2 > n iC \M
" C O D E X "
PRYWATNA SZKOŁA PR A”'A i KONCESJONOWANA WYPOŻYCZALNIA PODRĘCZNIKÓW
PRAWNICZYCH.
K r a l c ó w , u l i c a K a r m e l i c k a N r . 9 . p a r t e r
REPETY? ORJUii DO PAŃSTWOWEGO EGZAMINU I RYGOROZUM POLITYCZNEGO .
C Z E Ś Ć I . O G Ó L H A.
N A U K I P R A W A A D M I N S T R A C Y J N E G 0.
1; Gic.
Ka
Biblioteka Jagiellońska
1 0 0 2 2 5 7 0 0 3
Wł a s no ó 6 n i e p o z b y w a ł n a
P r y w a t n e j S z k o ł y P r a w a " , C o 1 e x "
W s z e l k i e p r a w a z a s t r z e ż o n e .
W r z o s i e ń 1 9 3 7 . r .
ś w i r
- 2 -
L I T E R A T U R A
Kasperek Franciszek . .
Bobrzyński "liohał . . .
Ochimowoki F e lik s . . . Jaworski Wł...Leopold. .
» u n '# •
Kumaniecki wł.K azim ier z
u u n
u ii ii
Buzek j ó z e f ...
Tadeusz Nussbaum H ilarowicz
u ii n
n u «
Bubanowiez E d w ard ...
P e r o tia tk o w ic z Antoni . . .
Nauka a d m i n i s t r a c j i i prawo a d m i n . a u s t r j a c k i e j .
Nauka prawa a d m i n . i a d m i n i s t r a oj i /wykłady na U n i w . J . / .
Pr awo admini atre.cy j n e . Wykłady prawa a d m i n i s t r a ć . Prawa Państwa P o l s k i e g o .
admi ni s t r ą c y j n y .
U s t r ó j pań stw .władz a d m i n i s t r . na ziem iach p o l s k i c h .
U s t r i j władz samorządowych.
A d m i n i s t r . g o s p o d a r s t w a s p o ł e c z P o j ę c i e a d m i n i s t r a c j i i prawa admi n i s t racy j ne go .
Zasada swobodnego o c e n i e n i a Zarys a u s t r . p r a w a a d m i n i s t r . K o n s t y t u c j a 17 marca 1 9 3 1 .r .
Państwo w sp ó łc z e s n o . Akt
i/
1
.
2
.
3 . 4-.
5.8.
7.
8
.
l o .9 . 1 1
.
1 2
.
1 3 . 14.
16.15 . 1 7 . 1 8 . 1 5 . 2 12o.
.
22 . 23 . 24 . 25 . 23 . 2 7 . 2 8 . 2 9 . 3 c . 31.
3 2 . 337 34.
35.
56.
3-7.
38 . 39 .4 o . 4 1 . 4 2 . 4 3 . 44 . 4 5 . 4 6 . 4 7 . 48 . 4 9 . 5o.
51.
52.
53.
54.
55.
56-57 .
- 3 -
T r 0 i 6 D z i a ł I . P o j ę c i e a d m i n i s t r a c j i .
D e f i n i c j a F l e i n e r a .
Nauka a d m i n i s t r a c j i i nauka prawa a d m i n i s t r a c y j n e g o . P o j ę c i a państwa.
Objektywny porządek prawny.
Aut o r y t e t państwowy.*
A u t o r y t e t l i b e r a l n y . A u t o r y t e t r e a l n y . Akt a d m i n i s t r a c y j n y . Z a s a d n i c z y .
P i e c z y p u b l i c z n e j . R e g u lu j ą c c - n a d z o r c z y . P o m o c n i c z o - u z u p e ł n i a j ą c y . O c h a r a k t e r z e wymiyru prawa.
Z ja w is ka k o l l e k t y w n e . Szczegółowe normy prawne.
Wykonawczy.
Wynik i badań l i t e r a t ury nauk o?/ e j . Prz e d m io t ale t u a d m i n i s t r a c y j n e g o . P o w s tan ie a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o . Z g a ś n i ę c i e .
P r z e i s t o c z e n i e .
Stosu nek a k t u adm.do wyroku sądowego.
Państwo prawne.
Podmiotowe prawo p u b l i c z n e .
Eńumerac ja - k l a u z u l a g e n e r a l n a . Sądownietwo a d m i n i s t r a c y j n e . b . A u s t r j a .
F r a n c j a . P r u s y . P o l a k a .
N ac zelne zasady a d m i n i s t r a c j i .
O r g a n i z a c j a adm.Ogólne zasady o r g a n i z a c j i władz.
Urząd.
Organ służbo wy•
System o r g a n i z a c j i władz.
K o11eg j a l n y , j edno o sobowy.
A d m i n i s t r a c j a R z e c z y p o s p o l i t e j . R o z d z i a ł cz y n n o ś ci między u r z ę d y . Państwowa s ł u ż b a cy w il n a.
P o s t ępowanie adm i n i s t r ac y j n e .
P o s t ę p w sprawach admin. s k a r b o w e j , k a r n e j w ł a ś c i w o ś c i władz.
Zasady p o s tę p o w an ia . Środki' prawne»
Postę pow anie mandatowe.
Po st ęp ow anie w in nyc h sprawach admin.
Post ęp ow anie e d y k i a i n e .
Z a st ę p c y s t r o n , ś w i a d k o w i e , znawcy.
E g z e k u c ja p o l i t y c z n a , b . z a b ó r r o s y j s k i .
Zasady p o s tę p o w a n ia w k o n s t y t u c j i .
Spory o w ła ściw ość między dwoma władzami.
Ź r ó d ł a prawa a d m i n i s t r a c y j n e g o . Zbiory p r ze p i s ó w .
p o d z i a ł prawa a d m i n i s t r a c y j n e g o .
D z i a ł I I . Autonomia.
Samorząd,
ł / P o j ę c i e a d m i n i s t r a c j i
Państwo i l e k r o ć w y s t ę p u j e w r o l i czynne j , dążąc do s p e ł n i e n i a swych zadań i c e l ó w , r o z w i j a d z i a ł a l n o ś ć :
a / u s t a w o d a w c z ą , t j . o b j a w i a j ą c ą s i ę w fo rm i e w s p ó ł d z i a ł a n i a r e p r e - z s n t a c j i ludowej w sposób k o n s t y t u c j ą p r z e p i s a n y ;
b / w y m ie rz a ją c ą s p r a w i e d l i w o ś ć , t j .mającą za z a d a n i e u trz y m a n ie po
rz ą d k u prawnego p r z e z sądy;
c / n i e n a l e ż ą c ą do k a t e g o r j i a/ i b / .
Wszelką d z i a ł a l n o ś ć ni©ustawodawczą b / i o / nazywamy d z i a ł a l n o ś c i ą wykonawczą w o b s z e r n i e j s z y m te g o słowa z n a c z e n iu ; wykonawczą w ś c i s ł e m tegc słowa z n a c z e n i u nazywamy d z i a ł a l n o ś ć n i e b ę d ą c ą , a n i u s ta w o d aw cz ą,an i wymia rem s p r a w i e d l i w o ś c i . Ma ona t ę c e c h ę , ż e może być związana i o g r a n i c z o n a : ■ l / p r z e z ^ s tawę, - 2 / a ^ t a d m i n i s t r a c y j n y , - 3/ p r z e z podmiotowe prawo pub!
ne. T o t d z l a ł a l n o a ó , k t ó r a n i e j e s t a n i u sta w o d aw cz ą,a n i wymiarem s p r a w i e d l i woś ci nazywamy a d m i n i s t r a c j ą
3 / D e f i n i c j a F l e i n e r a .
y ^ o m i n i s t r a c j ą j e s t c a ł a d z i a ł a l n o ś ć p a ń s t w a , k t ó r ą ono r p z w i j a d l a s p e ł n i e n i a swych żywotnych celów w g r a n i c a c h , w ł a s n e g o prawa objektywnego, a k t ó r a ni a n a l e ż y do d z i a ł a l n o ś c i , ustawodawcze j , lu b do wymiaru spraw kedl:
w o ś c r S K ^ ^ y j ^ / t ^ j d z i a ł a l n o ś c i p o l e g a - n a te m ,że j e s t ona fcwórcz.; i ^ z y n n ą o-raz- wywołuje rn a t e r ja lft e s k u t k i p r a w n e ^ J o o s t a t n i e k r y t e r jum o d r ó ż n i a adm:
n i s t r a c j ę n a j j a s k r a w i e j od ustawodawstwa i wymiaru s p r a w i e d l i w o ś c i . Z t e g o odrębnego p o j ę c i a możemy j e s z c z e wyodrębnić d z i a ł a l n o ś ć państwa w d z i e d z i n : d y p lo m a c j i sprowadzenia wojen o r a z s k a r b o w o ś c i , a wówczas d o p i e r o otrzymamy p o j ę c i e a d m i n i s t r a c j i wew nętrznej w ś c i s ł e m te g o słowa z n a c z e n i u , k t ó r e j unormowaniem zajmuje s i ę prawo a d m i n i s t r a c y j n e .
A
0/ Kąuka a d m i n i s t r a c j i i nauka prawa a d m i n i s t r ą c y j n e g o ,
\ k j
Zarówno k w e s t j a m i dotycząc emi p o j ę c i a i zadań a d m i n i s t r a c j i , j a k o t e pozytywnemi normami prawa a d m i n i s t r a c y j n e g o za jm u ją s i ę u c z e n i p r a w n i c y ,
■ J J
s t w a r z a j ą c w obu k i e r u n k a c h b o g a t ą l i t e r a t u r ę .
P r z y c z y n i ł a s i ę ona do u s t a l e n i a odnośnych p o j ę ć i p o w s ta n ia
*- 5 -
mo dzie lnych nauk: n a u k i a d m i n i s t r a c j i i nau ki prawa a d m i n i s t r a c y j n e g o . NAUKA ADMINISTRACJI za jm uje s i ę badaniem s i ł , k t ó r a wywołały pozy
tywne p r z e p i s y i s t a r a s i ę k i e ro w a ć i c h rozwojem w t e n s p o s ó b , a b y go d o s t o sować do u s t a w i d z n i e z m ie n i a j ą o y c h s i ę z j a w i s k życiowych. Badaniu temu u l e g a j ą t a k ż e za sa d y i k i e r u n e k d z i a ł a l n o ś c i p ań s tw a . Nauka a d m i n i s t r a c j i
j e s t w iqc nauką p o l i t y c z n ą .
NAUKA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO p r z e t w a r z a naukowo pozytywne p r z e p i s y , odn os zące s i ę do a d m i n i s t r a c j i , zajmuje s i ę normami o k r e ś l a j ą c e m i
d z i a ł a l n o ś ć państwa i j e s t nauką p r a w n i c z ą . S am od zieln oś ć i o d rębność n a u k i prawa a d m i n i s t r a c y j n e g o d a t u j e s i ę d o p i e r o od czasów najnowszych. Poprz ednio obejmowano j ą nauką prawa p a ń s tw o w e g o ,k tó r a zajmuje s i ę normami odnoszące;:.i
s i ę do budowy p a ń s tw a ./N a u k a o p a ń s t w i e zajmuje s i ę badaniem za sa d i k i e - runku budowy p a ń s t w a . / .
4 / . P o j ę c i e Państwa.
Państwo < j-est o r g a n i z a c j ą s p o ł e c z n ą p r z y m u s ową i powszechną o c e - l a c h y o g ó l n ^ c h . O r g a n i z a c j a t a , p o j ę t a .jako zbiorow ość indywiduów l u d z k i c h , stw o rz o n a j e s t d l a u ł a t w i e n i a r o z w o ju c y w i l i z a c j i . W tym c e l u dąży państwo do l / zachowania i s t n i e j ą c e g o p o r z ą d k u prawnego i s / do ro zw o ju o r g a n i z a c j i p a ń s t w o w e j .
«/
Państwo j e s t zatem, śr odk iem do c e l # , n i e zaś celem samo w s o b i e j e s t wytworem zbiorowitefca indywiduów l u d z k i c h c z y l i s p o ł e c z e ń s t w a . I s t n i e n i e państwa, p o l e g a na objektywrmn p o r z ą d k u prawnym ¿3L; pa a u t o r y t e c i e . /
\ ^ ^
a / . , Objektywny po rządek pr aw ny.
' Objektywnym porządkiem prawnym nazywamy ogół norm prawnych w da- nem p a/is tw ie ob o w ią zu ją c y ch ,p rzy 6 z em je d n ak że bierzemy pod uwagę n i e wyłą c z
n i e sumę ob o w ią z u ją c y ch ust aw p o z y t y w n y c h , l e c z c a ł o k s z t a ł t t r e ś c i obowią - ż u j ą c y c h p r z e p i s ó w , c z y l i ducha p r a w / Objektywny po rządek prawny n i e j e s t czemś b e z w z g lę d n ie s t a ł e m i niezmiennem. P o s z c ze g ó l n e normy prawne zm ie nia
ją s i ę w m i a r ę , j a k n a s t ę p u j ą pewne zmiany w ż y c i u epołecznem. P rz e z zmianę IX)jedynezych norm prawnyoh d o z n a j e objektywny po rządek prawny cz ęścio w eg o p r z e w a r t o ś c i o w a n i a swej t r e ś c i , p o z o s t a j ą c z r e s z t ą c ią g ły m i niezmiennym.
Na tym w ł a ś n i e p r o c e s i e powolnego p r z e w a r t o ś c i o w a n i a t r e ś c i o p i e r a s i ę
^ zwykłe r a c z e j odczuwane,n i ż n a l e ż y c i e rozumiane p o j ę c ie "ducha praw*.
- o -
Objektywny porząde k prawny i s t n i e j e ponad zm ie n i ają c e m i s i ę p o s z c z e g ó l n e -
mi p r z e p i s a m i . (
Objektywny p o r zą d e k prawny ze 7/zględu n a swój h i s t o r y c z n y rozwój ma z n a c z e n i e względne t j . t r e ś ć jego j e s t w z a l e ż n o ś c i od c z a s u ,w jakim, go badamy - ponieważ je dna k c a ł o k s z t a ł t jego t r e ś c i u l e g a zmianóm b a r d z o powolnym /wyjąwszy pewne przełomy d z i e j o w e / p r z e t o możemy p o j ę c i e objefc- tywnego p o r z ą d k u prawnego wytworzyć s o b i e jako p o j ę c i e s t a ł e . W p r z e c i w - s t a w i e n i u do objektywnego p o r zą d k u prawnego - p o s z c z e g ó l n a fcorrna prawna p r z e d s t a w i a s i ę nam z n a c z n i e k o n k r e t n i e j . Co do n i e j możemy bowiem wyraź -
n i e obserwować j e j p o w s ta n ie - zmiany jakiip u l e g a - o r a z z a s t o s o w a n i e do pewnych p o s z c z e g ó l n y c h gaktów. Każdy nowy et&g e w o l u c j i s p o ł e c z n e j z o s t a - j e u j ę t y w normę prawną. Ta no-'-.v norma prawna zm ie nia o c z y w i ś c i e i s t n i e j ą cy d o t ą d przedmiotowy porządek p r a w n y ,a t o a l b o p r z e z zmianę b e z p o ś r e d n i o o b o w i ą z u j ą c e j p o p r z e d n i o normy lu b p r z e z wprowadzenie n o w e j . K o n s t r u k c j a t e j nowej normy i j e j t r e ś ć b ę d z i e jednak m u s i a ł a być zgodna z z a s a d n i c z ą t r e ś c i ą o g ó ł u norm prawnych, a więc objektywnym p o r z ą d k i en: prawnym.
W tern spos ób mamy zapewnioną j e d n o l i t o ś ć i c i ą g ł o ś ć ro z w o ju o r g a n i z a c j i s p o ł e c z n e j .
Objektywny p o rządek prawny s t o i p o n ^ l j e d n o s t k ą , k t ó r a musi s i ę do / . o z a s t o s o w a ć , t j<jai& n a r u s z a ć zakazów p r z e z e ń u sta n o w io n y c h / s t o
sunek" negatywny j e d n o s t k i d$ objektywnego p o r z ą d k u prawnego/ i w y p e ł n i a ć nakazy, j a k i e wprowadza objektywny porządek prawny / s t o s u n e k pozytywny
j e d n o s t k i do objektywnego p o rz ą d k u p r a w n e g o / . W o b r ę b i e t y c h g r a n i c może j e d n o s t k a p o r u s z a ć s i ę swobodnie i korzystać z g w a r a n c j i s w obody,ja ką j e j d a j e t e n ż e p o rządek prawny.Celem t e g o ^ o d d a n i a ^ j e d n o s t k i pod porządek prawny j e s t u ł a t w i e n i a i r o zwój c y w l l l z a c i i . k t ó r y c h t o celów znowft b e z w o l n o ś c i j e d n o s t k i w g r a n i c a c h p o r z ą d k u prawnego n i e d a ł o b y s i ę o s i ą g n ą ć . Objektywny porzą d e k prawny j e s t zc współżyciem j e d n o s t e k w związkach
s p o ł e c z n y c h n i e r o z e r w a l n i e z ł ą c z o n y .
Ws pó łżycie j e d n o s t e k l u d z k i c h wywołuje powstawanie u n ic h pewnych stanów p s y c h i c z n y c h zwanych^pojęciami lu b A d ą ż e n i a n i społećz nem i t Gdy pewna i l o ś ć indyw id ualn ych stanów p s y c h i c z n y c h uzgodni s i ę między so - b ą , p o w s t a j e s t a n k o l l e k t y w n o -• p s y c h i c z n y , r óżny od s t a n u in d y w id u a ln e g o , b e z p r z e c z n i e s i l n i e j s z y i p r z e j a w i a j ą c y s i ę w d z i a ł a n i u pewnej s i ł y k o l - l e k t y o z n o - p s y c h i c z n e j . Jednym z n a j p i e r w o t n i e j s z y c h i n a j s i l n i e j s z y c h
J ’ / ' 7 "
stanów t e g o r o d z a j u jeslj/swiadomość p r z y n a l e ż n o ś c i do o r g a n i z a c j i s p o ł e c z n e j , k t ó r a p r z e s z e d ł s z y p r s e z s z e r e g p o k o le ń w y k s z t a ł c i ł a w c z ł o w i e k u i n s - t y n k t s p o ł e c z n y , n i e z a l e ż n i e ju ż i s t n i e j ą c y od p r z e ż y ć i n d y w id u a ln y c h d a ne j j e d n o s t k i .
Z d z i e d z i n y m y ś l i na zew nątrz może i n s t y n k t p r z e j a w i ć s i ę t y l k o p r z e z pewne f a k t a , k t ó r e już będą m u s i a ł y z o s t a ć podporządkowane pod o b j e k - tywny p o rząde k prawny, w czem objawi s i ę i n s t y n k t samozachowawczy o r g a n i - z a c j i s p o ł e c z n e j .
6 / . A u t o r y t e t państwowy.
y i Ji'- ■■ 5; -i ' T i ‘ * »
O r g a n i z a c j a s p o ł e c z n a , d ą ż ą c do s p e ł n i e n i a swych celó w ,m usi r o z w i - nąó pewną d z i a ł a l n o ś ć i p r z e j a w i ć swą wolę. W tym. c e l u n a s t ę p u j e w o b r ę b i e o r g a n i z a c j i k o n c e n t r a c j a , w y t w a r z a j ą c a o r g a n i z a c j ę c i a ś n i e j s z ą , a l e z d o l n ą do s i l n i e j s z y c h i* i n t e n z y w n i e j s z y c h przejawów w o l i . Tą c i a ś n i e j s z a
z a c j ą j e s t a u t o r y t e t ... A u t o r y t e t j e s t k o n i e c z n o ś c i ą p s y c h o l o g i c z n ą o r g a n i - z a o j i s p o ł e c z n e j , k t ó r a b e z jego i s t n i e n i a , b y ł a b y z d o l n ą t y l k o do pewnych o d r u c h ó w ,a l e n i e do aktów w o l i . Geneza jego i r a c j a i s t n i e n i a tk w i w za
chowaniu i rozw oju o r g a n i z a c j i , o r a z w p o t r z e b i e u m o ż l i w i e n i a a k t u . Akt, jako d z i a ł a n i e u r z e c z y w i s t n i a n e p r z e z a u t o r y t e t sta now i podstaw ę zachowania i ro zw o ju o r g a n i z a c j i s p o ł e c z n e j . Innemi słow^ J L z i a ł a l n o ś ć o r - a n i z ą & l L państwowej p r z e j a w i ć s i ę może na z e w nątr z t y l k o p r z e z a k t z d z i a ł a n y p r z e z
——— —
a ^ t o r ^ t c t . ^ P a ń s t wo ja k o t a k i e n i e d z i a ł a - n i e wydaje u s t a w , a n i wyroków, c z y n i t o wytworzona p r z e z n i e o r g a n i z a c j a c i a ś n i e j s z a u t o r y t e t p a ń s t w o w y , t j . o r g a n i z a c j a p r z e z n a c z o n a do p o s z c z e g ó l n y c h d z i a ł a ń . N P o t o o z n i e używa s i ę je dnak nawet w nauce w y r a ż e n i a : d z i a ł a l n o ś ć państwowa.
Mamy t u do c z y n i e n i a o c z y w i ś c i e z p e r s o n i f i k a c j ą .
7/ . A u t o r y t e t l i b e r a l n y .
Od i s t o t y i z a k r e s u aktów a u t o r y t e t u z a l e ż ą r ó ż n i c e w u s t r o j u V- .1 1 ■MM—"»-»
crtrganiz acji s p o ł e c z n e j . J e ż e l i a u t o r y t e t p o s i a d a t y l k o c h a r a k t e a r e p r e z e r w
... .«mmmmmm*.. . l
j t a c y j n y i z a r z ą d z a j ą c y j f b e z mocy t w o r z e n i a r e g u ł praw ny ch ,wówczas nazywamy \
---W [— ■ :• /
;go a u t o r y t e t e m l i b e r a l n y m .ja t a k ą o r g a n i z a c j ę l i b e r a l n ą . Na tym s t o p n i u o r g a n i z a c j i s p o ł e c z n e ! niema przymusu o r g a n i z a c y jnego Jg, jedynym środkiem prowadzą ¿do o s i ą g n i ę c i a wspólnych celów i egzekwowania w s p ó l n e j w o l i j e s t
/
celowe w s p ó ł d z i a ł a n i e w s z y s t k i c h j e d n o s t e k , c z y l i tzw.samopomon s p o ł e c z n a .
Wyjątkowo t y l k o spotykamy s i ę w o r g a n i z a c j i l i b e r a l n e j z przymusem Oigatti zacy j nym.
- 8 -
s / . A u t o r y t e t r e a l n y .
A u t o r y t e t l i b e r a l n y wzmoc n i j s 3n i a ragy.ł p r | j
łych, o r a z p r z e z tw órczyc
rjpoy, nazywamy a u t o r y t e t e m r g ą ^ y ń ; Ł / o r g a n i z a c j a r e a l n a / . Re g u ł e s t ancwi t u- t a j ¡przymus o r g a n i z a c y j n y .
Państwo now oży tne, zorganizowane na z a d a d z i e przymusu powszechneg«
j e s t o c z y w i ś c i e o r g a n i z a c j ą r e a l n ą , a d z i s i e j s z y a u t o r y t e t państwowy a u t o r y t e t e m r e a l n y m. Obok pańs tw a jednak i s t n i e j ą o b e c n i e in n e o r g a n i z a c j e wytwa
r z a j ą c e w swoim o b r ę b i e w ła sne a u t o r y t e t y l i b e r a l n e . Gdy a u t o r y t e t państwo
wy w d ro d z e d e l e g a c j i p r z e l e j e pewne swoje prawa na t a k i a u t o r y t e t l i b e r a l ny,wówczas w y s t ę p u j e on w tym z a k r e s i e jako a u t o r y t e t _ r a a l n y , n i e s a m o l s t n y , l e c z d z i a ł a j ą c y w i m i e n i u a u t o r y t e t u p a ń s tw o w e g o //ta kim a u t o r y t e t e m j e s t
s a m o rz ą d /.
-. -»w.
s7.
Ak t a d m i n i s t r a c y j n y ,Skoro a u t o r y t e t państwowy w y s t ę p u j e c z y n n ie wobec j e d n o s t e k l u b i c h o r g a n i z a c y j , m o ż e t o u c z y n ię a l b o :
l / d l a z a ^OYjan i a o r g a n i z a c j i -państwowej i wówczas podejmuje a k t :?w a r a n t u.t;yG¥ j e j zachowanie w g r a n i c a c h i s t n i e j ą c e g o p o r z ą d k u prawnego;
j e s t wiec t e n a k t p o d c i ą g n i ę c i e m s z c z e g ó l n e g o wypadku pod o g ó l n ą normę pra:
a ą , c z y l i a u t o r y t e t wymierza s p r a w i e d l i w o ś ć w n a j s z e r s z e m t e g o słowa znacze-
/ f /
n i u / t j - z a r ó w n o p r z e z sądy zwyczajne ja k i p r z e z sądy a d m i n i s t r a c y j n e / , a l b c dl a r o z?fflri u o r g a n i z a c j i •państwowej i wówczas d z i a ł a p r z e z a k t t w ó r c z y , k t ó r y wywołany j e s t d ą ż n o ś c i ą do u r z e c z y w i s t n i e n i a celów o r g a n i ż a c ;
•c^25i£iiSiiSafeS^“'’
państwowej - a wynika z o b s e r w a c j i warunków życiowych t e j ż e o r g a n i z a c j i . Ta tw ó rc zo ś ć a k t u z d z i a ł a n e g o przeiś a u t o r y t e t państwowy może mie<
różny s t o p i e ń ’-
l / może tw orzy ć nową regułą,' prawną, t j . w c i e l a nowe z j a w i s k a spo- , ł e o z n e w objektywny porządek prawny /n p.w obec s z e r z ą c e j s i ę z a ra z y k s i ę g O -
s u s z u o k a z u j e s i ę k o n i e c z n o ś ć ustawowego u r e g u l o w a n i a sprawy z w a l c z a n i a
. /
z a r a z y , a e w e n t . t a k ż e o g r a n i c z e ń w ł a s n o ś c i i n w e n t a r z a żywego/ - b ę a z i e t o a k t u s tawodawczy]
/ może tw orzyć nową r e g u ł ę o b o w i ą z u j ą c ą a l e t y l k o d l a pew&ag©
... ..w—.--
szczegółowego przypad ku w te n sp o só b ,ż e wprawdzie r e g u ła prawna ju ż i s t n i e j e , a ł « s t a j e s i ę obowiązującą d o p i e r o , gdy n a s t ą p i j e j wykonanie / n p . z a r z ą d z e n i e wydąno z powodu r o z r u c h ó w /.
3/<*może tworzyć nowe s t o s u n k i f a k t y c z n e . p r z y równoczesnem u s a n k -
• \ I ,, j u w < ' u n r T - u i ff
Icjonowaniu iofc w nowy zi ndywidualizowany s t a n prawny w g r a n i c a c h i s t n i e j ą cego p o r z ą d k u p raw n eg o N ^ n p .n astęp u je p r z e j ę c i a pewnego m a j ą t k u ziem sk iego prywatnego p r z e z państwo i wydanie o r z e c z e n i a w y w ł a s z c z a j ą c e g o , a t o n a piodstawie ustawy o r e f o r m i e t o i n o j / . T u ta j r o z c h o d z i s i ę n i e t y l k o o uzgod-
i- :v ■ f
n i a n i e nowych z j a w i s k z rozwojem o r g a n i z a c j i p a ń s tw o w e j, a l e t a k ż e o uzgod
n i e n i e i c h z i d e ą zachowania t e j ż e o r g a n i z a c j i . Między te m i tr ze m a r o d z ą - jami aktów zachodzą n a s t ę p u j ą c e r ó ż n i c e ; a k t ustawodawczy s t w a r z a wprawdzie nową r e g u ł ę p r a w n ą , l e c z n i e zajmuje s i ę wykonaniem. Gdy wykonalnie p o l e g a t y l k o n a p o d c i ą g n i ę c i u s z c z e g ó ln e g o wypadku pod normę p r a w n ą , t o n i e ma ono znamion a k t u tw ó rc ze g o . Dopiero gdy wykonanie r e g u ł y prawnej tworzy nowe i n s t y t u c j e , w ó w c z a s t a nowa r e g u ł a prawna o s i ą g n i e swój c e l , d o p i e r o wtedy, gdy a k t z o s t a n i e r z e c z y w i ś c i e wykonany. W i e l o k r o t n i e ponad to a k t musi z a j mować s i ę z u p e ł n i e nowemi z j a w i s k a m i , k t ó r e n a r a z i e pod żadną i s t n i e j ą c ą r e g u ł ę prawną po d c i ą g n ąć s i ę n i e dadz ą - albowiem a u t o r y t e t musi s i ę niemi n a t y c h m i a s t z a j ą ć w rpyśl swoich zadań i dąż ąc do z a p e w n ie n ia c i ą g ł o ś c i rozwoju o r g a n i z a c j i . Gdy wówczas niema normy praw nej,w g r a n i c a c h k t ó r e j a k t b y s i ę p o r u s z a ł - musi on s i ę k ie ro w a ć o b i ektywnym porządk iem prawnym.
Objaktywny porządek prawny z a k r e ś l a . g r a n i c e d l a t e j n a j b a r d z i e j t w ó r c z e j d z i a ł a l n o ś c i a u t o r y t e t u i a tern tkwi t a k ż e g w a r a n c j a u t r z y m a n i a c i ą g ł o ś c i rozw oju o r g a n i z a o j l
D z i a ł a l n o ś ć a u t o r y t e t u n i e j e s t więc t y l k o f o r m a l n ą . P r z e c i w n i e j e s t o g y n n ą , t w ó r c z ą , j a k k o l w i e k t a tw ó rczo ś ć może mieć różny s t o p i e ń n a t ę ż a n i a .
I s t o t ę a d m i n i s t r a c j i s ta n o w i t r z e c i z wyżej wymienionych r o d z ą - f jów aktów a u t o r y t e t u p ań s tw o w eg o ,k tó ry t o a k t nazywamy ^uinj,¡iliiriHffff •"
oy.1nym.
Tworzy on nowe^stosunk% f a k t y c z n e o r a z ró w n o c ześn ie nowe z in d y - widualizowanej^sJ,any prawne,w tym c e l u , a b y c i ą g l e p o w s t a j ą c e nowe z j a w i s k a
s p o ł e c z n e u zgodnić z i d e ą zachowania i r o zw o ju o r g a n i z a c j i s p o ł e c z n e j . Na tem n i e w y czerp u je s i ę jednak d z i a ł a l n o ś ć a u t o t y t e t u . Oprócz te g o bowiem tworzy on w pewnym z a k r e s i t ś nowe r e g u ł y p raw n e, tworzy a k t a będące wymiarem
prawa Albo wykonaniem innego a k t u . Te w s z y s t k i e jednak s ą t y l k o u z u p e ł n i e ' » niem p o p r z e d n i o w y m i e n i o n y c h , s p e ł n i a j ą c f u n k c j e t y l k o pomocnicze.
Nie wdając s i ę w wewnętrzny u s t r ó j a u t o r y t e t u i p r z y jm u j ą c go jak j e d n o ś ć , n i e możemy zróżniozkować p o s z c z e g ó l n y c h je go f u n k c j i , l e c z t y l k o mo
żemy u s t a l i ć pewne i c h r o d z a j e z a s a d n i c z e . Skoro d z i a ł a l n o ś ć a u t o r y t e t u za
l e ż y od z j a w i s k s p o ł e c z n y c h , k t ó r e j ą w y w o ł u j ą , p r z e t o możemy a k t y zasadnie:.«
p o d z i e l i ć z a l e ż n i e od t e g o , czy u z g o d n i e n i e t y c h zj a w isk s p o ł e c z n y c h z i s t c t ą i c e la m i państwa wymaga t a k i e j tw ó r o z e j f u n k c j i a u t o f c y t e t u , p r z e z k t ó r ą st w orzy b e z p o ś r e d n i o nowe st os unkii f ak t y o z ną^ j ^ t o w o k o n k r e t n e z i n d y w i d u a l i zowane s t a n y prawne - ozy t e ż f u n k c j a t a b ę d z i e t y l k q £ r e g u l u j ą o ą i nadzoro:
i ■ jB fr *
Rozróżniamy zatem a k t y a d m i n i s t r a c y j j j j f ^ a s a d n i c z e pomocniczo - - u z u p e ł n i a j ą o o . T*'f- U/\ { /} rf\
-xV > ,'W^«
- 10 -
l o / . ' “UKt admin. z a s ad n ic z y j e s t t o t w ó r c z a d z i a ł a l n o ś ć a u t o r y t e t u państwowego »tworząc a nowe s t o s u n k i f a k t y c z n e i nowe k o n k r e t n e zindywidua' l i z o w a n ś s t a n y prawne w g r a n i c a c h objektywnego p o r z ą d k u prawnego,w c e l u u z g o d n i e n i a p o s z c z e g ó l n y c h przejawów e w o l u c j i z j a w i s k s p o ł e c z n y c h z i s t o t y i celem o r g a n i z a c j i państwowej / d e f i n i c j a p r o f . K u m a n i e c k i e g o , / .
^Zasa dnic z e.« a kty a d m i n i s t r a c y j n e d z i e l i m y na a £ t y p i e c z y p u b l i c s - n e j i r e g u l u j ąoo - n a d z o r c z e .
Alctemf5TeoOTit)Ubliczne'3 nazywamy t a k i z a s a d n i c z y a k t ad m in is t& a-
i, * *
o y j n y , sapomocą k t ó r e g o a u t o r y t e t państwowy sam b e z p o ś r e d n i o stwarzry^nowe s t o s u n k i f a k t y c z n e i nowe k o n k r e t n e zind ywiduali zow ane s t a n y prawne. Bez- j p o ś r o d n i o a c i t u wymaganej n i e zm ienia f a k t , że wykonanie a k t u może s i ę odbyć
w dro d z e d e l e g a c j i o g ó l n e j o b e j m u ją c e j pewien r o d z a j aktów z a s a d n i c z y c h a nawet wogóle w s z y s t k i e f l u b s z c z e gółowe,}, u p o w a ż n ia ją c e j j o d y n i e do wykona
n i a a k t u w pewnym konkretnym wypadku. Natom iast koniecsnem j e s t równoczesne s t w o r z e n i e i nowych stosunków f a k t y c z n y c h i nowych zindywidualizo w an ych stanów prawnych.
W wypadkach,w k t ó r y c h a u t o r y t e t r e a l n y u d z i e l a d e l e g a c j i a u t o r y t e t o w i lib e ra ln e m u ,w ó w c za s d e l e g a c j a ma s p e c j a l n e z n a c z e n i e , m i a n o w i c i e na mocy t e j d e l e g a c j i a u t o r y t e t l i b e r a l n y s t a j e s i ę a u t o r y t e t e m re alnym , oczyw i c- o i e t y l k o w g r a n i c a o h d e l e g a c j i . D z i a ł a on wtedy w i m i e n i u a u t o r y t e t u d e l e -
g u j ą o a g o , n i 9 s t a j ą o s i ę p r z e z d e l e g a o j ę samoistnym. Im o r g a n i z a c j a państwo
wa j e s t b a r d z i e j r o z w i n i ę t a i wyżej w y k s z t a ł c o n a , tern d e l e g a c j a są c z ę s t s z e ,
a nawet n a b i e r a j ą pewnej s t a ł o ś c i - p r z e z co a u t o r y t e t y l i b e r a l n e p r z e d s t a w i a j ą c e w ł a ś c i w i e rz a ,d z o n ą ,a n i e r z ą d z ą c ą c z ąĄ6 s p o ł e c z e ń s t w a b i o r ą bezpo
ś r e d n i u d z i a ł we w ł a d z y , c o wytwarza w ięk s z e z r o z u m ie n ie i sp opula ry zow a - n i e p o r z ą d k u k o l e k t y w n e g o , i d e i , z a d a # i celów o r g a n i z a c j i . P r z y k ł a d t a k i e j d e l e g a c j i mamy w i n s t y t u c . i i k a m o r z ą d u l c t ófrefeo w i e l k i e z n a c z e n i e d l a rozkro
- 11 -
j u i o r g a n i z a c j i państwa j e s t p r z e d s t a w i o n e na innem m i e j s c u t e g o s k r y p t u . Zarówno s t w o r z e n i e samego nowego s t o s u n k u f a k t y c z n e g o , jak rów - n i e ż samego t y l k o p e w n e g o n i e b y ło b y aktem za sadniczy® ..Powstaje on d o p i e r o wówczas,gdy oba t e s t a n y równoczeJy^La*fetworzone z o s t a n ą b e z p o ś r e d n i o p r z e z a u t o r y t e t .
i s / . „ W ¡gjc^ie zas adn.i c zo s t a i e stworzony bez
p o ś r e d n i ^ t y l k ^ nowy zind yw iduali zow any s t an p r aw n y w pewnym konkretnym wypadku. Nowy s t o s u n e k f a k t y c z n y p o w s t a j e z u p e ł n i e o d r ę b n i e . Niemniej zacho
d z i pomiędzy nimi ś c i s ł y związek. Nowy zindyw id ualizowan y s t a n prawny j e s t a l b o p o d n i e s i e n i e m do s t a n u prawnego i s t n i e j ą c e g o ju ż s t a n u f a k t y c z n e g o
—— ■ ! * m o a m t ■. ■ .. m —, I - - - u
/ np. w y s t a w i e n i e m e t r y k i j e s t s t w o r z e n i e m . s t a n u prawnego d l a z a i s t n i a ł e g o ju ż s t a n u f a k t y c z n e g o t j . u r o d z i n / , a l b o t e i ż s t w o r z e n i e nowego s t o s u n k u f a k - ty c z n e g o iaus^ b y f u p rzedz one uzyskaniem k o n o e s j - i k a ż d y m z t y c h wypadków a k t a d m i n i s t r a c y j n y j e s t tw ó rc zy . I t o j e s t iCTbo b e z p o ś r e d n i o twórczy
s t w a r z a j ą c nowy zindy wid ualizowany s t a n p r a w n y , a l b o poś r e d n i o twórczy po - nieważ ró w n o c ze śn ie p o w s t a j ą nowe s t o s u n k i fak ty c zn e.. Powodem p o w s t a n i a zaś stosunków f a k t y c z n y c h s ą a l b o f a k t a / p r z y r o d n i c z e / u r o d z i n y / a l b p wola c z ł o w i e k a . W tym drudim r a z i e a k t admin. a l b o wyprzedza nowy sto s u n e k f a k t y c z n y , k t ó r e g o p o w s t a n i e zamierzone p r z e z j e d n o s t k ę j e s t u z a l e ż n i o n ę . oa wydania a k t u , k t ó r y wówczas je s t^ aktem r e g u l u j ą c y m , a l b o t e ż podobnie ja k p r z y f a l i t a c h p r z y r o d n i c z y c h a k t ma z a d a n i e t y l k o n a d z o ru nad swobodne:;;
d z i a ł a n i e m r z ą d z ą c e j c z ę ś c i s p o ł e c z e ń s t w a . W z a k r e s i e aktów r e g u l u j ą c o - - nad z o rc z y c h a u t o r y t e t państwowy zachowuje s i ę b i e r n i e do c z a c u u k a z a n i a
. N \ j V A / j ^ »«.> ( \f>P jt
s i ę i n i c j a t y w y z z e w n ą tr z a u t o r y t e t u . '—
Różnica między aktem p i e c z y p u b l i c z n e j , a aktem r e g u l u j ą c o - nad
zorczym l e ż y więc t y l k o w s t o p n i u b e z p o ś r e d n i o ś c i samej t w ó r c z o ś c i , c z y n n o ś c i wykonanej p r z e z a u t o r y t e t państwowy# Zatem t r e ś ó a k t u b ę d z i e t u bez zna - c z e n i a , t e n sam a k t może byó r a z aktem p i e c z y p u b l i c z n e j , a r a z r e g u l u j ą c o - - nadzorczym, /np.g&y państwo p r z y s t ę p u j e do budowy k o l e j i s t w a r z a rówhe-
c z e ś n i e i nowy s t o s u n e k f a k t y c z n y i nowy zindyw iduali zow any s t a n prawny
/ a k t p i e c z y p u b l i c z n e j / , g d y n a t o m i a s t u d z i e l a komuś k o n c e s j i na budową, s t w a r z a t y l k o zindy wid ua lizo wan y s t a n prawny, podc zas gdy nowy s t o s u n e k f a k t y c z n y po w sta n ie d o p i e r o z c h w i l ą gdy k o n c e s j o n a r i u s z p r z y s t ą p i do bu- dowy / a k t r e g u l u j ą c o - n a d z o r c z y / .
w W
13/ • j Akty a d m i n i s t r a c y j n e p o m o c n i c z o - u z u p e ł h i a j ą ć e .• i I I
Akt z a s a d n i c z y n i e w yc z e rp u je je dna k c a ł e j d z i a ł a l n o ś c i a u t o - r y t e t u państwowego w d z i e d z i n i e a d m i n i s t r a c j i . D z i a ł a l n o ś ć t a może obja w ić s i ą t a k ż e aktem o c h a r a k t e r z e jyymla r u prawa / o r z e c z e n i e / l u b aktem w c ie la j ą c y m z j a w i s k a v; o g ó l n ą r e g u ł ą prawną / r o z p o r z ą d z e n i a / , l u b sz czegóło w ą normą / s a r z ą d a e n i a , n a k a z ' lu b za k az , do zwo l e n i e,dyś15enza/ , a l b o w r e s z c i e aktem wykonawczym w. s t o s u n k u do innego a k t u admin. / p r z e p i s y o r g a n i z a - c y j n e , s t a t u t y , r e g u l a m i n y , i n s t r u k c j e / . W s zystk ie t e a k t y adm.będą s t a n o - w i ł y t y l k o k o n i e c z n e u z u p e ł n i e n i e z a s a d n i o z y ch aktów a d m i n i s t r a c y j n y c h , b ę d ą j e u ł a t w i a ć l u b wogóle u m o ż l i w i a ć , d l a t e g o zwiemy j e pomocniczo - uz upe ł n i a j ący m i .
Który a k t a d m . j e s t z a sa d n i c z y m ,a k t ó r y pomocniczo - u z u p e ł - n i a j ą c y m , o tem powinna r o z s t r z y g a ć jego. treqQ> Jednak wytwarzana h i s t o -
---
r y c z n i e wewnętrzna o r g a n i z a c j a a u t o r y t e t u państwowego i f a k t y c z n y p o d z i a ł jego na pewne k a t a g o r j e organów /musi być p r z e z praktylgę a d m i n i s t r a c y j n ą w z i ę t y pod wagę-. Skutkiem t e g o t e w ł a ś n i e momenty p r z y u w z g l ę d n i e n i u
z a k r e s u k o m p e t e n c j i władz a d m i n i s t r a c y j n y c h b ę d ą r o z s t r z y g a ł y o c h a r a k t e r z e p r z e d s i ę b r a n e g o a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o .
- 1 4 / . Akt pomocniczo - u z u p e ł n i a j ą c y o c h a r a k t e r z e wymiaru prawa j e s t a l b o :
1/ a k t e m W e a k c j i / s p o ł e c z n e j za zamach na przedmiotowy p o rządek prawny, p o p e ł n i o n y p r z e z cz y n l u b z a n i e c h a n i e / n p . a r e s z t l u b grzywna z a n a r u s z ę -
n i e s p o k o j u p u b l . / a l b o : A.,
3/ o rzeczeniem o prawach zapomocąautorytatywnego s t w i e r d z e n i a te g o prawa w ko nkretnym wypadku ^sobec k o n k r e t n y c h osób / np.wprowadzenie z u r z ę d u
. / & f .1A Ą- Y"i { ( - i
w p o s i a d a n i e zarekwirowanego m i e s z k a n i a / . ' v •
W pierwszym wypadku j e s t a k t a n a l o g i c z n y , z sądowym wyro - jĘ kiem karnym, w drugim z orywilnym.
1 5 . / J e ż e l i a k t admin. p o n o c n i c z o - u z u p e ł n i a j ą c y w c i e l a w przed -
m io t owy p o r 2 -dek prawny z j a w is k a k o l lek ty1,Tnę «wówcaas c z y n i t c p r z ^ z stwo - - 15 -
r ż e n i e a l b o sz cz e g ó ło w e j normy p r a w n e j , a l b o t e ż normy praw nej o g ó l n e j . W tym o s t a t n i m wypadku j e s t a k t adrn. a n a l o g i c z n y z aktem us taw'3‘&c!wczym
i może być tyllgeitdoj,:ładniejszjrm ¡dostosowaniem i s t n i e j ą c e j J.aż ustawy do
s /
p o t r z e b ż y c i a a l b o t e ż tw or zy z u p e ł n i e nową i o g u ł ą p r a w n ą , u j m u j ą c ą k o l l e k - tywne z j a w i s k a d o t ą d żadną r e g u ł ą n i e u j ę t e / np. z powodu z a s t o s o w a n i a w p r a k t y c e nowych wynalazków - a r t i a t y E i - z a c h o d z i p o t r z e b a u r e g u l o w a n i a prawnego t e j d z i e d z i n y , zanim d o j d z i e do s k u t k u p o t r z e b n a u s t a w a / . Wówczas a k t a d m in .p o w in ie n mieć c h a r a k t e r t y l k o 1 tymczasowy.
1 8 / . Wydawanie s2c g,ę%ółowych norm prawnych / np. nakaz zamykania
t '»W»**
bram o pewnej g o d z i n i e / etan ow i typowy p r z y k ł a d aktów pomocniczo - u z u p e ł
mim ni ii ukiimiliiiifliyi-Ti aiiiiitf i iifl irrMwrrtliralii iKiiiii
• n ia ją c y ch , ja ko aktów n a t u r y z a p o b i e g a w c z e j , a z d r u g i e j s t r o n y u ł a t w i a j ą - oych zachowanie i rozwój o r g a n i z a c j i państwowej»
1 7 / . Akt wykonawczy j e s t u s k u t e c z n i e n i e m r a z g l . u r z e c z y w i s t n i e n i e m innego p o p r z e d n i o ju ż wyd a n e go a k t u a d m i n i s t r . Warunkieto więc wydania t e g o a k t u j e s t zawsze u p r z e d n i e z a i s t n i e n i e innego a k t u - a d m i n i s t r a c y j n e g o , j u ż t o
z a s a d n i c z e g o , j u ż t e ż in nego a k t u pomocniczo - u z u p e ł n i a j ą c e g o . N a le żą tm alcty z z a k r e s u e g z e k u c j i p o l i t y c z n e j . Podobne a k t y wykonawcze wykonują s ą dy w p o s t ę p o w a n i u k a r n o - wykonawczem i w p o s tę p o w a n iu egzekucyjnem.
1 8 /. Wyniki bad ań l i t e r a t u r y nauk owe i .
I ___________ * _____________________ _____
, - P o j ę c i e a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o z j a w i a s i ę n a j p i e r w we f r a n - c u s i i e j l i t e r a t u r z e p r a w n i c z e j w n a s t ę p s t w i e zmian,wywołanych r e w o l u c j ą
f r a n c u s k ą . Z n a c i s k i e m jednak t r z e b a z a z n a c z y ć , ż e c h o d z i t u t y l k o o nauk6- we_jpo j ę c i e i o terminy gdyż ^zyr^iość ,a u t o r y t e t u państwowego o t e j t r e ś c i ,
:jaką my d z i ś wkładamy w p o j ę c i e a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o , m a n i f e s t o w a ł a s i ę wobec e w o l u c j i o r g a n i z a c j i państwowej t a k ż e i p r z e d r e w o l u c j ą f r a n c u s k ą . D opie ro je dnak p r a k t y c z n e p r z e p r o w a d z e n i e t e o r j i o t z w . / ^ s e p a z a t i o n d e s pouvojxia-!5-jprzez o p a r c i e wewnętrznego u s t r o j u samego a u t o r y t e t t u państwowego na stworzeni'.- ró w n o l e g ły c h s o b i e organów,Mających n i e z a l e ż n i e i o d r ę b n i e wykonywać w y ł ą c z n i e p r z y d z i e l o n e s o b i e f u n k c j e a u t o r y t e t o w e , u w y p u k l i ł o w s z c z e g ó l n i e j s z y sn osób t a k ż e i t ę d z i a ł a l n o ś ć p a ń s t w a , k t ó r a p o z o s t a ł a
po za wydz ielony mi i odrębnym organom p r z y d z i e i o n e m i f u n k c ja m i j/ustawodawczą i s ę d z io w s k ą . Gały p r o c e s myślowy, z k t ó r e g o wyrosła, t e o r j s . o " p o d z i a l e
władz"»odbywał s i ę d r o g ą r ó ż n i c z k o w a n i a "w ła dzf " n a j p i e r w na t e dwie f u rik c jf:
W
l a i s t o r y c z n y p r o c e s p o s z e d ł tĄ s
W■W
uną d r o g ą s t w a r z a j ą c p r z e d e w s z y s t k ie m c i a ł a ustawodawcze i n i e z a w i s ł e J s ą d y . Z c h w i l ą j e d n a j , g d y t e n p r o c e s e i q dok onał
i ni. . j e^phroawwwew*1
mtteiało s i ę okazać j a s n o , żeNebok "władzy" ustawodawczej i "Hrładzy;I sędziów s k l e j z o s t a ł a j e s z c z e t r z e c i a w ład z a o k o m p e t e n c j i s z e r o k i 2j ,ol:e jaiująoej w s z e l k ą f u n k c j ę a u t o r y t e t u państwowego n i e n a l e ż ą c ą do z a k r e s u dwu pie rw -
sz y ch . Z t ą c h w i l ą m u s i a ł umysł l u d z k i myślowo o g a rn ą ć i s y s t e m a t y c z n i e uporządkować c a ł ą mnogość z j a w i s k kolle ktywny ch ,obejmowan ych f u n k c j ą a u t o r y t e t u p ańs tw ow ego,nie b ą d ą c ą a n i f u n k c j ą u s t a w o d a w c z ą , a n i f u n k c j ą są - dziowską; z t ą c h w i l ą p o w s t a ł a t a k ż e k w e s t j a z a c z e p i a l n o ¿ c i ^ k t6w t e j w ła
dzy. Z r o d z i ł o s i ę p o j ę c i e " a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o ^ . N a u k o w e u j ę c i e t e g o a k t u z p u n k t u w i d z e n i a a u t o r y t e t u państwowego , ja ko p o j ę c i e j e d n o l i t e g o , sp ro w a d z a ją c eg o t e o r j ę . p o d z i a ł u wła dz do z a s a d y , p o d z i a ł u f u n k c y ^ _ a u t o r y t e - towych między odrębne organy tegosamego a u t o r y t e t u państwowego, mogło być d o p i e r o dalsze m s t^ d j u m myślowego u j ę c i a z j a w i s k k o l l e k t y w n y c h , z w i ą z a n y c h
z zachowaniem i rozwojem o r g a n i z a c j i s p o ł e c z n e j .
Nie dość ś c i s ł e u w z g l ę d n i e n i a t e j ł ą c z n o ś c i między ge n e zą p o j ę c i a a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o , a sprowadzeniem t e o r i i o p o d z i a l e władz do za
g a d n i e n i a w e w nętrz nej o r g a n i z a c j i samego a u t o r y t e t u państwowego, jak n ie m nie j p o m i j a n i e momentu j e d n o i s t n o ś c i a u t o r y t e t u , z k t ó r e g o podobne ś c i e ś - n i e n i a t e o r j i o p o d z i a l e władz m u s i a ł o w y p ły n ą ć , wprowadziło w i e l e n i s j a s - n o s c i do l i t e r a t u r y naukow e j. Głównie d o ty c z y t o l i t e r a t u r y n i e m i e c k i e j ,
f i
g d z i e d a d z ą sdrtf r o z r ó ż n i ć dwa z a s a d n i c z e k i e r u n k i , / - J e d e n z n i c h wychodzi
1
ze s t a n o w i s k a j e d n o s t k i wobec p a ń s t wa i b u d u j e t e o r j ę o aksrie a d m i n i s t r a - cyjnym n a z a s a d a c h , a n a l o g i c z n y c h do t y c h , n a k t ó r y c h s i ę o p i e r a dądowy wyroa z:
cy w il n y ;U ki e r une k k o n s t r u u j e wprawdzie a3it ' a d m i n i s t r a c y j n y z punktu w i d z e n i a a u t o r y t e t u państwowego, jako c z y n n i k a k o l l e k t y w n e g o , j e d n a k n i e u z g a d n i a w d o s ta te c z n y m s t o p n i u momentu p o j ę c i o w e j . j e d n o l i t o ś c i a u t o r y t e t u państwowego z po d ziałe m z a s a d n i c z y c h fu n k c y j a u t o r y t e t o w y c h na p o s z c zę - g ó l n e organy sma§go a u t o r y t e t u , t a k , ja k t o u s t a l i ł y pozytywne normy prawno- - a d m i n i s t r a c y j n e4 P i e r w s i ^ k i e r u n e k j e s t h i s t o r y c z n i e w c z e ś n i e j s z y ; tłóm a -
czy s i ę t o sil n y m i dłu g o tr w ały m wpływem s z k o ł y prawa n a t u r y n a umysły l u d z k i e . Z p o ś r ó d p r z e d s t a w i c i e l i te g o k i e r u n k u J e r z y Meye r rozumie pr.--.ez a k t a d m i n i s t r a c y j n y " d i e Regelung i n d i v i d u a l l e r oder k o n k r e t er F ;ę ęhts ver- h a l t n i s s e " / u r e g u l o w a n i e in d y w id u aln y ch lu b k o n k r e t n y c h dtosunków prawnych
i r o z r ó ż n i a a k t y a d m i n i s t r a c y j n e "prawno - p r y w a t n e " , " m i ę d zy n a ro d o w e " ,t u -
d z ie ż "zw ierzch nioze1*. Podobne stanowisko zajmuje t a k ż e K ir c h e n h e in .Naj- w y b i t n ie j s z y p r z e d s t a w i c i e l teg o kierunku O tto o k r e ś la , a k t admin.
jako: " e i n der Verwaltung zugehöriger o b r i g k e i t l i c h e r A u s s p r u c h , d e r dem U n t e r t a n e n gegenüber im E i n z e l f a l l bestim m t, was f ü r ihm R e c h te n s s e i n s o l l " . / / zwi e r zch n icze wypowiedzenie s i ę władzy a d m i n i s t r a c y j n e j ,k t ó r e
^ M**" ' Ä» ^
o k r e ś l a^ .co d l a poddanego w konkretnym wypadku ma być prawem/^v C ała t e o - r j a o a k c i e a d m in is tra cyjn ym ,w yprow a dzona p r z e z O ttona Maydra w duchu t e j d e f i n i c j i , w y m a g a b l i ż s z e g o r o z p a t r z e n i a t e j o s t a t n i e j . Zanim r o z e j - rżymy s i ę w t r e ś c i t e j d e f i n i c j i , n a l e ż y z a s t a n o w i ć s i ę nad formalnem u j ę ciem z a g a d n i e n i a p r z e z O t t o n a Mayera. Wprawdzie wychodzi on ze s t a n o w i s k a a d m i n i s t r a c j i , jako c z y n n i k a z w i e r z c h n i c z e g o , a l e d l a t e g o t y l k o , p o n i e w a ż ta kim j e s t j e j s t o s u n e k do p oddanego, gdy o r z e k a , c o d l a t e g o poddanego
"Rechtens s e i n s o l l " . Jasnem j e s t , ż e punkt w y j ś c i a Mayerowskiej d e f i n i c j i j e s t wypowiedzeniem końcowego jŁunktu jego p r o c e s u myślowego, c z y l i odwró
ceniem. t e g o ß u r i k t u , z j a k i e g o Mayer w y s z e d ł , b y d o j ś ć do d e f i n i c j i p o w y ż s z e j;
d a ł b y s i ę on u j ą ć mniej w i ę c e j w p y t a n i e : ja k im j e s t s t o s u n e k poddanego do p a ń s t w a ,g d y r o z s t r z y g n i ę c i e t e g o , " was f ü r ihn R e ch te n s s e i n s o l l " , >
n a l e ż y do z a k r e s u a d m i n i s t r a c j i ? Odpowiedzią j e s t p r z y t o c z o n a wyżej do - f i n i c j a , k t ó r e j t r e ś ć c z y s t o i n d y w i d u a l i s t y c z n a z o s t a ł a t a k i m s-posobem u.ie- t a w f o r m ę . m a j ą c a po zo ry k o l l e k t y w i s t y c z n e g o u j ę c i a z a g a d n i e n i a . T re ść t ę s t a n o w i o k r e ś l e n i e w s t o s u n k u do poddanego t e g o , "was R e c h te n s s e i n s o l l " , o c z y w i ś c i e zapomocą s t w i e r d z e n i a t e g o , "was R e c h t e n s i s t " . - P r z y j ę t ą p r z e z s i e b i e t r e ś ć a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o , o k r e ś l o n ą p r z e z w ła d z ę a d m i n i s t r a c y j n ą
■ w powyższy s p o s ó b , o g r a n i c z a Mayer t v l k o do jednego r o d z a j u "aktów admi -
^ n i s t r a c y j n y c h 11, mia now ic ie do tzw. "Ęptsc.h ę ^ ¿ u n g e n / . Władzę p r z y wykonywa - 4n i u t y c h aktów a d m i n i s t r a c y j n y c h wiąże a l b o p r z e p i s p r a w n y , a l b o p o p r z e d n i o ju ż dokonany a k t a d m i n i s t r a c y j n y ; d l a t e g o s ą one aktami a d m ł n i s t r a c y j n e m i
"mit r e c h t l i c h gebundenen I n h a l t ” / o t r e ś c i p r z e z prawo z w i ą z a n e j / . O t t o Mayer r o z u m i a ł je dnak d o b r z e , ż e a k t y a d m i n i s t r a c y j n e n i e w y c z e r p u j ą s i ę w t e m , c o o:i nazywa " E n t s c h e i d u n g e n " , a ponieważ t r e ś c i t y c h in nych aktów n i e o d p o w ia d a ła d i f f e r e n c i a s p e c i f i c a jego d e f i n i c j i / " w a s R e chte ns s e i n
s o l l " / , z a r z u c i ł p r z e t o przy dalszem r ó ż n i c z k o w a n i u aktów a d m i n i s t r a c y j n y c h punkt w i d z e n i a t e j d y f e r e n c j i s p e c y f i c z n e j , s p r a w a d z a ją c ró w n o c z e ś n i e in n e z u p e ł n i e k r y t e r j u m p o d z i a ł u n a t u r y c z y s t o f o r m a l n e j , s t r e s z c z a j ą c e s i ę
; - 7 — —
w p y t a n i u czy władzy j e s t w wykonywaniu a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o wj - 16 -
esy t o ż d z i a ł a na p o d s t a w i e o g o b o d n e g ^ a z n a n i a / " mit eigenem E n t s c h l u s s / W tyra o s t a t n i m przy p a d k u a k t y a d m i n i s t r a c y j n e s ą z a r z ą d z e n i a m i / "V e r f ä g u n g e n " / .
k i e r u n e k r e p r e z e n t u j e Ludmik S-pie^j-e^/ P o j ę c i e a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o , p r z y j ę t e p r z e z S rjiegla j e s t s z e r s z e , n i ż n 0 . a y a r a , d l a nie go,bowiem k a ż d e zwief a c h ni o ze wypowi e d z e n i e s i ę wł ad ży , mające zna o z e n i e -prawne, .jed t aktem a d m i n i s t r a c y j n y m . Wie o g r a n i c z a zatem S p i e g e l a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o do o r z e k a n i a , c o d l a poddanego "Rechtens s e i n s o l l ” jak t o c z v n i y O t t o Mayer. Dwa jedriaŁ' z a s t r z e ż e n i a l n a l e ż y t u z r o b i ć : P rz e -
' Ik
d ew szystk ie m s k u t k u prawnego a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o n i e n a l e ż y d o p a t r y - wać s i ę w y ł ą c z n i e w w y tw orz eniu prawnych obowiązków "po s t r o n i e t e g o , d o kogo a k t s i ę zw r a c a ,/p o n ie w a ż w b a r d z o z n a cz n e j l i c z b i e k o n k r e t n y c h p rz y
padków a k t uży cza pewnego p o z w o l e n i a , a więc prawa do wykonywania pewnej c z y n n o ś c i / k o n c e s j a / , k i e d y r ó w n o c z e ś n ie u s t a l o n e obowiązki s ą t y l k o n i e - jako a c c e s s o r i u m i t o t y lic 9 w y ł ą c z n ie - p r a w ie negatywnej t r e ś c i . Właściwsi / j e s t żatem r z e c z ą s k u t e k prawny a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o pojaować s z e r z e j , n i ż t o c z y n i S p i e g e l . Powtófe p o j ę c i e władzy n i e j e s t p r z e z B o i e g l a w j e -
V.
g o d e f i n i e j i a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o b l i ż e j o k r e ś l o n a , c o ma z t e g o względu, s z c z e g ó ł e z n a c z e n i e , ż e S p i e g e l po i m u j e s t r a c j ę z p u n k t u w i d z e n i a
i X/ 'V"-- m* ■..»
o r g a n i z a c j i władz b a r d z o s z e r o k o , obejmując n i ą n i e t y l k o - ł a d z e admini - i t r a c y j n e s e n s u s tr ic t< V tw ł ą c z a j ą o j'w t o już t a k ż e w ł a dze s k a r bowe, a l e r ów nież a d m i n i s t r a c j ą ' aprawiedliw osciąpa nawet w pewnym z a k r e s i e o r g a n i -
z a c j ę k o r p o r a c y j / p a r l a m e n t a r n y c h i organów wyborczych.
J e 11i n ek rozumie p r z e z a k t a d m i n i s t r a c y j n y każde ze w nętr zne d z i a ł a nie adm i n i s t r a c y j n e . O k r e ś l e n i e t-o n i e j e s t dość j a s n e . J e ż e l i s i ę jednak uwzględni z a s a d n i c z e s ta n o w is k o J e l l i n k a we w s z y s t k i c h jego p r a - 15ach z z a k r e s u prawa p u b l i c z n e g o , t o t r z e b a p r z y p u ś c i ć , że J e l l i n e k o g r a n i c z a ł a k t a d m i n i s t r a c y j n y , m i m o swej s z e r o k i e j d é f i n i e j i , t y l k o do t a k i c h z e w n ę tr zn y c h d z i a ł a ń a d m i n i s t r a c y j n y c h , k t ó r e mają c h a r a k t e r cz ynn o ś c i
— — — ■ : i 11 ï i f f i
prawnych. ■%/' '
-==rrsssr ^ ‘ L i t e r a t u r a f r a nc u s k a , k t ó r e j w ł a ś c i w i e zawaziępzamy
d z e n i e do n a u k i prawa p o j ę c i a a k t u a d m i n i s t r a c y j n e g o r o z r ó ż n i a a k t y admi n i s t r a ć y j n e ^ ^ ł a d c z e / l e s a c t e s a d m i n i s t r a t i f s d ^ a u t o r i t é ou de p u i s s a n c e
y j n ^ z a w i a d o w c z e / l e s a c t e s a d m i n i s t r a t i f s p u b l i q u e / i a k t y a d m i n i s t r a c y „
/ ^ '
de g e s t i o n /.W tym k i e r u n k u da d z ą s i ę w y ró ż n ić pewne z a s a d n i c z e t e o r j e
^ i ó r e wychodzi z z a ł o ż e n i a , ż e w ła d z a a d m i n i s t r a c y j n a państw a spełnić.
