O nowych i mało znanych gatunkach motyli fauny galicyjskiej. Przyczynek pierwszy

'"w. - •

C K

o s s ^;

i

GATUNKACH MOTYLI

FAUNY G A L I C Y J S K I E J .

P R Z Y C Z Y N E K P I E R W S Z Y .

N A P IS A Ł

Dr. STANISŁAW KLEMENSIEWICZ.

W K R A K O W IE .

NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI.

W D R U K A R N I U N I W E R S Y T E T U J A G I E L L O Ń S K I E G O p o d z a rz ą d e m Jó z e fa F ilip o w sk ie g o .

1899.

NOWYCH I MAŁO ZNANYCH A

GATUNKACH MOTYLI

FAUNY G A L I C Y J S K I E J .

P R Z Y C Z Y N E K P IE R W S Z Y .

N A P I S A Ł

Dr. STANISŁAW KLEMENSIEWICZ.

W K R A K O W IE .

NAKŁADEM AKADEMII UM IEJĘTNOŚCI.

W D R U K A R N I U N I W E R S Y T E T U J A G I E L L O Ń S K I E G O pod zarządem Józefa Filipowskiego.

1899.

Osobne odbicie z T om u X X X IV . Spraw ozdań K o m isji fizjograficznej A kadem ii U m iejętności w Krakow ie.

3 6 8 ^

O NOWYCH l MAŁO ZNANYCH GATUNKACH MOTYLI

FAUNY GALICYJSKIEJ.

P R Z Y C Z Y N E K P I E R W S Z Y .

N A P IS A Ł

Dr. S ta n is ła w K lem en siew icz.

# ---

Celem uzupełniania wiadomości o nowych i mało znanych gatunkach motyli krajow ych, postanowiłem na przyszłość w miarę nagromadzenia się m ateryału, ogłaszać odnośne przyczynki. P rzy ­ czynki będę kreślił w głównych zarysach według planu, powzię­

tego w mej odnośnej pracy, ogłoszonej w tych Sprawozdaniach w roku zeszłym; jed n ak dla uproszczenia rzeczy ograniczę się w nich do podania dat i spostrzeżeń now ych, opierających się wyłącznie na własnych doświadczeniach.

I.

W roku bieżącym pomnożyła się literatura lepidopterologi- czna o dwie tylko p ra ce, dotyczące fauny motyli krajowych, a umieszczone w T. X X X III Sprawozdań Komisy! fizyograficz.

Akademii Umiejętności w K rakow ie:

I. I)r. S. K l e m e n s i e w i c z ; O nowych i mało znanych gatunkach motyli fauny galicyjskiej.

II. F . S e k i l l e ; F auna lepidopterologiczna doliny Popradu i jego dopływów. Część II.

D ruga z nich obejm uje dalszy w ykaz motyli drobnych (M i- crolepidoptera) rzeczonej okolicy. Nadto zasługuje na uwagę dalszy ciąg wymienionej ju ż w roku zeszłym pracy C. H o r m u z a k i ’ e g o

„Die Schmetterlinge (Lepidoptera) der B ukow ina; II. Theil (Fort-

Setzung). Verhandl. d. k. k. zool. botan. Gesell, in W ien; B.

X L V I I I , 1898“. Autor zw raca tam w swych badaniach poró- w naw czo-faunistycznych, niejednokrotnie uwagę na sąsiednią zie­

mię galicyjską.

Ze 105 gatunków , wymienionych w ostatnim wykazie Schil- lego (II), okazało się 25 dla fauny krajowej nowych, które łącznie z 51 formami, w bieżącym r o k u 1) nowo dla Galicyi przeze mnie odkrytem i, pomnażają liczbę form nowo w ykrytych o 76. Ogólna liczba wszystkich w Galicyi znanych głównych form gatunków wynosi przeto dzisiaj 2 1 3 4 , odmian i aberacyj 3 0 5 , razem form 2439.

N astępujący wykaz obejm uje gatunki motyli zebranych w roku bieżącym, (po części także w latach zeszłych), przeważnie w tych okolicach k ra ju , o których w mej zeszłorocznej pracy wspomniałem.

G atunki zestawiono i nazwano według katalogu Staudin- gera i Woekego, a na wyjątkowe zmiany zwrócono uwagę w odno­

śnych miejscach.

II.

G atunki, których dotąd dla fauny krajowej nigdzie nie wy­

kazano, oznaczam gw iazdką (*). Rzymskie liczby, ujęte w nawias, odnoszą się do prac wymienionych w części I.

R h o p a l o c e r a . Syrichthus B.

1. Carthami H b. G atunek rz a d k i, znany u nas przeważnie z górskich okolic Galicyi zachodniej , pojawia się też w nizinie;

w okolicy Brodów znalazłem na suchej łące przy leśnej, w połowie czerwca, samca niezwyczajnie wielkich rozmiarów.

H e t e r o c e r a .

Sphinges.

Zygaena F.

*2. Achilleae Esp. ab. N a cmentarzu brodzkim pojawiła się w połowie sierpnia, w towarzystwie wielu zwyczajnych okazów, samica, o wybitnie żółto naprószonych skrzydłach przednich, zga­

dzająca się z dyagnoza odmiany Bitorquata Món.: „alis anter.

flavicantibus“.

Ł) Znacznej części okazów mego zbioru najn o w szeg o , dla b ra k u czasu oznaczyć jeszcze nie mogłem.

[178] O N O W Y C H G A T U N K A C H M O T Y L I. 3 B om byces.

Lithosia F .

3. Muscerda Hufn. Jeden okaz przy lampie w Brodach, 16.

sierpnia. G atunek znany dotychczas tylko z niewielu miejsc Ga­

lic ji wschodniej.

Psyche Schrk.

4. Opaeella H. S. Dwie samice ex l. przy końcu czerwca;

k ilka gąsienic w charakterystycznych woreczkach znalazłem w lesie liściastym koło Lwowa na pniu dębu, w znacznej odległości od ziem i; żywiłem je trawami.

Dasychira Stph.

*5. Fnscelina L. ab. Szczególną odmianę w yhodował p. F.

Schille w R ytrze w licznych o kazach, (z których kilka w poda­

ru n k u otrzymałem), z gąsienic karm ionych modrzewiem. Różni się od formy głównej tłem skrzydeł przednich, które z powodu zna­

cznego zaniku czarnego naprószenia i nakreśleń czarn y c h , jest 0 wiele jednostajniej i jaśniej popielate. Motyle lęgły się w poło­

wie lipca. Bliższych szczegółów o tej oryginalnej aberacyi obiecał niebawem udzielić p. Schille.

Noctuae.

Simyra O.

6. Nervosa F. W jesieni roku zeszłego napotkałem kolo Brodów, na obszernym suchym u g o rz e, liczne gąsienice tego ga­

tunku. Przebyw ają na nędznych krzaczkach wilczomleczu ( Eu- phorbia cyparissias) pojedynczo i przepoczwarczają się w dość tęgim oprzędzie, w drugiej połowie września. Hodowane w domu, przyczepiały oprzędy wolno, najchętniej na drucianej siatce skrzynki drew nianej, mimo iż m iały do dyspozycji ziemię mchem pokrytą 1 płyty torfu. Poczwarki bardzo żywe poruszają się często w swych oprzędaoh (najwięcej wieczorami); zimują i w ydają motyle niemal od początku do końca maja. Okazy w domu wylęgłe najczęściej nie są dobrze rozwinięte, (prawdopodobnie dla b ra k u stosownej wilgoci), gdyż końce skrzydeł pozostają k u górze zagięte; wiele też okazów w poczwarce ju ż zupełnie wykształconych, nie mogło opuścić jej skoru p y ; (porówn. I. pag. 20).

W roku bież. nie znalazłem na rzeczonem miejscu o tej samej porze, mimo skrzętnych poszukiw ań, ani jednej gąsienicy;

przeto 8. Nervosa zdaje się być u nas gatunkiem bardzo lokalnym 1*

(dotychczas tylko koło B rodów ), lecz tamże w niektórych latach dość pospolitym.

A grotis O.

7. Stigmatica Hb. W lasach rytrzańskich koło Starego Macza, jeszcze 18. sierpnia dwa okazy przy lampie.

8. Sim ulans H ufn. Piaszczyste pochyłości wzgórzy łyczakow ­ skich przy Lwowie, wieczorem na kw iatach przy końcu czerwca;

rzadki.

Mamestra Tr.

9. D entina Esp. ab. L atenai Pier. Jeden okaz tej ciemnej aberaeyi pojawił się w okolicy Lwowa na kw iatach, w połowie czerwca.

Nonagria O.

10. Spargann Esp. P rzebyw a wraz z dwoma innym i k ra ­ jow ym i gatunkam i tego rodzaju (N . Cannae O. i A rundinis F .)

tylko w moczarowatych okolicach Galicyi wschodniej. Jedna pię­

kna samica przyleciała do lam py w Brodach 18. sierpnia.

Taeniocampa Gn.

11. Incerta Hufn. ab. Fuscata Hw. Odmiana rzadka, o skrzy­

dłach przednich niemal jednostajnie brunatnych. Lwów ex l. 28.

marca. Poczw arka zimuje.

Plusia O.

12. Gutta On. Daleko rozprzestrzeniony, we wschodniej części k ra ju o wiele pospolitszy. Pojawia się w dwóch generacyach nie­

mal od początku maja do początku października, najliczniej w m aju i sierpniu.

W Brodach otrzymałem z j a j , złożonych dnia 1. września, kilkadziesiąt gąsienic, które po łatwem przezimowaniu wydały motyle na wiosnę roku następnego między 19. a 25. maja. Jajo stosunkowo drobne, sleroidalne, u spodu nieco spłaszczone, od góry ku dołowi gęsto brózdkow ane; zrazu białawo-zielone, zmie­

nia kolor przed wylęgnięciem się gąsienicy na brudno-perłowo zio­

ło ny z brunatną plam ką u szczytu (prześwietlającą głową). Gąsie­

n ic e lęgną się na szósty dzień po złożeniu j a j ; przed zimą zrzucają trzy k ro ć skórę, (trzeci raz między 5. a 12. października), poczem zim ują ukryte między zeschłem liściem ; po raz czwarty linią się w drugiej połowie kwietnia roku następnego. Pierwsze dwie gą­

sienice zaczęły się zapoczwarczae 80. kwietnia. Poczwarki bru­

natne, spodem całkowicie lub tylko na kałdunie b ia łe , okryte lekkim oprzędem b ia ły m , przyczepionym w kątach skrzynki.

{180] O N O W Y C H G A T U N K A C H M O T Y L I. 5 Pierwszy motyl wylągł się 19. maja. Gąsienice karmiłem krw a­

wnikiem (Achillea). Dwie gąsienice na drugą g en erację motyla, znalazłem ubiegłego lata na bylicy (Artem isia); z nich wylągł się tylko jeden motyl 1. października, drugi zimuje w stan ie poczwarki.

Heliothis Tr.

13. Ononis F . Bardzo rzadki. Lwów ex l. 29. maja. Nie­

zawodnie w dwóch pokoleniach od m aja do końca lipca. Gąsie­

nica na kw iatach Ononis i Salvia; poczwarka na pierwsze poko­

lenie motyla zimuje.

Thalpochares Ld.

14. Purpurina Hb. Tę piękną południowo europejską nocni- cówkę, w ykazaną dotychczas tylko w jednym okazie z Bilcza (w pow. zaleszczyckim) na P o d o lu , udało mi się odnaleźć tego roku w okolicy B ro d ó w ; lata w sierpniu.

Hypenodes Gn.

15. Costaestrigalis Stph. W okolicach moczarówatych daleko rozprzestrzeniony, jed n ak wszędzie bardzo rzadki. Jeden okaz znalazłem 23. sierpnia, uw ijający się o zmroku na bagnistych łąkach koło Brodów.

Geometrae.

Acidalia Tr.

16. Inornata Hw. v, Deversaria H. S. Tę odm ianę, która dotychczas tylko w jednym okazie u nas była znana, znalazłem na przy leśnej łące w B rodach, 16. sierpnia. Form a główna jest również bardzo rzadka.

17. Strigaria Hb. Na suchych, chudych łąkach przyleśnych koło Brodów, przy końcu sierpnia. Zauw ażany tylko we wscho­

dniej Galicy i.

Rhyparia Hb.

*18. M elanaria L. G atunek właściwy okolicom bagnistym przeważnie północnych krain europejskich. O dkryłem go w k raju dnia 16. września b. r. na cmentarzu brodzkim, w jednym okazie ( 5 ) , wypłoszonym z krzaków bzu tureckiego; zresztą u nas nieznany.

Selenia Hb.

19. Tetralunaria Hufn v. gen. II. Aestiva Stgr. L w ów ; k il­

kanaście gąsienic otrzymałem w kw ietniu z j a j , pochodzących

z p ark i zkopulowanej w domu. Motyle lęgły się między 11. a 29.

czerwca. W obec bardzo szybko postępującego przeobrażenia, nie je st wykluczoną trzecia generacya.

Boarmia Tr.

*20. Repandata L. ab. Destrigaria Hw M ałą samicę tej rzadkiej, jednostajnie ubarwionej ab eracy i, wyhodowałem z gą­

sienicy we Lwowie, 16. czerwca 1897.

Minoa B.

*21. M urinata Sc. ab Monochroaria H. S. Jeden wybitnie płowo-źółty okaz, na przyleśnej łące koło Brodów, B. czerw. 1898.

Lygris Hb.

22. Reticulala F. T rzy okazy w górskich lasach Roztoki W ielkiej koło R ytra, 25. lipca.

Cidaria Tr.

*23. Anseraria H. S. O dkryłem go w jednym okazie na W ysokim Zam ku przy Lwowie, 19. czerwca 1897.

24. Firmata Hb. Rozprzestrzeniony, jed n ak rzadki. W B ro ­ dach znalazłem 7. sierpnia na sosnie gąsienicę, z której motyl wylągł się 4. września tego samego roku.

25. Rluviata H b. Pięknego sam czyka tego bardzo rzadkiego Miernikowca znalazłem w Brodach na ścianie domu, 31. paździer­

nika 1897; prócz tego wykazano u nas jeszcze jeden tylko okaz z Łańcuta.

Eupithecia Gurt.

26. Innotata H afn, Wiele gąsienic koło Brodów w jesieni na Artemisia campestris. Gąsienice bardzo zmienne; poczwarki zimowały. Motyle (ciemne okazy) lęgły się między 8. m aja a 11.

czerwca. Dotychczas b y ł wykazany w jednym egzemplarzu z Be- dnarów ki koło Lwowa.

*27. ? Pumilata Hb. W połowie kw ietnia r. 1897 zebrałem w Brodach po grobowcach tamtejszego cm entarza kilkanaście oka­

zów nieznanego mi gatunku z rodzaju Eupithecia, który w W ie­

dniu oznaczono jak o Pum ilata H b. Okazy moje jednak nie zga­

dzają się wcale z opisem rzeczonego gatunku w formie głównej, a tylko poniekąd przypom inają jego odmianę Tempestivata Z. Po­

nieważ jest m ożebnem , że jest to gatunek jeszcze nie opisany, podaję jego cechy:

[182] O N O W Y C H O A T U N K A C H M O T Y L I. 7

Alae einereo-albidae, tribus strigis geminatis, lineaque sub- m arginali acute dentata dilutioribus, spatiis inter strigam exterio- rem et lineam submarginąłem, anteriores etiam inter strigam infe­

riorem et mediam fidvescentibus; costis in fra strigam exteriorem nigris. Striga exteriore alar. anter. in cellula 3 fra c ta et a limbo r e c e d e n tiin costa 6 paullulum recurvata; linea lim bali alarum in- terrupta, ciliis variegatis. Long. alae anter. 9— 10 mm.

W ierzchołek skrzydeł przednich dość ostry. Skrzydła o trzech zdw ojonych, białawych prążkach poprzecznych, słabo ząbkowa­

nych, oraz b iaław ej, drobno lecz ostro ząbkowanej linii falistej.

Na skrzydłach tylnych dwie prążki bliższe nasady zamienione na cztery równoległe, ciemniej popielato pooddzielane ry sy poprze­

czne. Tło skrzydeł właściwie jasno-popielate, lecz ciemniej na pró­

szone ; przestrzeń między prążka zewnętrzną a linią falistą, na skrzydłach przednich także między prążką środkową a w ew nę­

trzną rdzaw o-źółta, przy brzegu ram iennym zaciemniona. Na skrzydłach przednich prążka w ew nętrzna, oraz wewnętrzna linia prążki środkowej, są pud brzegiem ramiennym prostokątnie zała­

mane. P rążka zewnętrzna, w połowie pachowej z krańcem równo­

legła. załam uje się w komórce 3 słabo k u nasadzie i oddala w dalszym ciągu od krańca ; na żyłce 6 je s t znowu ku zewnątrz nieco zagięta; w połowie ramiennej jest ona od strony wewnę­

trznej Ograniczona czarnym cieniem , na którym żyłki tworzą czarne strzałki, zwrócone ostrzem ku nasadzie. Również na skrzy­

dłach tylnych je s t prążka zewnętrzna w komórce 3 załam ana i od strony nasady na żyłkach czarnawo ograniczona. Część skrzy­

deł między prążka środkową i zew nętrzną, oraz linią falistą a krańcem są siwe i zwykle najjaśniejsze, część przykrańcow a nadto wzdłuż żyłek ciemnej plamista. Linia krańcow a czarna, w przedłużeniu żyłek poprzerywana. Strzępina w swej połowie nasadowej ciemno i biało upstrzona , w połowie końcowej jaśniej popielata.

P yralidina.

Botys Tr.

28. Sangum alis L. Jeden okaz napotkałem w Brodach jeszcze 16. sierpnia.

*29, Cespitalis Schiff. S. V. v. Intermedialis Dup. Odznacza się pięknie cynamonowo brunatnem i skrzydłam i przedniemi. Jeden okaz samca na cm entarzu brodzkim 18. sierpnia b. r.

30. Flavalts Schiff. S. V. Jed n a samica w połowie sierpnia koło Brodów.

Crambus F .

31. Fulgidellus H b. Bardzo lo k aln y ; kolo Brodów zauważy­

łem go w drugiej połowie sierpnia b. r. w wielkiej ilości, atoli w jednem tylko m iejscu , mianowicie na brzegu młodego lasu sosnowego o suchym gruncie piaszczystym. Motyle u kryw ają się po drzewach sosnowych.

32. Fascelinellus H b. Rozprzestrzeniony, lecz bardzo rzadki.

Jed en okaz wypłoszyłem 21. sierpnia wraz z poprzednimi.

33. Geniculeus Hw. O dkryłem go w głołabkowicach przy Nowym Sączu na kwiecistej pochyłości g ó rsk iej, 9. sierpnia 1896 B.

34. Gontaminellus Hb. Bardzo rzadki. Na przyleśnej łące koło Brodów, 14. sierpnia, jed n a samica. Prócz tego w ykazany tylko w jednym okazie z okolicy Zaleszczyk (Bilcze).

35 Tristellus F. ab. B ivittellu s2) Klem. Tę piękną aberacyę zebrałem w roku bieżącym w licznych i nader ch arakterysty­

cznych okazach, na suchym ugorze piaszczystym koło Brodów, w drugiej połowie sierpnia; formy przejściowej do innych abera- cyj tego gatunku nie zauważyłem między moimi okazami. Mo­

tyle uwijają się późnym zmierzchem po nikłych ziołach i dro­

bnych krzaczkach sosnowych, porastających rzeczony ugór. A be- racy a bardzo lokalna.

Nephopteryx Z.

36. Bhenella Zlc. W edług Nowickiego ma być pospolity w okolicy Lwowa po płotach, w m aju i czerwcu. J a znalazłem go zeszłego roku dopiero pierwszy raz w k ra ju (koło Lwowa) w dwóch okazach gąsienicy, z których motyle w ylęgły się 3. i 15.

czerwca roku następnego. Gąsienica żyje w jesieni na osice mię­

dzy dwoma płasko sprzężonymi liśćmi; zimuje prawie dorosła.

37. Janthinella H b. Koło Brodów po wrzosinach w niektó­

rych latach dość częsty. Motyle latają szybko, najwięcej zmierz­

chem , a siadają głową w dół zwrócone. Pora pojawu lipiec i sierpień.

Pempelia Hb.

38. Fusca Hw. Brody, w ogrodzie przy lampie 18 sierpnia;

przebywa przeto także w okolicach nizinnych, obfitujących w piaski, moczary i lasy sosnowe.

*) W ym ieniony ty lk o w dodatku pracy G arbów skiego: M aterialien z. e.

S e h m ett.-F au n a G aliziens, bez w szelkiej d aty .

2) W mem zeszłorocznem spraw ozdaniu (I) z ak ra d ła się pom yłka d ru k u , gdzie n a str. [157], pod 1. 215. f ., zam iast B rivittellus, powinno być B ivittellus.

1184

]

39. Tumidetta Zk. Jed n a samica w górskiej okolicy R ytra, ubogiej w dęby, 31. lipca; przedtem zauważano go tylko w G a­

licy! wschodniej.

Alispa Z.

*40. Angusiella H b. O dkryty w jednym okazie na suchej łące piaszczystej koło Brodów, 18. sierpnia 1898 (Klein.).

Euzophera Z.

41. Terebrella Zk. Pojawia się pojedynczo koło Brodów na brzegach lasów sosnowych jeszcze przy końcu sierpnia.

Homoeosoma Gurt.

42. Nebulella Hb. W okolicy Brodów po lasach i piaszczy­

stych łąkach, w sierp n iu ; przylatuje do lampy. Gatunek dość rz a d k i, rozprzestrzeniony w równinie wschodniej części k r a ju ; pojawia się mniej licznie także w I. generacyi w m aju i czerwcu.

T ortricina.

Teras Tr.

43. TJmbrana Hb. W lasach liściastych koło Lwowa i B ro­

dów, pojedynczo od połowy września do początku listopada, rza­

dziej też na wiosnę blizko do połowy czerwca (okazy przezim o­

wane)- motyle ukrywają, się za dnia, ja k wszystkie gatunki Teras, między liśćmi drzew i krzaków, latają zaś wieczorem. Z nany do­

tychczas zawsze jeszcze tylko ze wschodniej części kraju.

44. Logiana Schiff S. V. ab. Qermarnna Froel. Wypłoszony z krzaków przy Lwowie 29. września. Form a główna zjawia się pojedynczo i rzadko koło Lwowa i Brodów przez cały wrzesień.

W ym ieniony tylko w dodatku pracy Garb. (I. c.) bez wszelkiej daty.

*45. Proteana H. S. (W katalogu Staudingera wymieniony jako odmiana gatunku Gomiriana Z., jed n ak z pewnością od niego różny). O dkryty w jednym okazie przy Lwowie (dolina M aruńki), 20. maja 1896; zresztą u nas nie znany.

46. Aspersana Hb. Jeden samiec w Rzyczanowie koło R ytra, złapany w zrębie zmierzchem 8. sierpnia. G atunek rozsiedlony przeważnie w przedgórzu K arpat zachodnich.

47. Forslcateana L. Okolica Starego Sącza i Lwowa (także ex l. na klonie); od końca czerwca do pocz, sierp n ia, w górach później; dość rzadki.

Tortrix Tr.

*48. Cliondrillana H. S. Tę nadzwyczajnie rzadką Zwój- kówkę, znaną dotychczas z południowo-wschodnich stepów Rosyi, odkryłem 16. sierpnia 1896 na cm entarzu brodzkim , porosłym w części mieszanymi k rz ak am i, w części sośniną i nizką roślin­

nością zielna na suchym gruncie wapnistym. G atunek nowy dla fauny aust.ro-węgierskiej.

*49. Strigana Hb. ab. Stramineana H. S. A beracya rzadka, 0 jednostajnie żółtych skrzydłach przednich, pozbawionych zupeł­

nie czerwonych nakreśleń. Jeden okaz koło Brodów przy końcu sierpnia.

50. Politana Hw. W Brodach wychowałem w drugiej po­

łowie kwietnia b. r. wiele okazów z gąsienic, żyjących pojedynczo lub po 2 —3 w sprzędzonycli hałdach ach dzikiej m archw i, na gruncie piaszczystym. Zielone gąsieniczki znachodzą się w jesieni do końca września, poczem się przepoczwarczają na ziem i, rza­

dziej w baldachach; poczwarka zimuje.

U niektórych okazów (zwykle mniejszych) są brunatne zna­

miona na skrzydłach przednich mniej lub więcej zakryte srebrzy­

sto siwą barwą t ł a , w skutek czego skrzydła są bardziej jedno­

stajnie ubarw ione; spód skrzydeł tylnych bywa u tej formy n a całej powierzchni grubemi plamkami ciemno upstrzony.

51. B ifasciana H b. O dkryty przez Nowickiego w jednym okazie w lasach Radłowie Górnych 21. lipca; dalsze trzy egzem­

plarze wypłoszyłem z krzaków koło L w o w a, w drugiej połowie czerwca.

52. Conwayana F . Na cmentarzu lwowskim, 2. lipca. G atu­

nek rozprzestrzeniony w całym k ra ju od nizin do dolin górskich, jednak wszędzie rzadki.

Olindia On.

53. Ulmcina Hb. Daleko rozprzestrzeniony, lecz nie wszędzie 1 przeważnie pojedynczo. Koło Lwowa zauważyłem wiele okazów w cienistym i wilgotnym parowie zrębu leśnego, uw ijających się szybko w gęstem zaroślu, w połowie czerwca. W okolicy Nowego i Starego Sącza (Tylicz, Goląbkowice) rz a d k i; w lipcu i sierpniu.

Ponieważ opis tego gatunku w dziele Heinemanna Ł) i wielu innych jest niedokładny, podaję go tutaj w edług bardzo pięknego i ty ­ powego egzemplarza samicy.

T ło skrzydeł przednich tuż za białą przepaską i przy samym k rańcu je st rdzawe, między tern aksam itne czarne. P rzy brzegu

1) Die Schm etterlinge D eutschlands und der Schweiz. B raunschw eig, 1859.

[186] O N O W Y C H G A T U N K A C H M O T Y L I I I

ratniennym między białą przepaską a wierzchołkiem znajdują się trzy białe p lam ki, z których środkowa najw yraźniejsza; od tych plam ek przebiega, zrazu trójkątnie rozszerzona, w dalszym ciągu nieregularnie zwężona i nieco wygięta wstęga popielato niebieska o słabym połysku, ograniczona białemi plamkami. Przedziela ona skośnie wzmiankowana część czarną w ten sposób, iż część skrzy­

dła przy wierzchołku i przed kątem tylnym są czarne. Pod wierz­

chołkiem przed krańcem mieszczą s ę trzy małe plamki popielato- niebieskie, białawo obwiedzione, W środku między przepaską białą a rzeczoną wstęgą popielato-niebieską, nieco bliżej brzegu ramien- nego, znajduje się owalna czarna plama, a pod nią blizko brzegu pachowego plama popielato-niebieska, białawo ograniczona. Zna­

miona te są jednakże u przeważnej części okazów, zwłaszcza u wolno łowionych samców, ja k b y zamazane i bardzo niewyraźne.

Biała przepaska poprzeczna na skrzydłach przednich jest u samców wazka, u samic (znacznie większych) dwa do czterech razy szersza.

Cochylis Tr.

*54. Udana Gn. (Alism ana Rog.). W Brodach 13. sierpnia 1898, przy lampie jeden okaz; znany tylko z Niemiec i Anglii.

Oznaczył mi go Dr. Rebel w W iedniu, jed n ak dla braku środków pomocniczych nie byłem wstanie skontrolować dokładności ozna­

czenia.

*55. Moguntiana Roessl. Jeden okaz na łące przyleśnej koło Brodów, 12. września 1897.

56. Implicitana H. S. Brody, na cm entarzu 27. sierpnia;

znany był dotychczas tylko w jednym okazie z okolicy Lwowa.

57. Roseana Hw. Na przyleśnej łące z okolicy Brodów, 29. sierpnia; zauważany przez Nowickiego także 5, Czerwca, w brzezinie: Lwowiec koło Sambora. Pojawia się przeto nieza­

wodnie w dwóch pokoleniach.

Phtheochroa Stph.

*58. Am andana H. S. Tę piękną i wszędzie rzadką Zwój­

ko wkę udało mi się wypłoszyć w dwóch świeżych okazach z k rza­

ków tarninowych i berberysowych, porastających jałow e, spieczone słońcem wzgórza łyczakowskie przy Lwowie, 5. czerwca 1897.

Gdzieindziej w k ra ju nie zauważany.

Penthina Tr.

59. Postremana Z. Bardzo rzadki. W mieszanych lasach liściastych koło Lwowa 8. czerwca, według Schillego także w Roz­

toce Wielkiej przy R y t r z e p r z e t o w równinach i górach daleko rozsiedlony.

60. Achatana F . Dwa okazy w Rzeszowie ex l. w drugiej połowie maja. Gąsienica na tarninie.

Grapholitha Tr.

61. Hohenwartiana Tr. v. Jaceana H. S. Form a nie ustalona.

S taudinger uw aża ją za odmianę gatunku Hohenwartiana. Heine- m ann i De la H arpe a z nimi Ś orhagen1) za odrębny gatunek.

W nioskując z bardzo wielkiego podobieństwa obu tych fo rm , na­

leży uważać je raczej za przynależne gatunkowo do siebie Jeden egzemplarz w Brodach przy lam p ie, 20. lipca.

62. Solandriana L. v. Semimaculana H b. Dwa nieco ju ż zlatane okazy napotkałem w drugiej połowie lipca koło R ytra.

G atunek znany w formie typowej i w rzeczonej odmianie dotych­

czas tylko z górskich okolic nad Dunajcem.

63. Cirsiana Z. W zbiorze posiadam dopiero dwa okazy, znalezione w drugiej połowie m aja koło Brodów. G atunek zamie­

niany wielokrotnie z innym i pokrewnym i i z tego powodu nie­

słusznie poczytywany za pospolity.

*64. Foenella L. ab. Unicolorana. „Macula alba marginis interioris infuscata“. Odznacza się zupełnie zaciemniónem znamie­

niem kształtu buta przy brzegu pachow ym , które u formy zwy­

czajnej je st czysto białe i niekiedy rozerwane; znamię to jest u mojego okazu jednostajnie szerokie, przy końcu zaostrzone i ku kątowi wewnętrznemu skrzydła znacznie wydłużone. Również zwierciadełko w kącie wewnętrznym ciemniejsze niż zwykle.

Jeden okaz tej melanotycznej aberacyi przyleciał do lam py w Brodach 13. sierpnia 1B98.

65. Coronillana Z. W okolicy Lw ow a, po suchych łąkach w pobliżu Cornilla varia, w maju nie rzadki.

Phthoroblastis Ld.

66. Argyrana H b. Dotychczas tylko dwa okazy przy Lwo­

wie w maju.

Steganoptycha H. S.

67. Ericetana H. S. W Brodach, koło osik w drugiej poło­

wie maja, rzadki.

*) W zgledem H ohenw artiana i jej odm ian, porównaj uw agi L. Sorhagen’a w Beri. ent. Z. X X V I, 1 3 6 - 1 3 8 .

[188] O N O W Y C H G A T U N K A C H M O T Y L I. 13 68. ? Quadrana H b. W okolicy Lwowa znalazłem na leśnej łące 5. m aja okaz do Quadrana bardzo zbliżony, który jed n ak dla rażąco ciemnego u b arw ien ia, możnaby poczytać za gatunek nowy, lub przynajm niej w ybitna aberaeyę poprzedniej.

69. Cruciana L. R y tro , w krzakach brzozow ych, 26. lipca.

Nowicki znalazł go także w Galicy i wschodniej. W szędzie rzadki.

70. Trimaculana Don. W ysoki Zam ek przy Lwowie, w d ru ­ giej połowie czerwca koło wiązów (U/mus campesłns), których liśćmi gąsienica żyje.

Phoxopteryx Tr.

71. D im inutana Hw. Zauważyłem go w m aju i na początku czerwca koło Nowego Sącza, Biecza, Rzeszowa i Lwowa, wszędzie pojedynczo. Rozprzestrzeniony w całym kraju.

*72. Comptana Froel. W r. 1897 zebrałem w Brodach kilk a gąsienic tego rzadkiego g a tu n k u , z których motyle w ylęgły się w połowie m aja roku następnego. Gąsienice żyją w zwiniętych liściach poziomki. Zauważyłem, że niektóre z nich zimowały w sta­

nie gąsienicy, inne w stanie poczwarki.

Dichrorampha Gn.

*78. Distinctana Hein. K ilka okazów na jałowej łące przy- leśnej koło Brodów (D itkow ce), 19. m aja 1895; także w okolicy Lwowa.

Tineina.

Scardia Tr.

74. Boletella F . Dw a okazy tego największego z naszych Molowców, złowiliśmy z zarządca lasów p. Schillern , przy lampie na nocnej wycieczce w Rzyczanowie koło R ytra, 3. sierpnia b. r.

Blabophanes Z.

75. Monachella H b. W Brodach dwa egzemplarze przy lam­

pie ogrodowej 14. i 16. sierpnia. Rzadki ten gatunek, znany mi dotychczas tylko z Brodów, pojawia się u nas niewątpliwie w dwóch generacyach.

Tinea Z.

76. F ulvimitrella Sodof. Jeden okaz znalazłem we Lwowie 24. maja znowu w mieszkaniu (porówn. I, 1. 317).

Incurvaria Hw.

*77. Fuscatella Tgstr. Je d n ą samicę strząsnąłem z brzozy przy Lwowie 29. m aja 1896. G atunek finlandzki, nadzwyczajnie rzadki, nowy dla fauny Austro-W ęgier.

Nemophora Hb.

78. Schwarziella Z. W y kazany był tylko z gór rytrzańskich nad Popradem, gdzie się w czerwcu nie rzadko pojawia (Schille).

Znalazłem go także w okolicy Lwowa w drugiej połowie maja.

Adela Latr.

*79. Fibulella F . ab. Pulohella Ev. A beracya z wybitną j a ­ sną plam ka okrągław ą przy nasadzie skrzydeł przednich. Mój o k a z , znaleziony w Lesienicach przy Lwowie 24. m aja 1897, odznacza się nadto pięknem ciem nofioleto wem tłem skrzydeł przednich.

80. Associatella F. R. D rugi w Galieyi okaz tego rzadkiego Molowca górskiego (porówn. I , 1. 326) znalazłem na potężnych wyniosłościach Konieczny nad Popradem, 25. lipca.

Acrolepia Gurt.

*81. Assectella Z. Pojedynczo w okolicy Brodów 24. kw ie­

tnia, oraz Lwowa (Krzywczyce) 21. października; w dwóch ge- neracyaoh.

Roeslerstamm ia Z.

82. Erxlebella F . Daleko rozsiedlony, lecz wszędzie rzadki.

Koło Biecza w m aju; jeden okaz wylągł się u mnie w domu we Lwowie ju ż 5. kwietnia. Gąsienica na lip ie , poczwarka zimuje.

Hyponomeuta Z.

83. Vigintipunctatus Retz. Dwie generacye. Koło Brodów w krzakach pojedynczo na pocz. maja i w połowie sierpnia; także ex l. w połowie lipca. Gąsienica na Sedum • poczwarka na I ge- neracyę motyla zimuje.

Swammerdamia H b.

84. Seroldella Tr. Dotychczas posiadam tylko dwa pewne okazy tego g a tu n k u , znalezione w lipcu w okolicy Nowego Sącza (Podegrodzie, Rytro).

[190] O N O W Y C H G A T U N K A C H M O T Y L I. 15 A rgyresthia Hb.

85. Nitidella F . ab. Ossea Hw. Tę jasną ab era cyc znalazłem w kilku okazach, wypłoszonych z krzaków koło R ytra, przy końcu lipea; forma główna była tam o tej porze bardzo pospolita.

86. Retinella Z. Daleko rozsiedlony; okolica Nowego Sącza i Lwowa, koło brzóz w czerwcu.

87. Pygmaeella Hb. Krzywczyce przy Lwowie, 22. czerwca;

Roztoka W ielka koło R y tra 25. lipea; spoczywa na liściach wierzby iwy. G atunek daleko rozprzestrzeniony, lecz dość rzadki.

Cerostom a Latr.

88. Vittelia L. ab. Garbonella H b. W Brodach wypłoszyłem go z zeschłych, zeszłorocznych liści krzaku dębowego 25. marca, przeto egzemplarz niezawodnie przezimowany. Przez hodowlę otrzy­

małem we Lwowie jeden śliczny okaz 16. czerw ca; gąsienica w m aju na klonie, zwieszała się z wysokiego konaru na bardzo długiej nitce przędzy. Oprzęd dość tę g i, czysto biały, około 11 mm. długi, podobny kształtem do kokonu K raśnika (Zygaena F.).

89. Radiatella Don. Między wielu aberacyam i tego bardzo zmiennego g a tu n k u , pojawiającego się u nas wszędzie w późnej jesieni, oraz po przezimowaniu na wiosnę, zasługują na wzmiankę:

*90. Radiatella Don. ab. Variella H b. A beraeya dość częsta, u której nalot i plamki ciemne tworzą nakreślenia więcej po­

przeczne;

*91. Radiatella Don. ab. Fissella Hb. 108. O skrzydłach przednich brunatnaw o białych z szero k ą, czarno-brunatną pręgą, przebiegającą wzdłuż środka od nasady do wierzchołka. Tę piękną aberacyę posiadam w dwóch egzemplarzach, z Brodów (26. lipea) i Lwowa (29. września).

Depressaria Hw.

*92. Petasitis Stdfs. G atunek alpejski. Jeden śliczny okaz na szczytach W ielkiej Roztoki nad Popradem, 25. lipea 1898.

93. Propinquella Tr. Jeden okaz we Lwowie, 1. kwietnia, bezwątpienia przezimowany.

94. Im purella Tr. Daleko rozsiedlony, jednak rzadki. Przy Lwowie wypłoszyłem dwa egzemplarze z krzaków przy końcu września. Motylki spoczywają między liśćmi lub po pniach drzew rozmaitych.

95. Astrantiae Hein. Przebyw a w R ytrze i okolicy po wy­

sokich polanach (Radziejowa, Młodów) i dolinach górskich, w lipcu i sierpniu.

96. Nervosa Hw. Brody ex l. 18. lipca; gąsienica na rośli­

nach baldachowyęli. W e Lwowie na piaszczystych ugorach w po­

łowie maja. Rzadki.

Gelechia Z.

97. Scotinella H. S. W e Lwowie wyhodowałem w połowie czerwca kilk a okazów z gąsienic, żyjących na początku m aja, kwiatam i tarniny. Nowicki w ykazuje go z krainy lasów w T a tra c h 1

Bryotropha Hein.

98. Decrepicłella H. S. Przeważnie po suchych łąkach pia­

szczystych koło Lw ow a, na początku czerwca, oraz koło Brodów w połowie sierpnia, wszędzie pojedynczo. Niezawodnie dwie gene- raeye. Decrepicłella je st niewątpliwie tylko aberacyą gatunku Terrella Hb.

99. Senectella Z. Czarny D unajec 3. sierpnia. G atunek znany dotychczas tylko z K arpat zachodnich.

Lita Tr.

100. Moritzella Hb. Bardzo lokalny i rzadki; zauważany dotychczas tylko w przedmiejskich ogrodach Lwowa (W ysoki Zamek, strzelnica), od połowy m aja do połowy lipca

*101. Maculiferella Dgl. Na jałow ych wzgórzach piaskowych koło Lwowa, 11. maja 1898.

102. Junctella Dgl. W Brodach 20. sierpnia; we Lwowie wypłoszony z krzaków 2. października. Motyl zimuje i pojawia się zlatany znowu na wiosnę.

Teleia Hein.

103. Fugitivella Z. Na strzelnicy lwowskiej, dwa egzempla­

rze, w drugiej połowie czerwca.

104. Humeralis Z. W okolicy Brodów wypłoszyłem jeden okaz ze sosny 18. kwietnia.

105. Luculella Hb. Pojedynczo w okolicy Brodów i Lwowa, w m aju i pocz. czerwca. W e Lwowie wyhodowałem dwa okazy (4. czerwca i 26. maja) z gąsienic, żyjących między sprzędzonymi liśćmi dębu. Gąsienica zimuje w obszernej kom orze, utworzonej we fałdzie liścia, którą zasklepia źółto-brunatuą przędzą; w tej komorze przepoczwarcza się na wiosnę. U jednego z moich w domu wyhodowanych okazów jest znamię żółte zredukowane na okrągłą plamę w środku skrzydła.

[192] O N O W Y C H g a t u n k a c h m o t y l i. 17

Poecilia H ein .

106. Albioeps Z. W Lesienicach koło Lwowa jeden okaz 6. lipca.

Argyritis Hein.

107. Pićtella Z. N a piaszczystych pochyłościach wzgórzy koło Lwowa, jeden śliczny okaz 23. czerwca.

108. Superbella Z Znalazłem go w dwóch egzemplarzach na piaszczystym gruncie, porosłym m acierzanką koło Lw ow a, na początku czerwca. W ym ienia go tylko G arbowski (1. c.) bez wszelkiej daty.

Chelaria Hw.

109. Hübnerelia Don. Przeważnie rz a d k i, jed n ak daleko rozprzestrzeniony. K ilka okazów wypłoszyłem z krzaków leszczy­

nowych i grabowych koło Lwowa (Pohulanka, Lesienice), w dru­

giej połowie września.

Lamprotes Hein.

110. Micella Schiff. S. V. Lipki koło Brodów, w mięszanym łesie liściastym i sosnowym, w połowie czerw ca; rzadki.

Ceratophora Hein.

111. Triannuletta H. S. Jeden okaz na cm entarzu łyczako­

wskim przy Lwowie, 24. października; bardzo rzadki.

Nothris H b .

112. Verbascella H b. W roku bież. wyhodowałem ten gatu­

nek w większej ilości z gąsienic, znalezionych w m aju na Verba- zcum, Thapsus. Gąsienice tej generacyi w żerają się w szczyty pę­

dów młodej o tej porze rośliny, deformując je zupełnie; miejsce zajęte przez gąsienice jest kulisto zgrubiałe i gęsto okryte pilśnią liści. Znajdywałem czasem 2 —3 gąsienic w jednym pędzie. Motyle lęgły się przez długi okres c z asu , mianowicie m iędzy 6. czerwca a 15. lipca, z czego wnosić można, iż gąsienice w różnym stopniu dojrzałości zimę przebyw ają; (porówn. I, 1. 381).

Oecophora Z.

113. Cinnamomea Z. K ilka okazów w okolicy R y tra , C zar­

nego D unajca i Brodów. Molowiec ten pojawia się pojedynczo w całym k ra ju od nizin do gór, po brzegach lasów szpilkowych i liściastych, oraz po zaroślach, od końca czerwca do sierpnia.

114. Minutella L. Jeden okaz na piaszczystych nieużytkach przy Lwowie 31. maja.

Gracilaria Z.

115. Hemidactylella F. Po dokładniejszem zbadaniu okolicy Lwowa okazało się, że ten gatunek jest tu najpospolitszym swego rodzaju (porówn. I, 1. 395); pojawia się we wrześniu i paździer­

niku w zaroślach mieszanych z klonami.

116. Ononidis Z. Znalazłem go w okolicy Brodów na przy- leśnej łące, porosłej W ilźyną ciernistą ( Ononis spinosa), 5. czerwca 1898. W spom ina o nim tylko Garbowski (1. c.) bez podania j a ­ kiejkolw iek daty.

Coriscium Z.

117. Brongniardellum F . Między wielu okazami tego molowca, pojawiającego się wszędzie, zwłaszcza koło dębów, mniej lub wię­

cej często, od końca lipea do późnej je sie n i, (po przezimowaniu pojedynczo też na wiosnę), znalazłem jeden zupełnie odm ienny1), którego opis tu podaję.

*118. Brongniardellum F. ab. Disconigrellum m. „Alis anłe- noribus disco a basi ad striolam antiapicalem n ig ris, margine in­

terior e unicolore dilute ochraceo fu sc o Ll.

Brongniardellum ma wogóle małą skłonność do tworzenia nieznacznych odmian co do rozm iaru (długość skrz. przedn. = 4 do 5 5 mm), barw y tła i wyrazistości nakreśleń białych na skrzy­

dłach przednich. Tło tychże bywa jaśniej lub ciemniej czerwonawo lub źó łto-brunatne, przy brzegu pachowym częstokroć bledsze.

Kreseczki białe, od wewnątrz czarno ograniczone, zw ykle w yraźne, zanikają niekiedy ta k dalece, że je można poznać tylko po ciem­

niejszych granicach.

ab. Disconigrellum różni się wybitnie od innych form cał­

kiem czarnem zabarwieniem wzdłuż środka skrzydeł przednich, (podobnie ja k u L ita Fischerelia Tr.). C zarna część skrzydła, rozpoczynająca się ostrym klinem przy nasadzie, rozszerza się w dalszym ciągu jednostajnie i dosięga brzegu ramiennego między drugą a trzecią białą kreską przyram ienna ; mały skraw ek brzegu ramiennego między nasadą a drugą kreseczką przyram ienna, oraz wierzchołek skrzydła, mają barwę tła. Brzeg pachowy jasn y , od­

graniczony ostro od czarnej środkowej części fałdzikiem skrzydła, a w dalszym ciągu nieco za środkiem aż po ogonek wierzchoł­

kowy, czarnym łukiem ku górze w ypukłym ; znamię białe za środkiem brzegu pachowego zaledwie widoczne, pozbawione zupeł-

9 O kaz ten o glądał D r. H ofm ann w R egensburgu.

[194] O N O W Y C H G A T U N K A C H M O T Y L I. 19

nie czarnego obrzeżenia od w ew n ątrz, podobnie ja k bliższy na­

sady biały pasek poprzeczny; w skutek tego je st brzeg pachowy niemal jednostajnie jasno brunatno-źółty.

Ornix Z.

119. Finitim ella Z. Daleko rozsiedlony. W okolicy Lwowa nie rzadki na brzegach lasów, zwłaszcza koło tarn in y ; także w Bochni. Pojawia się od końca kwietnia do pocz. czerwca.

120. Torquilella Z. Lesienice przy Lw ow ie, w pierwszej połowie maja, Biecz, w połowie sierpnia. T akże ex l. we Lwowie;

gąsienica m inuje liście tarniny, poczem przeobraża się w poczwarkę w m ałym , żółtym oprzędzie, na zagiętym brzegu liścia; poczwarka na pierwszą generacyę motyla zimuje.

*121. Scutulatella Stt. W okolicy Lw ow a, w młodej brze­

zinie na gruncie piaszczystym , dwa okazy w drugiej połowie m aja 1896. Gąsienica minuje liście brzozy.

Coleophora Z.

122. Antennariella H. S. K ilka okazów wyhodowałem w bie­

żącym roku z poczwarek , zebranych w drugiej połowie kwietnia koło Lwowa (Lesienice). W oreczki gąsienic, przyczepione pod k ą­

tem około 60° do pni grabów, rzadziej buków, są krótkie (nieco nad 4 mm.) a grube, w środku dość p ękate, wzdłuż grubo po­

marszczone, z końcem trójklapowym , przy nasadzie wyraźnie prze­

wężone, barw y kasztanowo - b ru n a tn e j, przy obu końcach oraz wzdłuż brózdek biaław ej; wogóle naśladują swą barw ą i k ształ­

tem drobne pączki pędów, z pnia w yrastających. Motyle lęgły się przy końcu kwietnia i na początku maja.

*123. Ochripennella Z. W e Lwowie (po ogrodach) i w oko­

licy co roku liczny, zwłaszcza w stanie gąsienicy. Pierw szy raz spostrzegłem charakterystyczne woreczki gatunku tego w m aju r. 1895. Gąsienica zim uje w młodym w iek u ; żyje na roślinach w argow ych, zwłaszcza na Ballota nigra i Glechoma hederacea,, m inując z początku ich liście, później we woreczku utworzonym z kawałeczków liścia. W oreczek około 9 mm. długi, prosty, ście­

śniony, szo rstk i, delikatnie omszony, z odstającem i łatkam i na obu krawędziach w połowie nasadow ej, o końcu dw uklapow ym ; gąsienica nosi go w pozycyi prostopadłej do płaszczyzny liścia.

Motyle lęgną się przez cały czerwiec.

*124. Olivacella Stt. T rzy okazy ex l. we Lwowie, pierwszy 30. m aja 1895, inne 8. czerwca i 9. lipca. Gąsienica na Alsine i Stellaria: w żółto-brunatnym woreczku rurkow atym .

2*

125. Fuscedinella Z. W iele okazów w N. Sączu i Lwowie, wyhodowanych z gąsienic między 8. czerwca a 15. lipca. Gąsienice wieloźerne, na olszy, brzozie, leszczynie, d ę b ie , gło g u , tarninie i i . ; woreczek jaśniej lub ciemniej brunatny, (na brzozie n ajja­

śniejszy), rurkow aty, o trójklapow ym końcu.

126. Viminetella Ż. W e Lwowie wyhodowałem dwa okazy na początku czerwca z gąsienic, znalezionych na liściach Sa lix caprea. W oreczek blisko 4 mm. długi, ciem no-brunatny, w m niej­

szej części nasadowej objęty nieco odstającą, jasno brunatno-czer- wonawą d utką skośną, jak b y manszeeikiem.

127. Paripennella Z. Jeden okaz ex l. 24. m aja we Lwowie.

Gąsienica na brzozie.

*128. L edi Stt. Krzywczyce koło Lwowa 10. czerwca 1895.

129. Auricella F . Na przyleśnej łące koło Brodów dwa okazy, 5. czerwca.

130. L ixella Z. Rozprzestrzeniony w całym k ra ju od równin do podgórzy. Zauważyłem go w okolicy Lwowa, Nowego i Sta­

rego Sącza; motyle latają zmierzchem po suchych m iejscach , po­

rosłych traw ą i m acierzanką, od połowy czerwca do początku sierpnia.

131. Onosmellci Brahm. Koło Lwowa i Brodów kilka oka­

zów, uw ijających się zmierzchem nad kwiatam i E ch iu m , w m iej­

scach piaszczystych, od połowy czerwca do połowy lip c a ; także ex l. we Lwowie. Gąsienica m inuje liście E c h iu m , PLieracium, Artem isia i innych ziół; przebywa w obszernym woreczku, gęsto okrytym d łu g im , delikatnym włosem b ia ły m , na podobieństwo bazi wierzbowej.

*132. D ianthi H. S. Jeden okaz w Brodach, na przyleśnej łące, 5. czerwca 1898.

133. Argentula Z. Na piaszczystych łąkach koło Lwowa 21. czerw ca; rzadki.

*134. Otitae Z. D w a okazy, latające zmierzchem na jałow ych wzgórzach łyczakow skich przy Lwowie, 14. czerwca 1896.

135. Laripennella Zett. Brody, w lipcu i na początku sier­

pnia; rzadki.

*136. Coleophora spec. W roku bieżącym znalazłem 15. sier­

pnia na cm entarzu bro d zk im , w suchem miejscu piaszczystem, porosłem przeważnie bylicą (Artemisia), piękny okaz z rodzaju Coleophora, który zdaje się być nowym gatunkiem ł). Rezerwując sobie dokładniejszy opis tego zajmującego gatunku do czasu ze-

l) R zeczo n y okaz, niezg ad zający się n aw et w przybliżeniu z opisem zn a­

nych Coleophor, u zn aje D r. E ebel w W iedniu ja k o g a tu n e k , praw dopodobnie jeszcze nie opisany.

[ 196] O N O W Y C H G A T U N K A C H M O T Y L I. 21

brania obfitszego m ateryalu, podaję tymczasem najważniejsze jego znamiona:

Długość skrzydła przedniego 8 % mm., największa szerokość l s/ 4 mm. Skrzydła przednie od samej nasady jednostajnie szerokie.

Brzeg pachowy przechodzi nieznacznie w kraniec i tworzy z nim prostą linię; brzeg ram ienny jednostajnie słabo w ypukły, zakrzy­

wia się nagle dopiero przy 3/ 5 części swej długości, przeto wierz­

chołek skrzydła dość krótko kończysty. Członek nasadowy rożków 0 gładko przylegającej łu sc e , bez pędzelka włosów u spodu, ró­

wnież reszta prątka rożków gładka. Rożki aż do końca biało i brunatnaw o obrączkowane. O tułki dwa razy dłuższe od głowy, wyprostowane; ich członek środkowy o k ry ty gęstą lecz dość zbita łuską brunatno-popielatą, która przy końcu u spodu tworzy zao­

strzony pęczek, sięgający niemal połowy członka końcowego;

tenże blizko 4 razy krótszy od środkowego, szydełkow aty, ciem­

niej brunatny. Skrzydła przednie w połowie ramiennej aż po żyłkę przednią środkową (c. subcostalis) żółtawo-brunatne. G ałązki żyłek w tej części skrzydła niewyraźnie białawe. Brzeg ram ienny od nasady po strzępinę biały, a mianowicie przy nasadzie szeroko 1 czysto biały, dalej co raz węższy i brunatniejszy. Ż yłka tylna środkowa (o. subdorsalis) i pachowa szeroko brunatnawo-białe, oddzielone od siebie wazką sm u g ą , utworzoną z łusek czarnych, pomieszanych z czysto białem i; podobny nalot zajmuje skraw ek pachowy, całą kom órkę środkową oraz przestrzenie międzyżyłkowe w ramiennej części skrzydła. Strzępina przy brzegu ramiennym brunatnaw a, przy krańcu więcej popielata; przy jej nasadzie znaj­

dują się białe łu s k i, wybiegające z rzadka z brzegów skrzydeł.

Głowa i tułów jasno-hrunatno-popielate; część głowy nad oczami i obwódki łopatek białe. Kałdun ćiem no-brunatny, kuper żółtawo- brunatny, brzuch jaśniejszy.

Chauliodus Tr.

137. Btrictellus W k . W górskiej okolicy nad Dunajcem (Zbyszyce w powiecie nowosądeckim), 16. września jeden okaz;

rzadki.

138. OhaerophyUellus Goeze. Koło Lwowa pojedynczo, w d ru ­ giej połowie września i początku października; pojawia się u nas także i na w iosnę, częścią w generacyi pierw szej, częścią po przezimowaniu.

Laverna Gurt.

*139. Laspeyrella Hb. Tego barwnego molowca odkryłem w jednym ślicznym okazie, w liściastym lesie Lesienic koło Lwowa, 24. m aja 1897; gdzieindziej u nas jeszcze nie znany.

140. SchraneJcella Hb. K ilka okazów wypłoszyłem z gęstych zarośli E pilobium , w wilgotnych rozpadlinach W ielkiej Roztoki koło R ytra, 25. lipca.

Aechmia Stt.

* 141. Dentella Z. Trzy egzemplarze na brzegu lasu K rzyw ­ czy ckiego koło Lwowa, w pierwszej połowie czerwca 1898.

Heliozela H. S.

*142. Stanneella F . R. G atunek bardzo podobny do T ina- gma Saltatricellum, F . R . Ł) Pierwszy okaz znalazłem w Brodach

31. m aja 1893, kilka innych później w liściastych lasach koło Lwowa. Pojaw ia się przez cały m aj, najwięcej koło dębów.

Elachista Stt.

143. Albifrontella Hb. Jeden okaz na leśnej lace koło Bro­

dów 2. czerwca.

144. Pullella H. S. Pojedynczo koło Rzeszowa i Lwowa w m aju. Rozsiedlony w całym kraju , lecz nie częsty.

*145. Stabilella Frey. Jed y n y okaz w Nowym Sączu , 21.

m aja 1881.

Bedellia Stt.

146. Somnulentella Z. Koło Lwowa w wilgotnych wąwozach leśnych, we wrześniu i październiku; rzadki.

Lithocolletis Z.

147. Sylvella. Hw. Z najduję go co roku dość licznie na ścianach altan strzelnicy lwowskiej w m aju; jest przeto w k ra ju

daleko rozprzestrzeniony (porówn. I, 1. 446).

*148. Geniculella Ragonot, Ann. Soc. ent. F rance. 1873, pl.

1 1. W temże miejscu i o tej samej porze, co poprzedni, lecz 0 wiele rzadszy; także jeden okaz wylęgły w domu już 8. kw ie­

tnia 1896 z gąsienicy minującej liście Acer Pseudoplatanus.

G atunek ten, pozornie bardzo podobny do L . Sylvella, różni się od niej wybitnie pierwszym paskiem poprzecznym na sk rzy ­ dłach przednich, który u Sylv. jest n a zewnątrz tylko w ygięty 1 od następnego zupełnie oddzielony, zaś u Genie, tworzy kąt

ł) O kazy m oje o znaczył jed e n ze znanych lepidopterologów ja k o T. S a l­

tatricellum , j a k się n astęp n ie przekonałem , po zbadaniu ży łek sk rzy d ła z łu sek obnażonego, błędnie. Ścisła kon tro la okazów, oznaczonych przez in n y c h , je s t rzeczą bardzo w sk azan ą.

[198] O N O W Y C H G A T U N K A C H M O T Y L I. 23 bardzo ostro załam any i zachodzi najczęściej swym przedłużonym wierzchołkiem we wierzchołek drugiego, również ostro załamanego paska. Nadto głowa i tułów u Sylv. są czysto białe, u Genie.

m ają przym ieszkę siwo-popielatą, stopy u ostatniej są dw akroć brunatno-plamiste.

*149. Insignitella Z. O dkryłem go w dwóch okazach 24.

m aja 1896, na leśnej łące (Lipki) koło Brodów.

150. Ulmifoliella Hb. Rozprzestrzeniony w całym kraju , lecz wszędzie dość rzadki. Zauważyłem go w R ytrze, Załubińczu koło N. Sącza i w okolicy Lwowa. Pojawia się na brzegach lasów li­

ściastych, zwłaszcza po brzezinach, przeważnie w m aju, rzadziej w lipcu. W e Lwowie otrzym ałem jeden okaz z gąsienicy, toczą­

cej liście brzozy. Poczwarka zimuje w minie, mieszczącej się mię­

dzy dwiema bocznemi żyłkam i liścia; m otylek wylągł się w domu już 29. kwietnia.

151. Dubitella H. S. Lwów, ex. I. 22. kw ietnia; gąsienica toczy liście wierzby.

152. Pomifoliella Z. G atunek rozprzestrzeniony, lecz mało znany. W okolicy Lwowa wypłoszyłem wiele okazów przeważnie z jabłoni, w pierwszej połowie maja. Na uwagę zasługuje:

*153. Pomifoliella Z. ab. Conjunctella SorhagP), u której gruba biała kresa w ybiegająca z nasady, łączy się z brzegiem pachowym za pomocą delikatnej ltreseczki poprzecznej. Jeden okaz tej aberacyi znalazł się w mym zbiorze, między poprzednimi.

154. Sorbi F rey. D aleko rozprzestrzeniony, lecz dość rzadki.

Pojedynczo w Ditkowcach koło Brodów i N. Sącza; w maju i sierpniu. Przylatuje do lampy.

155. Gerasicolella H. S. Lwów, dwa okazy w ogrodzie strze­

leckim 8. maja, płoszone z tarki i jabłoni. Dotychczas był znany ty lk o z Galieyi zachodniej.

*156. Öxyacanthae F rey. Wypłoszony z głogu w jednym z ogrodów lwowskich 22. czerw ca; rzadki.

*157. Goryli Nicelli. W kolicy Lwowa po brzegach lasów, zwłaszcza koło leszczyny, w maju nie rzadki. Form a bardzo po­

dobna do L . Garpinicolella Stt. i prawdopodobnie gatunkowo nie różna.

158. Pastorella, Z. G atunek, dziwną rzeczą u nas dotąd in­

nym nieznany, chociaż daleko rozsiedlony i nie rzadki. Prócz wy­

mienionych w mem sprawozd. zeszłorocznem (porówn. I. 1. 460), znalazłem k ilk a okazów w okolicy Lwowa, w drugiej połowie września i pierwszej października. Motylki ukryw ają się między liśćmi różnych drzew liściastych, zwłaszcza wierzb, skąd je pło­

szyć można.

') D ie K leinschm etterlinge d. M ark. B randeburg etc. B erlin 1886.

159. Comparella Z. D w a okazy na cm entarzu brodzkim koło topoli srebrnej, w drugiej połowie sierpnia. Jeszcze mało znany.

Lyonetia H b.

160. Prunifoliella Hb. K ilk a okazów na cmentarzu łycza­

kow skim przy Lwowie, we wrześniu i na początku października.

G atunek pojawiający się w odmianach, z których na uwagę za­

słu g u ją:

*161. Prunifoliella Hb. ab. Padifoliella H b., o skrzydłach przednich z popielatym nalotem i brunatnem i plamkami przy brzegu pachowym blizko nasady. W ypłoszona z krzaków w stryjskim parku przy Lwowie, 19. września 1897.

*162. Prunifoliella Hb. ab. Älbella Ev., z szeroką, dołem wygiętą ry są brunatna przy brzegu ram iennym skrzydeł przednich.

Znaleziona we Lwowie na cm entarzu łyczakow skim 2. paździer­

nika 1897.

Cemiostoma F.

163. Susinella H. S. Koło Lwowa po leśnych i otwartych łąkach o gruncie piaszczystym, w m aju.

Bucculatrix Z.

164. Boyerella Dup. Koło Rzeszowa i Lwowa, w pobliżu wiązów, pojedynczo w maju i czerwcu.

*165 ? Fatigatella Heyd. var. Obscurella m. Rzadki ten ga­

tunek wykazałem ju ż w zeszłym roku (porówn, I, 1. 468); je d n a k co do okazów pochodzących z wyżyny Czarnego D unajca i oko­

licy Nowego Sącza, pozostawałem zawsze w niepewności, czy na­

leżą rzeczywiście do gatunku Fatigatella. W ątpliwość moja zwię­

kszyła się w ostatnich czasach Z powodu niezgodnego orzeczenia dwóch znamienitych lepidopterologów, którym okazy moje do roz­

poznania przesłałem. Jeden przypuszcza, że takowe są ciemną odmianą gatunku Fatigatella; drugiemu jest ta forma naw et co do rodzaju nieznana; przypuszcza oczywiście błędnie, że jest to melanotyczna odmiana z grupy Lithocoll. Pastorella Z. Ponieważ nadto dyagnoza gatunku Fatigatella, podana w dziele Heinemanna (1. c.), który go z autopsyi nie znał, nie zupełnie zgadza się z moją form ą, podaję poniżej jej opis, przyjm ując na razie, że je st tylko melanotyczna odmianą gatunku Fatigatella Heyd.

„Alae anteriores nigro-fuscae, maculis quatuor oppositis albis, quarum duae costales obliteratae, duae dorsales arcum supra inter- ruptum efficientes, maculamque nigram includentes, angulo posteriore albido\ ciliis einer eis. ante lineam devidentem nigram albis. Long.

alae anter. 4 mm.

[200] O N O W Y C H G A T U N K A C H M O T Y L I. 25

Różni się od Fałigałella przedewszystkiem tłem skrzydeł przednich, które u tej formy są brunatno-czarne, (u Fatigatella żółto-popielate). Z czterech plam ek białych, ułożonych param i przeciwległe przy brzegu ram iennym i pachowym, są obie ram ienne mniejsze i częstokroć barwą tła przyćmione, lub całkiem zakryte, pachowe zaś tworzą w środku tegoż brzegu, właściwie czysto biały, nizki łu k k u górze w ypukły, w środku zwężony, lub najczęściej p rzerw any; zewnętrzne ramię łu k u jest dłuższe i więcej skośne;

łuk ten obejm uje trójkątną plam ę, wybitnie czarną. Część skrzy­

dła w kącie tylnym za znamieniem białem , często też i wierzcho­

łek są białawe lub przynajm niej jaśniej żółtawo brunatne. Strzę- pina włoskowata, długa, jasno-popielata, z czarną, prószystą prze­

d ziałk ą, utworzoną z czarnych koniuszków łusek białych, w ybie­

gających z krań ca skrzydła. Skrzydła tylne wraz z strzępiną popielate. Pęczek włosów głowy z wierzchu brunatny, przy nasa­

dzie i u spodu biały. Plecy brunatno-czarne, kałdun z wierzchu brunatny, kuper jasn y , brunatnaw o-żółty, spód lśniąeo-biały.

W szystkie okazy moje, pochodzące z Czarnego D unajca i oko­

licy Nowego Sącza, wymienione w mym zeszłorocznym wykazie, należą do tej formy.

*166. Artemisiae H. S. Koło Lwowa po miejscach zarosłych bylicą (Artemisia camp, i vulgär i), w drugiej połowie m aja; na cmentarzu brodzkim w drugiej generacyi 18. sierpnia-

*167. Artemisiae H. S. ab. Ratisbonensis Stt. Jasn a abe- racya poprzedniego, (według Staudingera odrębny gatunek); na wzgórzach łyczakowskich przy Lwowie, 22. m aja 1897.

168. Humilietta H. S. Jed y n y okaz tego rzadkiego molowca znalazłem jeszcze w r. 1876, w Załubińczu koło Nowego Sącza, 24. kwietnia.

169. Gristatella Z. Bardzo rzadki. Jeden okaz koło Lwowa, na piaskowych wzgórzach łyczakowskich, pokrytych krwawnikiem ( Achillea)} 22. maja.

Nepticula Z.

*170. Marginieolella Stt. K ilka okazów w drugiej połowie m aja 1896, na altanie strzelnicy lwowskiej wśród wiązów (Ulmus campestr.).

171. Salicis Stt. Dotychczas zauważyłem ten gatunek tylko w Galicyi zachodniej, gdzie jest znacznie rozprzestrzeniony: w oko­

licy K rakow a, (tu pierwszy okaz w r. 1889) i Rzeszowa w m aju, koło Biecza w drugiej generacyi, przy końcu sierpnia. W K ra­

kowie wylągł się w domu jed en okaz 18. m aja mimo, iż poczw arka ju ż w zimie została przeniesioną do ogrzanego pokoju. Motylki znajdywałem zawsze koło wierzb wązkolistnycb, chociaż gąsienica ma się żywić liśćmi wierzb szerokolistnych, zwłaszcza wierzby

iwy (S a lix caprea), która w Galicyi zachodniej jest o wiele rzad­

szą , aniżeli we wschodniej. O gatunku tym znajduję wzmiankę tylko w dodatku pracy Garbowskiego (1. o.), bez wszelkiej daty.

*172. Sericopeza Z. Jeden piękny okaz tego barwnego mo- lowca wyhodowałem we Lwowie, 31. m aja 1896 z poczwarki, zna­

lezionej pod kora klonu (w Krzywczycach), na początku wiosny tego samego roku. Oprzędzik twardy, formy jaja, spodem płaski, bursztynowo-źółty, okryty delikatniejszą powłoką przędzy, 3*/g mm.

d łu g i, a nieco nad 2 mm. szeroki; poczwarka krótka, płaska, blado-brunatna, wysuwa w czasie wylęgu motyla większą część ciała z oprzędu. Gdzieindziej w k ra ju dotąd nie zauważany.

173. Turbidella Z. Na cm entarzu brodzkim, cztery okazy (2 5 6 ) 2 9 9 ) wypłoszone z topoli srebrnej (Populus alba), 23. maja.

Pterophorina.

O xyptilus Z.

174. Ericetorum Z. W okolicy Myślenic, Brodów, Lw ow a;

pojawia się ju ż od końca czerwca.

*175. Teucrii (Greening) Jordan. Stainton E nt. Ann. 1870, p. 143. G atunek bardzo rzadki, jednak daleko rozprzestrzeniony.

Dotychczas znalazłem dwa okazy y f krainach bardzo od siebie odległych, mianowicie na piaszczystych miejscach (plantacye miej­

skie) przy Lwowie, 15. czerwca 1 8 9 5 1) i na bujnej łące kwieci­

stej w Gołąbkowicach koło Nowego Sącza, 9. sierpnia 1896. Po­

jaw ia się w miejscach wystawionych na działanie słońca.

176. L eonuri Stange. Prócz wymienionego w zeszłym roku okazu z Rzeszowa (I, 1. 482) znalazłem później drugi koło Lwowa, latający zmierzchem na suchej łące piaszczystej, 23. czerwca 1897.2).

Mimaesoptilus W allgr.

177. Serotinus Z. v. Plagiodactylus Z. L. E. V I, 368; (w kat.

Staudingera : Plagiodactylus S.). N a piaszczystych wzgórzach łyczakowskich przy Lwowie, zmierzchem 19. czerwca.

') J e s t to okaz podany w mym zeszłorocznym w ykazie (I, 1. 482) pro­

blem atycznie ja k o O. L eo n u ri S tan g e,

-) O. Teucrii i Leonuri, g a tu n k i do siebie i in n y ch z w ejrzenia bardzo podobne, od zn aczają się przedew szystkiem budow ą otułek; takow e są u dwóch pierw szych cienkie i m ają członek d rugi pok ry ty łu sk ą przy leg ającą, podczas gdy u in n y ch są one grube o członku drugim porosłym bardzo długiem ! łu ­ skam i, tw orzącem i przy końcu stosunkow o wielki pęczek kończysty. Teucrii i L eo n u ri m ają n a strzępinie brzegu bocznego tylnej ła tk i skrzy d eł przednich ty lk o w kącie w ew nętrznym b iałą smugę. U Teucrii j e s t g ro m ad k a czarnych

{202] O N O W Y C H G A T U N K A C H M O T Y L I. 27

*178. A ridus Z. W ypłoszyłem jeden okaz z paproci w wil­

gotnej rozpadlinie wzgórzy lesistych koło Lwowa, 3. października 1896. G atunek w Europie środkowej bardzo rzadki.

Leioptilus W allgr.

179. M icrodactylus Hb. Jeden okaz pojawił się n a przyle- -śnej łące w okolicy Lwowa, 16. maja b. r.. Bardzo rzadki.

łusek trzeciego piórka sk rzy d eł ty ln y ch rozległa, tu ż przed końcem piórka przy -obu brzegach b iałem i ła tk a m i p rzerw ana; u L eonuri je s t ta g ro m ad k a w ięcej z b ita , przy końcu piórka b iałem i łu sk a m i nie p rzerw ana.

W e Lwowie, w listopadzie r. 1898.

'