ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY
WYRZĄDZONE PRZEZ
ZWIERZĘTA I RZECZY
Odpowiedzialność za szkody:
1) wyrządzone przez zwierzęta 2) spowodowane wyrzuceniem, spadnięciem lub wylaniem
przedmiotu
3) spowodowane zawaleniem się budowli lub oderwaniem się jej
części
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ ZWIERZĘTA
art. 431 § 1 k.c.
Zasada, na której opiera się odpowiedzialność z art. 431 k.c.:
1) zdaniem większości autorów jest to
odpowiedzialność za własny czyn oparta na zasadzie winy w nadzorze (culpa in
custodiendo) (Z. Masłowski, G. Bieniek, M.
Safjan, W. Dubis, J. Kuźmicka-Sulikowska) 2) P. Machnikowski i A. Śmieja: nie jest
możliwe abstrakcyjne wskazanie, ani czy jest to odpowiedzialność za czyn własny, czy
również za czyn innego podmiotu, ani na jakiej
zasadzie jest oparta
Zachowania zwierzęcia objęte odpowiedzialnością z art. 431 k.c.:
1) tradycyjny pogląd: wyłącznie szkody wyrządzone przez zwierzę spontanicznie, z jego własnego popędu (Z. Radwański, A.
Olejniczak, W. Czachórski, W. Dubis, G.
Bieniek, M. Safjan)
art. 431 k.c. nie dotyczy przypadków, w których zachowaniem się zwierzęcia kierował człowiek
art. 431 k.c. jest podstawą
odpowiedzialności wtedy, gdy kierowane
przez człowieka zwierzę wyrządza szkodę
reagując pod wpływem strachu lub innego
bodźca, a człowiek nie zdołał go
powstrzymać
2) P. Machnikowski i A. Śmieja:
art. 431 k.c. nie odnosi się wyłącznie do zachowań zwierzęcia sterowanych przez jego układ nerwowy
art. 431 k.c. odnosi się zarówno do aktywnych, jak i pasywnych zachowań zwierząt
nie należy dokonywać jego zawężającej
wykładni, pozostawiając sądowi możliwość
takiego rozstrzygnięcia, które pozwoli
osiągnąć sprawiedliwe rozstrzygnięcie
konkretnego przypadku
zwierzęta domowe, gospodarskie,
hodowlane i dzikie w zoo, zwierzyńcach, cyrkach, fermach hodowlanych, w
placówkach naukowych dla celów badawczych czy dydaktycznych
wirusy i bakterie nie są zwierzętami wg systematyki przyjętej w nauce biologii
zwierzę chowa ten, kto przez dłuższy czas sprawuje nad nim pieczę dla
własnych celów, niekoniecznie majątkowych, dostarczając mu schronienia i utrzymania
władztwo poparte tytułem prawnym lub nie
pojęcie „posługiwania się zwierzęciem”
art. 431 k.c. nie dotyczy zwierząt żyjących w stanie wolnym
odpowiedzialność za niektóre
gatunki żyjące w stanie wolnym – art. 46 Prawa łowieckiego
art. 126 ustawy o ochronie
przyrody
Odpowiedzialność na zasadzie słuszności (art. 431 § 2 k.c.)
wykazanie braku bezprawności wyklucza odpowiedzialność na zasadzie słuszności
różnica zdań co do tego, czy art. 431 § 2 k.c.
stwarza podstawy do odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez zwierzęta w stanie wolnym
1) M. Safjan: nie
2) Z. K. Nowakowski: tak
Dozwolona samopomoc
art. 432 k.c.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ SPOWODOWANĄ WYRZUCENIEM, WYLANIEM
LUB SPADNIĘCIEM PRZEDMIOTU Z POMIESZCZENIA
art. 433 k.c.
odpowiedzialność na zasadzie ryzyka
wzór: rzymska actio de effusis et
deiectis
- odpowiedzialność osoby, która faktycznie włada pomieszczeniem
- brak uzależnienia od posiadania tytułu prawnego do pomieszczenia
- niezbędna jest względna stałość zajmowania pomieszczenia
- odpowiedzialność osób fizycznych, osób prawnych i ułomnych osób prawnych
- domownicy osoby zajmującej pomieszczenie ani podwładni
przedsiębiorców lub instytucji, w których władaniu znajduje się pomieszczenie nie odpowiadają (A. Śmieja)
- jeżeli pomieszczenie zajmuje łącznie kilka
osób, ich odpowiedzialność jest solidarna
(art. 441 k.c.)
Co do części budynku objętych wspólnym korzystaniem przez wszystkich jego
mieszkańców
1) odpowiedzialność ponosi posiadacz budynku
(A. Szpunar, W. Dubis, M. Safjan, A. Śmieja, SN)
eius damnum, cuius commodum 2) nie ma wtedy osoby zajmującej pomieszczenie
(M. Nesterowicz, W. Czachórski, G. Bieniek)
pomieszczenie – również balkon czy taras przynależny do pomieszczenia
wylanie dotyczy tylko cieczy
spadnięcie lub wyrzucenie – rzeczy ruchomej
lub jej fragmentu
Czy art. 433 k.c. znajduje zastosowanie w przypadku zalania innego
pomieszczenia zlokalizowanego w tym samym budynku?
1) nie - W. Czachórski, G. Bieniek, SN
(uchwała SN z dnia 12 lutego 1969 r., III CZP 3/69, OSNC 1969, Nr 7-8, poz. 130; wyrok SN z dnia 11 października 1980 r., I CR 295/80,
OSNC 1981, Nr 8, poz. 151; wyrok SN z dnia 05 marca 2002 r., I CKN 1156/99, OSP 2003, Nr 1, poz. 5; uchwała SN z dnia 18 lipca 2012 r., III CZP 41/12, OSNC 2013, Nr 3, poz. 28)
2) tak - M. Safjan, W. Dubis, Z. Masłowski, Z.
Radwański,
A. Olejniczak, A. Śmieja
•
pogląd ten zasługuje na aprobatę
Czy art. 433 k.c. ma zastosowanie w razie umyślnego wyrzucenia przedmiotu:
1) nie – wyrok SN z dnia 7.2.1968 r., II CR 337/67, OSN 1969, Nr 1, poz. 15; W.
Czachórski
2) tak – A. Szpunar, W. Wołodkiewicz, M.
Nesterowicz, W. Dubis, M. Safjan, A. Śmieja
pogląd ten zasługuje na aprobatę
Okoliczności egzoneracyjne:
1) siła wyższa
2) wyłączna wina poszkodowanego
3) wyłączna wina osoby trzeciej, za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi
odpowiedzialności której działaniu nie mógł
zapobiec
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ SPOWODOWANĄ ZAWALENIEM SIĘ BUDOWLI LUB ODERWANIEM SIĘ JEJ
CZĘŚCI
art. 434 k.c.
budowla – jakiekolwiek obiekty, które są trwale związane z gruntem, wydzielone z przestrzeni za pomocą przegród
budowlanych, a przy tym posiadające
fundamenty i dach (art. 3 pkt. 2 PrBud)
jakiekolwiek urządzenie
skonstruowane przez człowieka, związane z gruntem
A. Śmieja: należące ponadto do
konstrukcji budowlanych, a zatem obiektów, które powinny być
wznoszone na podstawie
wskazań wiedzy budowlanej, czyli np. nie ławka
np. budynki, pomniki, mosty, mury, tamy, tunele, wieże,
latarnie uliczne
zawalenie się budowli – załamanie się całej konstrukcji, upadek całego obiektu lub
przyjmniej jego znacznej części, np. całej kondygnacji
oderwanie się części budowli – naruszenie spoistości trwałych połączeń z pozostałymi częściami
część budowli – także elementy nie będące częściami składowymi w rozumieniu art. 47 § 2 k.c.
(M. Safjan, A. Śmieja)
odpowiedzialność także w razie oderwania się wewnętrznej części lokalu stanowiącego przedmiot odrębnej własności, np. zawalenia się ścianki działowej między salonem a
kuchni (A. Śmieja)
samoistny posiadacz budowli – ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (art. 336 k.c.)
niezależnie od tytułu prawnego
kilku samoistnych posiadaczy budynku odpowiada solidarnie (art. 441 § 1 k.c.)
wyjątek: art. 17 WłLokU
od chwili śmierci spadkodawcy odpowiedzialność ponoszą jego
spadkobiercy, o ile nikt inny nie objął budowli w posiadanie (A. Śmieja)
