• Nie Znaleziono Wyników

Die Bautechnik, Jg. 14, Heft 34

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Die Bautechnik, Jg. 14, Heft 34"

Copied!
12
0
0

Pełen tekst

(1)

4 7 7

DIE BAUTECHNIK

1 4 . J a h r g a n g B E R L I N , 7 . A u g u s t 1 9 3 6 H e f t 3 4

D e r A u s b a u d e r E n d s t r e c k e d e s O d e r - S p r e e - K a n a l s b e i F ü r s t e n b e r g a . d . O d e r .

behnlten. D ie Z w i l l i n g s s c h a c h t s c h l e u s e .

V on R egieru n gsb au rat F r ie d r ic h S ie v e r s , F ü r ste n w a ld e (Spree).

V ie le E in z e lh e ite n d er Im H erb st 1929 d em B e tr ie b e ü b e r g e b e n e n Z w illin g ss c h a c h tsc h le u se zu F ü r sten b e rg a. d. O d er sin d in A u fsä tzen v e r ­ sc h ie d e n e r Z e itsch riften , auch in der „ B a u tech n ik “, b ereits früher b e h a n d e lt w o r d e n . A u s d en z a h lreich en in d en le tz te n Jahren e in g e g a n g e n e n A n ­ fragen nach d er A u sb ild u n g d e s B a u w er k e s und se in e r E in z e lte ile g e h t a b er h erv o r, d aß au ch e in e z u sa m m e n h ä n g e n d e D a rstellu n g noch erw ü n sch t ist. D ie in z w isc h e n im B e tr ie b e g e s a m m e lte n E rfahrungen s o lle n h ierb ei m it b e r ü c k sic h tig t w e r d e n .

I. V o r g e s c h i c h t e .

D ie G rü n d e, d ie dafür b e stim m e n d w aren , d ie d r e is tu fig e S c h le u se n ­ tr e p p e b e i F ü r sten b e rg durch e in e n n e u e n A b s t i e g zu e r se tz e n , sin d in d er A b h a n d lu n g : „D er A u s­

bau d e s O d er-S p r ee-K a n a ls" 1) v o n O b e r r e g ie r u n g s- und -baurat O s t m a n n b ereits an ­ gefü h r t u n d erlä u tert w o rd en . E s g e n ü g t d ah er, h ier nur d ie w e s e n tlic h e n G e sic h ts p u n k te zu str e ife n .

D ie S c h le u se n tr e p p e ist für F a h r z e u g e v o n B reslau er M aß b en u tzb a r, d. h. für K äh n e, d ie e tw a 5 0 0 t T ragfäh igk eit h a b e n . D ie Schiffahrt auf der O d e r s t e llt sic h ab er im m er m ehr auf g rö ß ere S ch iffe e in . S ch o n a u s d ie se m G ru n d e h ä tten d ie S c h le u se n k a m m e r n in n ich t zu ferner Z e lt u m ­ g e b a u t w e r d e n m ü sse n . H inzu kam a u ß e r d e m , daß sic h im L au fe d er Jahre an v e r s c h ie ­ d e n e n B a u w e r k e n sta rk e S ch ä ­ d e n b em erk b a r g e m a c h t h a tten , d ie h a u p tsä c h lic h durch den se h r u n g ü n s tig e n B augrund veru rsa ch t sin d . D er A b s tie g d e s K an als zur O d er lie g t n ä m lich im W a rsch a u -B e rlin e r U rstro m ta l, e in e r tie fe n M u ld e, d ie durch A b la g e r u n g e n d e s In la n d e ise s a u sg e fü llt ist, und zw a r v o r w ie g e n d durch Sand m it u n r e g e lm ä ß ig e in g e s p r e n g ­ te n T on -, K ies- u n d B lo ck ­ la g e n . Z a h lr e ic h e S c h ich te n

sin d b e i d en v e r s c h ie d e n e n V o r stö ß e n d e s E is e s a u s ihrer u rsp rü n g ­ lic h e n L a g e g eb ra ch t, g e sta u c h t und v e r k n e te t w o rd en , s o daß der U n terg ru n d se h r u n g le ic h m ä ß ig a u fg e b a u t ist. D ie tie f in d a s G e lä n d e e in g e s c h n itte n e n Z w is c h e n h a ltu n g e n d er S c h le u se n tr e p p e h a b e n nun dem G r u n d w a sse r n e u e A b flu ß w e g e g e sc h a ffe n , d ie zum T e il auch u n ter den n ich t se h r tie f lie g e n d e n G ru n d bau ten der S c h le u s e n h in du rchfü h ren . D a b ei ist in fo lg e v o n A u ss p ü lu n g e n und S e tz u n g e n d as M au erw erk e in ig e r K am m ern v ie lfa c h g e r is se n u n d so b a u fä llig g e w o r d e n , daß d er A b stie g n ich t m eh r a u sr e ic h e n d b e tr ie b sic h e r ist. E in e g rü n d lich e In sta n d setz u n g d e r S c h le u se n tr e p p e w ü r d e e in e m N e u b a u g le ic h k o m m e n . E s w ar d a h er r ic h tig e r , n e b e n d er a lten A n la g e e in e n n e u e n A b s t ie g zu b a u e n , der auch d en v e r ä n d e r te n V erk eh rsan sp rü ch en b e ss e r g e r e c h t w ird (A bb. 1).

B e i d ie se r A n o rd n u n g w u r d e d ie Schiffahrt durch d ie B au arb eiten gar nicht g e stö r t. D ie F ra g e, o b d ie a lte S c h le u se n tr e p p e a b g e b r o c h e n o d e r als A u sh ilfe erh a lten b le ib e n s o ll, w u rd e z u n ä c h st n o ch offen g e la s s e n .

B e i d er A u s b i l d u n g d e s n e u e n A b stie g s m uß te darauf R ü ck sich t g e n o m m e n w e r d e n , daß d ie S p e is u n g d er S c h e ite lh a ltu n g d e s O d er-S p ree-

') Bautechn. 1927, Heft 43, S. 619, u. Heft 45, S. 651.

K an als rech t sc h w ie r ig u n d teu e r Ist, und daß, w ie b e r e its erläutert w u r d e , b e i F ü r sten b e rg a. d. O d er m it se h r u n g ü n stig e m B a u g ru n d e zu rech n en w ar.

D ie n atü rlich en Z u flü sse d er S c h e lte lh a ltu n g sin d u n b e d e u te n d . D er W asserb ed arf w ird d ah er in d er H au p tsa ch e durch d ie P u m p w erk e in N e u h a u s und F ü r sten b e rg g e d e c k t. U m nun d ie S p e isu n g n ich t u n n ö tig zu e r sch w eren u n d zu v e r te u e r n , w ar d er W asserverbrauch d e s n e u e n A b stie g s m ö g lic h st g e r in g zu h a lte n 2).

D ie m it d em B au gru n d an der S c h le u se n tr e p p e g e s a m m e lte n Er­

fa h r u n g en m a h n ten zu b e so n d e r e r V o rsich t. Für d ie G rü n d un g d e s A b s tie g ­ b a u w erk s w ar e s v o n gro ß er B e d e u tu n g , daß e tw a 2 0 m unter d er Erd­

o b erflä ch e, d. s. 5 b is 6 m u n ter der S o h le d e s A n sch lu ß k a n a ls im U n ter­

w a sse r , e in e z u sa m m e n h ä n g e n d e , im D u rch sch nitt 5 m m ä ch tig e T o n sch ich t erb oh rt w u r d e , d ie das G ru n d ­ w a sse r in z w e i S to c k w erk e s c h e id e t. D ie Im Ton g e fu n ­ d en en Tier- u n d P fla n z e n r e ste sin d A b la g e r u n g e n e in e s S e e s o d e r e in e s trägen F lu s s e s , d er sic h in d er Z e it z w is c h e n z w e i V o rstö ß en d e s In la n d e ise s g e ­ b ild e t h a tte. D er Ton ist m it S an d adern d u r ch setzt, in se in e r L a g e ru n g ab er n ich t g e s tö r t.

D arunter lie g e n w ie d e r S c h u tt­

m assen d er ä lteren E iszeit.

A u s d ie se m B efu n d m u ß te g e ­ folgert w e r d e n , daß nur B a u ­ w erk e, d ie g e g e n S e tz u n g e n u n d k le in e r e B e w e g u n g e n d er B a u b lö ck e g e g e n e in a n d e r u n ‘ e m p fin d lic h sin d , auf d ie in g ü n stig e r H ö h e lie g e n d e T o n ­ sc h ic h t g e g r ü n d e t w er d e n k ö n n en .

G r ü n d e f ü r d i e A n ­ o r d n u n g e i n e r Z w i l l l n g s - s c h a c h t s c h l c u s e . U n ter den für d e n n e u e n A b stie g v o r ­ g e s c h la g e n e n B au w erk en w aren S c h le u se n tr e p p e , H e b e w e r k , S p e ic h e r s c h le u s e nach M in d e- n er V o rb ild und S c h a c h t­

s c h le u s e o h n e S p arb eck en v e r ­ treten . D ie S c h le u se n tr e p p e sc h ie d a u s, w e il b e i d era rtig en A n la g e n d ie A b w ic k lu n g d e s V erk eh rs u m stän d lich u n d z e it ­ rau b en d ist. Ein K o ste n v e r g le ic h erg a b , daß b e i g le ic h e r L e is tu n g s­

fä h ig k e it A n la g e und B etrieb e in e r auf d ie T o n sch ich t g e g r ü n d e te n S c h a c h t­

s c h le u s e o h n e S p a rb eck en trotz d e s h o h en B edarfs an B e tr ie b sw a sse r w irtsch a ftlich er w u rd e a ls H e b e w e r k o d er S p e ic h e r s c h le u s e , d ie b e id e T iefg rü n d u n g h ä tten erh alten m ü sse n . D urch d ie E rfahrungen am H e b e ­ w erk N ie d e r fin o w ist dann sp äter b e stä tig t w o r d e n , daß d ie S c h w ie r ig ­ k e ite n d e s G ru n d b a u es richtig e in g e s c h ä tz t w o rd en sin d . A u ch dort ste h t das B a u w erk in d en durch d as In la n d eis a b g e la g e r te n S c h u ltm a ss e n . D ie G rü n d u n g w u rd e in fo lg e d e s s e n se h r u m fan greich und k o stsp ie lig . B e l der g ro ß en F a llh ö h e d e s A b s tie g s in N ie d e r fin o w w aren d ie A u fw e n d u n g e n a b er w irtsch a ftlich b e g r ü n d e t, in F ü r sten b e rg w ären s ie nicht g e r e c h t­

fertig t g e w e s e n .

M an e n tsc h lo ß sic h dah er, e in e au s w id e r sta n d sfä h ig e n E in z e lb lö c k e n b e s t e h e n d e S c h a c h ts c h le u se zu b a u en , b e i d er d ie kurz g e h a lte n e n U m lä u fe auf d ie H äu p ter b esc h r ä n k t b le ib e n . In fo lg e d e ss e n sin d auch k le in e r e V e r s c h ie b u n g e n d er B a u b lö c k e g e g e n e in a n d e r u n b e d e n k lic h . U m außer-

2) N ä h ere A n g a b e n ü b er d ie S p e isu n g d er S c h e ite lh a ltu n g fin d en sich in B a u tech n . 1931, H e ft 4 , S . 5 3 .

.■■"d m.

A b b . 1. O b ersic h tsp la n d er E n d strec k e d e s O d e r -S p r e e -K a n a ls b e i F ü r sten b e rg a. d. O d er.

(2)

478 _ . _ ^ DIE BAUTECHNIK Sievers, Der Ausbau der Endstrecke des Oder-Spree-Kanals bei Fürstenberg a. d. Oder Fachschriit f.d. ges. Baulngenleurwescn

Zugseil mit normaler

Aufbauten am Unferhaupt

p---38,35 Nische für schwim- Unterhaupt

mndes HaHthea Brürfum- \ f--m a u e r ~ ^ = Oberhaupt

Spamtür ms der Seilzug ■

M trn A

nutzbare Kummerlings 13000 m-

Oberhaupt Unterhauptj

Brüstungsmauer Antriebsraum

ttordschkuse aut Oberwasser

Auskuihaunerk_

XiMetiSinerk- Mittettettererk-

'Mat,es

Antriebsraum

hundmnd <i

iu d & u st auf Unter nasser

A b b . 2 . Z w iliin g ss c h a c h ts c b le u s e . L ä n g ssch n itt und G rundriß.

d em d ie A n la g e m ö g lic h s t le is tu n g sfä h ig u n d b e tr ie b sic h e r au g e s ta lte n , u n d um v o r a lle m au ch d en W a sserv er b r a u c h ein zu sc h r ä n k en , w u rd en z w e i K am m ern a n g e o r d n e t, m it d e n e n im Z w iliin g sb e tr ie b , d. h. g le ic h ­ z e itig m it ein e r K am m er zu B e rg und m it e in e r K am m er zu Tal g e s c h le u s t w e r d e n kann. D ie H ä lfte d e s b e i d er T a ls c h le u su n g frei w e r d e n d e n W a ssers wird h ie r b e i für d ie B e r g sc h le u s u n g d er a n d eren K am m er b e n u tz t, a ls o g esp a r t.

II. A l l g e m e i n e A n g a b e n .

D ie b e id e n K am m ern d er Z w iliin g ss c h a c h tsc h le u s e (A b b. 2) sin d g le ic h ­ artig, a b er sp ie g e lb ild lic h zu e in a n d e r a u s g e b ild e t, s ie h a b en j e d e am O b erh a u p t e in K lapptor und z w e i G lo c k e n -Z y lin d e r sc h ü tz e n und am U n terh a u p t ein H u b to r u n d z w e i R o llk e ilsc h ü tz e n . A u ß erd em sin d am O b erh a u p t d rei A u sg le ic h v e r s c h lü s s e a n g e o r d n e t, u n d zw ar z w e i lie g e n d e R in g sc h ie b e r u n d e in W a lz e n sc h ie b e r , d ie d a zu d ie n e n , d a s W a sser v o n

•der e in e n S c h le u se n k a m m e r in d ie a n d ere zu le ite n .

In d e r R e g e l w ird im Z w iliin g sb e tr ie b g e s c h le u s t . Es ste h t dann z u n ä ch st e in e K a m m er auf O b e r w a sse r u n d e in e auf U n te r w a sse r , so daß g le ic h z e it ig e in e B erg- und e in e T a ls c h le u su n g b e g in n t. N a ch d em d ie F a h r zeu g g ru p p e n e in g e fa h r e n und d ie T ore g e s c h lo s s e n sin d , ö ffn en sich d ie A u s g le ic h v e r s c h lü s s e , s o daß W a sser v o n d er e in e n in d ie an d ere S c h le u se n k a m m e r strö m t. Ist d er A u sg le ic h erre ic h t, s o w e r d e n d ie V er­

sc h lü s s e w ie d e r g e s c h lo s s e n . D ie w e it e r e F ü llu n g d er e in e n K am m er g e s c h ie h t dann durch d ie G lo c k e n -Z y lin d e r sc h ü tz e n , d ie L e e r u n g d er an d eren durch d ie R o llk e ils c h ü tz e n . Da d ie L e is tu n g s fä h ig k e it d er V e r ­ sc h lü s s e a u fe in a n d e r a b g e stim m t is t, k ö n n e n d ie F a h r z e u g e in b e id e n K am m ern zur g le ic h e n Z e it m it d er A u sfa h rt b e g in n e n , d ie n ä ch sten G ru p p en a ls o auch w ie d e r g le ic h z e it ig v o n o b e n u n d u n te n z u r fo lg e n d e n Z w illin g s s c h le u s u n g ein fah ren .

D ie V o rh ä fen u n d ih re A u sr ü stu n g sin d in B a u tech n . 1 9 3 1 , H eft 1, S . 6 , und H eft 4, S . 5 1 , au sfü h rlich b esc h r ieb en . D ie D a r s te llu n g v o n E in z e lh e ite n kann d a h er a u f d as S c h le u se n b a u w e r k b e sc h r ä n k t w e r d e n .

D ie A c h se n d er b e id e n S c h le u se n k a m m e r n lie g e n 3 4 m v o n e in a n d e r en tfer n t. D ie n u tzb a re K a m m erlä n g e b eträ g t 130 m , d ie n u tzb a re B r eite 12 m , d ie W a sse r tie fe ü b er d e m O b e r d r e m p e l b e i N o r m a lw a sse r in d er S c h e itc lh a ltu n g 3 ,6 5 m , d ie W a sse r tie fe ü b er d em U n terd rem p e l b e i N N W d er O d er 3 ,6 0 m . D ie F a llh ö h e v o m O b e r w a sse r zum U n te r w a sse r sc h w a n k t m it d em W a sse r sta n d e d er O d e r z w is c h e n 9 ,0 5 m b e i H H W und 1 4,30 m b e i N N W . F ür d ie K a m m erfü llu n g sin d b e i N N W d er O d er rund 2 0 0 0 0 m 3, b e i H H W rd. 15 0 0 0 m3 W asser n o tw e n d ig . B e im S c h le u se n im Z w iliin g sb e tr ie b w ird h ierv o n d ie H ä lfte g e sp a r t. D a s g a n z e B au­

w erk ist 1 6 0 ,8 5 m la n g , am O b erh a u p t 6 0 m u n d am U n te r h a u p t 6 5 m b reit (A b b. 3).

III. E i n z e l h e i t e n d e r S c h a c h t s c h l e u s e .

D as M a u erw erk b e s t e h t a u s B e to n , d e s s e n Z u s a m m e n se tz u n g d en in d e n e in z e ln e n B a u te ile n zu e r w a r ten d en B e a n sp r u c h u n g e n an g ep a ß t w o r d e n ist. D as V e r h ä ltn is v o n Z e m e n t u n d Z u sc h lä g e n sc h w a n k t z w is c h e n 1 : 4 ,5 und 1 :6 . D er für d en B e to n v e r w e n d e t e O d e r k ic s e n t­

h ie lt se h r v ie l m itte lk ö r n ig e n S a n d . D a h er w u r d e d as für e in e d ich te B e to n m isc h u n g f e h le n d e g r o b e Korn durch S ch o tter, o d e r an S te lle n m it b e so n d e r s d ich t lie g e n d e n E is e n e in la g e n durch S p litt, d a s fe in s te Korn durch d as im S te in s c h la g e n th a lte n e S te in m e h l u n d d u rch Traß er se tz t.

D er Traß h a tte au ß erd em n o ch d ie A u fg a b e , d e n fr e ie n K alk im B eton z u b in d e n , d. h. d ie W id e r sta n d sfä h ig k e it g e g e n c h e m is c h e A n g riffe zu e r h ö h e n u n d d ie B e to n m isc h u n g e n g e s c h m e id ig e r , a lso auch g u ß fä h ig e r z u m a ch en , s o d aß d er W a sse r z u sa tz knapp g e h a lte n w e r d e n k o n n te . B e i d er U n te r su c h u n g d e s G r u n d w a sse r s u n d d e s K a n a lw a sse r s sin d b e to n ­ f e in d lic h e B e im e n g u n g e n n ich t g e fu n d e n w o r d e n . T ro tzd em h a b en a lle m it d er H in te r fü llu n g in B e r ü h r u n g k o m m e n d e n F lä c h e n S c h u tza n str ic h e e rh a lten . D ie U m lä u f e , d ie v o m W a sser b e sp ü lte n W ä n d e d e r H äu p ter u n d e in T e il d er K a m m erw ä n d e sin d m it S p ritz p u tz v e r k le id e t w o rd en , n a ch d em d er B e to n m it P reß lu fth ä m m ern a u fg e ra u h t w ar. A u ß er d e n nach der F e stig k e its b e r e c h n u n g er fo r d e r lic h e n E is e n e in la g e n sin d

A b b . 3 . D ie Z w iliin g ss c h a c h ts c h le u se v o m W in d sch u tzd a m m d e s o b e r e n V o r h a fe n s a u s g e s e h e n .

A b b . 4 . O b erh a u p t u n d o b erer V o rh a fen . B lick v o n d e n A u fb a u ten d e s U n terh a u p tes.

(3)

Doch-Huberoid auf Eisenbeton ZyHnderschütz

tut SO X\T= r =

Antriebsraum

Kapptor geschienen

\Hpndantr•;

•?5chüti\

kammer

rtiotverschluQ\i}L

i^Eisenbetghj

gewachsener Ton

Schützenkammer

Ausgleich Schiebern/ (5 cm''Sprits putz'vor der Schützkammer i • "j-f —

ftPümper.anlüge ___ «% y __

Trennungsfuge Rinjschieber,

J/nter-Strom-

v umlauf

jOber -Strom- um/auf\

" “,“*7 " “ 'wmAfy/inderswü/Zi$^

Jahrgang 14 Heft 34

7. August 1936

S i c v e r s , D er A u sb au d er E n d strec k e d e s O d er-S p r ee-K a n a ls b e i F ü r ste n b e r g a. d. O der Sch m it 4-

Umfassungs' Spundwand u n ter d en A u ß e n flä c h e n d es

B e to n s n och B e w e h r u n g e n aus k r e u z w e is a n g e o r d n e te n R u n d eisen e in g e b a u t, um d ie B ild u n g v o n S c h w in d ­ rissen zu e r sc h w e r e n .

A lle s W e s e n tlic h e ü b er Z u sa m m e n se tz u n g , A u f­

b e r e itu n g und E inbau d e s B e to n s, ü b er d ie A n o rd n u n g d er E is e n e in la g e n und S c h a lu n g e n ist in ein em A u fsa tz e ü b er d ie Er­

fa h ru n g en im G u ß b e to n b a u b e i d er H e r s te llu n g d er

S c h a c h ts c h le u se v o n M ö l l e r u n d A l b r e c h t 3}

g e s c h ild e r t.

D a s B a u w er k ist durch g e d ic h t e te F u g e n , d ie von d er S o h le b is zur Plattform d u r c h g e h e n , in fünf B lö ck e g e t e ilt. H ierv o n en th a lten ein B lo ck d as O b erh au p t, z w e i B lö c k e d as U n ter­

hau p t u n d z w e i B lö ck e d ie b e id e n S c h le u se n k a m m e r n . D as O b erh a u p t ist w e g e n der U m lä u fe für d en Z w il­

lin g sb e tr ie b in ein em B lock v e r e in ig t w o rd en . D ie s w ar b e im U n ter­

hau p t n ich t n ö tig , w e il h ier d ie B e ­ tr ieb sein rich tu n g e n b e id e r K am m ern v o n e in a n d e r u n ab ­ h ä n g ig sin d .

G r ü n d u n g d e s B a u w e r k s . Erd­

a u sh u b u n d G rün­

d u n g w u r d e n im S c h u tz e ein er G ru n d w a sserse n k u n g a u sg e fü h r t4).

A lle B a u b lö ck e sin d g e m e in sa m durch e in e e is e r n e S p u n d w a n d u m ­ s c h lo s s e n , d ie e tw a 2 m in d ie T o n sch ich t d e s U n terg ru n d es e in b in d e t, s ie a b er n ir g e n d s d u rch stö ß t. D ie W and so ll das B au w erk m it dem B au gru n d d ich t v e r b in d e n . V or a lle m w ar s ie aber für d ie B a u au sfü h ru n g n o tw e n d ig , d a m it der ü b er d er w a sse r u n d u r c h lä ssig e n S ch ich t ste h e n d e R est d e s G ru n d w a ssers, d er v o n d er S e n k u n g s a n la g e n ich t m eh r erfaßt w u rd e, z u sa m m e n m it O b erflä ch en w a sser b e s e itig t w erd en k o n n te. Es g e la n g in fo lg e d e s s e n , d ie B a u g r u b e n so h le v ö llig trock en zu h a lte n und d en B au gru n d für d e n A n sc h lu ß d e s B e to n m a u e r w e r k e s so r g fä ltig a b ­ zu räu m en u n d v o r z u b e r e i­

te n . A m O b erh a u p t sin d F lü g e ls p u n d w ä n d e a n g e ­ o r d n e t, d ie 3 0 m w e it s e itlic h in d as G e lä n d e e in b in d e n .

H i n t e r f ü l l u n g . Für d ie H in ter fü llu n g der S c h le u se w u r d e d er aus d er B au gru b e und dem U m g e h u n g sk a n a l g e w o n ­ n e n e fe in e S an d v e r w e n ­ d e t. D a s B au w erk ist z u n ä ch st, um d a s G ru n d ­ w a sse r v o m M au erw erk fern zu h a lten , m it ein e r g e w a lz te n , an d ie U m ­ fa ssu n g ssp u n d w a n d a n ­ sc h lie ß e n d e n T on sch ich t u m k le id e t w o r d e n , d ie am O b erh a u p t m it d e r S o h le n - d ich tu n g d e s o b e r e n V or­

h a fe n s und d e n 3 0 m

la n g e n se itlic h e n T on ­ flü g e ln ü b er d en F lü g e l­

sp u n d w ä n d en in V er­

b in d u n g ste h t. L ängs der S c h le u s e lie g e n nördlich u n d sü d lich 8 m von d en K am m er­

m auern en tfernt S ick er­

le itu n g e n e tw a in d er H ö h e , in d er d as G ru n d ­ w a sse r vor d em S c h le u ­ se n b a u g e sta n d e n hat.

D ie L e itu n g en e n t­

w ä sse r n in d a s U n te r ­ w a sse r d er S c h le u s e , s ie so llte n v erh in d ern , daß d er Ü b erd ru ck d e s G ru n d w a ssers, v o r a llem

^ h m n ju p ^ i , n d er erste n Z e it „ach

Tonschürze gewalzt A b b . 5 . O b erh a u p t. Q u ersch n itt u n d G rundriß.

A b b . b. U b ern a u p t.

T r o c k e n g e le g te T o r n isch e m it d em E inlauf zu m Z y lin d e r sc h ü tz , lin k s K lapptor.

3) S ie h e B a u in g . 1928, H eft 2 0 b is 22.

4) A u sfü h rlich b e ­ sc h r ieb en v o n M ö l l e r und O h m a n n in B au- te c h n . 1928, H eft 4 8 u .4 9 .

der F ü llu n g d e s ob eren V o r h a fe n s, zu groß w u rd e. D ie H in ter­

fü llu n g z w isc h e n b e i ­ d e n S c h le u se n k a m m e r n hat m it d em G ru n d ­ w a sse r k e in e V e r b in ­ d u n g . E tw a 10 m unter d er Plattform ist hier d ie H in ter fü llu n g durch e in e g e w a lz te T o n la g e a b g e d e c k t w o r d e n ; d a r­

auf lie g t e in e S ic k e r - le itu n g , d ie in e i ­ n en S ch ü tzsch ach t d e s U n te r h a u p te s e n tw ä sse r t. D ich t u n ter d er P la tt­

fo rm h ö h e b e fin d e t sich n o ch m a l e in e T o n sch ich t, d ie das E in d rin gen d e s O b er flä c h e n w a sse r s v erh in d ern s o ll, d as b e so n d e r s g e s a m m e lt u n d ab­

g e le it e t w ird.

D a s O b e r h a u p t .

D ie G ie d e r u n g d e s O b e r h a u p tb lo c k e s ist dadurch b e stim m t w o rd en , daß h ier a lle U m lä u fe und V e r s c h lü ss e zu m A u sg le ic h d er W a sserstä n d e b e id e r S c h le u se n k a m m e r n und zu m F ü lle n a u s d em o b e r e n V orh afen u n ter g eb ra ch t w erd en m uß ten (A bb. 4 u. 5).

a) D i e U m l ä u f e a m O b e r h a u p t . D ie U m lä u fe sin d so b e m e s s e n , daß e tw a 14 m2 a ls D u rch fluß fläch e zur V erfü g u n g steh en . D ie s e g e ­ rä u m ig en Q u ersch n itte w u rd en auf A nraten d er V e r su c h sa n sta lt für W a sser­

bau und S ch iffb au an­

g e o r d n e t. Da d ie K am ­ m ern v o m D rem p el d e s O b erh a u p tes a u s g e fü llt w e r d e n , b e s te h t d ie G e ­ fahr, daß b e i d er B e rg ­ s c h le u s u n g z w is c h e n dem O b er- u n d U n terh au pt W e lle n h in - und h er­

p e n d e ln , d ie für d ie sc h le u s e n d e n F a h r z e u g e se h r lä stig w erd en k ö n n en . D ie s e N a c h te ile k ön n en v e r m ie d e n w e r d e n , w en n d ie M e n g e d e s e in ­ strö m en d en W assers im V erla u f der S c h le u su n g so g e s te ig e r t w ird , daß sich d er stä rk ste Strom v o n e tw a 5 0 m 3/s e k erst kurz v o r der A u s s p ie g e ­ lu n g e n tw ic k e lt.

D as W a sser tritt aus d en U m lä u fen zu n ä ch st ln d ie u n ter d en b e id e n O b erd rem p eln lie g e n d e n

R ä u m e, d ie sich trichter- A b b . 7. O b erh au p t, S ch ü tzk am m er, förm ig n ach d en S c h le u - Im V o rd erg r ü n d e W a lz e n s c h ie b e r , d ah in ter se n k a m m ern z u erw e ite r n . R in g sch ieb er , se itlic h N o lv e r s c h lü sse .

(4)

480 Sievers, Der Ausbau der Endstrecke des Oder-Sprce-Kanals bei Fürstenberg a. d. Oder Fachschrift r. a. rcs. Bauingenieurwesen

Brüstungsmauer Nord-

Schleuse

0

,

60

Ton gestampfi ' Ton gewalzt ¡ßs

■0,60 Ton gestampft ~~t§b Bodenhmfertü/Tung //, ' [ Drainage lie v"*

\ \ Ton gewalzt +11,90

Grundwasserstand +31,20

Orundw.-Std.„y+3W _ Siid-

§ Schleuse ,m .+m s

i i i ; • i *

~! " 1" T H - t T T*

j i 1 1 i 1

"1 I T " X t l j - Km for f r

' Steinschtag-ttigote 1,00

1,80

Ton

gewallt - Bisenbeton

- —

17

,

00

- i— —I—

17,00

---»r" wo

Spundwand A b b . 8 . O b erh au p t. M a sch in en h a u s auf der S c h le u se n tn se l.

D as sc h n e ll str ö m e n d e W a sser hat d as B e str e b e n , an d e n g la tte n W än d en e n tla n g zu flie ß e n ; e s m uß d a h er durch A b w e is e s c h w e lle n nach d er M itte d e s Q u e r sc h n itts a b g e le n k t w e r d e n , da sic h so n s t v o r d em A u sla u f W a sserw a lze n b ild e n , d ie e in e n T eil d e s Q u er sc h n itts versp erren w ü rd en .

D ie W ä n d e der U m lä u fe und d er D rem p elk a m m ern sin d m it g e sp r itz te m Z e m e n tm ö r te l, d er zum T e il au ch E is e n e in la g e n erh a lten hat, v erp u tzt.

D er P u tz Ist g la tt g e b ü g e lt und m it e in e m S ch u tza n str ic h v e r s e h e n w o r d e n , er h at sic h trotz d er starken B e a n sp r u c h u n g b ish e r recht g u t g e h a lte n .

b) D i e N i s c h e n f ü r d i e O b e r t o r e m i t d e n E i n l ä u f e n z u d e n G l o c k e n - Z y l i n d e r s c h ü t z e n . D ie E in lä u fe z u d e n G lo c k e n -Z y lin d e r - sc h ü tz e n (A b b. 6} sin d in d ie S e ite n w ä n d e der T orn isch en g e le g t w ord en , w e il durch M o d e llv e r s u c h e n a c h g e w ie s e n w ar, daß b e i d ie se r A n o rd n u n g d a s W asser b e so n d e r s ru h ig z u d en S c h ü tz e n strö m t, o h n e n e n n e n sw e r te S tr u d e l v o r d em O b ertor zu b ild e n . D ie E in lä u fe zu d en e tw a 9 m u n ter d em W a ss e r s p ie g e l d e s O b e r w a s se r s lie g e n d e n U m la u fv e r s c h lü ss e n sin d durch T a u ch w ä n d e u n d R ech en g e sic h e r t.

c) D i e S c h ü t z k a m m e r a m O b e r h a u p t m i t d e r L e n z ­ p u m p e n a n l a g e . In d er B a u w e r k a c h se , a lso z w is c h e n b e id e n S c h le u s e n ­ k a m m e r n , b e fin d e t sic h d ie S c h ü lz k a m m e r (A b b . 7 ), ln d er d ie für d e n Z w illin g sb e tr ie b erfo rd erlich en V e r s c h lü ss e u n ter g eb ra ch t sin d . D ie U m lä u fe sin d

v o n b e id e n S c h le u s e n ­ kam m ern h er s o heran- g e fü h r t, daß v ie r S c h ü tz e a n g e s c h lo s s e n w e r d e n k ö n n e n . A u f g e s t e llt sin d ab er nur z w e i lie g e n d e R in g sc h ie b e r und e in W a lz e n sc h ie b e r , d ie sic h au ch als a u sr e ic h e n d e r w ie s e n h a b en . J e d e r V er­

sc h lu ß ist durch z w e i v o n H an d z u b e ­ d ie n e n d e , a ls P la n ­ sc h ie b e r a u s g e b ild e te N o t v e r s c h lü s s e g e g e n b e id e K am m ern a b z u ­ sc h lie ß e n , so daß k le in e In sta n d se tz u n g e n im Inneren der V e r s c h lü ss e w äh ren d d e s S c h le u s e n - b e lr ie b e s a u sg e fü h r t w e r d e n k ö n n e n .

In d er S c h ü tz k a m m e r s in d auch d ie b e id e n L e n z p u m p en a u fg e s te llt.

D ie g r ö ß e r e v o n 8 0 kW L e istu n g m it 4 0 0 m m R oh rd u rch m esser d ie n t zum L e e r p u m p e n , d ie a n d ere v o n 2 2 kW L e is tu n g m it e in e m R o h rd u rch m esser v o n 150 m m zu m T r o ck en h a lten d er S c h le u se n k a m m e r n . Durch S c h ie b e r in d e n R o h rleitu n g e n k ö n n en d ie P u m p e n s o g e s c h a lte t w e r d e n , daß sie je nach B edarf v o n d er e in e n in d ie a n d ere S c h le u se n k a m m e r , o d e r ab er in d e n o b eren V o rh a fen fördern. D ie T o n sch ich t, auf d er d ie S c h le u s e s te h t, fä llt nach W e s te n , a lso zu m O b erh a u p t h in ab. H iera u s erg a b sic h , d aß au ch d ie S o h le n d er S c h le u se n k a m m e r n G e fä lle nach d em O b erh a u p t hin e r h ie lte n , d ie P u m p e n sü m p fe u n d d ie L e n z p u m p e n m u ß ten a lso in d er N ä h e d er O b e r d r e m p e l a n g e o r d n e t w e r d e n .

D ie W ä n d e der S ch ü tz k a m m e r sin d m it g la sie r te n Z ie g e ln , R ie m c h e n , v e r k le id e t , d a m it d e r Raum sa u b er g e h a lte n w e r d e n kann. H in ter d er V e r k le id u n g lie g e n S iek er- u n d L ü ftu n g s le itu n g e n . D ie S c h ü tzk a m m er w ird durch e in e k le in e P u m p e v o n 2 ,2 kW L e is tu n g g e le n z t .

A m O ste n d e d er S ch ü tz k a m m e r b e fin d e t sic h ein M o n ta g e sc h a c h t, am W e s te n d e ein L ü ftu n g ssch a ch t, d er g le ic h z e it ig a ls N o ta u sg a n g a u sg e b ild e t ist. D ie F lä c h e , auf d er d ie V e r s c h lü ss e u n d P u m p en s t e h e n , w ird v o n e in e m 2 0 t tr a g e n d e n H andkran b e str ic h e n .

d) R ä u m e f ü r d i e A n t r i e b e d e r V e r s c h l ü s s e a m O b e r h a u p t . D ie A n tr ie b e für d ie K lap p tore, d ie G lo c k e n -Z y lin d e r sc h ü tz e n und d ie A u s g le ic h v e r s c h lü s s e zu m Z w illin g s b e tr ie b s in d in drei b e so n d e r e n M a sc h in e n h ä u se r n , u n d zw a r in e in e m g rö ß eren auf d er S c h le u s e n in s e l (A b b. 8) und z w e i k lein eren auf d e n S eiten m a u ern u n terg eb ra ch t. D ie F u ß b ö d e n d er M a sch in e n r ä u m e lie g e n e tw a 2 ,5 0 m tie f u n te r d e r S c h le u se n ­ p lattform . U m d ie G e b ä u d e trotz d er tie fe n L a g e trock en zu h a lte n , sin d s ie auf Iso lie r sc h ic h te n g e s e t z t . D ie au s Z ie g e lm a u e r w e r k h e r g e s te llte n S e lte n w ä n d e w e r d e n au ß erd em v o m u m g e b e n d e n B e to n durch e in e Luft­

sc h ic h t g e tr e n n t. T ro tzd em lä ß t e s sic h kaum v e r h in d e r n , daß sic h im F rühjahr v ie l S c h w itz w a ss e r in d e n R äu m en a n sa m m e lt. D ie s ist für d ie z a h lr e ic h e n L e itu n g e n u n d M o to ren recht n a c h te ilig .

D ie M a sc h in e n h ä u se r w u r d e n s o tie f a n g e o r d n e t, um d ie Ü b ersich t ü b er d e n o b e r e n V o rh a fen m ö g lic h st w e n ig zu b eh in d e rn .

D i e S c h l e u s e n k a m m e r n .

D ie K am m erm au ern b ild e n z u sa m m e n m it d er 5 m d ick en S o h le ein en durch k rä ftig e E ls e n e in la g e n b e w e h r te n H a lb ra h m en (A b b . 9). M it Rück­

sic h t auf d ie u n g ü n s tig e n U n te r g r u n d v e r h ä ltn isse ist v e r m ie d e n w o r d e n , d e n Q u ersch n itt d er S c h le u se n k a m m e r n durch Ir g e n d w e lc h e U m lä u fe zu sc h w ä c h e n .

D ie 105 m la n g e n S o h le n b lö c k e d er K am m ern w u rd en ln s ie b e n T e ile n h e r g e s te llt, d ie je d o c h durch E ls e n e in la g e n fe s t m ite in a n d e r v e rb u n d en sin d . D ie d em W itte r u n g s w e c h s e l stärker a u sg e s e t z te n a u fg e h e n d e n M auern w u rd en durch j e z w e i v o n d en S o h le n b iö c k e n b is zur Plattform d u r c h g e h e n d e D e h n u n g s fu g e n u n d durch fün f v o n d en S c h le u se n k a m m e r n a u s e tw a 1 m in d e n B e to n h in e in r e ic h e n d e D e h n u n g ss c h litz e u n te r te ilt.

D ie D e h n u n g sfu g e n sin d ä h n lich w ie d ie z w is c h e n d e n fünf H au p tb au ­ b lö c k e n lie g e n d e n T r e n n u n g sfu g e n durch se n k r e c h t zu r F u g e im Inneren d e s M au erq u ersch n itts a n g e o r d n e te B le ip la tte n , d ie m it go u d ro n lerten H an fstrick en u m w ic k e lt w u r d e n , g e d ic h t e t. E in z e lh e ite n ü b er d ie A u s­

b ild u n g der F u g e n fin d en sich in d er A b h a n d lu n g v o n M ö lle r u n d A lb rech t über d ie E rfah ru n gen im G u ß b e to n b a u 5).

D ie D ich tu n g m it d e n u m w ic k e lte n B le ib o h le n ist n ich t g a n z g e lu n g e n . B e so n d e r s an d e n S te lle n , an d e n e n sic h d ie M au ern b e im S c h le u se n stärker b e w e g e n , a lso in d er N ä h e d er P la ttfo rm , tritt W a sser a u s den g e fü llte n S c h le u se n k a m m e r n in d ie H in ter fü llu n g . D ie U n d ic h tig k e ite n

b e i le e r g e p u m p te n K am m ern sin d u n b e d e u te n d , o b w o h l d a s G ru n d w a sser dann e in e n Ü b erd ru ck v o n e tw a 9 m h at. Im u n te r e n T e il d er M auern s c h e in e n d ie D ic h tu n g e n a lso in O rd n u n g zu s e in .

B r ü s t u n g s m a u e r . D ie K a m m erm a u ern h a b e n w e g e n d e s groß en S c h le u s e n g e f ä lle s B r ü stu n g en a u s E is e n b e to n e r h a lte n , d ie v o m O b erhaupt b is zu m U n terh a u p t d u r c h la u fe n . H ie r m it s o ll erre ic h t w e r d e n , daß die S c h le u s e n b e d ie n u n g b e i je d e m W ette r b is an d ie M a u e r w e r k sk a n te heran­

g e h t , um d e n B e tr ie b zu ü b e r w a c h e n . D ie s is t erfo rd erlich , w e il sic h mit d e n w e c h s e ln d e n W a sse r stä n d e n d er O d er au ch d ie S tr ö m u n g sv e r h ä ltn isse b eim F ü lle n d er S c h le u se n k a m m e r n ä n d ern . D a s B e d ie n e n d er F a h r zeu g e w ird durch d ie B r ü stu n g sm a u ern n ich t b e h in d e r t.

H a l t e k r e u z e u n d P o l l e r . D ie n i c h t b e w e g l i c h e n F e stm a c h e ­ v o r r ic h tu n g e n sin d an d e n K am m erm au ern d e r S c h le u s e n in s e l in 8, an

5) Bauingi 1928, Heft 20 bis 22.

AuTbauten am Unterhaupt

Brüstung der Straßenbrücke nördt.

060

m

Bisenbeton

A b b . 9 . Q u e r sc h n itt durch d ie S c h le u se n k a m m e r n .

Windsdhutzdamm +17,00

Aufschüttung

feiner weißer Sand feiner weißer Sand

feiner grauer Sand mit tonigen Bestandteilen

sandiger Ton

feiner grauer Sand

(5)

H®E!

í

! *

í

)5

■Deapeidach

A nfrieb Hubtor.

Antrieb für Segmentnot- schätze -Aufhängung Hubtor

6 Seite je 12 4

1ZJ't r n m m m m m

3 S B E

ßegenge n ie h l - - Gegengewicht

Aussparung zum Abfang des Gegengewichts Heizraum

\ m it , 'Kohlen/

bunker

5ns feigeschacht Schwimmbalken fü r [¡sschutz

tdurch Mitnehmer angehobe,

: . H M W tniS 'M

— SOO—

Austauf- Öijnung

Trennungsfuge

«/i* A ''.liW'V

Segm enfnotschützef

Eisenbeton

V7ZZ7?7ZZy//syS//-

iS cm ßetonabgteichschicht gew achsener Ton

Spundwand

ßrüstungpmguer :■ L j

Schnitt C-D

Achse d er Straßenbrücke tUIS7 Antrieb fü r Hubtor

Örtliche Steuerung fü r Segmentnotschutze Antrieb fü r im entnofschüt2e

Schalt

-raum -

Seitscheiben

' Antrieb fü r i Salzug- Treidel- y Pflaster ¡

( Oberwasser)

Trennungsfuge Befehtsbühnc

Schnitt A-

Antneb Hubtor

mnschtagngoli

Ton gew alzt

A b b . 10.

Pflaster U n terh au pt.

Pflaster

Q u ersch n itt und G rundriß.

d en A u ß en m a u er n in 9 sen k re ch ten R eih en z u sa m m e n g e fa ß t. J e d e R eih e b e s te h t a u s e in e m K a n te n p o ller und darunter 10 H a lte k r e u z e n , d ie 1,5 m v o n e in a n d e r e n tfer n t lie g e n . D ie R e ih e n sin d s o ü b er d ie K am m erm au ern v e r te ilt, daß trotz d er v e r s c h ie d e n e n Z u s a m m e n se tz u n g d er sc h le u s e n d e n F a h r zeu g g ru p p e n d ie erfo rd erlich en F estm a c h e v o rrich tu n g en v o n d e n e in ­ z e ln e n S c h iffe n au s ste ts g u t z u erreichen sin d . D ie A b stä n d e sin d daher durch d ie A b m e ss u n g e n der auf d em O d er-S p ree-K a n a l v erk eh ren d en F a h r z e u g e und d ie n u tzb are S c h le u se n lä n g e b e d in g t. D ie H a lte k r eu ze lie g e n in g e r ä u m ig e n g u ß e ise r n e n K a ste n ; d ie d em V e r s c h le iß u n te r lie g e n ­ d en T e ile sin d a u sw e c h se lb a r .

D e n o b e r e n A b sc h lu ß je d e r H a lte k r e u z r e ih e b ild e t ein K an te n p o ller, d er in ein e r A u ssp a ru n g d er B r ü stu n g sm a u er ste h t, so daß er v o m Fahr­

z e u g u n d v o n d er S c h le u se n p la ttfo r m au s g u t b e d ie n t w e r d e n kann.

D ie S c h le u s e ist au ß erd em n och m it s c h w i m m e n d e n F e stm a c h e ­ v o rrich tu n g en a u sg e r ü ste t, d ie sic h m it d em W a ssersta n d e d er S c h le u s e n ­ k am m ern h e b e n u n d se n k e n . E s h a n d e lt sic h um H a lte k r e u z e , d ie g e le n k ig m it k e ss e lfö r m ig e n S c h w im m ern v e r b u n d e n , in se n k r e c h te n , m it stark v e r ­ an k erten G le its c h ie n e n a u sg e r ü ste te n M a u ern isch en gefü h r t sin d . D ie T ro ssen d er S c h iffe brauchen a lso b e i d ie se r F e stm a c h e v o r r ic h tu n g w äh ren d d er S c h le u s u n g n ich t u m g e le g t zu w e r d e n . D ie s is t für d ie F ü rsten b erg er S c h a c h ts c h le u s e w ü n sc h e n s w e r t, w e ll d ie in d er N ä h e d e s O b erh a u p tes lie g e n d e n , zu B e rg s c h le u s e n d e n F a h r z e u g e b e i u n g e sc h ic k te m U m le g e n d er T r o sse n ln B e w e g u n g k o m m en k ö n n e n . D ie sc h w im m e n d e n H a lte ­ k reu ze h a b e n sic h a ls rech t z w e c k m ä ß ig e r w ie s e n 6).

L e i t e r n . D ie e in z e ln e n S te ig e le ite r n sin d e tw a 2 7 m v o n e in a n d e r e n tfer n t; s i e h a b e n k räftige H o lm e au s C - E isen und S p r o sse n a u s R und­

e is e n . D ie S tu fe n h ö h e b eträ g t 2 5 cm . E in ig e L eitern am U n terh a u p t sin d für In sta n d s e tz u n g sa r b e ite n b e i le e r g e p u m p te r S c h le u s e b is zu r S c h le u se n ­ s o h le h eru n te rg efü h rt.

S c h e u e r l e i s t e n . D ie sc h le u s e n d e n F a h r zeu g e g le ite n an se n k re ch t s te h e n d e n , im M au erw e rk veran k erten S c h e u e r le is te n au s h o c h w e r tig e m

G u ß e ise n e n tla n g , d ie d u rch ­ sc h n ittlic h 1 2 m a u sein a n d er lie g e n . D as M ittelstü ck der L e isten ist w u lstfö rm ig v o r g e w ö lb t, e s lie g t e tw a 2 ,5 cm vor d er F lu ch t der B e to n w ä n d e . D ie s e s Maß w äre w o h l z w e c k m ä ß ig e tw a s größ er g e w ä h lt w o r ­ d e n , um d en B e to n der S ch le u se n m a u e r n b e ss e r vor d em A n sc h r a m m en der S ch iffe zu sc h ü tz e n .

D a s U n t e r h a u p t . B eim U n terh au pt (A b b. 10) w ar e s m ö g lic h , in d er B a u ­ w e rk a ch se, a lso z w isc h e n b e id e n S c h le u se n k a m m e r n , e in e v o n d er S o h le bis zur Plattform d u r c h g e h e n d e T r e n n u n g sfu g e a n zu o rd n en , w e il hier a lle w a sserfü h ren ­ d en B e tr ie b se in r ic h tu n g e n von d er N ach b ark am m er u n a b h ä n g ig sin d . Es e n t­

sta n d e n so z w e i g e tr e n n te B a u b iö c k e , d ie in ihrer A u sd e h n u n g g u t zur L ei­

stu n g sfä h ig k e it d er v o r ­ h a n d e n e n B e to n b e r e itu n g s­

a n la g e n paßten.

Da d ie B e to n a u fb a u ten (A b b. 3 u. 11) ob erh a lb der S ch leu sen p la ttfo rm in der B a u w e r k a c h se n ich t u n ter­

te ilt w e r d e n k o n n ten , h a b en s ie rech ts und lin k s d e s M itte lb a u e s, in d em d ie e le k tr isc h e n S ch a lta n la g en und d ie U m fo rm er ste h e n , F u g e n erh a lten .

D i e U m l ä u f e a m U n t e r h a u p t sin d nur auf d er S c h le u se n in se l a n ­ g e o r d n e t. D as b e t d en T a lsc h le u su n g e n zur O d er a b flie ß e n d e W a sser w ird an d er S tir n se ite d e s A b stie g b a u w e r k e s z w isc h e n b e id e n K am m ern in d en u n teren V o rh a fen e in g e le ite t. A u s je d e r K am m er z w e ig e n se itw ä r ts z w e i ku rze, durch R o llk e ilsc h ü tz e v e r sc h lie ß b a r e K anäle v o n je e tw a 7 m2 Q u ersch n itt ab, d ie sich d ich t h in ter d e n V e r sc h lü sse n v e r e in ig e n und kurz darauf in d en zu b e id e n K am m ern g e m e in sa m g e h ö r e n d e n A u sla u f m ü n d en . Ein k u rzes B e to n le itw e r k u n d e in e G ru p p e v o n e ise r n e n

*0 N ä h e r e A u sfü h ru n g en ü b er d ie F estm a c h e v o r r ic h tu n g e n finden sich in d e n A u fsä tz e n d e s R eg ieru n g s- und Baurat E h r e n b e r g , B a u tech n . 1929, H eft 3 , S. 3 3 , und 1 9 3 2 , H eft 2 9, S. 3 80.

A b b . 11. U n terh a u p t v o m U n te r w a sse r .

D a lb e n 7) v e r te ile n d a s W asser im U n terk a n a l, d er hier b e r e its 4 7 m b reit ist, so daß d ie w a rten d en F a h r z e u g e durch stö r e n d e S tr ö m u n g en n ich t b e lä stig t w e r d e n . D ie W ä n d e d er U m lä u fe sin d ähnlich w ie am O b erh au p t m it g e b ü g e lte m S p ritzpu tz u n d m it S ch u tza n str ic h e n v e r s e h e n . A u ch hier sin d b ish er n e n n e n sw e r te B e sc h ä d ig u n g e n n ich t f e s t g e s te llt w o r d e n .

(S ch lu ß fo lgt.) 7) Bauart b e sc h r ie b e n in B au tech n . 1931, H eft 4 , S . 5 1 /5 2 .

J a h rg a n g 14 H e it 3 4 . 0 .

7. A u g u s t 1936 S i e v e r s , D er A u sb au d er E n d strec k e d e s O d er-S p r ee-K a n a ls b e i F ü r ste n b e r g a. d. O d er 4 ö l

(6)

482 Hofmann, Neubau der Treskowbrücke in Berlin-Schöneweide DIE BAUTECHNIK Fachschrift f. d. ges. Baulngenlcurwesei:

Schnitt C-D

Bawun\ Bohlenbelag

Montagejoche

15108

- —.

Schrägmoße

neue Spundwand.

Spundwand È £ neue Spundwand_

neuer Haupttrager

fckcnachserif} ~ t alte und heue 1/

Straßenbahn-Notbrücke 'Leitholl

. uso----1#*L—fiS0-yQtf&-USO f KTuÔgànger-Notbrücke y

Die Pfohtjoche unter den neuen Hauptfrögem stellen einen Teil der Montagerüstung dar.

St.«ttaupttrüger-Montagestoß.

A l l e R e c h t e V o r b e h a lt e n .

N e u b a u d e r T r e s k o w b r ü c k e i n B e r l i n - S c h ö n e w e i d e . V o n D ip l.-In g . W . H o f m a n n , B erlin -K arlsh orst.

(S c h lu ß a u s H eft 33.) III. B a u a u s fü h r u n g .

D ie B a u a rb eiten w u rd en im April 1934 b e g o n n e n . Z u n ä ch st w u rd e für d ie Ü b e r le itu n g d e s se h r stark en F u ß g ä n g e r v e r k e h r s w ä h ren d der U m b a u z e it e in e e tw a 2 0 0 m la n g e N o tb rü ck e h e r g e s tc llt (A b b. 11 b is 13).

D ie s e m u ß te g le ic h z e it ig e in S tr a ß e n b a h n g ie is a u fn e h m e n , d a e in e ander-

N ach F e r tig s te llu n g d er L e itw e r k e , d er P fa h ljo c h e und d er L andauf­

la g er w u rd en d ie W a lzträ g erü b erb a u te n m itte ls e in e s fahrbaren A u s le g e r ­ k ran es (A b b. 14), v o m lin k e n U fer b e g in n e n d , e in g e b a u t. H ierzu w u rd e d er Kran j e w e ils auf d en z u le t z t m o n tie r te n Ü b e r b a u v o r g e fa h r e n . D ie S ta h lträ g er w u rd en auf d e m W a ss e r w e g e a n g e fa h r e n , v o n d em Kran im

M it R ü ck sich t a u f d ie b e id e n j e 12 m b r eiten D u rch fah rtöffn u n gen , Da d ie s e J o c h e s o a n g e o r d n e t w u r d e n , daß s i e sp ä ter u n m ittelbar d ie w ä h ren d d er B a u a rb eiten für d e n S c h iffsv e r k e h r fr e ig e h a lte n w e r d e n u n ter d e n H au p tträgern d er n e u e n B rücke la g e n , m u ß ten z w e c k s A b fan gu n g m u ß te n , ergab sic h in d ie s e n Ö ffn u n g e n e in e T r ä g e r stü tz w e ite v o n 1 4 ,9 0 m , d er a lten erh eb lich sc h m a le r e n B rücke a u f d e n H ilfsjo c h e n q u er zur Brücke d ie a u ch für d ie w e ite r e A u fte ilu n g z u g r u n d e g e le g t w u r d e . Z um S c h u tz e stark e P rofilträger v e r le g t w e r d e n , auf d ie d ie H au p tträger d e s a lten Bau- d er N o tb r ü c k e n jo c h e g e g e n A n fahren w u r d e n h ö lz e r n e L e itw e r k e a n g e o r d n e t, w e r k s a u fg e la g e r t w u r d e n . Zum A b b ru ch d er a lte n B rücke d ie n te n zw ei w e it lg e U m le g u n g d er S tra ß en b a h n n ich t m ö g lic h w ar. Ihre Trag­

k o n stru k tio n b e s te h t a u s W a lzträ g ern , d ie im S p r e e b e tt auf h ö lzern en R a m m p fa h ljo ch en , ü b er Land auf auf S c h w e llr o s te g e s e tz te n B ö c k e n auf­

ru h en und ih r e r se its d ie h ö lz e r n e A b d e c k u n g tra g en .

Prahm g e fa ß t u n d g le ic h in e n d g ü ltig e r L a g e a b g e se tz t. D a b ei m u ß te der au ftr e te n d e n se n k r e c h te n B e la s tu n g d e r P fa h ljo c h e b e so n d e r e A u fm erk sa m k eit g e w id m e t w e r d e n , da d ie P fä h le t e ilw e is e — b e so n d e r s b e i S e lte n a u s la d u n g d e s K ranes — e r h e b lic h g r ö ß e r e B e la s tu n g e r h ie lte n als sp ä ter nach In­

b e tr ie b n a h m e d er N o tb rü ck e. D ie w a a g e r e c h te n S e ite n k r ä fte w u r d e n durch A b ste ifu n g e n u n d V e r a n k e r u n g e n g e g e n d ie a lte T r esk o w b rü ck e a u f­

g e n o m m e n . A u f d er S ta h lk o n str u k tio n w u r d e a lsd a n n d ie H o lz a b d e c k u n g v e r le g t, g le ic h z e it ig w u r d e n d ie K a b e lle itu n g e n au s d er a lte n B rücke u m ­ g e l e g t u n d d a s S tr a ß e n b a h n g le is e in g e b a u t.

Im A u g u st 1934 w u r d e d ie N o tb r ü c k e in B e tr ie b g e n o m m e n und g le ic h z e it ig d ie a lte B rücke g esp e rrt. N u n m e h r k o n n te d ie m a ss iv e Fahr- un d G e h b a h n d er a lte n B rücke a b g e b r o c h e n w e r d e n . G le ic h z e itig w u rd en d ie H ilfsjo c h e für d ie M o n ta g e r ü stu n g g e r a m m t (A b b. 11).

Für d ie M o n ta g e d er n e u e n B rücke h a tte sic h u n ter d en v o r lie g e n d e n V e r h ä ltn isse n d ie V e r w e n d u n g e in e r f e s te n R ü stu n g als d a s Z w e c k m ä ß ig ste e r w ie s e n , z u m a l d ie s e g le ic h z e it ig für d en A b b ru ch d e s a lte n B a u w erk s v e r w e n d e t w e r d e n k o n n te . B e i d er F e s t le g u n g d er G e r ü stjo c h e m ußte auf d ie S c h iffa h rtö ffn u n g e n u n d d ie B a u g ru b en d er S tr o m p fe ile r R ücksicht g e n o m m e n w e r d e n .

Stromrichtung--- «—

A b b . 12. S tro m jo ch d er N o tb rü ck e. A b b . 13. L andjoch d e r N o tb rü ck e.

(7)

Jahrgang 14 Heft 34

7. August 1936 Hof mann, Neubau der Treskowbrücke in Berlin-Schönewcide 483

Abb. 17. Abbruch des alten linken Strompfeilers.

w u rd en d ie a lte n S tr o m p fe ile r m it P reß lu fth ä m m ern b e i te ilw e ise r A n ­ w e n d u n g v o n B r isa n zsp re n g u n g en a b g e b r o c h e n (A b b. 17). D ie A rb eiten v o llz o g e n sic h sp äter unter d em S c h u tz e ein er g e s c h lo s s e n e n W a sserh a ltu n g .

N ach D u rch fü hrun g d e s B o d e n a u sh u b e s u n d A b sc h n e id e n d er a lten U m fa ssu n g ssp u n d w ä n d e k o n n te m it d em B e to n ie r e n d er n e u e n S tro m ­ p fe ile r b e g o n n e n w e r d e n . V e r w e n d e t w u rd e h ierb ei e in e s c h w im m e n d e B e to n a n la g e . D a s B e to n g e m isc h w u r d e durch F örd erb än der v o n d er M isch ­ m a sch in e in Loren b efö rd ert, d eren G le is e auf d en z w is c h e n d en S p u n d ­ w ä n d en e in g e b a u te n S te ife n la g e n v e r le g t w a ren , und d ie d e n B e to n d irek t zu r E in b a u ste lle b efö rd erten . N ach F e r tig s te llu n g d er P fe ile r fu n d a m e n te (bis O rd in ate + 2 9 ,8 0 ) k o n n ten d ie g e s c h lo s s e n e W a sse r h a ltu n g a b sc h n itt­

w e is e a b g e sc h a ltc t und d ie R ohre a u sb e to n ie r t w e r d e n . B e i H e r ste llu n g d er ob eren P fe lle r te ile w u rd en d ie F ö r d e r g le ise auf d ie S ch a lu n g a b g e fa n g e n .

U n ter d en B rückenlagern w u rd en kräftig b e w e h r te E lse n b e to n q u a d e r m it 2 ,3 5 X 2 ,3 5 m G ru n d fläch e u n d 1 ,50 m H ö h e h e r g e s te llt. Da d ie n e u e n F u n d a m e n te in fo lg e der g rö ß eren B r e ite d e s n e u e n B a u w er k s te ils auf b ish e r n ich t b e la ste te m , te ils auf v o r b e la s ie te m U n terg rü n d e ste h e n , erstreck t sic h ü b er d ie g a n z e P fe ile r lä n g e e in e sta rk e, durch d ie A u fla g e rq u a d er h in d u rch g efü h rte E ls e n b e w e h r u n g , d ie e in e R isse b ild u n g v e r m e ld e n s o ll. N a ch d em d ie P fe ile r h och g efü h rt w aren , w u r d e n d ie U m ­ fa ssu n g ssp u n d w ä n d e durch T au ch er u n ter W asser a b g e sc h n itte n .

A b b . 18 z e ig t d en lin k en S tr o m p fe ile r im R ohbau.

D ie S tr o m p feiler sin d in d er W a sserlin ie m it G ran itq u ad ern v e r k le id e t, darüber ist, w ie auch b e i d en L a n d w id erla g ern , e in e M u sc h e lk a lk v e r k lc ld u n g n ach träglich v o r g e s e tz t. Für d ie u n terh alb der W a sse r lin ie g e le g e n e n P fe ile r te ile w u rd en z w e i T e ile T h u ram en t und ein T e il Z e m e n t v e r w e n d e t, ob erh a lb rein er Z e m e n t.

A n fa n g N o v e m b e r 1934 k o n n ten nach B e e n d ig u n g d e s B rü ck en ­ ab b ru ch es auch d ie A rb eiten an d e n L an d w id erlagern in A ngriff g e n o m m e n w erd en . D ie a lten W id erla g er w u rd en nur s o w e it a b g e b r o c h e n , w ie es für e in e ein w a n d fr e ie

A u fla g e r u n g der n e u e n B rücke erford erlich w ar (A bb. 19). Für d ie T r o c k e n - h a ltu n g d er B au gru b en e r w ie se n sich h ier o ffe n e W a sse r h a ltu n g e n a ls a u s­

reich en d . Für d ie B e to n ­ arb eiten w u rd en h ierzu D rä n leitu n g e n u n ter der B a u w e r k so h le v e r le g t.

Zur E r z ie lu n g ein e r g u te n V erb u n d w irk u n g z w is c h e n a lte n und n e u e n T e ile n w u rd en d ie A n ­ sch lu ß flä ch en m it P reß luft au fg e ra u h t, A n k e r e lse n e in g e s e tz t und S c h w a lb e n ­ sc h w a n z sc h litz e e in g e ­ ste m m t. D ie W id erlager h a b en fern er o b e n und u n ten kräftige, ü b er d ie g a n z e L än ge durch­

la u fe n d e B e w e h r u n g e n . D ie B eto n a rb eiten w aren A n fa n g F ebruar

1935 so w e it g e fö r d e r t, A b b . 18. N e u e r lin k er S tr o m p feiler im R ohbau.

A b b . 14. E inbau d er N o tb rü ck en ü b er b a u ten .

g ro ß e S c h w e n k m a s te , d ie auf der F ahrbah n k on stru k tion a u fg e ste llt w u rd en (A b b . 15). Z u n äch st w u rd e m it b e id e n M a sten g e m e in sa m d er M itte lte il a b g e b r o c h e n . D a d ie

H ä n g e sta n g e n nach d em D u rch tren n en d e s F a ch ­ w e r k b o g e n s D ruckkräfte e r h ie lte n , w aren b e h e lf ­ m ä ß ig e V erstä r k u n g en erfo rd erlich . D ie b e id e n S ch w e n k m a s te n führten dann u n a b h ä n g ig v o n ­ e in a n d e r d en A b b ru ch d er b e id e n B rücken ­ h ä lften v o n d er M itte in der R ich tu n g auf d ie L a n d p feiler zu durch.

D as A b b ru ch m ateriai w u rd e auf d em W a sser­

w e g e a b g efa h r en . M itte O k to b er 1934 w ar d ie M itte lö ffn u n g a b g e b r o c h e n , und es k o n n te m it d em R am ­ m en d er S p u n d w ä n d e der n e u e n S tr o m p feiler b e g o n n e n w e r d e n (A b­

b ild . 16). D ie R am m - a rb eiten w u r d e n te ils m it S c h w im m ra m m e n , te ils m it auf b e h e lf­

m ä ß ig e n R a m m g erü sten la u fe n d e n R am m en du rch gefüh rt. N ach

- alter obgebrochener

i . u n e uvtjzui l

| [!§ / Strompfeiler I l g

!l'l=£

l ü

A b b . 16. | l

R echter S tro m p feiler.

S c h lie ß u n g d er S p u n d w ä n d e w u rd e d er W a ssersta n d in d en B au gru b en durch P u m p en b e i g le ic h z e itig e m E in b au d er S te ife n la g e n a b g e se n k t, und

A b b . 15. A b b ru ch d er a lten Brücke.

(8)

■ Q . D IP. B A U T E C H N I K

4 o 4 H o f m a n n , N eu b a u d er T r esk o w b rü ck e in B e r lin -S c h ö n c w e id e p o c h s c h r i it i . d . B e s . B a u i n g e n i c u r w c s c n

d aß m it d er M o n ta g e der n e u e n stä h le r n e n Brücke b e g o n n e n w er d e n k o n n te.

V e r w e n d e t w u r d e h ierzu e in fahrbarer S ch w en k k ra n £ m it 1 7,50 m A u sla d u n g und 2 0 t Tragkraft (A bb. 23).

D ie S p u rb reite der R ad­

sä tz e b etru g 9 m , d ie L ä n g e d e s F u ß g e s te lls 1 4 ,6 2 5 m . D as le tz te r e M aß w ar a ls ein V ie lfa c h e s d e s Q u erträ g era b sta n d es g e w ä h lt w o r d e n , da d er Kran b e i der A rb eit auf d er B rücke s e in e b is zu 5 0 t b e tr a g e n d e n A u fla g e r ­ d rü ck e u n m itte lb a r an d ie Q u e r tr ä g e r a b g e b e n m u ß te.

U m j e d e B e la s tu n g der F a h rbah n u n terk onstru ktion z u v e r m e id e n , w u rd en die

K ranbahnträger nur auf d e n B rückenq u erträgern a u fg e la g e r t. D er Kran w u rd e d ann j e w e ils s o w e it v o r g e fa h r e n , daß s e in e A u fla g e r p u n k te se n k re ch t ü b er d en B rückenq u erträgern la g e n . D ie b is 16 t b e tr a g e n d e n n e g a tiv e n A u fla g e rd rü ck e w u r d e n durch V e r a n k e r u n g d er v ie r E c k p u n k te d e s F uß -

A b b . 19. L in k es L a n d w id e r la g e r .

A b b . 2 2 .

g e s t e lls a u fg e n o m m e n . Zu d ie se m Z w e c k e w aren b e so n d e r e A n k er­

vorrich tu n g en an d em F u ß g e s te ll v o rh a n d en , d ie m it K la u en um d ie B rückenq u erträger griffen und durch e in e S c h r a u b e n sp in d e l a n g e z o g e n w u rd en . D er V o r te il d ie se r K ra n a u sb ild u n g b e sta n d darin, daß b e i V e r m e id u n g v o n R ü c k h a lte se ile n e in v ö l l i g sic h e r e s A rb eiten in a lle n F ä lle n g e w ä h r le is te t w ar u n d d ie h ä u fig e rfo rd erlich en S te llu n g s -

Abb. 24. Festes Widerlager.

— - row-— -jjg)

BUS

W ech sel se h r sc h n e ll v o n sta tte n g in g e n .

B e i d er M o n ta g e w u rd e e in e auf d ie H ilfs jo c h e a u f­

g e la g e r te R ü stu n g v e r w e n d e t, le d ig lic h ü b er d en S ch iffah rt­

ö ffn u n g e n w u rd en z w e c k s F r e i­

h a ltu n g d e s erfo rd erlich en D u rch fah rtp rofils H ä n g e r ü stu n ­ g e n e in g e b a u t.

D ie L a g e d er M o n ta g e ­ j o c h e und d ie d adurch b e ­ d in g te L a g e d er H au p tträger- M o n ta g e stö ß e ist a u s A b b . II e rsich tlich . A u s G e w ic h ts ­ g r ü n d e n m u ß ten d ie e in z e ln e n k a ste n fö r m ig e n S tü ck e für d en E in b au u n te r te ilt w e r d e n . W äh­

rend b e i d en le ic h te n S tü ck en d er E in b au in z w e i T e ile n — U n ter- u n d O b e r te il — au s- g e fü h r tw e r d e n k o n n te (A b b .2 0 ), w ar ü b er d en S tr o m p feilern und im M itte lstü c k ein E in b au in fünf T e ilen erford erlich (A b b. 21). Im le tz te r e n F a lle w u r d e n z u n ä c h st d ie b e id e n U n te r te ile n a ch ein a n d e r v e r le g t u n d an d en b e r e its m o n tie r te n H a u p t­

tr ä g erteil a n g e s c h lo s s e n , dann d ie S c h o tte n e in g e b a u t, darauf d ie ob eren

A b b . 20. A b b . 2 1 .

A b b . 2 3.

S te g b le c h te ile e in g e s e tz t und sc h lie ß lic h d ie o b e r e n G u r tw in k e l m it dem L a m e lle n p a k e t e in g e fä d e lt. — D ie S ta h lk o n str u k tio n e n w u r d e n , s o w e it sic v o n au ß erh a lb k a m e n , im B e rlin er O sth a fe n v o n d er B ahn auf S ch iffe u m g e sc h la g e n und zu r B a u s te lle g e s c h w o m m e n . D ie B e rlin er W erk e lie fe r te n g r ö ß te n te ils u n m itte lb a r a u f d e m W a ss e r w e g e an. D ie T e ile w u rd en v o m Kran Im K ahn g e fa ß t u n d e in g e b a u t.

Abb. 25. Fußsteigkonstruktion.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Die Ausfuhrung der Arbeiten hat 24 Wochen gedauert, die Gesamt- kosten betrugen 105 000 RM. Die Firma August Wolfsholz hat sehr sorgfaitig und fachkundig

In diese LOcher wurden der Reihe nach Einprefidflsen besonderer Bauart eingesetzt, bel denen die MOgiichkeit besteht, das Prefirohr gegen die Bohrlochwandung

Fein-Grobkies, hellweiOgrau, sandig, dicht gelagert, gesattigt Feinsand, mittelgrau, sehr schwach lehmig, dicht gelagert, gesattigt..

Druck der Buchdruckarel Gebrüder Ernst,

Das Bitumen, das in der Klebemasse, der Oberzugmasse auf den Gewebebahnen und der Deckmasse verwendet wird, ist plastisch. Der innere Wlderstand ist daher gegen

Die erhöhte Dichte hat gleichzeitig eine Reihe anderer V orteile im G efolge. einen W asserbehälter aus R üttelbeton fünf M onate lang einem Druck von mehreren at

fange erreicht wurde. Um einen sicheren Erfolg zu haben, m ußte der hohe Druck längere Zelt auf der eingepreßten Masse stehen. Mit diesem hohen Druck gelang es

Der ganze A bschnitt ist eine um fassende W iedergabe der hauptsächlichsten bisher bekannten U ntersuchungen über Platten, die für jeden Ingenieur von großem Nutzen