Prawne podstawy wyznaczania działek budowlanych w miastach i osiedlach : (z zagadnień norm o planowaniu przestrzennym, gospodarowaniu i wywłaszczaniu bez odszkodowania terenów w miastach i osiedlach)

Władysław Bugajski

Prawne podstawy wyznaczania

działek budowlanych w miastach i

osiedlach : (z zagadnień norm o

planowaniu przestrzennym,

gospodarowaniu i wywłaszczaniu

bez odszkodowania terenów w

miastach i osiedlach)

Palestra 13/7(139), 39-54

1969

Nr 7 (13B) P raw ne p o d sta w y w yzn a cza n ia d zia łek b u d o w la n ych 39

o n w ty m z a k re sie w y m ag a n iu w y ra żo n e m u w airt. 14 p k t 7 P a k t u “ i w ty m też $akxesie m oże om d alek o częściej niż inne g w a ra n c je znaleźć się w sprzeczności z zasad ą tr a f n e j re p re sji. P ra w o m o cn y w y ro k n ie p ozw ala bow iem n a p o n o w n e ■postępowanie przeciw k o te j saimej osobde o te n isam czyn. P ro w a d z i to w p ew ­

nych w y p ad k a ch do b ez k arn o śc i osób w in n y ch . U sta w o d a w ca za jm u j* tu ta j sta n o ­ w isko, że z p u n k tu w id zen ia społecznego m n ie jsz e zło tk w i w m ożliw ości p o zo sta­ w ienia p e w n y c h czynów b e z k a rn y m i an iże li w n ie ogran iczo n y m czasowo trz y m a ­ niu osoby „u n ie w in n io n e j” w sta n ie p o d ejrzen ia.

W ażną g w a ra n c ję sta n o w i te ż zasad a n iew zruszalności decyzji. G w a ra n c ja t a je st siln iejsza w k ie ru n k u n a korzyść oskarżonego (np. niem ożność pogorszenia sy tu a cji oskarżonego w d ro d ze re w iz ji nadzw y czajn ej p o u p ły w ie 6 m iesięcy od upraw o m o cn ien ia się w y ro k u , siln e ograniczenie m ożliw ości w znow ienia p o stęp o ­

w an ia n a niekorzyść oskarżonego).

X III. P a k t p ro k la m u je p r a w o o s o b y b e z p r a w n i e a r e s z t o w a n e j l u b z a t r z y m a n e j a l b o n i e s ł u s z n i e u k a r a n e j d o o d s z k o d o w a ­ n i a.

N asze p ra w o k a rn e procesow e za w ie ra w ty m w zględzie od d a w n a w ażne g w a­ ra n c je w p ostaci p rze p isó w o odszkodow aniu za „niesłu szn e s k a z a n ie ” (ściślej — za .^bezpodstaw ne u k a r a n ie ”) i za oczyw iście n iesłuszne ty m czaso w e are szto w a n ie (art. 510—517 k.p.k. z 1928 r.; a rt. 485—489 now ego k .p .k .)32.

»1 * N ikt nie będzie p onow nie ścig an y lu b k a ra n y za p rzestęp stw o , za k tó re ju ż zo stał praw om ocnie sk azan y lu b u n iew in n io n y zgodnie z praw em i p ro c ed u rą k a rn ą danego k r a ­ ju ” .

II P ro b le m a ty k a ta zn alazła w y c ze rp u jąc e o św ietlenie zw łaszcza w m o n o g rafiach : J . W a - s z c z y ń s k i e g o : O dszkodow anie za niesłuszne skazanie i bezzasadne aresz to w a n ie w p o l­ skim pro cesie k a rn y m . W arszaw a 1.967 o raz A. B u l s i e w i c z a : P ro c e s a odszkodow anie za niesłuszne skazanie lu b oczyw iście bezzasadny areszt tym czasow y, T o ru ń 1968.

W ŁADYSŁAW BU G A JSKI

Prawne podstawy w yznaczania działek budowlanych

w miastach i osiedlach

( Z zagadnień norm o planowaniu przestrzennym,

gospodarowaniu i wyw łaszczaniu bez odszkodowania terenów

w miastach i osiedlach )

i

1. P o ja w iły się o sta tn io w o rzecznictw ie sądow ym i a d m in istra c y jn y m oraz w lite ra tu rz e p ra w n ic z e j różne, w y m a g a ją c e kryty czn eg o o m ó w ien ia i p rze d y sk u to ­ w ania p ro b lem y n a tle sto so w an ia p rzep isó w o p la n o w a n iu p rze strzen n y m i go­ spodarce (terenam i w m ia sta c h i osiedlach w zw iązku z te m a ty k ą w yw łaszczania W eruchom ośći w ty c h je d n o stk a c h osadniczych.

W t « » d y * t a w B u g a j s k i _{19r 7 (180)}

O głoszona zo stała w aż n a d la te j p ro b le m a ty k i u c h w a la SN z 17 m a ja 1967 r. I II

C Z P 36/671, w k tó re j S N p o d trz y m a ł daw n iejszą sw ą tezę, zgodną p rz y ty m z po­

g lą d a m i w y ra żo n y m i w lite ra tu rz e * . S to so w n ie do te j te zy ty lk o tre ść m iejscow ych p la n ó w s z c z e g ó ł o w y c h p rze w id zia n y ch w a r t. 17 u sta w y o p la n o w a n iu p rz e ­ strz e n n y m z 31.1.1961 x. (Dz. U. N r 7, poz. 47) o ra z tre ś ć decyzji lo k a liz a c y jn y c h w y ­ d aw a n y ch n a m ocy a rt. 30, 31 te j u sta w y ro zstrz y g a o ty m , czy ja k a k o lw ie k n ie ru ­ chom ość n a te re n ie m ia sta i o sied la je s t „n ieruchom ością r o ln ą ”, czy też je s t ona n ieru ch o m o ścią „przeznaczoną n a cele n ie zw iązan e z p ro d u k c ją r o ln ą ” w ro z u ­ m ie n iu a r t. 160, 164 i in. w zw iązku z a rt. 213, 1058 i in. k.c. oraz p rze p isó w § 1 rozp. R ady M in. z 28.XI.1964 r. (Dz. U. N r 45, poz. 304), n a to m ia st żad n e in n e p la n y p rz e strz e n n e an i orzeczenia n ie m ogą o tym rozstrzygać. T eza ta — zdaniem modm n ie do u trz y m a n ia — m u si być om ów iona osobno dopiero po u p rze d n im om ów ieniu in n y c h za g ad n ień z za k re su p ro b le m a ty k i p la n o w e j gosp o d ark i te re n a m i w m ia ­ sta c h i osiedlach*.

2. W o rzecznictw ie a d m in istra c y jn y m i w lite ra tu rz e u k a z a ły się znow u tezy p rze ciw n e sta n o w isk u w y ra żo n e m u p rze z SN. O kazało się bow iem , że n a d a l są sp o rn e za g ad n ie n ia dotyczące u z n a w a n ia n a te re n ie m ia st i osiedlli poszczególnych n ieru ch o m o ści za te re n y (działki) b u d o w lan e lu b n ie b u d o w lan e w p o stęp o w an iu w yw łaszczeniow ym .

W szystkie zaś zag ad n ien ia k w a lifik a c ji te re n ó w w m ia sta c h i osiedlach m ogą być p raw id ło w o ro z strz y g n ię te ty lk o w ted y , gdy om ów i się d o k ła d n iej n a jw a ż n ie j­ sze p rze p isy dotyczące p la n o w a n ia p rze strzen n e g o n a ob szarach ty c h je d n o ste k osadniczych. A poniew aż k w e stie w yw łaszczeniow e m a ją zaw sze d e c y d u ją cy w pływ n a p o stę p o w an ie sądow e w sp ra w a c h o p rze n iesien ie p ra w a w łasności, o zniesie­ nie w spółw łasności, o stw ie rd z en ie n a b y c ia sp a d k u i o dział sp a d k u , p rz e to od w y ­

l P a t r z . O S N C P 1968 r . z. 2, p o z. 16 o r a z O S P iK A 1968 r . z. 3, p o z. C 54. W in n e j j e d n a k u c h w a le d o ty c z ą c e j te j sa m e j m a te r ii, a m ia n o w ic ie w u c h w a le z 4.VII.1967 r. I I I C Z P 51/67 S ą d N a jw y ż s z y o rz e k ł, że „ t e r e n p o ło ż o n y w o b r ę b ie z w a r te j z a b u d o w y m ia s ta n ie s ta n o w i n ie r u c h o m o ś c i r o ln e j b e z w z g lę d u n a je g o o b s z a r ” (P U G 1967 r . z. 12, s. 406). N ie w s p o m in a się w te j u c h w a le a n i o m ie js c o w y c h p la n a c h sz c z e g ó ło w y c h , a n i o d e c y z ja c h l o k a liz a c y jn y c h ja k o o f o r m a ln y c h , k o n ie c z n y c h w a r u n k a c h u z n a w a n ia p o s z c z e g ó ln y c h d z ia ­ łe k n a t e r e n i e m ia s t i o s ie d li za p rz e z n a c z o n e l u b n ie p r z e z n a c z o n e n a c e le p r o d u k c j i r o ln e j w r o z u m ie n iu § 1 ro z p . R a d y M in . z 28.XI.1964 r. (Dz. U . N r 45, p oz. 304), b o u w a ż a s ię w i­ d o c z n ie , że t e r e n y ta k ie ju ż z m o c y ty c h w ła ś n ie p rz e p is ó w — a w ię c e x le g e — z o s ta ły z a k w a lif ik o w a n e p r a w n ie (a w ięc o b o w ią z u ją c o ) j a k o p rz e z n a c z o n e d o in n y c h c e ló w n iż cele p r o d u k c j i r o ln e j. s F . B ł a h u t a , J. S. P i ą t o w s k i , J. P o l i c z k i e w #i c z: G o s p o d a rs tw a r o ln e (...), W a rs z a w a 1967, s. 21 i p r z y p is 20. D o te j te z y p rz y łą c z a się o s ta tn io (b e z u w a g k r y ty c z n y c h ) S. R a k o w s k i : P o ję c ie d z ia łk i b u d o w la n e j w ś w ie tle p r z e p is ó w k o d e k s u c y w iln e g o , N P 1968 r . z. 11, s. 11667. » W. B r z e z i ń s k i : P l a n z a g o s p o d a r o w a n ia p r z e s tr z e n n e g o (w p r a c y z b io r o w e j: P r o ­ b le m y p r a w n e p la n o w a n ia g o s p o d a rc z e g o , W a rs z a w a 1968, s. 328). A u t o r t e n p isz e d o sło w ­ n ie : „ A le i w p la n ie r e g io n a ln y m m o g ą s ię z n a le ź ć n o r m y , k t ó r e w s p o s ó b z u p e łn ie k o n ­ k r e t n y b ę d ą w ią z a ć w ła ś c ic ie li g r a n tó w , n p . w y łą c z a ją c o k r e ś lo n y śc iś le o b s z a r o d z a b u d o w y ” . N ie m u s im y je d n a k o b e c n ie się g a ć aż d o p la n ó w re g io n a ln y c h , b o w z a s a d z ić j e s t Ju ż z a k o ń ­ c z o n a w e w s z y s tk ic h m ia s ta c h i o s ie d la c h a k c ja s p o r z ą d z a n ia m ie js c o w y c h p la n ó w o g ó ln y c h (w k a ż d y m ra z ie ta k j e s t w w o j. k a to w ic k im ) . J e ż e l i z a ś i s tn ie je m ie js c o w y o g ó ln y p la n z a ­ g o s p o d a ro w a n ia p r z e s tr z e n n e g o , to w ó w c z a s m o ż n a Ju ż J e d n o z n a c z n i e o rz e c o „ p r a ­ w n y m ( p la n o w y m ) p r z e z n a c z e n iu ” k a ż d e j n ie r u c h o m o ś c i w m ie śc ie i o s ie d lu . J e d n a k ż e b a r d z o t r u d n o J e s t — J a k się w ła ś n ie o k a z u je — p r z e k o n a ć w s z y s tk ic h o ty m , że p o ję c i« „ p r a w n e g o (p la n o w e g o ) p rz e z n a c z e n ia n ie r u c h o m o ś c i” m a c h a r a k t e r f a k t u p r a w n e g o i Je st z n a m ie n ie m (c e c h ą ) k w a lif ik u ją c y m p o s z c z e g ó ln e n ie r u c h o m o ś c i t a k sa m o j a k n p . p o ję c ie p r a w n o ś c i lu b b e z p r a w n o ś c i d o k o n a n e g o Ju ż c z y n u a lb o in n e z n a m io n a Ś ciśle n o r m a t y w n e

H r 7 f i 38) rrm cne pod*t«TOi; wyznaczania dzialak budotołattych 41 n ik u p o stę p o w an ia a d m in istra c y jn e g o dotyczącego w yw łaszczenia należy zacząć ■omawianie te j p ro b le m a ty k i.

T ak w ięc n ie k tó re o rg an y do sp ra w w yw łaszczenia u z n a ją k a ż d ą nieruchom ość położoną n a te re n ie m ia s ta i o siedla z a d z i a ł k ę b u d o w l a n ą , gdy ty lk o j a ­ k a k o lw ie k część ta k ie j nieru ch o m o ści zo sta je o b ję ta p o stę p o w an ie m w yw łaszczenio­ w y m n a zasadzie a rt. 3 u st. 1 w zw iązku z a rt. 8 ust. 7 i 8 u sta w y z 12.I II .1958 r. o try b ie i zasad ach w y w łaszczan ia nieruchom ości (te k st jednol.: Dz. U. z 1901 r. N r 18, poz. 94), jeżeli w yw łaszczenie n a s tę p u je n a cele budow y drogi, ulicy, placu lu b n a poszerzenie o b szaru zieleni m ie jsk ie j.

O p ie ra ją c się a a ta k ie j prze słan c e, o rg a n y a d m in istra c y jn e , k tó re o rz e k a ją o w y ­ w łaszczeniu, p rz e jm u ją bez o dszkodow ania n a zasadzie a rt. 8 ust. 7 te j u sta w y 25% o b sz aru k aż d ej ta k ie j nieru ch o m o ści n a w łasność P a ń s tw a bez o d szkodow ania.4 P rz e p is bow iem a rt. 8 ust. 7 te jż e u sta w y stan o w i, że „jeżeM w yw łaszczenie g ru n ­ tu w m ieście lu b osied lu n a s tę p u je n a cele budow y lu b p o szerzen ia ulicy lu b p la ­ cu albo n a w y ró w n a n ie g ran ic zieleni p u b liczn ej, w yw łaszczenie części d z i a ł k i b u d o w l a n e j nie p rz e k ra c z a ją c e j 25% je j o b szaru o dbyw a się bez odszkodo­ w an ia . O dszkodow anie należy się ty lk o za część w yw łaszczonego g ru n tu , k tó ry p rz e k ra c z a 25% o bszaru n ieruchom ości.”

D odajm y jeszcze, iż w d a lsz e j tre śc i tegoż a rt. 8 u sta w y w yw łaszczeniow ej z 1968 r. (art. 8 ust. 8) zaznaczono, że w w y p ad k u gdy ju ż n a stą p iło p rze jęc ie „części te j sam ej nieruchom ości n a te sam e cele” , należy poprzednio w yw łaszczoną bez o d ­ sz k o d o w an ia część nieru ch o m o ści dodać do części w y w łaszczanej później, czyli n ależ y obliczyć o b sz ar p o d le g ają cy w yw łaszczeniu bez o dszkodow ania ta k , żeby b ez o d szkodow ania n a zasadzie p rzep isó w te j u sta w y (art. 8 ust. 7 i 8) nigdy nie w yw łaszczać w ięcej niż 25% p o w ierz ch n i łącznie z p o w ierz ch n ią poprzednio ju ż w yw łaszczoną n a t e sa m e cele.

3. W k aż d ej sp ra w ie dotyczącej w yw łaszczenia nieruchom ości w m ieście i osie­ d lu n a cele w ym ienione w a rt. 8 ust. 7 i 8 ustaw y w y w łaszczeniow ej p o w sta ją w ięc n a s tę p u ją c e p ro b lem y zasadnicze:

< cech y ), k tó r e n a d a je m y c z y n o m lu d z k im , z d a rz e n io m lu b rz e c z o m (n p . „ m ie n ie s p a d k o w e ” itp .). P o n ie w a ż w s z y s tk ie p la n y p r z e s tr z e n n e (i w o g ó le p la n y g o sp o d a rc z e ) „ p o w in n y b y ć ” f a k t y c z n i e re a liz o w a n e , a le u le g a ją c z ę s to z m ia n o m , p r z e to w s z y sc y s k ło n n i są o c e n ia ć „ p r a w n e p r z e z n a c z e n ie n ie r u c h o m o ś c i” n ie w e d łu g a k t u a l n e j w d a n e j c h w ili ( tj. w c h w ili o c e n y ) k w a lif ik a c ji p o sz c z e g ó ln y c h n ie r u c h o m o ś c i w p la n a c h i d e c y z ja c h p r z e s tr z e n n y c h , le c z w e d łu g sz a n s (?) r e a liz a c ji ty c h p la n ó w . J e s t t o ja w n e p o m ie s z a n ie p o ję ć , b o k w a li­ f i k a c j a p rz e z n a c z e n ia n ie r u c h o m o ś c i w e d łu g s to p n ia p ra w d o p o d o b ie ń s tw a (sz a n sy ) r e a liz a ­ c j i p la n u j e s t k w a lif ik a c ją o p a r tą w y łą c z n ie n a z n a m io n a c h i o k o lic z n o ś c ia c h f a k ty c z n y c h ; J e s t to k w a lif ik a c ja f a k ty c z n a , a n ie p r a w n a . P o n ie w a ż z a ś r e a liz a c ja k a ż d e g o p la n u m o że s i ę n ie u d a ć z p r z y c z y n f a k ty c z n y c h n ie u s u w a ln y c h n o r m a ty w n ie , p r z e to o k a ż d y m p r a w n y m p r z e z n a c z e n iu ja k ie jk o lw ie k n ie r u c h o m o ś c i n ie m o ż n a b y b y ło n ig d y o rz e k a ć je d n o z n a c z n ie

1 k a te g o r y c z n ie , le c z t y l k o p r o b a b ilis ty c z n ie . Ż a d n a z a ś k w a lif ik a c ja p r a w n a n ig d y n ie Je st i n ie b y ła k w a lif ik a c ją p r o b a b ilis ty c z n ą , g d y ż w y p o w ie d z i u s ta w o w e są w y p o w ie d z ia m i n a k a z u ją c y m i i z a k a z u ją c y m i ( im p e ra ty w n y m i) . P rz y k r y t y k o w a n y m t u s p o s o b ie ro z u m o w a ­ n i a „ p r o b le m a ty c z n e g o ” n o r m y p la n o w o p rz e s tr z e n n e n ie b y ły b y n o r m a m i, c z y li p o w in n o ś -c io w y m i w z o ra m i p o s tę p o w a n ia s w y -c h a d r e s a tó w w s to s u n k u d o n ie r u -c h o m o ś -c i, le -c z m ia ­ ły b y c h a r a k t e r ja k ic h ś w y p o w ie d z i h o r o s k o p o w y c h (a w ię c n o r m a ty w n ie c a łk ie m b e z ­ s e n s o w n y c h ). m im o że b e z w z g lę d n o ś ć r o z p o rz ą d z e ń p la n o w o - p rz e s tr z e n n y c h j e s t Jeszcze S iln ie js z a n iż b e z w z g lę d n o ść In n y c h p rz e p is ó w o g ra n ic z a ją c y c h p r a w o w ła s n o śc i.

4 D o „ P a l e s t r y w p ły n ę ło p y t a n i e p r a w n e o p a r te n a d e c y z ji o r g a n u w y w ła s z c z e n io w e ­ g o , k t ó r y o r z e k ł o p r z y ję c iu JS*/, o b s z a ru c a łe ] n ie r u c h o m o ś c i n a te r e n i e m ia s ta b e z w y o d r ę b ­ n i a n i a z n ie j j a k ie jk o lw ie k c z ę ś c i n a c e te in n e n iż b u d o w la n e (p o r. „ P a l ę s t r a 1*68 r .

42 W U d y $1 a w B u g a j t k i N r 7 (13») a) ja k a część k aż d ej n ieruchom ości w m ieście i o sie d lu i n a ja k ie j p o d staw ie

m oże być u zn a n a za „d ziałk ę b u d o w la n ą ”?

b) w ja k i sposób w ogóle n ależy obliczać części n ieruchom ości, u le g ają ce p rz e ­ ję ciu n a w łasność p a ń s tw a bez o d szkodow ania, n a p o d sta w ie p rz e p isu a rt. 8- ust. 7 i 8 u sta w y w yw łaszczeniow ej z 1958 r.?

c) ja k ą część k aż d ej nieruchom ości w m ieście i osied lu m ożna m a k sy m a ln ie p rz e ją ć bez o dszkodow ania na m ocy różn y ch szczególnych przep isó w , o k re ś­ la jąc y ch p rze strz e n n o -p la n o w e zasady g o sp o d ark i te re n a m i w m ia sta c h i osiedlach?

W . Ramus,, a u to r je d y n eg o k o m e n ta rz a do u sta w y w y w łaszczeniow ej z 12.111. 195S r., u za sa d n ia p rze d staw io n ą w yżej in te r p re ta c ję a rt. 8 ust. 7 d 8 te j u staw y, stosow aną p rzez n ie k tó re o rg a n y w yw łaszczeniow e, a rg u m e n ta m i h isto ry c zn o -p o - ró w n a w cz y m i i ekonom icznym i o raz ro zu m o w an iem o p a rty m n a a n a lo g ii (per ana-

logiam iuiris). A u to r te n pisze bow iem , że ta k ą w łaśn ie in te rp re ta c ję a r t. 8 ust. 7 te j

u sta w y im p lik u je przed e w szy stk im f a k t znow elizow ania je j u sta w ą z 31.1.1961 r. (Dz. U. Nir 5, poz. 32), albow iem w łaśn ie ta n o w ela zniosła ró żn ic e w w ysokości o d ­ szkodow ania za g ru n ty o c h a ra k te rz e ro ln y m (takie, z k tó ry c h p ła ci się p o d atek g ru n to w y ) i o c h a ra k te rz e n ie ro ln icz y m (tak ie, z k tó ry c h p ła ci się p o d a te k od n ie ­ ruchom ości). W obec u je d n o lic e n ia — w łaśn ie w w y n ik u n o w elizacji a r t. 8 u st. 8 u sta w y w yw łaszczeniow ej — zasad obliczania odszk o d o w an ia za w szy stk ie g ru n ty w m ieście lu b o sie d lu o raz w o b ecN zlik w id o w an ia d aw nego p o d ziału g ru n tó w w m ia ­ sta c h n a g ru n ty b u d o w lan e i ro ln e, p rze p is a rt. 8 ust. 7 m a dotyczyć obecnie k a ż ­ dego g ru n tu położonego w m ieście lu b o sie d lu bez w zględu n a je g o c h a ra k te r b u d o ­ w la n y i ro ln y — pisze W. R am us e x p lic ite , d o d ając jeszcze, iż „ je st to ty m b a rd z ie j uzasadnione, że n a sk u te k np. bud o w y ulicy n a dotychczasow ych te re n a c h ro ln y ch w m ieście lu b osiedlu w z ra sta znacznie w arto ść g ru n tó w p rzy leg ły ch do ta k ie j u lic y ” ; g ru n ty ta k ie s ta ją się dzięki ta k ie j in w esty cji d ziałk am i b u d o w lan y m i i to w łaśn ie je s t ty m b ezp o śred n im p rzy sp o rze n iem korzyści d la w łaścicieli ty c h g ru n tó w . W ed­ ług W. R am usa, o w y w łaszczeniu nieruchom ości d ec y d u je w istocie rzeczy osta te cz­ n ie w arto ść ekonom iczna, a gdy je j n ie m a, w ów czas w y w łaszczenie w rzeczy w i­ stości m a w ogóle — zdaniem a u to ra — n ie zachodzić.5

4. W zw iązku z ty m trz e b a n a jp ie rw podk reślić, że o b o w iąz u je zaw sze te k s t u sta w y znow elizow anej, a nie te k s t znow elizow any łącznie z te k ste m sp rzed now e­ lizacji. P oza ty m z fa k tu , że od c h w ili ogłoszenia now eli z 31.1.1961 r. u s ta la się- w m ia sta c h i o siedlach n a j e d n a k o w y c h j u ż z a s a d a c h o d s z k o d o w a ­ n i e za g ru n ty rodne i za g ru n ty b u d o w lan e p rzy ic h w yw łaszczaniu, n ie w y n ik a w ca le pow inność u zn a w a n ia w szelk ich g ru n tó w za g ru n ty b u d o w la n e ta k ż e w ted y , gdy o rz e k a się o p rz e ję c iu części ty c h g ru n tó w n a w łasność p a ń s tw a b e t o d ­ s z k o d o w a n i a , gdyż w yw łaszczanie za odszkodow aniem i w yw łaszczanie bez odszikodow ania to z u p e łn ie różine ro zstrz y g n ięc ia n o rm aty w n e , co z re sztą p rz y z n a je ta k ż e R a m u s6. W obec tego ju ż ty lk o w rozu m o w an iu w dro d ze analogii (p er ana­

logiom legis v e l iu ris) m ożna uznać, że p rz y p rz e jm o w a n iu g ru n tu n ą w łasność

p a ń s tw a bez odszkodow ania n ależy k w alifik o w a ć p ra w n ie k a ż d ą nieru ch o m o ść, k tó re j część w yw łaszcza się n a cele b u d o w y ulic, placów i n a poszerzenie obszarów

5 W . R a m u s : P r a w o w y w ła s z c z e n io w e — K o m e n t a r z ,, W a rsz a w « 19ff, *. <1-• W . S a m u s: 1. c. s. 33, 44, *1 .

N r 7 (139) Praume podstawy wyznaczania dziatek -budowlanych 43 zieleni m ie jsk ic h , ja k o „d ziałk ę b u d o w la n ą ” w ro zu m ien iu u sta w y ' w yw łaszczenio­ w ej z 12.111.195« r. (te k st jednoL: Dz. U. z 1961 r. N r 18, poz. 94)

5. T ak sam o ró w n ież d ru g i — ty m razem „ekonom iczny a rg u m e n t” W. R a m u sa o rzekom o zaw sze n a s tę p u ją c y m w zroście cen resz ty nieru ch o m o ści o b ję te j w y ­ w łaszczeniem n a cele b u d o w y ulic, placó w i zieleńców pochodzi spoza te k s tu u s ta ­ w y. M ożna bow iem b ard z o ła tw o w ykazać, że ta k i w z ro st cen — W yrów nujący, zdaniem R am u sa, s tr a ty w y w o łan e w yw łaszczeniem — ńie n a s tę p u je zawsze, jeżeli w iadom o, że w ra z z b u d o w ą n ow ych ulic, p la có w i zieleńców w m ieście czy o sie d l lu p o ja w ia się i k o n k re ty z u je jednocześnie m ożliw ość d alszy ch w yw łaszczeń oraz m ożliw ość sto so w an ia ró żn y c h zw iązan y ch z nim i ogran iczeń p ra w a w łasności, ja k np. u sta n o w ien ie s tre f o c h ro n n y c h n a p o d sta w ie a rt. 30 u st. 2 p k t 3 u sta w y o p la ­ n o w an iu p rz e strz e n n y m z 31.1.1991 r. (Dz. U. N r 7, poz. 47), m ożliw ość zakazów .bu­ dow y ze w zględu n a konieczność za trz y m a n ia „te re n ó w rez erw o w y c h ” d la is tn ie ­ ją c y c h lu b now o p la n o w a n y ch zakładów przem ysłow ych, n a s tę p n ie m ożliw ość w y ­ z n aczan ia w pobliżu w yw łaszczonej nieruchom ości te re n ó w d la zorganizow anego b u d o w n ictw a dom ów je d n o ro d z in n y ch albo te ż m ożliw ość w łąc ze n ia ty c h te re n ó w do tzw . „obszarów u rb a n iz a c y jn y c h ” oraz in n e jeszcze ograniczenia, o k tó ry c h b ę ­ dzie m ow a niżej. S k o ro zaś za w szy stk ie te re n y w m ia sta c h i o sie d la ch w y w łasz­ czane w tr y b ie o m a w ian e j tu u sta w y z 12.111.1958 r. w yznacza się odszkodow anie w edług je d n ak o w y ch zasad i p łaci się za n ie w edług szty w n y ch sta w ek , to w t a ­ k ic h dzielnicach, o ja k ic h m o w a w a r t. 8 u st. 7 u sta w y w yw łaszczeniow ej z 12.111. 1968 r., ceny te re n ó w najczęściej sp a d a ją od poziom u ce n w yw łaszczeniow ych, a n ie w z ra sta ją , ja k to tw ie rd z i W. R am u s, i dlatego ró w n ież i te n arg u m e n t „ekono­ m iczn y ” je s t całkow icie bezw arto ścio w y d la naszych rozważań.®

ii

6. P rz y stę p u ją c do p ró b y w y jaśn ien ia p rze d staw io n y c h w yżej pod p k t a), b) i c) zagadnień, zaznaczm y n a w stępie, co n astęp u je:

R olę k lu c zy k a m yślow ego w te j m ocno „ re b u so w e j” a p a ra tu rz e p raw n o -lo g icz - n ej, ja k ą w idzim y w a r t . 8 u st. 7 u sta w y w yw łaszczeniow ej z 12.111.1968 r. pełni p rz e d e w szy stk im p o ję cie p rze d staw io n e przez w y ra z „ n i e r u c h o m o ś ć ” , k tó re się tam p o ja w iło (in fine) obok pojęć p rze d staw io n y c h p rz y pom ocy ta k ic h nazw , ja k : „ g ru n t”, „obszar” , „d z ia łk a”, p rzy czym w y ra z y te w y stę p u ją w ty m zd a n iu jeszcze w różn y ch k o n s tru k c ja c h g ram a ty cz n y ch sem an ty czn y ch , ja k np. „część

7 W. R a m u s: l. c. A u to r te n słu s z n ie u z n a je sa m o w y w ła s z c z e n ie z a o d sz k o d o w a n ie m za „ ś r o d e k w y ją tk o w y ” (s. 33, 61), a o d p ła tn o ś ć w y w ła s z c z e n ia za j e d n ą „ z is to tn y c h c e c h i n ­ s t y t u c j i w y w ła s z c z a n ia ” (s. 44). W y n ik a s tą d o c z y w iś c ie , t e d o „ i s to t y w y w ła s z c z e n ia ” n a le ż y w ła ś n ie „ o d s z k o d o w a n ie ” . A le w ta k im ra z ie „ b r a k o d s z k o d o w a n ia ” o d r ó ż n ia rz e c z y w iś c ie w is to tn y s p o só b i n s t y t u c j ę p r z e w id z ia n ą w a r t . 8 u s t. 7 (i 8) u s ta w y w y w ła s z c z e n io w e j z 1958 r . o d i n s t y t u c j i „ n o r m a ln e g o ” w y w ła s z c z e n ia za o d s z k o d o w a n ie m , p o n ie w a ż w s z e lk ie p r z e d m io ty n a le ż ą c e d o r ó ż n y c h r o d z a jó w r ó ż n ią s ię o d s ie b ie p r z y n a jm n ie j o je d e n e le m e n t s w e j is to ty . Z p o d k r e ś lo n e j w y ż e j r ó ż n ic y o b u in s t y t u c j i (w y w ła sz c z e n ie z a o d s z k o d o w a n ie m i w y w ła ­ s z c z e n ie b e z o d sz k o d o w a n ia ) w y n ik a z n o w u , że w ż a d n y m r a z ie n ie m o ż n a ty c h in s t y t u c j i u ż y w a ć z a m ie n n ie — Ja k o p r z e s ła n e k d o u z a s a d n ie n ia ty c h s a m y c h k o n k lu z ji — in a c z e j j a k t y lk o p r z y u ż y c iu a n a lo g ii, b o n a p o d s ta w ie p r z e s ła n k i, że m ię d z y J e d n ą a d r u g ą k o n s t r u k c j ą i s t n i e j e śc isłe p o d o b ie ń s tw o .

< S łuszna Je st Jed n ak z a w a rta w ro zu m ien iu W. R am usa p rz esła n k a, w m y śl k tó re j te re n y w o siedlach i m ia sta c h m uszą k ied y ś osta te czn i« tra c ić sw ój c h a ra k te r nieg d y ś w ie js k i. C zęsto też cen y dz ia łek b u d o w lan y ch m ie jsk ich i osiedlow ych u leg a ją z w y żk o m ,, p rz y n a jm n ie j ok reso w y m , có oczyw iście nie -zachodzi i re g u ły n a te re n a c h w iejskich.- ,

44 W ( a d j / » t a t i ) B u g a j t k i _{N r 7 (139)}

d z ia łk i”, „część o b sz a ru ” itp., a w szy stk ie t e n a z w y i k o n s tru k c je g ra m a ty c z n e m a ­ ją je d e n p rz e d m io t, k tó ry oznaczają (desygnat) w całości lu b w cz ęści;.g d y ż tym d esy g n ate m je s t ta m zaw sze ja k a ś część s k o ru p y ziem skiej, o k reślo n a w ja k iś spo­ sób w sw ej całości lu b części i z w a n a w ję zy k u ustaw o w y m i w ję z y k u p ra w n i­ czym „n ieru ch o m o ścią” (art. 46 § 1 i in. k!c.). :

W idać stą d , że p odstaw ow ym pojęciem w o m aw ian y ch tu p rze p isa c h je s t pojęcie „o d rę b n a n ieru ch o m o ść”, k tó re j ja k a ś część m a być w m yśl o m a w ian y c h tu p rz e p i­ sów a r t. 18 u st. 7 i 8 w zw iązku z a rt. 3 u st. 1 i 2 u sta w y z 12.111.1958 r. o w y ­ w łaszczan iu n ieruchom ości (jedin. te k s t: Dz. U. z 1961 r. N r 18, poz. 94) p rz e ję ta bez o d szk o d o w an ia p rzez p a ń s tw o . O d rę b n ą n ieru ch o m o ścią bow iem je s t w ed łu g d e ­ fin ic ji a rt. 46 k.c. ta k a część p o w ierzch n i ziem sk iej, k tó ra sta n o w i je d n o stk ę w y ­ o d ręb n io n ą fizycznie od n ieru ch o m o ści sąsied n ich i od in n y c h nieruchom ości tego sam ego w łaściciela. Je d n a k ż e — z m ocy p rze p isó w a rt. 14 p ra w a rzecz, w b rzm ien iu a r t. X V III przep . w prow . k.c., a rt. 15 p ra w a rzecz, o raz § 2 i 3 rozp. M in. S praw , z 26.XI.19461 r. o u rz ą d z e n iu i p ro w a d ze n iu k siąg w ieczystych (Dz. U. N r 56, poz. 366 z w ielom a późniejszym i zm ianam i) — m ożna u tw o rzy ć z je d n o lite g o pow ierzch n io ­ wo o b sz aru k ilk a nieru ch o m o ści w ieczysto-księgow ych (z osobnym i n u m e ra m i w k sięd ze w ieczystej) d la tego sam ego w łaściciela, ale m ożna też p o stą p ić o dw rotnie, tw o rzą c z k ilk u rozrzuconych w różn y ch p u n k ta c h je d n ej m iejscow ości działek, pod je d n y m oznaozeniem w ieczysto-księgow ym , jfedną nieru ch o m o ść w ielodziałko- w ą — a w szy stk o to n a ż ą d an ie w łaściciela.» Je że li w ięc obliczać np. 25% po ­ w ierzch n i, ja k o przeznaczonej n a p rze ję c ie bez o dszkodow ania w m y śl cyt. wyż. a r t. 8 u st. 7 u sta w y w yw łaszczeniow ej z 1958 r., od n ieruchom ości w znaczeniu czysto fizycznym , to oczyw iście p rz e ję ta bez o dszkodow ania część g ru n tu będzie in n a (m niejsza) niż w ted y , gdy ow e 25% obliczam y od całego o b sz a ru nieruchom ości , s k ła d a ją c e j się z w ielu różnych, fizycznie o d ręb n y c h działek, rozrzu co n y ch w ró ż ­

n y ch p u n k ta c h te j sam ej m iejscow ości, a le w chodzących w s k ła d je d n e j w ieczysto- -księg o w ej n ieruchom ości „ n o rm a ty w n e j” — i odw rotnie.

7. P o zo sta w iając je d n a k do osobnego om ó w ien ia p ro b lem y różn y ch sposobów u ży w a n ia nazw y „nieru ch o m o ść” w o b o w iązującym u n a s sy stem ie p ra w n y m (p ro ­ b le m y n o rm a ty w n e j w artośdi znaczeniow ej nazw y „nieru ch o m o ść”), p o sta ra m y się n a jp ie rw om ów ić te p rze p isy o p la n o w a n iu p rze strzen n y m i gosp o d arce w m ia ­ sta c h i o siedlach, n a p o d sta w ie k tó ry c h n ależy o k reślać pojęcie „działki b u d o w la­ n e j”, o ja k ie j m ow a w a rt. 160, 164, 1085 k.c., w ted y , gdy zachodzi p o trz e b a roz­ strz y g a n ia poruszonych przez n a s pro b lem ó w w yw łaszczeniow ych oraz in n y c h p ro b lem ó w dotyczących przen o szen ia p ra w a w łasności nieruchom ości, znoszenia w spółw łasności o ra z podziału n ieruchom ości w m ia sta c h i osiedlach. S p ra w y taikie są obecnie szczególnie a k tu a ln e i tr u d n e zw łaszcza w ted y , gdy z jednego o b szaru tego sam ego w łaściciela (tych sam ych w spółw łaścicieli) trz e b a w y o d rę b n ić części g r u n tu p rzeznaczone zarów no n a cele b u d o w lan e , ja k i n a in n e cele od części g ru n ­ tu p rzeznaczonych n a cele p ro d u k c ji ro ln e j n a p o d staw ie w sp o m n ian y ch w yżej p rzepisów k.c. w zw iązku z rozporządzeniem R ad y Min. Z 28 listo p a d a 1964 r. (Dz.-U. N r 45, poz. 304).

t N ie ru c h o m o ś c i n ie g r a n ic z ą c e ze so b ą m o g ą b y ć p o łą c z o n e w j e d n ą „ n ie r u c h o m o ś ć w ie - c z y s to -k s ię g o w ą ” ty lk o w te d y , g d y s ta n o w ią „ c a ło ś ć g o s p o d a rc z ą ” ( a r t. 15 z cl. d r u g ie p r. rz e c z .). W r a z ie ta k ie g o p o łą c z e n ia k i lk u n ie r u c h o m o ś c i w j e d n ą p r a w a rz e c z o w e c ią ż ą c e n a k t ó r e jk o lw ie k z n ic h o b c ią ż a ją c a łą n ie r u c h o m o ś ć u tw o r z o n ą p rz e z p o łą c z e n ie , c o je d n a k n ie w ttfy w * n a z a k r e s u ż y tk o w a n ia 1 r t u ie b n o f c i ( a r t. 1 8 * 1 p r a w a rzec«.).

N r 7 (139) P r a w n i p o d s ta w y w y z n a c z a n ia d z ia te k b u d o w la n y c h 45

III

8. Do ty ch ak tó w n o rm aty w n y c h należy p rze d e w szystkim u sta w a z 22.V.19S8 r. o te re n a c h d la b u d o w n ictw a dom ów jed n o ro d zin n y ch w m ia s ta c h i osiedlach (Dz. U. N r 31, poz. 138; zm.: Dz. U. z 1961 r. N r 7, poz. 47, i N r 32, poz. 159), k tó ra n a k a z u j e prezydiom r a d n aro d o w y ch w yznaczać te re n y d la b u d o w n ictw a je d n o ­ ro dzinnego i sta le je w m ia rę p o trze b y rozszerzać (art. 4, 5 te j ustaw y) oraz spo­ rzą d zać szczegółow e p la n y ich zagospodarow ania w całości lu b w części (art. 6), u ch w a ły zaś w te j m a te r ii p odaw ać do p u blicznej w iadom ości, p rzy czym b ra k w yznaczonych te re n ó w nie m oże stan o w ić po d staw y do odm ow y w yznaczania in ­ d y w id u aln y ch działek p o d b udow ę dom ów je d n o ro d z in n y ch , gdyż w ów czas w ła ś c i­ w y o rg an p rez y d iu m p o w iato w e j (m iejskiej) ra d y n aro d o w ej p o w in ie n zadecydo­ w ać, czy uznać w sk a z a n ą p rzez w nioskodaw cę d ziałk ę za p rzeznaczoną — n a p o d ­ sta w ie istn iejący c h p la n ó w zagosp o d aro w an ia p rze strzen n e g o lu b n a p o d sta w ie „w ytycznych do tego p la n u ” — pod zabudow ę (za d ziałk ę „ b u d o w la n ą ”), co w y n ik a z a rt. 8 u s t 1 p k t 2 te j u staw y.

9. Jeżeli w m ieście lu b osiedlu, w g ran ic ac h określonego b lo k u budow lanego, lu b innego zespołu p rze strzen n e g o b u d o w n ictw a je dnorodzinnego, z n a jd u ją się n ie ­ ruchom ości inie podzielone n a d ziałk i b u d o w lan e albo gdy istn ie ją c e działki b u ­ dow lane nie o d p o w iad a ją u sta le n io m szczegółowego p la n u za gospodarow ania p rz e ­ strzennego, to w ów czas p rze p ro w a d z a się — z u rz ę d u lu b n a w n i o s e k z a in te re ­ sow anych w łaścicieli nieru ch o m o ści — podział (p arcelację) istn ie ją c y c h n ie ru c h o ­ m ości n a p o d sta w ie p la n u p o d ziału (parcelacyjnego).

P ro je k t podziału o p rac o w u je się n a p o d sta w ie zatw ierdzonego szczegółowego p la n u zago sp o d aro w an ia przestrzen n eg o . P ro je k t te n o k re śla linie, k sz ta łt, ro zm ia­ ry i położenie działek b u d o w lan y c h o raz g ru n tó w p rzeznaczonych n a p o trze b y u ży ­ teczności p u blicznej (art. 9, 10 te j u staw y). Po sp o rzą d ze n iu zaś takiego jednego w spólnego p la n u p arc ela cy jn e g o w yznacza się n a stę p n ie „n o rm a ty w n e działk i b u ­ do w lan e” .

T ak w yznaczone d ziałk i b u d o w lan e s ta ją się w ów czas „oddzielnym i n ie ru c h o ­ m o ściam i”, łączenie w ięc ty c h działek ja k i dalsze ich p o d ziały są dozw olone ty lk o w ted y , gdy n a s tą p ią zm ian y w m iejscow ym , szczegółow ym p la n ie zagospodarow a­ n ia p rzestrzen n eg o d la d an ej d zielnicy czy m ia sta (art. Ii3 te j u staw y). K ażdy zaś w łaściciel (w spółw łaściciel), k tó reg o nieruchom ość lu b je j część została o b ję ta ta k im p la n e m p a rc e la c y jn y m z airt. 9 te j u staw y , o trz y m u je n a w łasność (lub w spółw łas­ ność) działk ę lu b działk i b u d o w lan e n o rm aty w n e , a le całość jego g ru n tu zostaje w te d y zaw sze po m n iejszo n a o 3S% liczonych od te j p ow ierzchni, k tó r a została o b ­ j ę t a p l a n e m p a rc e la c y jn y m (art. 12 u st. 2 te j ustaW y). W ym ienione 33% g ru n tu przechodzi bow iem n a w łasność p a ń s tw a „w sta n ie w olnym od w szelkich ob ciążeń ” i bez o d sz k o d o w a n ia.10

10. W pow yższych p rze p isac h w szystkie dręczące n as t u pro b lem y są jasno ro zstrz y g n ięte z w y ją tk ie m chyba ty lk o tego, że u sta w a nie zaznacza szczegółowo,

ń P rz y d z ie lo n e w ła ś c ic ie lo m , w w y n ik u ta k ie ] k o m a s a c ji i n a s tę p n e j p a r c e la c ji, d z ia łk i b u d o w la n e m o g ą b y ć n a s tę p n ie p r z e j ę t e n a w ła s n o ś ć p a ń s tw a , je ż e li w ła ś c ic ie le n ie z a b u d u ją ic h w te r m in a c h u s ta lo n y c h w p la n a c h z a b u d o w y . T e r m in y te w y z n a c z a n e s ą w g r a n ic a c h c z a s o w y c h w s k a z a n y c h w a r t . J7, 39 te j u s ta w y (w z a s a d z ie d o 6 l a t z m o ż liw o śc ią s k r a c a n ia d o 4 la t) . P rz e ję c ie t a k i e n a s t ę p u j e w e d łu g t r e ś c i a r t . *8, 31—33 t e j u s ta w y za o d sz k o d o w a n ie m w e d łu g z a s a d o g ó ln y c h o w y w ła s z c z e n iu , o k r e ś lo n y c h w u s ta w ie z 13.I I I . 1958 r. (je d n o l. t e k s t: Dz.U . z 19dl r . N r 18, p o z . M).

<6 W ł a d V * t a tO' B u g a J t k l _{S f r 7 (139)}

na, ja k ie cele p rze zn ac za się te 33°/o p o w ierzch n i w yw łaszczanej bez odszkodo­ w a n ia (będzie o ty m m ow a niżej). Je d n a k ż e nie m oże uleg ać ża d n ej w ątpliw ości, że g ru n ty t e w yw łaszcza się p rz e d e -wszystkim n a cele b u d o w y ulic, p la có w oraz n a in n e p u b lic zn e p o trze b y p rz e strz e n n e m ia s t i osiedli.

11. N a obszarze te re n u w yznaczonego w try b ie om ów ionej t u u sta w y , działki b u d o w lan e o k re śla się n a p o d sta w ie sp e cja ln y ch n o rm a ty w ó w pow ierzchniow ych, z a w a rty c h w za rząd z en iu P rzew odniczącego K o m ite tu B u d o w n ic tw a U rb a n isty k i i A rc h ite k tu ry (obecnie M in. B ud. i P rz e m y słu M a teria łó w B u d o w lan y ch z m ocy u sta w y z d n ia 2S.II.1964 r. — P z . U. N r 8, poz. 49) z d n ia 3.XII.196!2 r. w sp faw ie w ytycznych w za k re sie w y zn aczan ia te re n ó w pod n isk ie b u d o w n ictw o m ie sz k an io ­ w e o ra z n o rm aty w ó w zabudow y ty c h te re n ó w (M.P. N r 86, ipoz. 408).

W ielkość p o w ierz ch n i ta k ic h działek k s z ta łtu je się różnie, zaw sze p rz y ty m w zależności od c h a ra k te ru za budow y i od ,,s ta n u u z b ro je n ia te r e n u ” w różne „ko­ m u n a ln e u rz ą d z e n ia ” (wodociągi, sieć e le k try c z n ą itp.).

D la „dom u szeregow ego” , stan o w iąceg o seg m en t zw arteg o szereg u utw orzonego . p rz y n a jm n ie j z 3 ta k ic h dom ów , p o w ierz ch n ia n o rm a ty w n a d ziałk i b u d o w lan ej na te re n a c h n a jle p ie j uzb ro jo n y ch w y n o si od 110 do 200 m 2, dla dom ów bliźniaczych p o w ie rz c h n ia -ta k a m a w ynosić od 2100 do 300 m 2, a d la dom ów w olno sto jący ch — ' od 250 do 400 m 2.

N a te re n a c h n a jsła b ie j u zb ro jo n y c h p o w ierz ch n ie t e m ogą dochodzić do 500 m2 d la dom ów bliźniaczych i do 700 m* dla dom ów w olno sto jąc y ch .

D ziałki b u d o w la n e d la ro ln ik ó w w m ia sta c h i osiedlach, ja k o działk i przeznaczo­ n e pod dom y m ie sz k aln e w ra z z b u d y n k a m i koniecznym i dla p ro d u k c ji ro ln e j oraz z in n y m i u rzą d zen iam i gospodarczym i, m ogą m ieć pow ierzch n ię dochodzącą n a w e t do 1500 m 2.

W szystkie działk i b u d o w lan e p o w in n y prócz tego m ieć w za sa d zie k sz ta łt p r o ­ sto k ą tn y , p rzy czym bok p rzy leg ły do ulicy, zw any szerokością działki, pow inien m ieć — w zależności od ro z m ia ru i ty p u działk i — co n a jm n ie j 4,2 m (aż do 19 m) długości. B oki p ro sto p ad łe do ulic, n a z w an e „głębokościam i” działek b u dow lanych, b ę d ą w ięc ilorazow ym i fu n k c ja m i ich pow ierzch n i i szerokości.

T e sam e w y m ia ry działek n o rm a ty w n y c h u s ta la też załączn ik do za rząd zen ia n r 118 M in. B ud. i P rzem . M at. B ud. z 15 lipca 1964 r. w s p ra w ie w skaźników w y k o rz y sta n ia te re n ó w z a in w esto w an ia m iejsk ieg o (Dz. B ud. N r 14, poz. 40)f zm ie­ nionego za rząd z en iem z 22 g ru d n ia 1965 r. (Dz. B ud. N r 2, poz. 4) oraz zarządzeniem n r 4 z 12 sty c zn ia 1966 r. (Dz. B ud. N r 2, poz. 7). Z arów no w cyt. w yż. załączniku do za rząd z en ia z 13.XII.1962 r. (M.P. N r 86, poz. 408 — § 1 u st. 6), ja k i w z a ­ łą c z n ik u do za rząd z en ia z d n ia 15.VI.1964 r. w b rzm ien iu z a rząd z en ia n r 4 z 12.1. 1966 r. (Dz. B ud. N r 14 z 1964 r., poz. 40 i N r 2 z 1966 r., poz. 7 — Część B ust. 3 p k t 4) z n a jd u je m y ró w n o w a żn e znaczeniow o, choć n ie ró w n o b rzm iące d efin icje „d z ia łk i b u d o w la n e j” o raz d efin icję „d z ia łk i” w ro zu m ien iu ty c h przepisów .

12. P rz e p isy w szy stk ich ty c h zarząd zeń o n o rm a ty w n y c h d ziałk a ch d la b u d o w ­ n ic tw a m ieszk an io w eg o zostały w y d a n e n a p o d sta w ie p rze p isó w a r t. 28 p k t 3 u s ta ­ w y z 31.1.1961 r. o p la n o w a n iu p rz e strz e n n y m i m uszą one być tra k to w a n e jako p rz e p isy w y konaw cze do te j w ła śn ie u sta w y . Je d n a k ż e ró w n ież u sta w a z 22.V. 1958 r. o te re n a c h d la b u d o w n ic tw a dom ów je d n o ro d z in n y ch w m ia sta c h i osiedlach (Dz. U. N r 31, poz. ,138 ze zm ian am i) z a strze g a w yraźn ie, że w yzn aczan ie ta k ic h t e ­ ren ó w n a s tę p u je zaw sze w ra m a c h p la n ó w zagospodarow ania p rze strzen n e g o , ja k

№ 7 (139) P r a w n e p o d s ta w y w y zn a c za n ia , działek b u d o w la n y c h ₄₇

to vsry n ik a z a rt. a, 9, 10 i 15 te j u staw y , a tak że z je j a r t. 8, o k tó ry m będzie jeszcze osobno m ow a.

Z ty c h w szy stk ich , ja k ró w n ież in n y c h jeszcze p rzep isó w w y n ik a n ie w ą tp liw ie, że o ro zm iarac h p o w ierz ch n i w szy stk ich działek n a te re n ie m i^ st i o sied li d ec y d u ją w o sta tn ie j in sta n c ji — w sposób g e n e ra ln y — zaw sze m iejsco w e p la n y zagospo­ d a ro w a n ia p rze strzen n e g o ogólne i szczegółowe, in d y w id u a ln ie zaś d ec y d u ją o nich poszczególne k o n k re tn e decyzje lokalizacy jn e, ja k o ty m będzie jeszcze m ow a niżej. T a k ą te ż tre ść n o rm a ty w n ą m a ją d efin icje z a w a rte w cyt. w yżej zarządzeniach.

13. Szczegółowy tr y b p o stę p o w an ia w sp raw ac h rea liz a c ji u ch w a ł r a d n a ro d o ­ w ych o w yzn aczan iu te re n ó w dla b u d o w n ictw a je dnorodzinnego o k reślo n y został w o k ó ln ik u n r li3 M in. Gosipod. Kom. z 14.VI.1962 r. w sp ra w ie p o stę p o w an ia przy p odziale nieru ch o m o ści na o b szarze m ia st i osiedli (Dz. U rzęd. M GK N r 9, poz. 57). W o k ó ln ik u ty m o d ró żn ia się d o k ład n ie p ostępow anie w sp ra w ie podziału n ie ru ­ chom ości o b ję ty c h u ch w a łam i ra d n aro d o w y ch n a p o d sta w ie p rze p isó w a rt. 2, 9— 15 u sta w y z d n ia 22.V.1958 r. o te re n a c h b u d o w n ictw a dom ów je d n o ro d z in n y ch (...) (Dz. U. N r 31, poz. 138 ze zm ianam i) o d p o stę p o w an ia dotyczącego podziału g r u n ­ tó w n ie o b ję ty c h ta k im i u ch w a łam i, gdyż to o sta tn ie p o stę p o w an ie odbyw a się w p ra w d zie n a m ocy a rt. 8 te jż e u sta w y z d n ia 22 m a ja 1958 r., ale w try b ie i n a p o d sta w ie ta k ż e p rze p isó w u sta w y z 25 czerw ca 1948 r, o p odziale nieruchom ości n a obszarze m ia s t i n ie k tó ry c h o siedli (Dz. U. N r 35, poz. -240), k tó ra to u sta w a b ę ­ dzie przed m io tem naszy ch d alszy c h rozw ażań, b o i ona n ależy ta k ż e do system u n o rm re g u lu ją c y c h p la n o w o -p rz e strz e n n ą gosp o d ark ę te re n a m i w m ia sta c h i o sied ­ lach.

14. P rz e d sta w iliśm y tu — n a raz ie ty lk o w n ajw ięk sz y m sk ró cie — sp raw ę p la ­ now ego w y znaczania te re n ó w pod „n isk ie ” , ale jednocześnie „zorg an izo w an e” b u ­ d ow nictw o m ieszkaniow e, n a k tó reg o p o trze b y m ożna, poza try b e m w yżej o p isa­ ny m , przep ro w ad zić w yw łaszczenie g ru n tó w w m ia sta c h i o sied lach ta k ż e w „zw y­ k ły m tr y b ie ”, p rze w id zia n y m w a r t. 3 ust. 2 z 12.111.1958 >r. o za sa d ach i try b ie w y ­ w łaszczania nieruchom ości (jedn. te k s t: Dz. U. z 1961 r. N r 18, poz. 94). W szczegól­ ności prezydiom m iejsco w y ch (osiedlow ych) r a d n aro d o w y ch m ogą być p o trzeb n e (na ró żn e cele) w iększe o b sz ary g ru n tó w , niż w ynosi 33% o b szaru objętego p lan em p arc e la c y jn y m . W ówczas n a s tą p i zbieg p rzep isó w o m a w ian y c h tu u sta w , m ia n o w i­ cie p rze p isó w a rt. 11 i 12 u sta w y z 22.V.1958 r. o te re n a c h d la b u d o w n ictw a dom ów je d n o ro d z in n y ch (...) (Dz. U. N r 31, poz. 138 ze zm ianam i) i p rzep isó w a rt. 3 ust. 7 i 8 u sta w y w yw łaszczeniow ej z 12.111.1958 r. (jednol. te k st: Dz. U. z 1961 r. N r 18, poz. 94), gdyż na m ocy p rzep isó w p ierw szej u sta w y m ożna p rze jąć bez o d szk o d o w a­ n ia n a w łasność p a ń s tw a 33% całego o b szaru objętego p la n e m p arc ela cy jn y m , n a m ocy zaś d ru g ie j u sta w y m ożna p rz e ją ć 25% „obszaru n ieru ch o m o ści” w ro zu m ie­ n iu bliżej nie oznaczonym i tu w ła śn ie b ad a n y m tegoż z w ro tu (k o n stru k c ji g ra m a ­ tycznej sem antycznej).

15. P o zo sta je obecnie do o m ów ienia jeszcze „cała re s z ta ” p roblem ów zw iąza­ n y ch z d ziałalnością b u d o w la n ą n a te re n a c h m ia st i osiedli, a wie<^ w yznaczanie działek b u d o w lan y c h d la in d y w id u a ln y c h in w e sty c ji b u d o w lan y c h y, ty c h d zieln i­ cach, w k tó ry c h jeszcze n ie zo stała zorganizow ana a k c ja planow ego b u d o w n ictw a dom ów je d n o ro d z in n y ch w e w szy stk ich szczegółach, a p o n ad to tzw . „ogólnom iejskie budo w n ictw o ”, w ty m ta k ż e b u d o w n ictw o przem ysłow e oraz in n e in w e s ty c je b u ­ d o w lan e n a te re n ie m ia st i osiedli.

Z w ra c a ją c u w ag ę p rz e d e w szy stk im n a te re n y z in w e sty c ja m i b u dow lanym i, n a ­ leży zaznaczyć, że z a g ad n ien ie rea lizo w a n ia tego ro d z a ju in w esty cji re g u lu ją p r z e ­ p isy a rt. 23 u sta w y z 14.VIII.1961 r. o gospodarce te re n a m i w m ia sta c h i osiedlach

48 W ł a d y s ł a w B u g a j s k i _{N r 7 (139)}

(Dz. U. Nę 32, poz. 159; zm iany: Dz. U. z 1964 r. N r 1<3, poz. 94 i N r 43, poz. 297 “ a . W a rt. 23 te j u sta w y z n a jd u je m y m ianow icie d eleg a cję u sta w o w ą d la R ad y M in i­ stró w , k tó r a u p ra w n io n a je s t do tego, by uznaw ać, w fo rm ie rozporządzeń w ła s­ nych, o b sz ary m ia st całych, dzielnic m ie jsk ich i osiedli lu b ich części, n a k tó ry c h zgodnie z zatw ierd zo n y m p la n e m zagosp o d aro w an ia p rze strz e n n e g o m a być p rz e ­ pro w ad zo n a sk o n c e n tro w a n a d ziałalność in w esty cy jn a, za „ o b s z a r y u r b a n i - z a c y j n e ”. W nioski o w y d an ie ta k ic h rozp o rząd zeń s k ła d a ją do R a d y M inistrów w łaściw e te re n o w o ra d y n arodow e. N a obszarach u rb a n iz a c y jn y c h przechodzą na w łasność p a ń s tw a „z m ocy sam eg o p ra w a , bez o d szkodow ania i w s ta n ie w olnym od obciążeń, nieruchom ości sta n o w iąc e w łasność osób p ra w n y c h n ie będących je d ­ n o stk a m i g o sp o d ark i uspołecznionej oraz osób fizycznych” (a rt. 23 ust. 2 te j u staw y). 16. T y lk o w łaściciele dom ów je d n o ro d zin n y ch , lo k ali w m a ły ch dom ach m iesz­ k aln y ch , w łaściciele b u d y n k ó w przeznaczonych n a w a rs z ta ty rzem ieślnicze, a w m iejscow ościach le tn isk o w y ch i uzdro w isk o w y ch ró w n ie ż w łaściciele budy n k ó w p rzeznaczonych n a m a łe p e n sjo n aty , d alej w łaściciele je d y n y c h działek p rz e z n a ­ czanych pod budow ę dom ów jed n o ro d z in n y ch , w reszcie w łaściciele g o sp o d arstw ro ln y ch sadow niczych i w arzy w n iczy ch — o trz y m u ją sw e dotychczasow e te re n y na w ieczyste u ży tk o w an ie, jeżeli d a się ono pogodzić „z p la n a m i zagospodarow ania p rze strzen n e g o ”. W p rzeciw n y m ra z ie o trz y m u ją oni za sw e te re n y (niezw łocznie lu b p óźniej w to k u re a liz a c ji p la n ó w u rb an iz ac y jn y ch ) o dszkodow anie n a zasadach p rzepisów o w yw łaszczeniu nieruchom ości, a w ięc n a za sa d ach p rze w id zia n y ch w a rt. 7— 10 om aw ian ej tu u sta w y w yw łaszczeniow ej z 12.111.1958 r. (jedr.ol. te k st- Dz. U. z 1961 r. N r 18, poz. 94).

O dszkodow anie pow yższe o trz y m u ją w ięc osoby fizyczne, a le nie osoby p raw n e, ja k np. ró żn e sto w a rz y sze n ia i zw iązki (tzw. sto w a rz y sze n ia p ry w a tn e o raz zw iąz­ k i r e lig ijn e itp.). R a d a M in istró w m oże o b jąć p o sta n o w ien iam i om aw ianego tu ro z ­ p o rzą d zen ia ta k ż e innych w łaścicieli in n y c h nieruchom ości n iż w y m ien io n e w yżej (a w ięc ró żn e osoby p raw n e) i szczegółow o u n orm ow ać w u sta w ie tr y b p o stę p o w a­ n ia w ty c h sp raw ac h (art. 23 ust. 5 te j u sta w y) . 11

17. Z n ik a ją w ięc tu ta k ż e oczyw iście liczne, choć nie w szy stk ie p ro b lem y , k tó re n as n ie p o k o ją w n in ie jsz ej p racy . R ów nież bow iem na ty c h te re n a c h u rb a n iz a c y j­ nych n o rm y p la n o w e ro z strz y g a ją o ty m , jaikie te re n y b ęd ą d ziałk a m i b u d o w la n y ­ m i, a ja k ie m a ją uzyskać in n y c h a ra k te r, a p o n a d to zo staje za ła tw io n y g en e ra ln ie p ro b lem w yw łaszczenia. Nie je st, oczyw iście, w ykluczone ró w n ież n a ta k ic h te r e ­ n ac h o rg an iz o w an ie b u d o w n ictw a dom ów jed n o ro d zin n y ch . P re z y d ia będ ą w ięc w yznaczać te re n y pod to b u d o w n ictw o n a om ów ionych ju ż w yżej za sad ach ustaw y

7. 22 m a ja 1958 r. o te re n a c h d la b u d o w n ictw a dom ów je d n o ro d z in n y ch w m ia sta ch

i o sied lach oraz b ęd ą o d d aw a ć ta k ż e n a te n cel w w ieczy ste u ży tk o w a n ie zarów no po sia d an e ta m ju ż w cześniej g ru n ty p aństw ow e, ja k i g ru n ty p rz e ję te n a p odstaw ie a r t. 23 u sta w y z 14 lip c a 1961 r . o go sp o d arce te re n a m i w m ia sta c h i osiedlach, a n ie pozostaw ione w w ieczystym u ży tk o w a n iu d aw n y ch w łaścicieli w ym ienionych w tym że przepisie. N adw y żk a zaś g r u n tu p rz e ję te g o p rze z p a ń s tw o w posiad an ie i n a w łasność n a obszarze u rb a n iz a c y jn y m n ad ilością g r u n tu pozostaw ionego w rę k a c h d aw n y ch w łaścicieli (przem ienionych w w ieczy sty ch użytkow ników ) z a ­

io a O s ta tn io o g ło sz o n a z m ia n a : D z. U . z 1969 r. N r 11, poz. 80).

u D o ty c h c z a s z o s ta ły w y d a n e d w a ro z p o rz ą d z e n ia R a d y M in is tró w o w y z n a c z e n iu o b ­ s z a ró w u r b a n iz a c y jn y c h . W p ie r w s z y m z n ic h za o b s z a r u r b a n i z a c y j n y u z n a n a z o s ta ła d z ie l­ n ic a B ró d n o w W a rsz a w ie , a w d r u g im (ro z p . R a d y M in is tró w z 13.11.1968 r . — M .P . N r 6, p o z. 35) d z ie ln ic a N o w e M ia sto w P o z n a n iu .

!N r 7 (139) P r a w n e p o d s ta w y w y z n a c z a n ia d z ia łe k b u d o w la n y c h _4»

w sze będzie znaczna, je śli się zw aży, że d aw n i w łaściciele z a trz y m u ją n a o b sz arac h ^urbanizacyjnych działk i b u d o w la n e o w ielkości zależnej od ty p u b u d o w n ictw a , ja k ie się p rz e w id u je d la dan ej dzielnicy w p la n ac h zago sp o d aro w an ia p rze strz e n n e g o (są to — ja k w iadom o — d ziałk i o pow . od 110- do 700 m s), n a to m ia s t osoby p r a w ­ n e n ie będące je d n o stk a m i g o sp o d a rk i uspołecznionej (wszelikie p ry w a tn e sto w a­ rz y sz e n ia i zw iązki) m ogą w ogóle nic nie o trzy m ać w w ieczyste u ży tk o w an ie, j e ś l i R a d a M in istró w ta k postanow i.

IV

18. N iezależnie od o p isan ej w yżej p a rc e la c ji urzęd o w ej i nie za leż n ie od decyzji lo k a liz a c y jn y c h d la w szelkiego ro d z a ju in w e sty c ji .przem ysłow ych, m ieszkaniow ych

i in n y c h (np. b u d o w a zieleńców , placó w m iejsk ich itp.) k aż d y w łaściciel (w spółw łaś­ cic ie l) nieruchom ości n a te re n ie m ia sta lu b o siedla (albo g ru p a ta k ic h w łaścicieli) m o że złożyć w n io sek o zezw olenie n a podział sw ej n ieruchom ości n a odpow iednie d z ia łk i n a zasadzie i w try b ie u sta w y z 25 czerw ca 1948 r. o po d ziale m ieruchom ości •na o b sz arac h m ia st i n ie k tó ry c h o siedli (Dz. U. N r 35, poz. 240), u trz y m a n e j w m o c y p rze p isam i a r t. V III § 2 przep . w p ro w . k.c. Z m ocy p rze p isó w a r t. 12, 13, 16 i in n y c h tej u sta w y p a ń stw o m oże p rz e ją ć n a w łasność bez o dszkodow ania „g ru n ty p rz e z n a c z o n e w p la n ie za g o sp o d a ro w an ia przestrzen n eg o pod ulice, place, drogi — n a cele użyteczności p u b lic zn e j, ja k ró w n ież n a cele p rzy sz łej p o lity k i te re n o ­ w e j (...) w ilości n ie p rz e k ra c z a ją c e j 20% w arto ści w szy stk ich działek, obliczonej

w m y śl a rt. 16” w szy stk ich g ru n tó w o b ję ty ch p la n em p o d ziału (art. 13 w zw iązku z a r t. 12, 14 i 16 te j u staw y).

Szczegółow y tr y b p o stę p o w an ia w ty c h sp raw ac h o k reśla w sp o m n ia n y ju ż w y ­

ż e j o k ó ln ik n r 13 M in. Gosp. K om un, z 14 czerw ca 1962 r. (Dz. U rz. M GK N r 9,

poz. 57), k tó ry s tw ie rd z a (część I I I p k t 16), że „p o b ieran ie n ależności o k reślonej w a rt. 13 u sta w y o podziale n ależ y uznać za n ie u za sad n io n e w ted y , gdy podziałow i ■ulega je d n a nieruchom ość n a d w ie działk i b u d o w lan e w m ie jsc u , gdzie u lic e są u rz ą d z o n e w sposób sta ły , a n ad to gdy z nieruchom ości przeznaczonej pod u p ra w ę r o ln ą z o staje w y dzielona d ziałk a b u d o w lan a , a n a ty m te re n ie n ie je s t bliżej sp re c y z o w a n e p rze p ro w ad z en ie n ow ych lu b zm ian a istn ie ją c y c h u lic ”.

W pozostałych w y p ad k a ch służba geodezyjna p o w in n a p rz e d e w szy stk im w y o d ­ rę b n ić o b sz ar p rzechodzący w m y śl a rt. 13 u sta w y z 25.V I.1948 r. n a w łasność p a ń ­ s t w a bez odszkodow ania z te re n ó w o b ję ty ch p la n e m p odziału, a po u zy sk an iu .zatw ierd ze n ia p r o je k tu p o d ziału p rzez o rgan p la n o w a n ia p rze strzen n e g o w y d a je o n a decyzję z a tw ie rd z a ją c ą o sta te czn y p ro je k t podziału, w yznacza po tem now o u tw o rz o n e działk i w te re n ie , d o k o n u je n a s tę p n ie odp o w ied n ich zm ian w e w id e n ­ c j i g ru n tó w i b u d y n k ó w i w reszcie p o w o d u je sp isan ie a k tu n o ta ria ln e g o o od­ s tą p ie n iu przez w łaściciela części jego g ru n tu n a rzecz S k a rb u P a ń s tw a zgodnie , z tre ś c ią a r t. 13 u sta w y z d n ia 25.VI.1948 r. (Dz. U. N r 35, ipoz. 240). M ów i o ty m w y ra ź n ie D ział III u st. 8— 11, 21, 22 o m aw ianego tu o k ó ln ik a n r 13 M G K z 114.VI. 1962, r. (Dz. Urz. M GK N r 9, poz. 57).

N iezależnie od tego w łaściciel m oże być zobow iązany do uiszczen ia w p ła t p ie ­ nię żn y c h , n ie p rze k ra c z a ją c y c h 20% w arto ści działek o b ję ty ch p ro jek tem , n a c e le zw ią za n e z u rząd zen iem ulic i placów , ale łączna w arto ść ty c h d o p ła t p ie n ięż­ n y ch p lu s w arto ść w yw łaszczonej części g ru n tu n ie m oże w ów czas p rze k ra cza ć

35% w arto śc i działek o b ję ty c h p ro je k te m podziału (art. 14 ust. 1 te j u staw y). W ła

50 W ł a d y s ł a w B u g a j s k i _{N r 7 (139>}

ściciele ponoszą k a s z ty p rz e p ro w a d z e n ia ta k ic h podziałów , w szczególności zaś o p ła ty za sp o rząd zen ie p ro je k tó w i p la n ó w geod ezy jn y ch. 12

19. P rz ep isy te j u sta w y s to s u je się w e w szystkich, a nie ty lk o „w n ie k tó ry c h ” osied lach , ja k to głosi z d e za k tu a lizo w a n y obecnie je j ty tu ł.

W ch w ili re d a g o w a n ia te j u sta w y n az w a „osiedle” słu ż y ła w ję z y k u ustaw ow ym do o zn aczen ia ta k ie g o sk u p is k a ludności, ja k ie dziś n a z w a n e zostało „jed n o stk ą o sad n iczą” w ant. 2 ust. 2 u sta w y z 31.1.1961 r. o p la n o w a n iu p rz e strz e n n y m (Dz. U. Nir 7, poz. 47). N a to m ia st naziwa „o siedle” oznacza obecnie ta k ą je d n o stk ę o sad ­ niczą, k tó ra nie je st m ia ste m , lecz n ie je s t ta k ż e in n ą je d n o stk ą osadniczą, n a to ­ m ia st posiada u stró j a d m in is tra c y jn y „osiedla”, o k reślo n y p rzep isam i ustaw y z 25.IX.1954 r. o o siedlach i ra d a c h n a ro d o w y ch osiedli (Dz. U. N r 43, poz. 192).

T erm in o lo g ia u sta w y z 25.VI.1948 r. o po d ziale n ieruchom ości n a obszarze m iast i n ie k tó ry c h o siedli (Dz. U. N r 35, poz. 240) je s t n o rm a ty w n ie zależna od te rm in o ­ logii u sta w y z 31.1.1961 r. o p la n o w a n iu p rze strzen n y m (Dz. U. N r 7, poz. 47), tak ja k poprzednio b y ła za le żn a od te rm in o lo g ii d e k re tu z 2.IV.1946 r. o planow ym zag o sp o d aro w an iu p rz e strz e n n y m k r a j u (Dz. U. N r 16, poz. 109), gdyż w łaśnie do p rzepisów tegoż d e k re tu o d s y ła ją przqpisy a rt. 1, 2 in., u sta w y o podziale nie­ ruchom ości z 25.V I.1948 r., u s ta w a ta bow iem z a w iera specyficzne p rze p isy planowe; p rz e strz e n n e w łaśn ie d la m ia s t i o sie d li.13

20. U staw a z 25.V I.1948 r. o p o d ziale n ieruchom ości n a o b szarze m ia st i w szy­ stk ic h obecnie osiedli — zd e za k tu a lizo w a n a n ie ty lk o term in o lo g iczn ie, ale i „rze­ 12 Z a w a r te w p rz e p is a c h a r t . 12 i 14 d y s p o z y c je te] u sta w y , n a k a z u ją c e ś c ią g a ć od w ła śc i­ c ie li d z ie lo n y c h n ie r u c h o m o ś c i o p ła ty n a u r z ą d z e n ie u lic , p la c ó w i d ró g , n a le ż y u z n a ć za n ie ­ a k t u a l n e (c h o c ia ż ta k a te z a w y m a g a o c z y w iś c ie sz c z e g ó ło w e g o d o w o d u d o g m a ty c z n e g o ), a t o w o b e c w ło ż e n ia n a w ła ś c ic ie li te r e n ó w w m ia s ta c h i o s ie d la c h w a r t . 28 u s ta w y z 14.VII.1961 r. o g o s p o d a rc e t e r e n a m i w m ia s ta c h i o s ie d la c h (Dz. U . N r 32, p oz. 159 ze z m ia n a m i) o b o w ią z ­ k u p o k r y w a n ia k o sz tó w p ie rw s z e g o u rz ą d z e n ia u lic i p la c ó w k o m u n ik a c y jn y c h o ra z części k o sz tó w in n y c h u rz ą d z e ń k o m u n a ln y c h (w o d o c ią g o w y c h , k a n a liz a c y jn y c h , g a z o w y c h , e le k ­ tr y c z n y c h ) w w y s o k o ś c i o d p o w ia d a ją c e j w z r o s to w i w a r to ś c i n ie r u c h o m o ś c i p o w s ta ły c h w s k u ­ t e k w y b u d o w a n ia ty c h u r z ą d z e ń . W y so k o ść ty c h k o sz tó w z o s ta ła o k r e ś lo n a n o r m a ty w n ie w r o z p o rz ą d z e n iu w y k o n a w c z y m R a d y M in is tró w z 26.VII.1962 r . (D z. U . N r 46, poz. 223; z m ia ­ n a : D z. U. z 1965 r. N r 35, p o z. 225).

13 N ie z o s ta ła je d n a k p rz e z to w c a le z lik w id o w a n a w ie lo z n a c z n o ść n a z w y „ o sie d le ” w t e k s ta c h p r a w n y c h (n ie m ó w ią c ju ż o ję z y k u p o to c z n y m ). W s p o m n ia n e ju ż w y ż e j „W sk a ź ­ n ik i w y k o r z y s ta n ia te r e n ó w z a in w e s to w a n ia m ie js k ie g o ” (z a łą c z n ik d o z a rz . n r 118 Min. B u d . i P rz e m . M a t. B u d . z '15.V I.1964 r . — M . P . N r 14, poz. 40; z m ia n a : M. P . z 1966 r. N r 2, p oz. 7 — C zęść A. u s t. 4 p k t 3) d e f i n i u ją n o r m a ty w n ie „ o s ie d le ” ja k o „ te o r e ty c z n ą je d n o s tk ę s t r u k t u r y te r e n ó w m ie s z k a n io w y c h , o b e jm u ją c ą p e łn y m o d e lo w y p r o g ra m p o d sta w o w y c h u r z ą d z e ń u słu g o w y c h . O s ie d le s k ła d a s ię z j e d n e j lu b k ilk u j e d n o s te k sz k o ln y c h ” . „ J e d ­ n o s tk ą s z k o ln ą ” z a ś j e s t w te j te r m in o lo g ii ta k a „ j e d n o s t k a s t r u k t u r y te r e n ó w m ie sz k a n io ­ w y c h ” , d la k tó r e j z a p r o g r a m o w a n o j e d n ą s z k o lę p o d s ta w o w ą i o d p o w ie d n i d la o b słu g iw a n e j lu d n o ś c i p r o g r a m p o d s ta w o w y c h u rz ą d z e ń u s łu g o w y c h (ta m ż e u s t. 4 p k t 2). W ję z y k u p o to c z ­ n y m s ą to p o p r o s tu w y o d r ę b n io n e d z ie ln ic e m ie js k ie n o w o tw o r z o n e , z w a n e o b e c n ie „ o s i e d ­

la m i m ie s z k a n io w y m i” . N a le ż y je s z c z e d o d a ć , że u s ta w a z 25.V I.1948 r. o p o d z ia le n i e r u c h o ­

m o śc i w m ia s ta c h i n i e k tó r y c h o s ie d la c h (Dz. U . N r 35, poz. 240) j e s t w z n a c z n y m z a k r e s i e

z d e z a k tu a liz o w a n a Jeszcze d la te g o , że w a r t . 36 u s t. 1 u s ta w y o t e r e n a c h d la b u d o w n i c t w a

d o m ó w je d n o r o d z in n y c h w m ia s ta c h i o s ie d la c h (D z. U . N r 31, poz. 138) z n a jd u je się ogólna k la u z u la d e r o g a c y jn a tr e ś c i n a s t ę p u j ą c e j : „ W s p r a w a c h u n o r m o w a n y c h w n in ie js z e j u s t a w i e n ie m a ją z a s to s o w a n ia : 1) u s ta w a z d n ia 25.V I.1948 r . o p o d z ia le n ie r u c h o m o ś c i n a o b s z a r a c h m ia s t i n ie k tó r y c h o s ie d li (D z. U . N r 35, p o z. 240)” . P o w o d u je to o c z y w iś c ie o g ro m n e t r u d ­ n o ś c i p r z y s to s o w a n iu w s z y s tk ic h o m a w ia n y c h t u u s ta w i ic h i n t e r p r e t a c j i , g d y ż p o s z c z e ­ g ó ln e p o s ta n o w ie n ia u s ta w y z 25.VI.1948 r . tr z e b a z a w sz e z e s ta w ia ć z ic h te k s ta m i, żeb y w y ­ o d r ę b n ić m y ś lo w o te f r a g m e n ty t r e ś c i n o r m a ty w n e j z d e z a k tu a liz o w a n e j c z ę śc io w o ju ż u s t a ­ w y, k tó r e je s z c z e p o z o s ta ły w m o c y .

N r 7 (139) P r a w n e p o d s ta w y w y z n a c z a n ia d z ia łe k b u d o w la n y c h ₅₁

czow o” — je st a k te m n o rm a ty w n y m sta n o w ią c y m obecnie po p ro stu tylk o f ra g ­ m e n t (chociaż b ard z o w ażny) całego sy stem u n o rm p la n o w a n ia p rze strzen n e g o , ja k to jeszcze niżej zostanie w y jaśn io n e. P rz e p isy je j sto su je się w ty c h m ia sta c h i o sie­ d la ch lu b te ż w ty c h ich d zielnicach, w k tó ry c h n ie znalazły jeszcze zastosow ania o m ów ione ju ż w yżej u sta w y o w y znaczeniu te re n ó w pod b u d o w n ictw o dom ów je d n o ro d z in n y ch lu b p o sta n o w ien ia a rt. 23 u sta w y z 14.VII.1961 r. o ob szarach u r ­ b an izacy jn y ch . Bez om aw ianego tu zezw olenia n a podział nieruchom ości na te r e ­ n a c h podd an y ch fu n k c jo n o w a n iu u sta w y z 2S.VI.1948 r- (Dz. U. N r 35, poz. 240) n iew ażn e .są um ow y o p rz e n ie sie n ie p ra w a w łasności w y o d rę b n io n e j części ja k ie j­ k o lw iek nieruchom ości (nie sta n o w iąc ej ponad to w łasności je d n o stk i gospodarki uspołecznionej, o k tó ry c h t u nie m ów im y) an i te ż um ow y o zn iesien ie w sp ó łw ła s­ ności ta k ie j nieruchom ości, ja k ró w n ież um ow y o u sta n o w ie n ie lu b p rze n iesien ie p r a w a u ży tk o w a n ia części nieruchom ości, jeżeli istn ie ją n a nich lu b m ogą być w zniesione b u d y n k i o c h a ra k te rz e stały m , a w ięc ta k ie, n a b udow ę k tó ry c h k o ­ nieczne je st pozw olenie b u d o w lan e i d ecyzja o u s ta le n iu lo k a liz ac ji, w y m ag an a p rze p isam i a rt. 30 u stę p 2 p k t 1 i u st. 3 u sta w y z 31.1.1961 r. o p la n o w a n iu p rz e ­ strz e n n y m w zw iązku z p o sta n o w ien iam i § 28—31 rozp. w yk. o lo k alizacji (...) z 20.V. 1966 r. (M.P. N r 25, poz. 12,9).

21. Je że li podziału nieruchom ości położonej w m ieście lu b osied lu d o k o n u je są d , to z m ocy a rt. 620 § 1 k.p.c. m a on obow iązek zw rócić się do w ładz (powiato­ w ych, a w szczególności do w łaściw y ch prezydiów , k tó re o rz e k a ją — po w y słu ­ ch a n iu opinii „m iejscow ych u rzędów p la n o w a n ia p rze strz e n n e g o ” — o dopuszczal­ ności podziału n ieruchom ości, ja k się w y ra ża w d aw n e j jeszcze term in o lo g ii a rt. 8 u sta w y o podziale nieruchom ości z 25.VI.1948 r. W raz ie b ra k u p la n u zagospo­ d a ro w a n ia p rze strzen n e g o w m ieście lu b osiedlu (koszty sp o rząd zen ia ta k ie g o p la n u szczegółow ego m a ją obow iązek ponosić częściowo osoby za in te re so w an e ), o rg an y a d m in istra c y jn e m ogą zaw iesić p o stę p o w an ie n a o k res do trz e c h la t, co w y n ik a z a rt. 9 i 10 te j u sta w y z 2S.VI. 194=8 r., a n ad to z a r t. 31 u st. 2 u sta w y o p la n o w a ­ n iu p rz e strz e n n y m z 31.1.1961 r. i z a rt. 8 ust. 3 u sta w y z 22.V.1958 r. o te re n a c h d la b u d o w n ictw a dom ów je d n o ro d z in n y ch w m ia sta c h i osiedlach, w yżej ju ż om ó­ w ionej. W iem y dobrze o sk u tk a c h p o stanow ień zaw ieszający ch p o stę p o w an ie w sp ra w a c h sądow ych w yżej w ym ienionych, gdyż b ard z o często p o w sta ją b łę d n e ko ła procesow e, k ie d y sąd zw róci się do org an ó w a d m in istra c y jn y c h o z a tw ie r­ dzenie p la n u podziału w tr y b ie a rt. 5— 10 u sta w y z 25.VI.1948 r. O rg an y p la n o w a n ia p rzestrzen n e g o bow iem u za le ż n ia ją często w y d an ie decyzji lo k a liz ac y jn ej od u s ta ­ le n ia przez sąd p ra w a w łasności (w spółw łasności), a tym czasem k w a lifik a c ja g ru n ­ tów , jako przeznaczonych lu b nie przeznaczonych n a cele ro ln e w ro zu m ien iu a rt. 160, 164 i in. k.c. w zw iązku z § 1 rozp. w yk. z 28.XI.1964 r. (Dz. U. N r 45, poz. 304), zależy od orzeczenia org an ó w p la n o w a n ia p rze strzen n e g o , w zw iązk u z czym p o stę ­ p o w an ie z n a jd u je się n ie k ied y w im pasie na całe n a w e t la ta .

22. U staw a z 25.VI.1948 r. o p o d ziale nieruchom ości n a obszaree m ia st i osiedli stan o w i dostosow anie ogólnych zasad p la n o w a n ia p rze strzen n e g o , za w arty ch w chw ili je j ogłaszania w obo w iązu jący m w ów czas (aż do sty c zn ia 1S01 r.) d e k re cie z d n ia 2 k w ie tn ia 1946 r. o p la n o w y m za g ospodarow aniu p rz e strz e n n y m k ra ju (Dz. U. N r 16, poz. 109), do p o trze b m ia st i osiedli. Z asady te z a w a rte są obecnie — ja k w iadom o — w o bow iązującej u sta w ie z 31.1.1961 r. o p la n o w a n iu p rze strzen n y m (Dz. U. N r 7, poz. 47). P rz ep isy u sta w y z 25.VI.1948 r. re g u lu ją c e sp ra w ę w y zn a­ czania działek b u d o w lan y ch należy w ięc tra k to w a ć ja k o część sy stem u re g u la c ji p ra w n e j, stw orzonego na p o d sta w ie najogólniejszych przepisów o plan o w an iu