R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T . X X IX , N R 1, W A R S Z A W A 1978
M A R IA ZIĘTECKA
BADANIA NAD ZAWARTOŚCIĄ MIEDZI W GLEBACH I ROŚLINACH
CZĘŚĆ III. W PŁY W N A W O ŻE N IA M IE D Z IĄ N A JEJ ZAW A RTO ŚĆ W R O ŚL IN A C H I W G LEB A C H 1
In s ty tu t C h em ii R oln iczej, G leb n o zn a w stw a i M ik rob iologii A k a d em ii R olniczej w e W rocław iu
Efekty nawożenia miedzią gleb m ineralnych stosunkowo rzadko wy
rażają się wzrostem plonu roślin upraw nych [1, 2, 3, 18]. Zwyżki uzysku
je się głównie na glebach lekkich, ubogich w miedź. Częściej obserwuje się pod wpływem nawożenia miedzią poprawę jakości plonu, w yrażają cą się wzrostem zawartości Cu w m ateriale roślinnym.
Wysokie przyrosty zawartości miedzi w ziarnie i słomie jęczmienia pod wpływem nawożenia tym składnikiem uzyskali w w arunkach doświadczeń wazonowych G u p t a i M a c K a y [7]. Również badania przeprowadzone w w arunkach polowych przez S z u k a l s k i e g o [17],. S z u k a l s k i e g o i S i k o r ę [19], R u s z k o w s k ą i Ł y s z e z [14], G a ł c z y ń s k ą [5], S z u k a l s k i e g o i Z e m b a c z y ń s k ą [20] ; w skazują na pewien przyrost miedzi w roślinach w skutek nawożenia Cu. W doświadczeniach wazonowych z różnymi roślinam i (owies, len, bo bik, gryka) S z u k a l s k i [16] stw ierdził znaczny przyrost zawartości miedzi w nasionach gryki. W nasionach pozostałych roślin poziom m ie dzi wzrósł nieznacznie, przy czym najsłabiej pod tym względem reago
wał na nawożenie miedzią owies.
W yraźny wzrost ilości miedzi w w arunkach doświadczeń polowych znalazł G u t m a ń s k i w korzeniach i liściach m archwi [10], a także w korzeniach i liściach kilku odmian buraka cukrowego [9]. Wzrost ten stw ierdził także Z a b ł o c k i [22, 23] w odniesieniu do roślinności łąko wej. Natom iast zastosowane nawożenie miedzią przez G u p t ę i M a c L e o d [8] nie podwyższyło w w arunkach polowych jej zawartości w roś linach zbożowych. Podobnie H e n r i k s e n [11] nie znalazł istotnego przyrostu zawartości miedzi w roślinach w w yniku jej zastesowania.
1 P raca b y ła częścio w o fin a n so w a n a przez K o m itet G leb n o zn a w stw a i C hem ii. R olnej P A N .
Tak więc wpływ nawożenia miedzią na poziom Cu w roślinach ujaw nia się w różnym, niekiedy nawet, zwłaszcza w w arunkach polo- wych, niewielkim stopniu. Efekty nawożenia Cu uw arunkowane są bo wiem szeregiem czynników glebowych i klimatycznych.
S m i l d e i H e n k e n s [15] zw racają także uwagę, że przy badaniu zawartości miedzi w roślinach w zależności od zaopatrzenia środowiska w Cu należy uwzględnić fazę rozwojową rośliny. W badaniach tych autorów wpływ nawożenia miedzią na procentowy przyrost jej zaw ar tości w liściach owsa i pszenicy m alał wraz z wiekiem tych roślin. A utorzy ci, podobnie jak J u r k o w s k a i W o j c i e c h o w i c z [12], uważają, że przy badaniach wpływu nawożenia międzią na jej zaw ar tość w roślinach nie bez znaczenia jest zagadnienie nie tylko gatunku, ale i odmiany roślin.
Znacznie w yraźniejszy niż na zawartość w roślinach jest wpływ n a wożenia miedzią na jej zawartość w glebie. Dodana miedź do gleby po zostaje w ciągu pierwszego roku prawie w całości w formie rozpusz czalnej. Przykładem tego mogą być w yniki G u p t y i M a c K a y [7], którzy odnaleźli w formie w ymiennej 85-94% ilości miedzi dodanej do gleby. H e n r i k s e n jednak stw ierdził [11], że wysoka rozpuszczalność miedzi dodanej do gleby zmniejsza się z upływem czasu. W roku zasto sowania nawożenia miedzią uzyskał w wyciągu EDTA 90%, a po trzech latach już tylko około 60% Cu dodanej.
Przedstaw ione badania miały na celu określenie wpływu nawożenia miedzią w w arunkach kontrolowanych (doświadczenia wazonowe) na zawartość Cu w roślinach w zależności od różnej zasobności gleb w ten składnik. Badano także wpływ nawożenia miedzią na zawartość „przy sw ajalnej dla roślin” Cu w glebie.
M A TE R IA Ł I M ETO DY K A
Przeprowadzono 7 doświadczeń wazonowych z różnym i roślinami.
Jako podłoży użyto 6 gleb o zróżnicowanym poziomie miedzi przysw a
jalnej dla roślin (0,7 do 9,6 ppm według W esterhoffa), należących do różnych klas zawartości tego składnika: niskiej (gleba I), średniej (gle by II i III) oraz wysokiej (gleby IV—VI). Gleby te były równocześnie
zróżnicowane pod względem innych właściwości (tab. 1).
Glebę w ilości 6 kg mieszano z nawozami i napełniano nią wazony.
W doświadczeniach zastosowano jednakowy poziom nawożenia m akro-
elementami: 1 g N, 0,8 g P2O5, 1,2 g K20 , 0,5 g MgO na wazon, oraz
m ikroelem entam i (z wyłączeniem miedzi) w ilościach dodawanych przez
nas stale w doświadczeniach wazonowych. Miedź w formie C uS 04 zas
tosowano we wszystkich doświadczeniach w ilości 15 mg Cu na wazon (2,5 ppm) oraz w doświadczeniu 7 także obok dawki 15 mg Cu na w a
Zawartość Cu w glebach i roślinach 81
T a b e l a 1
N iektóre w łaściw ości g leb użytych do doświadczeń Some p ro p e r tie s o f s o i l s used in th e experim ents
Gleby S o lls Grupa mechaniczna M echanical groups C zęści sp ła w ia ł-ne Clayey p a r t i c l e s % pH /КС1/ С o rga niczny Organic С % mg/100 g gleby mg/100 g o f s o i l Zawartość Cu3“ * Cu c o n te n t P2°5X n2ox Mg“ ppm ocena e s t i mated I p ia se k luźny loose sand 5 4,4 0,33 4,4 2,5 0 ,4 0 ,7 -I -I p ia se k g l i n i a s t y le k k i l i g h t loamy sand 15 6.1 0 ,7 3 17,5 17,0 3,2 2,8 + I I I p ia se k g l i n i a s t y mocny
heavy loamy sand 17 6 ,2 0,85 17,0 20,0 5,9 3,2 ♦ IV g lin a lekka
li g h t loam 24 6,6 1,20 18,0 27,5 9,5 5,9 + V g lin a lekka
l i g h t loam 26 7 ,2 1,18 pow.25 14,0 9,2 6 ,0 + VI p ia se k g l i n i a s t y mocny
heavy loamy sand 20 7 ,2 0,77 17,7 10,5 8 ,5 9.6 +
x według Egnera-Rlehma - a f t e r Egner-Riehm 11 według Schachtschabel a - a f t e r Schachtschabe1
xxx według W esterhoffa - a f t e r W esterhoff
4 stosowano nawożenie miedzią także w formie chelatu miedziowego. Ponieważ jednak nie stwierdzono w yraźnych różnic w działaniu obu form miedzi [24], wyników uzyskanych dla chelatu miedziowego nie przytoczono w niniejszej pracy.
W czasie wegetacji roślin utrzym ywano wilgotność gleby na pozio mie 60%> m aksym alnej nasiąkliwości wodnej.
W plonach oznaczono zawartość miedzi metodą kolorym etryczną [4] po uprzedniej m ineralizacji m ateriału roślinnego na mokro.
W doświadczeniach 1-6 oznaczono w glebach po sprzęcie roślin za
wartość miedzi przysw ajalnej według W e s t e r h o f f a [2 1].
O P IS D O ŚW IA D C Z EŃ I ICH W Y N IK I
D o ś w i a d c z e n i e 1 — goroczyca biała. Doświadczenie przepro
wadzono w 1969 r. na glebach I, II, IV i V. Siew — 10.V. Wschody — 13.V. P rzeryw ka do 20 roślin — 16.V. Sprzęt części nadziemnych w fa zie w ykształcania pędów kwiatowych — 13.VI. Wyniki przedstaw ia rys. 1.
D o ś w i a d c z e n i e 2 — proso zwyczajne, odmiana Strzeleckie
Żółte. Doświadczenie przeprowadzono w 1969 r. na glebach I i IV. Siew — 20.VI. Wschody — 24.VI. P rzeryw ka do 20 roślin — 27.VI. Sprzęt I części nadziemnych w fazie wysuwania wiech — 13.VIII, sprzęt
II w fazie pełnej dojrzałości — 1 X na glebie I, 6.X na glebie IV. Wy
niki przedstaw ia rys. 2.
D o ś w i a d c z e n i e 3 — pszenica jara, odmiana Sztyw na Gorzo wska i Nagradowicka. Doświadczenie przeprowadzono w 1970 r. na gle bach I i IV. Siew — 13.V. Wschody — 19.V. Przeryw ka do 15 roś lin — 22.V. Sprzęt części nadziemnej (3 liście górne + pozostałe części nadziemne) w fazie kw itnięcia — 7.VII, w fazie dojrzałości pełnej — 19.VIII. W yniki przedstaw ia rys. 3.
D o ś w i a d c z e n i e 4 — jęczmień, odmiana Visa Breuns. Doświad czenie przeprowadzono w 1969 r. na glebach I-V. Siew — 9. V. Wscho dy — 13.V. P rzeryw ka do 15 roślin — 16.V. Sprzęt w fazie pełnej doj rzałości — 15.VIII. W yniki przedstaw ia rys. 4.
D o ś w i a d c z e n i e 5 — jęczmień, odmiana Skrzeszowicka i Visa Breuns. Doświadczenie przeprowadzono w 1970 r. na glebach I i IV. Siew — 23.IV. Wschody — 2.V. Przeryw ka do 15 roślin — 6.V. Sprzęt części nadziemnych (3 liście gó rn e+ pozostałe części nadziemne) w fazie kw itnienia — 24.VI, w fazie pełnej dojrzałości — 5.VIII. Wyniki przed staw ia rys. 5.
D o ś w i a d c z e n i e 6 — owies, odmiany Przebój II, Biały M azur i B artek Udycki. Doświadczenie przeprowadzono w 1970 r. na glebach I i IV. Siew — 23 IV. Wschody — 2.V. P rzeryw ka do 15 roślin — 6.V.
R ys. 1. G orczyca M ustard
Zawartość Cu w glebach i roślinach 83
Rys. 2. Proso M illet
Sprzęt części nadziemnych (3 liście górne+ pozostałe części nadziemne) w fazie kwitnienia — 27.VI, w fazie pełnej dojrzałości — 8.VIII. Wyniki przedstawia rys. 6.
D o ś w i a d c z e n i e 7 — owies, odmiana Flämingsweiss. Doświad czenie przeprowadzono w 1975 r. na glebach I i VI, przy czym glebę
VI zmieszano z piaskiem w stosunku 1 :1. Siew — 22.IV. Wscho dy — 29.IV. Przerywka do 12 roślin — 6 V. Sprzęt części nadziemnych w fazie krzewienia — 21.V, w fazie strzelania w źdźbło — 27.V, w
fa-zie w ysuw ania wiech — 23.VI, w fafa-zie kw itnienia — 26.VI i w fafa-zie pełnej dojrzałości — 2.VIII. W yniki przedstaw ia rys. 7.
K ys. 3. P szen ica
a — 3 li ś c i e g ó r n e ( k w i t n i e n i e ) , b — c a ł a c z ę ś ć n a d z i e m n a ( k w i t n i e n i e ) , с — z i a r n o , d —
s ł o m a
W heat
a — 3 t o p l e a v e s ( f lo w e r in g ) , b — w h o l e a b o v e g r o u n d p a r t s ( f l o w e r i n g ) , с — g r a i n , d — s t r a w
OM ÓW IENIE W Y NIK Ó W I ICH W N IO SK I
W czasie w egetacji zaobserwowano wyraźne różnice w wyglądzie roślin między poszczególnymi glebami na analogicznych obiektach na wozowych. Na glebie ubogiej w miedź rośliny jęczmienia w doświad czeniu 4 i prosa (doświadczenie 2) odznaczały się lepszym wzrostem i większą ilością zielonej masy w obiektach nawożonych w stosunku do nie nawożonych miedzią. Goryczyca (doświadczenie 1) m iała także grub sze łodygi. W pozostałych doświadczeniach nie zaobserwowano wpływu nawożenia miedzią na wzrost i rozwój roślin ani na glebie bogatej, ani też ubogiej w ten składnik.
Zawartość Cu w glebach i roślinach 85
Poziom plonów badanych roślin był różny na różnych glebach (rys. 1-7). Na glebach o średniej i wysokiej zawartości miedzi „przysw ajal nej dla roślin” (gleby II-VI) nawożenie Cu w żadnym z przeprowadzo nych doświadczeń nie zwiększało istotnie plonu roślin (rys. 1-7). Nato m iast na glebie ubogiej w miedź (gleba I) nawożenie miedzią spowodo wało wzrost plonu niektórych roślin. Na glebie tej uzyskano (rys. 1, 2, 4) pod wpływem nawożenia miedzią istotną zwyżkę plonu części nad ziemnych gorczycy sprzątanej na zielono (doświadczenie 1) (NUR=2,49),
R ys. 4. J ęczm ień , od m ian a V isa B reu n s B a rley , V isa B reu n s v a riety
nasion prosa (doświadczenie 2) (NUR=2,86) oraz plonu jęczmienia w doświadczeniu 4 — ziarna (NUR=2,11) i słomy (NUR=2,89).
Poziom miedzi w roślinach był uzależniony od jej zawartości w gle bach. Na glebie ubogiej w miedź i nie nawożonej miedzią zawartość Cu we wszystkich badanych roślinach była niższa niż na glebach o średniej bądź wysokiej zawartości tego składnika (rys. 1-7). Potw ierdzają to wyni ki wcześniejszych badań autorki [25], przeprowadzonych nad współza leżnością między zawartością miedzi w glebach i roślinach.
Wpływ nawożenia miedzią na jej zawartość w roślinach szczególnie wyraźnie w ystąpił na glebie I ubogiej w Cu. Na tej glebie można było
R ys. 5. J ęczm ień
a - d — j a k w r y s . 3
B a rley
Zawartość Cu w glebach i roślinach 8 7
stwierdzić wysokie przyrosty miedzi w częściach nadziemnych gorczy cy (rys. 1), w częściach nadziemnych roślin zbożowych w fazie kw itnie nia, w szczególności w trzech górnych liściach (rys. 3, 5, 6), a także w ziarnie badanych roślin zbożowych (rys. 3-7). Wpływ nawożenia mie dzią na jej zawartość w roślinie uwidocznił się również w yraźnie na glebie ubogiej w Cu w poszczególnych fazach rozwojowych od krze wienia do dojrzałości pełnej, co badano w doświadczeniu z owsem (rys. 7). Jedynie w słomie zbóż wszystkich badanych gatunków i odmian, z w yjątkiem pszenicy odmiany Sztyw na Gorzowska (rys. 3), przyrosty miedzi spowodowane nawożeniem Cu, naw et na glebie ubogiej w ten składnik, były niewielkie (rys. 3-7).
Na glebach o średniej i wysokiej zawartości Cu wzrost zawartości miedzi pod wpływem nawożenia nie wystąpił lub był nieznaczny (rys. 1-7). Podobne wyniki uzyskali także i inni autorzy, którzy stwierdzili, że przyrosty zawartości tego składnika w roślinach powodowane
nawo-R ys. 6. O w ies
a - d — j a k w r y s . 3
O ats
żeniem Cu były zwykle wyraźniejsze przy niskiej jego zawartości w gle bie [2, 3, 18].
Wpływ nawożenia Cu na zawartość miedzi w roślinach uzależnio ny był również od odmiany, przy czym zróżnicowanie to wystąpiło w y raźniej u jęczmienia i pszenicy niż owsa (rys. 3, 5, 6). Szczególnie duże różnice w zawartości miedzi stwierdzono na glebie I w trzech górnych liściach zebranych w fazie kw itnienia między obiema odmianami jęcz m ienia (rys. 5), a także w trzech górnych liściach oraz słomie dwu od m ian pszenicy (rys. 3).
Na glebach nie nawożonych Cu różnice w zawartości miedzi u róż nych odmian roślin zbożowych w ystąpiły jedynie w przypadku pszenicy (rys. 3). Nie stwierdzono ich natom iast w przypadku odmian owsa (rys. 6) i jęczmienia (rys. 5).
Uzyskane w yniki częściowo tylko są zgodne ze stw ierdzeniem innych autorów (cyt. za [12]), iż wrażliwość różnych odmian roślin na
nawo-R ys. 7. O w ies, odm iana F lä m in g sw e iss
cl — k r z e w i e n i e , Ъ — s t r z e l a n i e w ź d ź b ło , с — w y s u w a n i e w i e c h , d — k w i t n i e n i e , e — z i a r n o , / — s ło m a
O ats, F lä m in g sw e iss v a r ie ty
Zawartość Cu w glebach i roślinach №
żenie miedzią, jak również zdolność jej pobierania z gleby jest zróżni cowana.
Zawartość miedzi w trzech górnych liściach pszenicy, bez względu na poziom miedzi w glebie, należy ocenić jako niską (rys. 3). W liściach jęczmienia była ona we wszystkich przypadkach wysoka (rys. 5). Za wartość miedzi w całych częściach nadziemnych dwu odmian owsa (doś
wiadczenie 6) w fazie kw itnienia leżała również, bez względu na zaw ar
tość w glebie, w zakresie zaopatrzenia średniego (rys. 6).
K onfrontując tę ocenę przeprowadzoną na podstawie proponowanych
[6, 13] kryteriów z oceną zawartości miedzi w glebie „przysw ajalnej dla
roślin”, nie można było stwierdzić ich zgodności. Jedynie w doświadcze niu 7 zawartość miedzi w częściach nadziemnych owsa była niska przy niskiej jej zawartości w glebie oraz średnia bądź wysoka przy dosta tecznym zaopatrzeniu w Cu (rys. 7).
W przeprowadzonych doświadczeniach nawożenie miedzią wpłynęło bardzo w yraźnie na jej zawartość w glebie. Zastosowane nawożenie w ilości 15 mg Cu na wazon (2,5 ppm) spowodowało we wszystkich doświadczeniach wzrost jej zawartości w glebach, a ilości miedzi „przy sw ajalnej dla roślin” (według W esterhoffa) oznaczone po sprzęcie roś
lin były zbliżone do teoretycznie obliczonych (tab. 2a i 2b). Potw ierdza
to dane innych autorów [5, 7, 11, 14, 17, 19, 20, 22, 23].
Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń można wyciągnąć nas tępujące wnioski:
1. Nawożenie miedzią spowodowało istotny wzrost plonu niektórych z badanych roślin wyłącznie na glebie ubogiej w Cu.
2. W yraźny wpływ nawożenia miedzią na wzrost jej zawartości
T a b e l a 2 a Z a w a r t o ś ć m i e d z i w g l e b i e p o s p r z ę c i e r o ś l i n ppm Cu w e d ł u g W e e t e r h o f f a C o p p e r c o n t e n t i n s o i l a f t e r th d h a r v e s t o f p l a n t s i n ppm o f Cu a f t e r W e s t e r h o f f G leba S o il Nawożenie mg Cu/wazon Cu f e r t i l i z a t i o n *n mg p e r p o t D ośw iadczenie 1 z g o rc z y c ą E x p erim en t 1 w ith m u sta rd D o św iad czen ie 2 z prosem Experim e n t 2 w ith m i l l e t D o św iad czen ie 4 z ję czm ien ie m Ex p e rim en t 4 w ith b a r l e y I 0 0 ,4 0 ,5 0 ,5 15 2 ,7 2 ,3 2 ,8 I I 0 3 ,1 _ 2 ,9 15 5 ,1 - 5 ,2 I I I 0 _ - 3 ,4 15 - 5 ,1 IV 0 5 ,7 5 ,7 5 ,5 15 8 ,5 7 ,5 7 ,7 V 0 6 ,2 _ 5 ,9 15 8 ,6 - 7 ,8
T a b e l a 2Ъ Z aw arto ść m ie d z i w " l a b i s po s p r z ę c i e r o ś l i n ppa Cu w edług V a s te r h o f f a C opper c o n te n t i n s o i l a f t e r th e h a r v e s t o f p l a n t ь i n ppm o f Cu a f t e r W e eterlio ff G ieba S o i l Nawożenie Cu a g /w a z on Cu f e r t i l i z a t i o n i n mg p e r p o t
D ośw iad czen ie 3 z p s z e n ic ą a s p e rim e n t 3 w ith w heat D o św iad czen ie 5 z jęczm ien ie m E x p erim en t 5 w ith b a r le y D o św iad czen ie 6 z owsem E x p erim en t 6 w ith o a t s с d n i ana
v a r i e t y p p a Cu odm ianav a r i e t y ppm Cu v a r i e t yodmiana ppm Cu I 0 Sztywna 0 ,7 S k rz e s z o - 0 ,6 P rz e b ó j 0 ,7
15 Gorzowska 3 ,2 w ic k i 2 .7 I I 2 ,8 0 H agradow icka 0 ,7 V isa B reu n s 0 ,8 B ia ły 0 ,7
15 3 ,0 2 ,8 Mazur 2 ,6
0 - - - - B a rte k 0 ,7
15 - - — • Udycki ' 2 ,7
IV 0 Sztyw na 5 ,8 S k r z e s z o - 6 ,0 P rz e b ó j 5 ,8 15 Gorzowaka 7 ,6 w ic k i 8 ,6 I I 8 ,2 0 E agradow icka 6 ,2 V isa B reu n s 5 ,8 B ia ły 6 ,0
15 8 ,4 7 ,6 Mazur 8 ,7
0 - - - - B a ite к 5 ,8
15 - - Uüjcki e :o
w roślinach stwierdzono jedynie na glebie ubogiej w Cu. Natomiast na glebach o średniej i wysokiej zawartości miedzi nawożenie Cu bądź nie wpływało, bądź też tylko nieznacznie podwyższało jej poziom w rośli nach.
3. Stwierdzono pewne różnice odmianowe w reakcji badanych roślin zbożowych na nawożenie miedzią.
4. Cała ilość miedzi, dodana do gleby, odnajdyw ana była po sprzę
c ie roślin jako miedź „przysw ajalna dla roślin”.
L IT E R A T U R A
[1] B o r a t y ń s k i K., R a b i k o w s k a B., W i l k K. , Z i ę t e c k a M.: D zia ła n ie m ik ro sk ła d n ik ó w na p lon y ro ślin u p raw n ych w w aru n k ach p olow ych . Rocz. glebozn. 23, 1972, 2, 161-163.
[2] B o r a t y ń s k i K. , R o s z y k E., Z i ę t e c k a M.: P rzegląd badań p rzep ro w ad zon ych w P o lsce nad m ik roelem en tam i. Część I. Bor, m ied ź i m angan. Rocz. glebozn. 22, 1971, 1, 205-264.
[3] B o r a t y ń s k i K., R o s z y k E., Z i ę t e c k a M.: A k tu a ln y stan badań w P o lsce nad p otrzebam i n a w o żen ia m ik ro sk ła d n ik a m i ro ślin u p raw n ych . Rocz. glebozn. 23, 1972, 2, 79-88.
[4] C z u b a R., K a m i ń s k a W. , S t r a h l A.: O znaczanie zaw artości m ik ro sk ła d n ik ó w w m a teria le roślin n ym . Rocz. gleb ozn . 21, 1970, 1, 135-159. [5] G a ł c z y ń s k a B.: W p ływ n a w o żen ia m ied zią i cyn k iem na zaw artość tych
sk ła d n ik ó w w g leb a ch i ro ślin a ch u p raw n ych . Pam . puł. 55, 1972, 179-197. {6] G o l l m i c k F., N e u b e r t P., V i e l e m e y e r H. P.: M ö g lich k eiten und
G renzen der P fla n z e n a n a ly se b ei der E rm ittlu n g des M in eralstroffb ed arfs la n d w irtsch a ftlich er K u ltu rp flan zen . F ortsch rittsb erich te fü r d ie L a n d w ir t sch a ft und N a h ru n g sg ü tertsch a ft 8, 1970, 4.
Zawartość Cu w glebach i roślinach 9 1
[7] G u p t a U . C., M a c K a y D. C.: Crop resp on ses ao tp p lied m o lyb d en u m and copper on podzol so ils. C anad. J. S oil Sei. 48, 1968, 235-242.
[8] G u p t a U. C., M a c L e o d L. B.: R esp o n se to copper and op tim u m le v e ls in w h ea t, b a rley and oats under g reen h o u se and fie ld conditions. Canad. J. S o il Sei. 50, 1970, 373-378.
[9] G u t m a ń s k i I.: W p ły w В, Cu, Mn, Zn na p lon y i p ob ran ie m akro-i m akro-ik ro sk ła d n akro-ik ó w przez trzy od m akro-ian y buraka cukrow ego. B akro-iu l. Inst. Hod. R o ślin 5-6, 1968, 161-169.
£10] G u t m a ń s k i I.: S k u teczn ość n a w o żen ia m arch w i p a stew n ej siarczanem m ied zi i k ob altu oraz boraksem . B y d g o sk ie T o w a rzy stw o N au k ow e. P race W ydz. N auk P rzyrodn. S.B .— 11, 1970, 85-96.
[11] H e n r i k s e n A.: E fficien cy of sm a ll am ou n t of copper in m ix ed fertilizers.
8th Intern. C ongress of S o il Sei. B u ch arest, R om ania, IV, 1964, 403-409. £12] J u r k o w s k a H. , W o j c i e c h o w i c z T.: Z aw artość m olib d en u i m ied zi w
n iek tó ry ch od m ian ach k ilk u ga tu n k ó w ro ślin u p raw n ych . A cta Agr. et S ilv . S. A graria, 10/2, 1970, 57-74.
{13] N e u b e r t P., W r a z d i l o W. , V i e l e m e y e r H. P., H u n d t I., G о 11- m i c k F., B e r g m a n n W.: T a b ellen zur P fla n zen a n a ly se. Inst. f. P fla n z e - nern. Jena 1970.
114] R u s z k o w s k a M. , Ł y s z c z S.: Z asobność n iek tórych g leb w o jew ó d ztw a lu b elsk ieg o w p rzy sw a ja ln e m ik rosk ład n ik i (Mn, Cu, Mo) w ś w ie tle d o św ia d czeń p o lo w y ch i lab oratoryjn ych . Rocz. glebozn. 23, 2, 1972, 63-67.
[15] S m i l d e K. W. , H e n k e n s C. H.: S e n sitiv ity to copper d e fic ie n c y of d if fe r e n t cerea ls an d strain s o f cereals. N eth erla n d s Journ. of A gric. S cien ce. 15, 4, 1967, 249-258.
[16] S z u k a l s k i H.: W p ływ n a w o żen ia m ik rosk ład n ik am i na w a rto ść siew n ą n asion . Cz. II. N a w o żen ie m olib d en em i m iedzią (oraz w p ły w m oczenia n a sio n k o n iczy n y w roztw orze m olib d en ian u am onu). Rocz. N auk roi. 9 5 -A -l, 1969,
1-22.
[17] S z u k a l s k i H.: E fek ty n a w o żen ia m iedzią. N o w e R oi. 3, 1972, 14-16. [18] S z u k a l s k i H.: P o d su m o w a n ie p olsk ich badań nad n a w o żen iem roślin
u p raw n ych m ik roelem en tam i. Zesz. probl. Post. N au k roi. 179. Z agad n ien ia m ik ro elem en tó w w r o ln ic tw ie 1976, 39-52.
[19] S z u k a l s k i H. , S i k o r a H.: W yn ik i d ośw iad czeń p olow ych p rzep row ad zo n y ch przez IU N G z n a w o żen iem ro ślin u p raw n ych m ik rosk ład n ik am i. Rocz. gleb ozn . 23, 1972, 2, 153-159.
[20] S z u k a l s k i H. , Z e m b a c z y ń s k a A.: N astęp czy w p ły w n a w o żen ia m i k ro sk ła d n ik a m i na ich zaw artość w g le b ie i w roślin ie. R ocz. glebozn. 23, 1972, 2, 103-108.
[21] W e s t e r h o f f H.: B eitra g zur K u p ferb estim m u n g im B oden. L an d w . Forsch. 7, 1954/55, 190-193.
[22] Z a b ł o c k i Z.: Z m iany za w a rto ści m ied zi w ro ślin n o ści łą k o w ej na p iaskach m u rszastych w n a stę p stw ie n aw ożen ia p o d staw ow ego oraz w ersen ia n em sodu. Z esz. nauk. A R Szczec. 38, 1972, 501-516.
[23] Z a b ł o c k i Z.: Z m iany zaw artości m ied zi w g le b ie m urszow ej w n a stę p stw ie n a w o żen ia m ied zio w eg o N a2 E D T A oraz N PK na tle n iek tórych w ła śc iw o śc i. Zesz. nauk. A R Szczec. 38, 1972, 517-536.
[24] Z i ę t e c k a M.: B ad an ia nad p rzyd atn ością różnych roztw orów ek stra k cy jn y ch do ocen y zasob n ości g leb y w m iedź p rzy sw a ja ln ą dla roślin. PTG , K om isja Ż yzn ości i O d żyw ian ia R oślin , K om isja IV, nr 1, W arszaw a 1975.
[25] Z i ę t e c k a M.: B ad an ia nad zaw artością m ied zi w gleb ach i w roślin ach . Cz. II. W sp ółzależn ość m ięd zy zaw artością m ied zi w gleb ach i w roślin ach . Rocz. glebozn. 28, 1977, 2, 17-32.
м . З Е Н Т Е Ц К А И С СЛ ЕД О ВАН И Я ПО С О Д Е РЖ А Н И Ю М ЕДИ В П О Ч В А Х И Р А С Т Е Н И Я Х Ч А С Т Ь 3-Я . В Л И Я Н И Е В Н Е С Е Н И Я М ЕД И Н А ЕЕ С О Д Е Р Ж А Н И Е В Р А С Т Е Н И Я Х И П О Ч В А Х И нститут агрохимии, почведения и (микробиологии, С ель ск охозя й ствен н ая академ ия во В роцлаве Р е з ю м е П роведено 7 вегетационны х опы тов со следую щ им и растениями: п ш ен и цей (2 сорта), ячменем (2 сорта), овсом (4 сорта), а т а к ж е с просом и горчи цей. Субстратом являлись почвы с ди ф ф ер ен ц и р ов ан н ы м содер ж ан и ем меди „доступной для растен и й “ определ яем ой по м етоду В ест ер г о ф ф а (табл. 1). М едь вносили в ф ор м е C u S 04 в количестве 15 мг Си на сосуд в опы ты х 1-6 и 15 и 30 мг Си на сосуд в 7-м опы те. В усл о в и я х п р ов еден н ы х опытов внесение м еди способствовало п овы ш е нию у р о ж а я некоторы х растений (горчица, просо и ячмень в одном опы те) исклю чительно на почве бедной м едью (рис. 1, 2, 4). С одерж ан и е м еди в н ад зем ной части в сех испы танны х растений отчетливо повы силось под влиянием удобрен и я Си лиш ь па бедной почве, но на почвах со средним и высоким се- д ер ж а н и ем м еди это повы ш ение не проявилось либо бы ло незн ач и тель н о (рис. 1-7). У становлены некоторы е сортовы е различи я в отзы вчивости зер н ов ы х на м едное удобрение. К оличества м еди прибавляем ы е к почве бы ли найдены п осле уборк и р а стений исклю чительно в ф ор м е „доступной для растен и й “ по В ест ер г о ф ф у (табл. 2 а и 2 б). м . Z IĘ T E C K A
IN V E ST IG A T IO N S ON THE C O PPER CONTENT IN SO ILS A N D P L A N T S
P A K T I I I . I N F L U E N C E O F T H E C O P P E R F E R T I L I Z A T IO N O N T H E C O P P E R C O N T E N T I N P L A N T S A N D S O IL S
In stitu te of A gricu ltu ral C h em istry S o il S cien ce and M icrobiology, A gricu ltu ral U n iv ersity in W rocław
S u m m a r y
S e v e n pot ex p erim en ts w ere carried out w ith th e fo llo w in g plants: w h e a t (2 v a rieties), b arley (2 v a rieties), oats (4 v a rieties), m ille t and m ustard. A s th e su b s trate w e r e th e soils w ith th e d iffe r e n tia te d co n ten t of copper a v a ila b le to plan ts, d eterm in ed by th e W esterh o ff’s m ethod (T able 1). T he copper used in th e fe r t ili zation w a s ap p lied as C u S 04 at th e rate of 15 m g Cu per pot in th e ex p erim en ts
1-6 and of 15 and 30 m g Cu per pot in th e ex p e r im e n t 7.
Zawartość Cu w glebach i roślinach 93 in crea se of som e p la n ts o n ly (m ustard, m illet, b a rley in one ex p erim en t) and e x c lu s iv e ly on th e so il poor in copper (F igs 1, 2, 4). T he copper co n ten t in a b o v eg ro u n d parts o f a ll p lan ts u n der stu d y d istin c tly in creased under th e copper fe r tiliz a tio n e ffect, b u t on ly on a soil poor in Cu, w h ile on so ils w ith m ed iu m or high copper co n ten t such in crea se etith er n ot occurred a t a ll or occurred only in sig n ific a n tly (F igs 1— 7).
S o m e v a r ie ta l d ifferen ces in th e resp o n se of th e e x p erim en ta l cereal p la n ts to th e copper fe r tiliz a tio n w e r e ob served .
T he a m o u n ts of copper added to soil w ere found w h o lly in a ll ex p erim en ts a fte r th e h a r v e v st of p lan ts as a copper a v a ila b le to p la n ts a fter W esterh o ff (T ab les 2a and 2b).
D r h a b . M a r la Z i ą t e c k a I n s t y t u t C h e m i i R o l n i c z e j , ■ G le b o z n a w s tw a i M i k r o b i o l o g i i A R
