Scenariusz zajęć
II etap edukacyjny, język polski
Temat: Rozwiązujemy węzeł gordyjski – szukamy ukrytych informacji
Treści kształcenia:
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystywanie zawartych w nich informacji.
1. Czytanie i słuchanie. Uczeń:
7) wyszukuje w tekście informacje zawarte wprost i pośrednio (ukryte).
Dodatkowo:
Język polski
II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.
3. Interpretacja. Uczeń:
1) odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym.
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Zna podstawowe mity starożytne, kojarzy ich bohaterów, atrybuty, przedmioty mityczne,
● Potrafi pozyskać informacje z wysłuchanego tekstu,
● Wyszukuje w tekście informacje,
● Potrafi współpracować w grupie,
● Potrafi wyszukać, odczytać i wykorzystać hasło słownikowe,
● Umie stworzyć krótką wypowiedź na określony temat.
Nabywane umiejętności:
● Analizowania treściowe tekstu,
● Pozyskiwania informacji, wykorzystania ich w praktyce,
● Rozumienia frazeologizmów związanych z mitologią,
● Odczytywania sensów dosłownych i przenośnych,
● Znajdowania zastosowania frazeologizmów w języku codziennym, w praktyce użytkowej języka, w wypowiedziach pisemnych,
● Dbałości o poprawność i precyzję wypowiedzi,
● Doskonalenia stylu wypowiedzi.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Umiejętność uczenia się,
● Świadomość i ekspresja kulturalna.
1
Środki dydaktyczne:
● Przygotowane przez nauczyciela koperty z określeniami, które pomogą ułożyć zwroty frazeologiczne związane z mitologią, np. MĘKI, SYZYFOWA, STAJNIA, NIĆ, WĘZEŁ, PYRRUSOWE, SĄD, AUGIASZA, TANTALA, ZWYCIĘSTWO, PRACA, PARYSA, GORDYJSKI, ARIADNY,
● Karta pracy (załącznik do scenariusza),
● Rekwizyty związane z mitologią: puszka, kamień, pióro, nić, sznur z węzłem, figurka lub fotografia konia,
● Słowniki: dowolny słownik mitologii greckiej i rzymskiej1, „Słownik mitów i tradycji kultury”2,
● Sprzęt multimedialny: komputer, rzutnik multimedialny, tablica interaktywna, ekran (lub sprzęt do odtworzenia materiału filmowego),
● Zasoby multimedialne: film „Persefona”.
Metody nauczania:
● Aktywizujące: gra dydaktyczna symulacyjna,
● Praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe,
● Eksponująca: film.
Formy pracy:
● Indywidualna zróżnicowana,
● Grupowa zróżnicowana,
● Grupowa jednolita.
Przebieg zajęć:
Etap przygotowawczy
Przed zajęciami nauczyciel przygotowuje kartonowe pudełko: wkłada do niego przedmioty, które dzieci mogą skojarzyć z mitami: kamień, pióro, puszkę, nić, sznur z węzłem, figurkę konia (lub zdjęcie) itp.
Etap wstępny
Nauczyciel wita się z uczniami i informuje, że przygotował dla nich specjalną zagadkę, która naprowadzi ich na tematykę lekcji. Wyjaśnia tylko, że podczas tych zajęć wspólnie zajrzą do świata mitów.
Chętni uczniowie podchodzą do pudła, losują poszczególne przedmioty, próbują odgadywać ich powiązanie z jakąś postacią lub zdarzeniem. Pozostali mogą podpowiadać. Po zakończeniu zabawy polonista zapisuje temat lekcji na tablicy i prosi uczniów o rozszyfrowanie jego treści. Próbując wytłumaczyć frazeologizm, uczniowie mogą sięgać do przyniesionych na zajęcia przez nauczyciela egzemplarzy słownika mitów i tradycji kultury.
Na zakończenie tej części zajęć prowadzący zajęcia ostatecznie wyjaśnia ich temat i cel.
1 np. Joel Schmidt, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wydawnictwo Książnica, Katowice 2001.
2 Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Wydawnictwo Rytm, Warszawa 2011.
2
Etap realizacji
Nauczyciel informuje uczniów, że za chwilę obejrzą film (zasób multimedialny) z wypowiedzią literaturoznawcy, dr Urszuli Glensk, na temat jednego z mitów. Prosi ich, by zanotowali, o jaki mit chodzi, jacy bohaterowie pojawiają się w nim, czego dotyczy jego fabuła.
Po projekcji uczniowie pracując w parach, wskazują i zapisują imiona wszystkich postaci, które pojawiły się w filmie. Następnie mając do dyspozycji słowniki mitologiczne, charakteryzują – w dwóch zdaniach złożonych – zapisanych bohaterów. Potem łączą się w czteroosobowe zespoły: odczytują swoje zestawienia i porównują opisy.
Po zakończeniu tego zadania nauczyciel prosi, aby uczniowie pozostali w tych samych grupach. Zaprasza teraz wszystkich do „stajni Augiasza”. Wyjaśnia treść zadania, które czeka zespoły: każda z grup otrzyma kopertę z rozsypanymi określeniami związanymi z mitologią. Trzeba uporządkować te zwroty, znaleźć właściwe określenia. Uczniowie otrzymują koperty i przystępują do pracy, wspomagając się egzemplarzami słownika mitów (najlepiej słownika Kopalińskiego). Po zakończeniu działań liderzy grup odczytują frazeologizmy; pozostałe dzieci weryfikują ich poprawność, dzieląc się spostrzeżeniami między zespołami.
Uczniowie (pozostają w grupach) otrzymują kolejne zadanie: mają wypełnić kartę pracy. Do frazeologizmów zestawionych w tabeli trzeba dopisać informacje o ich pochodzeniu oraz wyjaśnić ich współczesne znaczenie.
Po zakończeniu pracy w grupach ich przedstawiciele odczytują notatki z kart pracy, uczniowie wymieniają się spostrzeżeniami, konsultują między sobą poprawność zapisów.
Propozycja rozwiązania zadania:
Frazeologizm Pochodzenie Współczesne znaczenie
nić Ariadny Nić podarowana Tezeuszowi przez Ariadnę, mająca mu pomóc w szczęśliwym wydostaniu się z labiryntu.
ślad, wskazówka, pomoc
znaleźć się w labiryncie Mit o Minotaurze. W labiryncie, miejscu, z którego trudno było się wydostać, uwięziony był potwór, Minotaur, pożerający ludzi.
znaleźć się w trudnej, skomplikowanej, często bez wyjścia, sytuacji
olimpijski spokój Olimp – siedziba bogów, miejsce natchnione, pełne niezmąconej ciszy, spokoju, szczęśliwości.
niewzruszony spokój, opanowanie
pięta Achillesa Jedyne miejsce, w które można było śmiertelnie zranić Achillesa.
czyjaś słaba strona, słaby punkt
paniczny strach Pan – bożek leśny, którego przeraźliwy głos rozlegający się wśród ciszy leśnej wywoływał lęk.
panika, popłoch, przerażenie
3
stajnia Augiasza Stajnia króla Elidy, która nie była oczyszczana przez wiele lat.
wielki nieporządek, bałagan
syzyfowa praca Syzyf Król Koryntu, za karę wtaczał na górę głaz, który spadał w momencie, kiedy bohater był już blisko celu
praca monotonna, bezcelowa, niemająca końca
węzeł gordyjski Dar króla Gordiasa lub jego syna i następcy Midasa w świątyni Zeusa w Gordion; kunsztownie zawiązany, lecz bardzo splątany węzeł
z dereniowego łyka. Połączone nim były jarzmo i dyszel starego
królewskiego wozu. Wedle
przepowiedni wyroczni człowiek, który rozplącze węzeł, zostanie panem Frygii lub całej Azji.
skomplikowana, trudna lub niemożliwa do rozwiązania sprawa, sytuacja
Etap końcowy
Na zakończenie zajęć każda z grup otrzymuje odrębny temat pracy pisemnej, którą ma stworzyć, posługując się uzupełnianymi wcześniej kartami pracy oraz jak największym zasobem frazeologizmów wywodzących się z mitologii (z pomocą „Słownika mitów i tradycji kultury”). Proponowane tematy wypowiedzi:
● Siedzę w poczekalni u dentysty.
● Przerwa w szkole.
● W moim pokoju.
● W grupie przyjaciół tak bywa.
● Muszę przeczytać lekturę.
Uczniowie opracowują teksty w grupach, następnie liderzy odczytują je. Po każdym odczycie następuje krótkie podsumowanie nauczyciela, dopuszczalne są komentarze pozostałych grup, ich spostrzeżenia.
Propozycja pracy domowej:
Wypisz jak najwięcej frazeologizmów pochodzących z mitologii, którymi posłużyłbyś się, opisując szkolne życie.
4
