Urbano Navarrete
De iure quo regatur oportet matrimonium acatholicorum
baptizatorum post futurum codicem promulgatum
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 21/3-4, 97-104
1978
Prawo Kanoniczne 21 (1978) nr 3—4
URBANO N A V ARRETE, S. I.
DE IU RE QUO R EG A TU R O PO RTET M A TRIM O NIU M A CA TH O LICO R UM B A P T IZ A T O R U M P O ST F U T U R U M
CODICEM PR O M U L G A T U M *
In S ch em atib u s f u tu ri Codicis a P o n tificia Com m issione p a ra tis, nondum p e rv e n tu m est ad p rin cip ia c lara et u n ita ria quoad positionem iu rid ic am ac ath o lico ru m b ap tiza to ru m . Ex u n a en im p a rte in schem a- tibais tu m L egis F u n d a m en ta lis (can. 7 § 2), tu m ldbri I de N orm is G e- neralibus (can. 12) s ta tu itu r p rin cip iu m gen erale iu x ta quod acatholici b a p tiz a ti non ten en tu x legibus m e re ecclesdasticis nisi ex p resse d e c la re - tu r ; ex a lia v ero p a rte in schernate de M atrim onio non solum p ra e s u p - p o n itu r non adesse hoc p rin cip iu m g e n e rale quod to tu m Codicem afficiat, v e ru m etia m nec in ipso cam po iu ris m a trim o n ia lis s ta tu itu r ta le p rin cipium generale, cum exem ptio s ta tu a tu r ta n tu m m o d o quoad im p ed i
m e n ta: „Im p ed im en tis duris m e re ecclesiastici te n e n tu r ta n tu m illi qui s u n t in Ecclesia cath o lica b a p tiz a ti vel in earn rec ep ti nec actu fo rm ali ab ea d efecenunt” (can. 263).
In cam. 7 § 2 L egis F u n d a m en ta lis et in. can. 12 lib ri de N orm is G e- neralibus ex em p tio a legibus m e re ecclesiasticis re sp ic it tantuim illos qui b ap tiza ti saint exitra E cclesiam catholicam nec in earn su n t recepti.
Non afficdt eos q u i ab Ecclesia d efe ceru n t. Cum vero ag itu r de imipe- ddimentis, ex e m p tio com prehendit. C um v ero a g itu r de im pedim entis, e x em p tio comjprehendi-t etiam eos qui actu fo rm a li ab Ecclesia defe
ceru n t. E adem fo rm u la a d h ib e tu r cum a g itu r de descrdbendo im pedi- m en to disiparitatis cuitus: „M atrim ondum in te r d u a s personas, q u aru m a lte ra sdt b a p tiz a ta in Ecclesia catholica v e l in eandem rec ep ta nec actu fo rm a li ab ea d e fe c e rit e t a lte ra non b a p tiz a ta , in itu m sine p ra e v ia com petentis a u c to rita tis dispensatione, est invalidoim ” (can. 285 § 1).
C um a g itu r vero de determ dnando subiecto fo rm a e canonicae, fo rm u la exem p tio n is est m u lto m agis am p la: „ S ta tu ta supenius fo rm a se rv a n d a est, si saltem a lte r u tr a p a rs m a trim o n iu m co n tra h e n tiu m in Ecclesia catholica b a p tiz a ta v el in eandem rec ep ta est nec actu fo rm a li a ut notorie ab ea defecerit, salvis praescriiptis § 2 (can. 319 § 1).
Iam ex hoc p a te t in cam po iu ris m a trim o n ia lis p ec u iia re s adesse d iffi- cu ltates, ad quas fo rta sse non sa tis a tte n d e ru n t coetus laboris q u i sche
m a ta Legis F u n d a m en ta lis e t de N orm is G eneralibus p a ra v e ru n t. In his pag in is priius q uaestionem gen e rale m ta n g am ; dein applicationem
* A rty k u ł przeznaczony d la uczczenia 70 rocznicy uro d zin K siędza P ro feso ra D oktora hab. Ignacego S ubery.
7 — P ra w o K a n o n ic z n e
98 Urbario Navarrete [2]
fac iam ad ius m a trim o n ia le. Ne au tem ansa d e tu r confusionibus nom ine acabholicorum tinitelligo illos q.ui e x tra E cclesiam catholicam s u n t b a p ti- zaiti nec in ea n d em su n t r e c e p ti De iis enim tan tu m m o d o ag it p rin c i- p iu m gen erale exem ptionis L egis F un d a m en ta lis e t can. 12 de N orm is G eneralibus. N o stra p r a e p rim is in te re st v id e re consectaria hu iu s p rin - oipii gen eralis exem ptionis. D isciplina p a rtic u la r is quae in aliquibus casibus fa rta s se o p o rte t s ta tu a tu r p ro sic diictis „ap o statis”, non ta n g it pro b lem a generale, quod hie intendo ex am in are.
Im p rim is n o ta n d u m e s t e x modo agendi in coetibus laboris p atere om nes p rac su p p o n ere q uaestionem sp e cta re ad p m d e n tia m legislativam . Ad d o ctrin am enim quod a ttin e t nu llu m dubiuim m ovetur. P ra esu p p o - n itu r u t quid p ro rsu s c e rtu m e t pacificum etiam illos bap tizato s qui a u c to rita te m Ecclesiae catholicae de facto non agnoscunt, smbiici iu r i- dice eiusdeim Ecclesiae po testati. Nec, d ata con stitu tio n e h ie ra rc h ic a E cclesiae C hristi, hoc p rin cip iu m in du b iu m v e rti potest. B ap tism ate enim incopOTatur quis in Ecclesiam C h risti (LG 11) ac c o n stitu itu r p erso n a in eadem Ecclesia (can. 87). Ecclesia au tem C h risti esit .unica,
„quam in sym bolo unam , san etam , catholicam e t apostolicam p ro fite- m u r ” (LG 8). H aec v e ro unica Ecclesia C h risti „subs it it in Ecclesia catholica, a Succesore P e tri et Episcopis in eius com m unione g u b er- nanda, lic et e x tra eius com paginem elem enta p lu ra sa nctificationis et v a rita tis inveniantux, quae u t d ona Ecclesiae C h risti p ro p ria ad u n i- ta te m cathoMcam im p e llu n t” (ibid.).
H aec d o ctrin a in tu to posita, e x u rg it qu aestio p ru d e n tia e leg islativ ae:
u tru m oponteat p rin cip iu m g en e rale s ta tu e re quo conceptis v erb is edi- c a tu r acatholicos non te n e ri legibus m e re ecclesiasticis, id est, legibus a com pétente au o to rita te Ecclesiae catholica latis, nisi id ex p resse s ta tu a tu r. U t puto, de o p p o rtu n ita te im m o n ec essita te ta le p rin cip iu m s ta - tu e m ji n em o h o d ie d u b ita re potest. Q uaestio potius, meo iudicio, p onen- da est u tru m su fficia t ta le p rin cip iu m g e n e rale sta tu e re , q u in qu id q u am am p liu s d e te rm in e tu r de iu re quo acatholici re g a n tu r oportet. L e x F un
d am entalis e t N orm ae G enerales s ta tu u n t solum m odo p rin cip iu m exem ptionis. Sed nih il d ic u n t de iu re quo re g e n tu r in fu tu ru m catholici. N on
ne c re a b itu r la cu n a legis in m u ltis sectoribus in quibus necessaria est lex p o sitiv a hum an a?
N otum est, iam a n te Codicem p ro m u lg a tu m u t iu s resp o n d e re t re a lita ti v ita e religiosae b ap tiza to ru m , p lu res auctores distin ctio n em in d u x e ru n t q u ae e t p o st Codicem p ro m u lg a tu m a b aliq u ib u s r e tin e tu r — iu x ta quam acatholici non te n e n tu r legibus ecclesiasticis q u ae d irec te ad sa n ctific a- tionem anim am im p e rtin e n t, u ti s u n t leges de a h s tin e n tia e t ieiunio, d e fesitoruim ce le b ra tio n e , de sa cram e n to rm n receptione; te n e n tu r vero legibus q u ae p o tiu s a d bonum e t orddnem p u b lic u m tu e n d u m ordiinantur, u ti s u n t leges irrita n te s e t in h a b ilita n te s de m atrim onio. Sic C avagnis, De A ngelis, B ouquillon, M aroto, B ucceroni, M a rc -G e sterm a n n , Loiano,
[3] De iure m atrim oniali acatholicorum 99
I o r io 1. H anc d istin ctio n em su stin en t, u ti sc rib it Rodrigo, „non ex ullo iu ris te x tu , quos p o tiu s haec se n te n tia p atd tu r adversos, sed ex p ra e - su m p ta ra tio n a b ili b enigna le g is la to r^ v o lu n ta te non u rg en d i sine n e
cessitate a u t g ra v i com m un! u tilita te leges quas p ro hdsce (aeatholicis) p ra e v id e t in u tiles, uitpote non o h serv an d as” T am en com tnunior sen
te n tia sive a n te sive p o s t Codicem prom ulgatuim te n e t catholicos b a p ti- zatos te n e ri om nibus in d istin c te legibus ecclesiasticis, nisi ab a liq u a e x p resse ex im an tu r. H aec se n te n tia n ititu r in eo quod n u lla lex h a b e tu r q u ae s ta tu a t exem ptionem , dum , e co n tra , in iu re Codicis ex canonibus p ra e se rtim 12 e t 87 in d u b ie e ru i v id e tu r p rin cip iu m g en e rab le subiec- tionis 3.
N egari ta m e n non p o te st p a ru m congruum esse u t le g isla to r s ta tu a t u t om nes leges la ta e pro to ta Ecclesia (vel pro Ecclesia la tin a a u t o rie n ta l^ a ffic ia n t etiam acotholicos, cum p lu rim a e ex eis h a b e a n t a p p li- cationem ap u d catholicos, e t q uidem — sive qu ia s tru c tu ra e com m uni- ta tu m ecclesialïuim a c ath o lic aru m s u n t prorsius d iv e rsa e ac s tru c tu ra e Eociesdae catholicae p ro q u a d irec te e t im m ed iate la ta e su n t, u ti leges de cleric is in g en ere e t in specie (cann. 108—486), de R eligiosis (cann.
487—681), de beneficiis ecclesiasticis (icann. 1409— 1494), de processibus (cann. 1552—2194); — siive quia ag u n t de m atenia quam fides aicatholi- corum non recip it, u ti sacram enta c o n fir m a tio n s (cann. 780—800), E ucharistiae (cann. 80il—869), p o en iten tia e (cann. 870—936), un ctio n is in firm, or u m (cann. 937—947). M ag isteriu m (cann. 1322—1408), cultum d i
v inum p ro u t in Ecclesia catholica c e le b ra tu r (cann. 1255—>1321); — sive dcn iq u e quia ipsi acatholici leges ig n o ra b u n t nec o b se w a b u n t, v. gr.
leges d e te m p o rib u s sa cris (cann. 1243^1,254).
Ex ex em p tio n e ac ath o lico ru m ab his om nibus legibus e t ab aiiiis h u iu s- m odi n u lla incom m oda p ra c v id e n tu r neque in ordine p ra c tic o neque in o rd in e d o ctrin ali. E co n tra , in d u c ta hac exemiptione, a u f e rtu r e m edio in c o n g ru e n tia ilia, qu ae hodie in te rc e d it ius in te r et re a lita te m vitae, qu aeq u e non potesit non n ocere sive cathodiois sive acatholicis saltem ob con tem p tu m legis oui occasionem praeb et.
A t difficuiltas e x s u rg it eadem que g ravis re la te ad illas res q u ae locum h a b e n t eodem m odo catholicos ac ap u d acatholicos q u ae q u e s u n t ex clu - siv a e com petentiae E cclesiae e t ex ipsa ea ru m indole e x ig u n t re g u la - tiomem p e r leges h u m a n a s u ti esrt; m atriim onium .
S i C odex n ih il aliu d fac it q u am p rin cip iu m exem ptionis sta tu e re , e x u rg it q u aestio : quo iu re re g e n tu r illae res q u ae su n t ex clu siv ae c o m p ete n tia e Ecclesiae, u ti est m atrim o n iu m ? Iu re ta n tu m divino? A t ius div in u m n o n suffdcit, qu ia huiusm odi res in d ig en t disciplina h u - m an a q u ae ius div in u m d eterm in e t. lu r e civili? A t ex h ypothesi a g itu r de reb u s in guibus a u e to rita s civilis non h ab e t com petentiam . lu r e p ro -
1 L. R o d r i g o , P raelectiones theologieo-m orales com illenses, t. II T ra cta tu s de L eg ib u s, S a n ta n d e r 1944, p. 118.
2 L. R o d r i g o , op. cit., p. 119.
3 Cfr. Ibid.
100 Urbano Navarrete [41
p rio re sp e c tiv a ru m co m m u n ita tu m ecclesialium ? A t huiusm odi com m u- n ita te s su n t incapaces ius canonicum constituendi. Q uid ergo?
H odie p ra e d ic ta d ifficu ltas lim ita tu r ad ius Ecclesiae ritu s latinL P ro E cclesiis enim o rie n ta lib u s re s a lite r se habent. N am etsi p rim is an n is p o stq u a m P iu s X II successivas p a rte s duris o rien talis pro m u lg av it, v i- g e re t p ersu a sio apud A uctores illas leges afficere etiam acatholicos o r ie n ta le s 4, in d u b iu m est hodie acatholicos o rien tales non subiici leg i
b u s Ecclesiae catholicae, sed regi legibus p r o p riis 5. Quod et d e c la ra - tu m est in decreto U nitatis redintegratio Concilia V aticani II: „Cum a u te m u n ita ti Ecclesiae m in im e obsteit, im m o decorem eius a u g e at et a d m issionem eius im plendam non p a ru m co m ferat quaed am m orum co n seu tu d in u m q u e d iv ersitas, u t s u p ra m e m o ratu r, S acra S ynodus ad om ne dub iu m to llen d u m d e c la ra t Ecclesias O rientis, m em ores n ecessa- ria e u n ita tis to tiu s Ecclesiae, fa c u lta te m h ab e re se se cu n d u m proprdas disciplinas regendi, u t pote indoli suorum fidelium m agis congruas a tq u e a n im a ru m consulendo a p tio re s” ®.
N ata n d u m est d ec retu m U nitatis redintegratio his v erbis s ta tu e re po
sitiv e Ecclesias O rien tis h a b e re fa c u lta te m se secundum p ro p ria s d isc i
p lin a s regendi, quo om ne dub iu m aufertux, u t expresse d k itu r , circa le g itim ita te m illa ru m disciplinarum , quooum que m odo haec legitim itas ex p lice tu r.
D ecretum tam en quod ex p resse d e c la ra t hoc prin cip iu m pro Ecclesiis O rien tis, ta c e t p ro rsu s de hac re cum d e co m m u n itatib u s ecclesialibus o ccidentalibus serm o n em fa c it in nn. 19—23, quo in sin u a ri v id e tu r pe- c u lia re m adesse d ifficu ltate m in Ecclesiis OccidentLs hac suiper re. R atio v e ro p rae cip u a h u iu s p ecu liaris d ifficu ltatis non v id e tu r esse a lia quam d efectu s successionis apostolicae in m u ltis ex his Ecclesiis O ccidentis, q u a deficiente deficit e t subiectum p o te sta tis regim inis p ro p rie eccle- siastici. Ex d o ctrin a enim V aticani II in d u b ie co n stat huiusm odi su b ie c
tu m ex in stitu tio n e d iv in a esse illos b ap tiza to s qui et co nsecratianem episcoipalem e t m issionem canonicam r e c e p e r u n t7. In Ecclesia ex c lu d itu r dem o cratia p ro p rie d icta seu ilia s tru c tu ra iu x ta qu am subiectum po
te sta tis est populus, qui illam d e m an d a t civibus legitim e designatis ad regendum . Hoc posito, p a te t com m u n itates ecclesiales in quibus non h a b e tu r successio apostolica non posse sib i d a re leges qu ae vim h ab e an t e x a u c to rita te p ro p rio ru m rec to ru m p ro m an an tem . Quod confdrm ari aliq u o m odo potest ex N ota Bene, q u am Com m issio ad d id it N otae E x- plicativae P raeviae ad Const. L u m e n G e n tiu m : „...Commissio autem c e n su it non in tra n d u m esse in q uaestiones d e 1 i c e i t a t e e t v a 1 i- d i t a t e, qu ae re lin q u itu r d iscep tatio n i theologorum , in specie quod a tti-
4 Cfr. C. P u j o l , O rientales ab Ecclesia catholica seiuncti te n e n tu rn e n ovo iure canonico a Pio X I I prom ulgato?, in: O rie n ta lia Ghrisiama P erio d ica, 32 (1966) 78^110.
5 Cfr. D. S t a f f a, De va lid ita te m a trim o n ii in te r p a rte m orthodo- x a m et p a rte m p ro te sta n te m baptizatam , in: P eriodica, 62 (1973) 26.
6 D eer. U nita tis redintegratio, n. 16.
7 Cfr. Const. L u m e n G en tiu m , n. 21, e t N ota E xp lica tiva Praevia.
[5] De iure matrimonial! acatholicorum 101
n e t ad p o te sta tem q u ae de facto apud O rien ta les seiunctos e x e rc e tu r, e t de cuius explioatdone v a ria e e x ta n t se n te n t iae”. Im p lic ite p rae su p p o n i v id e tu r a p u d sedunctos O ccidentales non e x e rc e ri p o te sta te m eccle- siastieam .
I ta q u e n o rm ae qu ae re g u n t m a te ria m religiosam in co m m u n ita tib u s O ccidentis cum Ecclesda catlholica p le n a m commiu/nionem non h ab e n tib u s vel con sid eran d ae s u n t u ti no rm ae quae vim o b tin en t ex societae p o li- tic a se u q u aten u s c h ristia n i siunt cives q u i o rdini politico sese su b m it- tu n t in r e religiosa eodem m odo ac cives ad a l i æ religiones p e rtin e n te s, v e l affdrmandiuim est illas norm as vim o b tin ere ex qu ad am ca n o n iz a- tio n e im p licita scilicet q u a te n u s L eg islato r S u p rem u s E cclesiae C h risti illas n o rm as a subiecto incapaci p o te sta tis ecelesiasticae m a te ria lite r co n stitu te s ap p ro b a t eisq u e viim canonicam concedit.
H aec d iffe re n tia in te r Ecclesias O rien tis et O ccidentis quarn m a x im e e s t e fferen d a illam q u e C oncilium fa c tis e ffe rt oum re s trin g it p rin c i- p iu m s u p ra m eim aratum de fa c ilita te sibi d a n d i d isciplinam p ro p ria m , ad Ecclesias O rien tales, d u m alto silen tio p r a e te r it co m m u n ita te s O ccidentis. Ideo p ro Ecclesiis O rientis, v i p rin c ip ii m em o rati, p ro v id e tu r ne v acuum legis c re e tu r circa m a te ria s, u ti est m a trim o n iu m , q u a e n a tu r a su a ex ig u n t leges v alid as e t efficaces qu ae illas m a te ria s disci
p lin e n t, e t ex alia p a rte , posita exclusiva com p eten tia Ecclesiae, v a lid i- ta te m e t efficaciam h a b e re non p o ssu n t nisi ex a u c to rita te E cclesiae C hristi.
N o te tu r han c d ifficu ltate m esse om nino p ro p ria m religionis c h ris tia - nae, cum Ecclesia C h risti h ab e at, e x dipsa o rd in atio n e divina, o r d i n a - t i o n e m i u r i d l c a m p r i m a r i a m, n o n d e r i v a t a m , e t p ro rsu s au to n o m am a q u a lib e t societate p o litica in mateTiis su a e com - p eten tiae . C e te ra e religiones, etsi h a b e a n t o rd in atian e m aliq u am iu r i- d icam p ro p ria m , hanc toabent d e riv a ta m a o om m unitate p o litica e t e ffo rm a t p a rte m com plexus legum societatis politicae, ideoque leges religiosae seu autorijtate relig io sa em an a tae , p o ssu n t h ab e re efficaciam etia m in v a lid a n tem , sed illam o b tin e n t ab o rd in a tio n e iuxidica societatis politicae, seu ab S tatu . H aec au tem d e riv a tio a societate p o litica im - possibile est pro relig io n e C hristiana in m aterids ex clu siv ae co m p ete n tia e E cclesiae, u ti est m a trim o n iu m , cuim societas politica sit p ro rs u s incom - p eten s in illas m a te ria s p ro civibus b aptizatis.
S eeus ac in iu r e E cclesiarum O rientaliuim , in sch em atib u s Codiois la tin i, qu ae p a ra n tu r, proipanitur, u ti su p ra vidim us, ta n tu m p rin cip iu m n eg a tiv u m : acatholici non te n e n tu r legibus m ere ecclesiastiois, nisi ex p re sse d e c la re tu r. V i p rin eip io ru m doctrinaliuim , nisi le g isla to r Eccle
siae Chrisiti aliq u e m odo concédât co m m u n itatib u s occidentaldbus cum Ecclesda catholica p le n am com m unionem non h ab e n tib u s fa c u lta te m ut p ro p ria disciplina re g a n tu r, c re a b itu r m a g n u m vacu u m legis. N orm ae en im q u ae de facto in illis co m m u n ita tib u s v ig e n t in reb u s religiosis, — n isi leg islato r E cclesiae C h risti a liq u a m v im canonicam eis concédât — aliam vim iu rid ic am h ab e re non p o te ru n t q u am qu ae ex o rd in a tio n e
102 Urbano N avarrete [6]
iu rid ic a civili p ro v en it, scilicet q u a te n u s c h ristia n i suis iu rib u s civilibus u t u n t u r in re religiosa, h aud secus ac cives ad alias religiones non C hristianas p ertin en te s.
H aec solutio p ra e se rtim in caropo iu ris m a trim o n ia lis c re a re t d ifficu l- ta te s m ax im ae g rav itatis. Ex u n a enim p a rte m a trim o n iu m ob eius m o m en tu m perso n ale et co m m u n ita riu m indiget disci.plin a ri efficaciter legibus h u m a n is. Et rea p se in om nibus o rd in am en tis iuridicis d iscipli- n a tu r non solum legibus p rae cep tiv is e t prohi'bitivis, ad d ita forse poena, v e ru m etiam legibus s.ic dictis irritanitibus e1 in h a b ilitan tib u s, quocum - q u e m odo huiusm odi leges concipianfcur. Iam v ero au c to rita s societatis c iv ilis est incomipetens ad huiusm odi leges fere n d a s in m a trim o n iu m b ap tiza to ru m . Si Ecclesia nullo modo d isciplinât m a trim o n iu m aoatholi- corum b ap tiza to ru m , hoc m a trim o n iu m m a n eb it discip lin atu m tantuim - m odo norm is iu ris n atu ra lis.
In iu re Codicis v igentis, u ti notum est, m a trim o n iu m acatholicorum o ccidentalium re g itu r iu re Ecclesiae la tin a e, p ra e se rtim quod a ttin e t leges irrita n te s et in h a b ilitan te s. Codex I. C. norm am pecu liarem pro a çath o licis s ta tu it tan tu m m o d o quoad im p ed im en tu m d isp a rita tis cultus (can. 1 0 7 0 § 1) e t quoad form am canonicam (can. 1iOS9 § 2). In ceteris te n e n tu r eodem modo ac catholici, q uoad leges quae v a lid ita te m m a tr i
m onii afficiu n t, u ti su n t im p ed im en ta d irim e n tia , n orm ae q u a lita te s consensus m a trim o n ia lis d éterm in a n tes, nécessitas p rae se n tia e co n tra - h en tiu m sive p er se sive p e r p ro cu rato rem (can. 1088), lex de ren o v a n - do consensu ad convalidandum m a trim o n iu m (cann. llSS ss.), u t ilia ta n tu m m em orem us qu ae m aioris su n t m om enti in s tru c tu ra iurid ica in s titu ti m a trim o n ia lis. Hoc posito h a b e n tu r c rite ria ce rta ad diiu d ican - d u m de v a lid ita te cu iu slib e t m a trim o n ii acatholicorum , quod a ttin e t ad leges irrita n te s et in h a b ilitan te s, iu ris hum ani. Sed si acatholici e x im u n - t u r sim p lic iter a legibus ecclesiasticis e t nih il p ositive s ta tu itu r de iu re quo haec m a trim o n ia re g e n tu r, a ttsn d e n d u m e rit tan tu m m o d o ad ius d iv in u m ad d iiudicandum et v a lid ita te m a trim o n ii, quod m iru m est nec o p p o rtu n u m v id e n tu r.
H odie hoc accidit in celebrat'km e m a trim o n ii acatholicorum . Cum en im acatholici a fo rm a canoinica e x im a n tu r nec a lia fo rm a iurid ica eis im p o n atu r, p a te t eos v alid e in ire posse m a trim o n iu m n u lla se rv a ta fo rm a iu re huimano p rae scrip ta . S uffioit u t modo n a tu ra lise r val'ido concensum c o n tra h en te s m an ifesten t. Codex p ro v id et ta n tu m de sta - tuendia exemjptione a fo rm a canonica. Non c u ra t de obligatione im po- nen d a alicuiius form ae p u blicae celebrationis. Quo fit u t rea p se possibile s it u t m a trim o n ia acathoiMcomm valide ce le b ra ri possint clandestine, quod quidem m inus cum m e n ti e t adiunctis sociologicis hodiernis con- g ru e re v id etu r. Ad v ita n d u m hoc incommoduim, in M.P. M atrim onia m ix ta s ta tu itu r u t quoties O rd in arii d isp e n sen t a fo rm a canonica, m a tri
m onium c e le b ra ri dobeat se rv a ta „aliqua fonm a p ublica celeb ratio n is”, qu ae quidem p rae scrip tio afficit v a lid ita te m m a tn im o n ii8. H aec norm a,
8 P a u l u s V.P., M atrim onia m ix ta , 31 m ar. 1970: A.A.S., 62, (il970) 261.
De iure m atrim onial! acatholicorum 103
raeo iudiicio, exte.nd a tu r o p o rtet in fu tu ro Codice etiam ad m a trim o n ia acath o lico ru m cum in te r se conitrahant, ad v ita n d u m ne m a trim o n ia clan d e stin a v alid e c e le b ra ri possint in te r christianos.
Ex alia p a rte , m a trim o n iu m acath o lico ru m re g itu r d e f a c t o n o r- mis alicuius o rd in am en ti iurid ici, nem pe ilLius ordinam entd ad quod q uisque p e rtin e t. Hoc posito m inus co n g ru e re v id e tu r u t leges q u ae de facto re g u n t m a trim o n iu m q uaeque iu x ta m en tem h o ru m acath o lico ru m su n t illae qu ib u s ipsi su b b ic iu n tu r, n u lla m efficaciam iu rid ic am h ab e - a n t, u tp o te p roven Lentes ab a u c to rita te incom pétente in m a trim o n iu m c h ristian o ru m . Ecclesia au tem qu ae est unica, com petens in haec m a tri- moraia p a te s t si v u lt vim canonicam illis legibus trib u e re illas canoni- zando, ita u t o p e re n tu r eodem m odo pro ch ristian is ac p ro non c h ri- stianis. P ro c h ristian is efficacia iu rid ic a p ro v e n ire t ex Ecclesia C hristi, qu ae leges civiles ca n o n iz aret, u ti nunc fa c it in im pedim ento cognatio- nis legalis (cann. 1059, 1>0®0). P ro non ch ristian is, u ti p a te t, efficacia iu rid ic a p ro v e n it ex ip sa a u to rita te civili, u tp o te co m petente in m a tr i
m onia non b ap tiza to ru m .
A tte n tis ig itu r principiis d o ctrin alib u s quae hanc m a te ria m re g u n t necnon ad iu n ctis con cretis quibus v iv it p opulus Dei, v id e tu r om nino ne- cessarium u t p ositive aliquo modo p ro v id e a tu r circa ius quo m a tr i
m onium acath o lico ru m in p o ste ru m re g a tu r. S olutio posset esse haec:
S ta tu a tu r in lib ro de N orm is G eneralibus, ad can. 12, p rin cip iu m ge
n e ra le sim ile illi quod statiuitur pro ecclesiis orientaliibus, scilicet com - m u n ita te s ecclesiales cum Ecclesia catholica plenam com m unionem non hafoentes „ fa cu lta te m h ab e re se secundum p ro p ria s disciplinas reg en d i”9.
E x p licatio th e o re tie a esset d iv e rsa p ro ecclesiis o rien talib u s ac p ro com m unitatiibus occidentalibus circa originam efficaciae iu rid icae h a ru m p ro p ria ru m d isc ip lin aru m , u t ex dictis su p ra e ru itu r; a t hac v ia disci
p lin a co m m u n ita tu m ecclesialium occidentalium esset canonica, e t lég i
tim a. Secus n orm ae qu ae de facto in illis commuinitatib u s h a b e n tu r non videntuir aliam vim iu rid ic am posse h a b e re q u am q u ae ex ordin atio n e iu rid ic a civili p ro v en it, scilicet q u ate n u s c h ristia n i suis iu rib u s civilibus u tu n tu r in re religiosa, u t ius ad associationem , ad cultu m , etc, h au d secus ac cives ad alias religiones non Christianas p ertin en te s.
Si p ro p o n e re tu r hoc p rin cip iu m g en e rale in lib ro de N orm is G enera
libus, non esset necessiarum sta tu e re in titu lo de M atrim onio qu id q u am aliud. Illu d p rin cip iu m gen erale u tp o te tran sc en d e n s to tu m Codicem a ffic e re t etiam titu lu m de M artim onio. O rd in atio ergo iu rd ic a p ro p ria cuisque co m m u n itatis ecclesialis cum Ecclesia cath o lica plenam com m unionem non haibentis — qu ae u t pluniimum cokicidit cum ord in atk m e iurid ica civili resp e ctiv ae regionis — re g e re t m a trim o n iu m ac ath o li- e orum b ap tiz a to ru m ad ipsam p artin en tiu m . D isciplina au tem illa e rit ecclesiastica quia vim e t efficaciam iu rid ic am o b tin e b it ex auctO'ritate Ecclesiae, q u ae sem el pro sem p er vi huius concessionis g en e ralis effi-
9 Decr. U nitatis redintegratio, n. 16.
104 Urbano N avarrete
cacia iu rid ic a diitat disciplinam qu am u n aq u a eq u e com m unitas eccle- sialis sibi m a te ria lite r oon&tituat.
Si au tem in N orm is G eneralibus ta le p rin cip iu m p ositivum non sta tu - a tu r, v id e tu r om nino necessarium u t id in titu lo de M atrim onio sta b i- lia tu r. Solutio schem atis hue usque elab o rati, scilicet acatholici ex im u n - tu r tan tu m m o d o ab im p edim entis iu ris ecclesiasticis (can. 26.3) e t a fo r
m a canonica (can. 319 § 1), non satisfacit. H ab e t enim duas graves dif- fic u lta te s: 1) Q uoad im p ed im en ta e t quoad fo rm am celebrationis, m a tri- m onia acath o lico ru m essent subiecta tan tu m m o d o norm is iu ris n a tu ra - lis; 2) q uoad alia om nia p e rg e re n t regi norm is Codicis I. C. Iam vero n e u tru m v id e tu r esse o p o rtu n u m nec est conform e sp iritu i oecum enism i.
E st solutio m edia, p len a h aesitatio n ib u s, quae non ag g re d itu r quaestio- nem in to ta su a am plitudine.
Ideo v id e tu r m agis convemire u t in canonibus p ree lim in a rib u s de M atrim onio, — fa rta s se u ti § 2 can. 246 (C.I.C. 1016), utoi agitux de ex clu siv a com petentia Ecclesiae in M atrim onium om nium bap tizato - ru m - ex p re sse e d ic a tu r, fo rm u la aipta, m atrim oniium acath o lico ru m regi discip lin a p ro p ria commun'itatds ecclesialis ad qu am quis p ertin et. Haec solutio v id e tu r esse quae m inores d ifficu ltate s h a b e t in te r possibiles, in hypo th esi qu am nunc con tem pi am u r, scilicet quod in lib ro de N or
m is G eneralibus n ih il p ositive s ta tu a tu r de iu re quo re g e n tu r com m u
n i s t e s ecclesiales occidentales cum Ecclesia catholiica plenarn com m u- nionem non habentes.
S olutio haec n o n re sp ic it eos q u i ab E c d e sia oatholica defecerunt.
V id etu r enim h as non posse com preihendi eadem norm a g enerali ex e m p - tia n is ac eos qui e x tra E cclesiam catholicam s u n t baptiizati nec in ea n d em um q u am siunt reoepti. P ro sic dictis .^apastatis” v id e tu r su ffi- cieniter p ro v id er! si a fo rm a canonica ex im an tu r. Q uoad ce te ra v id e tu r m agis conveniens si eorum m a trim o n ia p e rg a n t regi norm is Codicis I. C., h au d secus ac hodie ev e n it cum m atrim o n iis acatholicorum . Haec solutio v id e tu r esse quae m inores h a b e t difficu ltates, etsi incom m odis non careat. Quod atti.net v e ro ad fo rm a m canonicam , v id e tu r c rité riu m exem ptionis debere sum i tan tu m m o d o ex actu fo rm ali defectioniis ab Ecclesia catholica. C rité riu m in d icatu m advetfbio „notorie” in sche- m a te (can. 319 § 1) p ra e b e t ansiam multiis dutaiis in lege quae re g u irit m ax im am ce rtitu d in e m possibilem , q u ia in te n d it d e te rm in a re quinam te n e a n tu r lege ir rita n te fo rm ae canonicae. Ideo incisum a u t n o t o r i e eliim inandum v id e tu r e te x tu proposito.
S ch em ata su n t ad h u c in elaboratione. Deest labor coordinationis in te r diversos coetus qui ex a ra n d is schem atibus d a n t ope ram . C um hie labor p e rfic ia tu r, quaestiones difficdliores, u ti est qu am his p ag in is ex am in a- vim us, solutionem co ngruentem pro cu l dubio invenient. Q uoad a ttin e t a d p ro b lem a de iu re quo re g a tu r o p o rtet m iatrim onium acathodicorum in fu tu ro Codice, considerationes fa c ta e iu v a re poesumt, uit spero, sa l
tern ad illu stra n d u m quam com plexa sat q uaestio et quam difficile sit solutionem a d a e q u a ta m in venire.
