v e rb a li red acto , ab o m nibus p ra e se n tib u s su b sc rib e n d o ”,.
45 Can. 7, § 2: „Si a u te m is, ad qu em d e c re tu m d e s tin a tu r, rite v o c a tu s ad d e c re tu m accip ien d u m vel au d ien d u m , sine iu sta ca u sa n o n c o m p a ru e rit v el su b sc rib e r re c u sa v e rit, d ec re tu m pro in tim a to h a b e t u r ”.
46 C i p r o 11 i, a rt. cyt., s. 239.
14 — P ra w o K a n o n ic z n e
210
Ks. J. Krukowski
[12]k o d y fik a c y jn e j w y ra ż a ją zastrzeżenie, iż n o rm y te są zbyt „e la sty czne” a przez to n ie w z b u d z a ją po stro n ie p o d w ład n y c h d o sta te c z n e j pew ności i bezpieczeństw a praw nego. P o n ad to n ie k tó rzy proponują,, aby w now ym p ra w ie podać n o rm ę n a te m a t sam ej w ład zy w y d a w a n ia ak tó w a d m in istra c y jn y c h (dekretów ) lu b p rz y n a jm n ie j o kreślić ja k ie sp raw y p ow inny być albo m ogą być za ła tw io n e w tr y b ie a d m in i
strac y jn y m . Z daniem C ip ro ttieg o zaś n ie m ożna te j k w estii o k re ślić w sposób ogólny, a le zostanie to sfo rm u ło w an e w p ra w ie dotyczącym poszczególnych m a te r ii47.
M oim zdaniem , do pow yższych zasad o k reślający ch , ja k ie czynności m a ją zachow ać przełożeni p rzy sta n o w ien iu a k tó w a d m in istra c y jn y c h , n ależy dodać zasadę n a k ła d a ją c ą n a p rac o w n ik ó w a d m in is tra c ji koś
cielnej obow iązek in fo rm o w a n ia a d re sa tó w ak tó w a d m in istra c y jn y c h o ich u p ra w n ie n ia c h , a w szczególności pouczenia ich o m ożliw ości w n iesien ia re k u rsu . Z asad a ta je st n iezb ęd n a •— zw łaszcza w ty c h w a ru n k a c h działalności K ościoła, w k tó ry c h k o rz y sta n ie przez w ie r
n y ch z pom ocy ad w o k a tó w i pełnom ocników je st u tru d n io n e a n a w e t niem ożliw e.
W lite ra tu rz e k a n o n isty c zn ej w y su n ię to zarzu t, iż w o m a w ian y m schem acie n ie została uw zględ n io n a zasada •— w y ra ź n ie w y n ik a ją c a z n a u k i S oboru W a ty k ań sk ieg o II o L u d zie B o ż y m — o w sp ó łu c ze stn i
ctw ie w iern y c h w d ziałalności a d m in istra c y jn e j K ościoła, a w szczegól
ności ich fu n k c ja d o rad c za w fazie przygotow aw czej w y d a n ie aktu:
a d m in is tra c y jn e g o 4S. Z p u n k tu w idzenia m etodologicznego słusznie s ta w ia się k ry ty c z n e uw agi: a) iż n o rm y o k re śla ją c e sposób sta n o w ie n ia ak tó w ad m in istra c y jn y c h zostały zam ieszczone w dziale p ra w a p ro cesowego, m im o iż ściśle b io rąc należ ą one do p ra w a m a te ria ln e g o 49;- b) iż za m ia st ogólnej n azw y „ a k t a d m in is tra c y jn y ”, o zn aczającej ty pow y p rz e ja w d ziałalności a d m in istra c y jn e j, w schem acie używ a się nazw y „ d e k re t p ozasądow y”, oznaczającej ty lk o je d en z ro d za jó w te g o ty p u a k t ó w 50.
III. Normy dotyczące rekursów przeciw aktom administracyjnym Część 3-cia p ro je k tu p ro ce d u ry a d m in istra c y jn e j, z a ty tu ło w a n a „ r e - k u rsy przeciw d e k re to m ”, z a w iera przepisy o k reśla ją ce sposób w y
47 Tam że, s. 238.
48 P. M o n e t a , P rocedim ento a m m in istr a tiv o e partecipazione d e t fe d e li alla fu n zio n e a m m ln istra tiv a , Ju s C anonicum , 16 (1974) n r 28, s. 41; tenże, I collaboratori e i responsabili del p r o w e d im e n to a m - m in istra tiv o , M onitor Eccles., 99 (1974), fasc. 3, s. 81—95; R. B a c c a - r i, L a g iurisdizione a m m in istr a tiv a locale n el d iritto canonico, M o
n ito r Eccles., 98 (1973), fasc. 3, s. 383: „Da ą u e s ta n o ta zio n i e a p p a rsa op - p o rtu n a la p arte cip a zio n e a ttiv a di tu tti i fedeli, ch ierici e łaici,, aH’am m in istra zio n e ecclesiastica”.
49 E. B e r n a r d i n i , a rt. cyt., s. 126— 127.
50 Tam że, s. 50.
[13]
Procedura administracyjna
211k o n y w a n ia k o n tro li k ościelnych a k tó w a d m in istra c y jn y c h . D zieli się ona n a 5 p u n k tó w : 1) n o rm y w spólne, 2) re k u rs h ie ra rc h ic zn y , 3) r e - k u r s y do try b u n a łu ad m in istra c y jn e g o , 4) u s ta n a w ia n ie try b u n a łó w a d m in istra c y jn y c h , 5) p o rzą d ek p o stę p o w an ia p rze d try b u n a łe m a d m in istra c y jn y m .
1. N o r m y w sp ó ln e
W adliw e a k t y ' a d m in istra c y jn e m ogą spow odow ać p o w sta n ie k o n fli
k tó w m iędzy je d n o stk a m i a d m in istro w a n y m i a o rg an a m i w ład z y a d m in istra c y jn e j, czyli n a ru sz e n ie w ięzów b ra te rs k ie j m iłości, ja k ie po
w in n y łączyć w ie rn y c h z H ie ra rc h ią K ościelną. Z asady, ja k ie sche
m a t p ro p o n u je w N o rm a ch w s p ó ln y c h w sk a z u ją środki, ja k ic h należy użyć celem p o je d n a n ia .skłóconych stron.
1) O bow iązek zasto so w an ia śro d k ó w zm ierza ją cy ch do zapobieżenia p o w sta n ia sp o ru ad m in istra cy jn e g o . Ś ro d k i te są n a stę p u ją c e :
a) P ro śb a do a u to ra a k tu o p o p raw ie n ie lu b od w o łan ie go. Je d n o stk a , k tó ra czuje się pokrzy w d zo n a przez a k t a d m in istra c y jn y , p o w in n a p rze d w n iesien iem jak ieg o k o lw iek r e k u r s u zw rócić się n a p iś
m ie do a u to ra a k tu z p ro śb ą o o dw ołanie lu b p o p raw ie n ie tego a k tu 51. P ro śb a ta w in n a być w n iesio n a w te rm in ie z a w ity m 10 d n io w ym , licząc od d n ia o trzy m an ia za w iad o m ien ia o w y d a n iu d e k re tu , ch y b a że w p ra w ie p a rty k u la rn y m zo stan ie u sta lo n y dłuższy t e r m i n 52.
W niesienie ta k ie j p ro śb y o od w o łan ie lu b p o p raw ie n ie d e k re tu je d nocześnie p o w o d u je zaw ieszenie w y k o n a n ia go w ty c h w y p ad k a ch , w k tó ry c h re k u rs h ie ra rc h ic z n y n a m ocy sam ego p ra w a w y w ie ra ta k i s k u te k 5S. W in n y c h w y p a d k a c h p e te n t m oże prosić a u to ra d e k re tu iub przełożonego h ie ra rc h ic z n ie w yższego o w y d a n ie decyzji zaw ie
szającej. P ro śb a ta w in n a być złożona rów n ież w te rm in ie z a w ity m 10 dniow ym . P rzeło żen i m ogą przy ch y lić się do te j prośby, o ile p rz e m a w ia ją za ty m pow ażn e przyczyny 45.
b) P rz ed są d o w e p o stę p o w an ie pojednaw cze. W w y p ad k a ch , w k tó ry c h pow yższa p ro śb a n ie odniosła pożądanego efek tu , m iędzy ty m ,
51 Can. 10, § 1: „A n te q u a m q u is re c u rsu s p ro p o n a t ad v e rsu s d e c re - tu m , d eb e t a b ipso d e c re ti a u c to re rev o c atio n e m v e l e m en d a tio n e m d e c re ti scripto p e te re ”.
52 Can. 10, § 2: „ P e titio d eb e t fie ri in tr a p e re m p to riu m te rm in u m decem d ie ru m u tiliu m a d ecreto ad n o rm a m can. 7 in tim ato , nisi le x p a rtic u la ris, de q u a in can. 3, lo n g io rem te rm in u m s ta tu a t”.
53 Can. 12, § 1: „In iis m a teriis, in q u ib u s re c u rsu s h ie ra rc h ic u s su s
p e n d it d e c re ti executionem , id em efficit e tia m p etitio d e q u a in can.
10, § 1” .
34 Can. 12, § 2: „ In ce te ris casibus, n isi in tr a dies, ex quo p etitio de q u a in can. 1 0, § 1 ad ip su m p e rv e n e rit, a u to r ip se ex ecu tio n em su s- p en d e n d a m d e c re v e rit a u t in itiu m te rm in o ru m ad r e c u rre n d u m p ro ro - g a v e rit, p o te st suspensio p e ti a b eius su p e rio re h ierarch ico , q u i earn d e c e rn e re p o te st g rav ib u s ta n tu m c a u sis”.
212
Ks. J. Krukowski
k to uw aża się za pokrzyw dzonego, a d aw c ą d e k re tu m a być p rz e p ro w ad zo n e p o stęp o w an ie p ozasądow e zm ierz a ją c e do słusznego ro zw ią
za n ia k o n flik tu . S ch em at zaleca, ab y w ty m celu pow ołać p ow ażnych lu d zi do sp e łn ie n ia ro li m e d iato ró w lu b doradców , k tó rzy b y n ak ło n ili stro n y do p o je d n a n ia poprzez d o b ro w o ln e p o p raw ie n ie d e k re tu , b ąd ź przez o dpow iednią k o m p en satę, b ąd ź w in n y sposób 55.
P rzełożony h ie ra rc h ic zn y lu b sędzia, do k tó ry c h w niesiono re k u rs, rów nież m a ją obow iązek w ezw ać re k u ru ją c e g o i a u to ra d e k re tu — o ile je st n a d z ie ja znalezienia dobrego w y jśc ia z sy tu a c ji — do z a sto so w a n ia p o stę p o w an ia pozasądow ego 5e.
P ro p o z y cja zasto so w an ia p o stę p o w an ia pojednaw czego sp o tk a ła się z a p ro b a tą w ielu w nioskodaw ców . N iektórzy w y su n ęli sugestię, a b y p raw o d aw c a m ocniej w y ra ził w ym óg zasto so w an ia tak ieg o p o stęp o w a n ia an iżeli w fo rm ie „pobożnego życzenia”. U w aża ją oni, iż je st to n ajlep szy sposób zapobieżenia p o w sta n iu sporów a d m in istra c y jn y c h , słu żący o ch ro n ie d o b ra sam ego za rząd z an ia ja k też a u to ry te tu przełożo
n y ch 57 P rz ep isy o k re śla ją c e p o stę p o w an ie pozasądow e m a ją być w y d a n e przez praw odaw ców ; p a rty k u la rn y c h (K o n feren cje B isk u p ó w )58.
2) Z ask arżaln o ść ak tó w a d m in istra c y jn y c h w y łąc zn ie w dro d ze r e - k u rsó w h ie ra rc h ic zn y ch i re k u rsó w do tr y b u n a łu a d m in istra cy jn e g o . W adliw y a k t a d m in istra c y jn y m ożna zaskarżyć b ąd ź przez w n iesien ie r e k u rs u do przełożonego h ie ra rc h ic z n ie w yższego od tego, k tó ry w y d a ł ak t, b ąd ź przez w n iesien ie re k u rs u do tr y b u n a łu a d m in istra c y jn e go. P rz ec iw ak to m a d m in istra c y jn y m n ie m ożna w nosić sk a rg i do t r y b u n a łu ad m in istra cy jn e g o . P rz ec iw a k to m a d m in istra c y jn y m n ie m ożna w nosić sk a rg i do try b u n a łó w zw yczajnych, chociażby k to ś u w ażał, że a k t n a ru sz y ł jego p raw o i w y rz ąd z o n a m u szkoda w in n a być n a p ra w io n a S9.
55 Can. 9, § 1: „V alde o p ta n d u m est ut, q u o tie s quis g ra v a tu m se d ec reto p u te t, no n fia t in te r ip su m e t d ec reti a u c to re m contentio, sed in të r eos d e a e q u a so lu tio n e q u a e re n d a tr a c te tu r, g rav ib u s q u o q u e h o m in ib u s ad m e d iatio n em v e l consilium fo re t ad h ib itis, ita u t v e l v o lu n ta ria m d e c re ti e m en d a tio n e m v el p e r ae q u a m com pensationem . vel p e r alia m id o n eam v ia m c o n tro v e rsia v ite tu r vel d ir im a tu r ”.
50 Can. 9, § 2: „Q uod si a d v e rsu s d e c re tu m re c u rsu s p ro p o situ s sit, su p e rio r vel iudex, q u i d e r e c u rs u v id et, re c u rre n te m et d e c re ti a u c to re m h o rte tu r, q u an d o c u m q u e sp e m b o n i e x itu s p ersp ic it, ad eiu sm o d i so lu tio n es q u a e re n d a s ”.
57 Ch. L e f e b v r e , a rt. cyt., s. 198; P. C i p r o t t i , a rt. cyt., s. 239.
88 K o n fe re n c ja B iskupów N iem iec p rz e d sta w iła ju ż p ro je k t p o stę p o w a n ia pojednaw czego, ja k ie w in n o być p rze p ro w ad z o n e przed w n ie
sien iem r e k u r s u do tr y b u n a łu a d m in istra cy jn e g o . P or. P. W e s e - m a n n, Fora A rb itr ii C onciliationis., s. 189—194.
59 Can. 8, § 1: „A d v e rsu s d é c ré ta e x t r a iu d ic iu m la ta no n d a tu r ac tio iu d icialis co ra m trib u n a lib u s o rd in ariis, e tia m si quis c o n te n d a t d ec reto ius su u m esse la e su m e t d a m n a esse re p a ra n d a ; d a n tu r a u te m , ad n o rm a m can o n u m q u i se q u u n tu r, re c u rsu s a d su p e rio re m h ie ra rc h ic u m eius, q u i d e c re tu m tu lit, e t re c u rsu s ad trib u n a lia a d m i- n is tra tiv a ”.
(
15] Piocedura administracyjna
213O znacza to, iż w no w y m p ra w ie k an o n iczn y m b ęd ą w spółistnieć ze so b ą dw a system y sp raw ied liw o ści a d m in istra c y jn e j:
— system „przełożnego — sędziego”, zw any też system em .a d m in istra to r a — sędziego”, p o leg ający n a ty m , iż h ie ra rc h ic z n ie w yższy o rg an w ład z y a d m in istra c y jn e j ro zstrz y g a sp o ry p o w sta łe n a tle n ie leg a l
ności lu b w adliw ości m e ry to ry c zn e j a k tu ad m in istra c y jn e g o w y danego przez o rg an niższy. S y stem te n w y stę p o w a ł w czystej fo rm ie w K oś
ciele od 1908 r. do 1967 r. 60
— S y stem „p odw ójnej ju ry sd y k c ji są d o w e j” w y ró ż n ia jąc y się ty m , iż w y stę p u ją w n im d w a ro d z a je sądów (try b u n ałó w ): sądy pow szechne (zw yczajne) ro zstrz y g ają ce sp o ry cy w iln e i k a rn e ; oraz sądy a d m in i
s tra c y jn e , k tó re ro z strz y g a ją w y łąc zn ie sp o ry ad m in istra c y jn e . S ystem te n został w p ro w a d zo n y do K ościoła po S oborze W a ty k a ń sk im II (od 1967 r.)*1.
C ałkow icie zaś w yłączony został sy stem „jed n e j ju ry sd y k c ji są d o w e j”
po le g ają cy n a ty m , iż je d en czyli te n sam tr y b u n a ł zw yczajny jest k o m p e te n tn y do ro z strz y g an ia w szy stk ich sp raw , tzn. zarów no sp ra w cyw ilnych, k a rn y c h ja k i a d m in istra c y jn y c h . W K ościele te n system
w y stę p o w a ł do 1908 r. 62
3) Z asada term inow ości. T erm in w n iesien ia re k u rs u zaczyna biec z u p ły w em 30 d n ia, licząc od d a ty p rzedłożenia a u to ro w i d e k re tu p rośby o o d w o łan ie lu b p o p raw ie n ie go. W y ją te k od te j zasady m oże m ieć m iejsce ty lk o w ted y , gdy u p rze d n io sam początek te rm in u został p rz e su n ię ty n a piśm ie, b yleby n a okres nie dłuższy niż 3 m iesięcy a de
k r e t w m iędzyczasie nie został w y k o n a n y 63. Je śli w m iędzyczasie d e
k r e t został p o p raw io n y lu b o d rzucona została p ro śb a o p o p raw ie n ie lu b o dw ołanie d ek re tu , w ów czas te rm in w n iesien ia re k u rs u zaczyna biec od d a ty doręczenia a d re sa to w i now ego d e k re tu u .
P ow yższa zasada nie odnosi się do te rm in u zask a rż en ia tak ieg o de
k re tu , w k tó ry m ro zstrz y g n ięty został re k u rs h ie ra rc h ic z n y 65.
W w y p ad k u , w k tó ry m d e k re t po d leg ający za sk arżen iu został w y d a n y przez d eleg a ta (na m ocy w ład z y delegow anej), p ro śb ę o p o p ra w ien ie lu b od w o łan ie d e k re tu należy w nieść do delegującego. T e rm in
60 I. G o r d o n , De trib u n a lib u s a d m in istra tiv is propositis a C o m - m issio n e Codici Iu ris C anonici recognoscendo et su jjra g a tis ab E pisco- p o ru m Synodo, P eriodica, 57 (1968), fasc. 4, s. 613—615.
61 Tam że, s. 630; Fl. R o m i t a, a rt. cyt., s. 335—336.
62 I. G o r d o n , a rt. cyt., s. 621; FI. R o m i t a, a rt. cyt., s. 332.
63 Can. 10, § 3: „T e rm in i ad re c u rre n d u m ad v e rsu s d e c re tu m d e c u r- r e r e in c ip iu n t ex tricesim o die, ex quo p etitio de q u a in § 1 ad d e- c re ti a u c to re m p erv e n it, n isi a n te a ipse te rm in o ru m in itiu m , no n u ltr a tr e s alios m enses, scripto d iffe ra t n eq u e ullo m odo d ec re tu m in te rim e x e q u a tu r ”.
64 Can. 10, § 4: „Q uod si, a n te q u a m te rm in u s ad re c u rre n d u m d e c u r- r e r e in c ip ia t ad n o rm a m § 3, d e c re ti a u c to r d ec re tu m em en d e t vel p e titio n e m re ic ien d a m esse d ec ern at, te rm in i ad re c u rre n d u m d e c u r- r u n t ex n ovi d e c re ti in tim a tio n e ”.
65 Can. 10, § 5.
214
Ks. J. Krukowski
[16]w n iesien ia r e k u rs u liczy się w ted y od dnia, w k tó ry m p ro śb a ta zo
sta ła doręczona d elegującem u. G dyby ta p ro śb a została sk ie ro w a n a do d eleg a ta, w in ie n on n a ty c h m ia st przesłać ją d e le g u ją c e m u 66.
N iek tó rzy w n ioskodaw cy p ro p o n u ją, ab y pow yższą zasad ę stosow ać rów n ież w odniesieniu do d e k re tu w ydanego przez o rg an w ład z y z a stępczej, tzn. ab y p ro śb ę o od w o łan ie lu b p o p raw ie n ie d e k re tu w y danego przez przełożonego m ającego w ład zę zastępczą m ożna było w nieść do tego przełożonego, k tó ry m a w ład zę zw y c za jn ą w łasn ą. I n n i zaś są te m u p r z e c iw n i67
4) Z asad a sw obodnego w y b o ru ro d z a ju re k u rsu . P olega ona n a tym , iż re k u rsu ją c y m oże k ażdy a k t a d m in istra c y jn y zask arży ć — w ed łu g sw ego sw obodnego w y b o ru — b ąd ź do przyłożonego h ie ra rc h ic zn ie w yższego od a u to ra a k tu , bąd ź do tr y b u n a łu a d m in is tra c y jn e g o e8. Z a
sa d a ta odnosi się rów nież do za sk a rż aln o śc i a k tó w a d m in istra c y jn y c h , w k tó ry c h przełożony h ie ra rc h ic z n ie w yższy — b yleby n ie b y ła to S tolica A p ostolska •— ro zstrz y g a re k u rs. N a p rz y k ła d — od d e k re tu b isk u p a , ro zstrzy g ająceg o re k u rs p rzeciw a k to w i a d m in istra c y jn e m u w y d a n e m u przez d ziekana, m ożna w nieść re k u rs h ie ra rc h ic zn y do od
pow ied n iej k o n g reg a cji rzy m sk iej lu b re k u rs do tr y b u n a łu a d m in is tra cyjnego p rzy K o n fe re n c ji B iskupów . W y jąte k od te j zasady sta n o w ią re k u rs y p rzeciw d e k re to m d y k a s te rii K u rii R zym skiej, gdyż m ożna je w nosić tylk o do D rugiej S ekcji S y g n a tu ry A postolskiej. C ałkow icie zaś w yłączona je st za sk a rż aln o ść w drodze re k u rs u ak tó w a d m in is tra cy jn y ch w y d an y c h przez sam ego p apieża lub S obór P o w sz e c h n y 60.
5) Z aw ieszalność w y k o n an ia zaskarżonego a k tu ad m in istra cy jn e g o . W y k o n an ie w adliw ego a k tu ad m in istra c y jn e g o m oże spow odow ać pow sta n ie szkody p u blicznej lu b p ry w a tn e j. A by zapobiec ich p o w sta n iu , sc h em a t p rz e w id u je m ożliw ość zaw ieszenia w y k o n a n ia za sk arżo n y ch a k tó w ad m in istra c y jn y c h . T a k ie zaw ieszenie m oże n a stą p ić b ąd ź n a m ocy sam ego p raw a, bąd ź n a m ocy decyzji a d m in istra c y jn e j lu b są
dow ej.
a) N a m ocy sam ego p ra w a n a s tę p u je zaw ieszenie w y k o n a n ia z a s k a r
żonego a k tu ad m in istra c y jn e g o w ty c h w y p ad k a ch , w k tó ry c h p raw o p rzy w ią zu je ta k i sk u te k do fa k tu w n iesien ia r e k u rs u h ie ra rc h ic z n e
66 Can. 11, § 1: „Si d e c re tu m la tu m sit ex p o te s ta te delegata, om nia, q u a e in can. 1 0 d ec reti a u c to ri trib u u n tu r, ad d eleg a n tem r e fe r ri de- b e n t” ; § 2: „Q uod si p etitio , d e q u a in § 1 eiu s canonis, ad d eleg a tu m m issa est, hic d eb et re m sta tim ad d eleg a n tem d e fe rre ; te rm in i au tem , de quibus in § 3 e iu sd em canonis, ex d ie quo p etitio ad d eleg a tu m p e rv e n it s u n t c o n ip u ta n d i”.
67 P. C i p r o 11 i, a rt. cyt., s. .240.
68 C om m unicationes, 4 (1972) 38: „om nis a c tu s a d m in is tra tiv u s — n isi sit la tu s a S um m o P ontifice, v el a Concilio O ecum enico v el ab a u c to r ita te ab ipisi d eleg a ta — im p u g n a ri p o te st a d lib itu m vel a p u d su p e rio re m h ie ra rc h ic u m au c to ris d ec reti vel ap u d trib u n a l a d m in i- stra tiv u m ...”.
69 T am że, s. 38.
117]
Procedura administracyjna
215 g o 70. W ty c h sam y ch w y p a d k a c h sk u te k zaw ieszający w y w iera ró w n ie ż w n iesien ie p ro śb y do przełożonego o odw ołanie lu b p o p raw ie n ie a k t u a d m in is tra c y jn e g o71 oraz w n iesien ie re k u rs u do tr y b u n a łu a d m in istra c y jn e g o 72.b) W pozostałych w y p ad k a ch , tj. gdy sam o p ra w o n ie p rzy w ią zu je s k u tk u zaw ieszającego do re k u rs u hierarch iczn eg o , zaw ieszenie w y k o n a n ia a k tu a d m in istra c y jn e g o m oże n a s tą p ić n a m ocy d e k re tu w y d an e g o przez przełożonego, k tó ry w y d a ł te n a k t łu b d e k re tu w y d a n e g o przez przełożonego h ie ra rc h ic z n ie w y ż sz e g o M, b ąd ź d e k re tu w y d a n ego przez tr y b u n a ł a d m in is tra c y jn y 74. W a ru n k iem w y d a n ia takiego d e k r e tu je st pow ażn a przyczyna.
W e w n io sk a ch dotyczących pow yższej prop o zy cji uw idoczniły się ró ż n e opinie. Je d n i u w aż ają , że w tek ście p ro ce d u ry a d m in istra c y jn e j n a le ż y dok ład n ie, tzn. ta k s a ty w n ie w ym ienić w y p ad k i, w k tó ry c h n a m ocy p ra w a n a s tę p u je zaw ieszenie w y k o n a n ia a k tu a d m in istra c y jn e go w m om encie w n iesien ia re k u rsu . In n i p ro p o n u ją, ab y sk u te k za
w iesza jąc y n a m ocy p ra w a b y ł p rzy w ią zan y do każdego w y p a d k u w n ie s ie n ia re k u rsu . Jeszcze in n i su g e ru ją , ab y zaw sze o zaw ieszeniu w y k o n a n ia a k tu ad m in istra c y jn e g o d ecydow ał przełożony lu b try b u n a ł a d m in istra c y jn y , jeśli p rz e m a w ia ją za ty m p ow ażne p rz y c z y n y 75. Z d a
n ie m L e fe b v re ’a, należy odrzucić pow yższe opinie, gdyż w yliczenie ta k - s a ty w n e w p ro c e d u rz e a d m in istra c y jn e j ty c h w y padków , w k tó ry c h n a s tę p u je zaw ieszenie w y k o n an ia zaskarżonego a k tu ad m in istra cy jn e g o , je s t zbędne; p rzy w ią zan ie s k u tk u zaw ieszającego do każdego w y p a d k u w n iesien ia re k u rs u spow odow ałoby zb y tn ie ogran iczen ie w ładzy p rze
łożonych; zaś uzależnienie od decyzji przełożonych zaw ieszenia w y k o n a n ia każdego zaskarżonego a k tu ad m in istra c y jn e g o byłoby zbyt d y s k re c jo n a ln e 76. N ależy w ięc opow iedzieć się za p rzy ję cie m ro zw ią zan ia pośredniego, ja k ie zostało zap ro p o n o w a n e przez schem at.
79 Z asa d a ta w y n ik a a co n tra rio z kan . 15, § 2 sc h em a tu p ro ce d u ry a d m in is tra c y jn e j. T ak a za sa d a je st p rz y ję ta przez p raw o kodeksow e.
W o k reślo n y ch w y p a d k a c h w n iesien ia re k u rs u h ierarch iczn eg o n a m o
cy sam ego p ra w a n a s tę p u je zaw ieszenie w y k o n a n ia zaskarżonego a k tu , np. kan . 498, § 2 p k t 4; 1465, § 1; 2146, § 3; 2243, § 2; 2287.
71 Can. 12, § 1: „In iis m a teriis, in qu ib u s re c u rsu s h ie ra rc h ic u s su sp e n d it d e c re ti executionem , idem efficit etia m p etitio de q u a in can. 1 0, § 1”.
72 Can. 23, § 2: „Q uoties a u te m lex s ta tu it e x re c u rsu h ierarch ico su sp e n d i ipso d e c re ti ex ecutionem , id em efficit e tia m ex re c u rsu ad tr u b u n a l a d m in is tra tiv u m ”.
73 Can. 12, § 2: „ In ce te ris casibus... p o te st suspensio p eti ab eius su p e rio re h ie ra rc h ic o , q u i earn d ec e rn e ra p o te st g rav ib u s ta n tu m de c a u sis”.
74 Can. 23, § 1: „S i re c u rre n s id p e ta t e g rav is ca u sa su a d ea t, tr ib u n a l, au d ito sa lte m au c to re, m o tiv is ex p re ssis d e c e rn e re p o te st u t p e n d e n te p ro cessu ex e cu tio d e c re ti m a n e a t”.
75 L e f e b v r e , a rt. cyt., s. 193; C i p r o 11 i, a rt. cyt., s. 240.
78 L e f e b v r e , a rt. cyt., s. 193.
