(Pola). Cena 50 gr. Klucz do Esperanta

(Pola). Cena 50 gr.

Klucz do Esperanta

Esperanto jest to międzynarodowy język pomocniczy, genialnie ułożony przez pol­

skiego lekarza D-ra Ludwika Zamenhofa z Warszawy i ogłoszony w roku 1887. Ma on za zadanie służyć obok języka ojczyste­

go: być drugim językiem dla każdego.

Wzmożony ruch międzynarodowy, wy­

nalazki techniczne, zwłaszcza radjo, i liczne kongresy międzynarodowe wymagają użycia . tego języka

Esperanto jest oparte na zasadach współczesnych języków kulturalnych.

Deklaracja 27-u wybitnych członków Fran­

cuskiej Rkademji Nauk nazywa Esperanto Ĥ „arcydziełem logiki i prostoty*.

Esperanto jest językiem neutralnym. Nie obraża on uczuć narodowych i dlatego jest

idealnym pomostem wśród narodów.

Ta książeczka zawiera całą gramatykę, słowniczek z wystarczającą ilością słów do potocznego użytku^) mały słowniczek han- dlowy.

Nauczenie się gramatyki wymaga godziny.

Wyjątków niema.

Słownik składa się z pierwiastków najbar- dziej międzynarodowych, z których za po­

mocą sufiksów i prefiksów tworzy się nie­

zliczoną ilcść słów pochodnych, zdolnych wyrazić najsubtelniejsze odcienia myśli ludzkiej.

Każdy tekst esperancki może być zrozu- miany przy pomocy niniejszego kluc/a.

Esperanto, usuwając przeszkody językowe, umożliwia stosunki z całym światem i daje możność znalezieniamnóstwa ludzi,z którymi można wymieniać myśli i zawiązać stosunki.

Należy tylko napisać 1 ist w jęz. Esperanto, dołączyć doń „Klucz do Esperanta* w języku odbiorcy, a ten go zrozumie.

Esperanto rozwija się szybko w całym świecie cywilizowanym i odgrywa doniosłą

INTERNACIA LEGOLIBRO

TRA LA MONDO

I- a parto: Per komencantoj: Kun multaj bildoj kaj muziknoloj. Kvara eldono.

96 paĝoj. Kartonita svis. fr. 1.90.

II- a parto: Por progresintoj^ Kun aldono de 4 komponaĵoj. 144 paĝoj.

Kartonita svis. fr. 2.75.

GOLDSCHMIDT. Bildotabuloj por la Instru- ado de Esperanto. 36 bildoj kun klari- ganta teksto, ekzercoj, ekzemploj kaj gravaj aldonoj, prilaboritaj de Prof. D-ro Joh. Dietterle. 104 paĝoj.

Kart. svis. fr. 4.40, Bindita svis. fr. 5.—.

Internacia

Mondliteraturo

Kolekto de la plej famaj verkoj el ćiuj literaturcj. Gis nun aperis 21 volumoj.

Ćiu volumo, kartonita en arta kovrilo, ampl. 64—80 paĝojn; formato 13X19,2 cm.

Prezo po vol. svis. fr. 2.—. 5 vol. kunę menditaj svis fr. 7 50.

Postulu senpagajn detalajn prospektojn.

FERDINAhD HIRT

& SOHN

Leipzig, Salomonstrasse 15.

La plej granda gazeto de Esperantujo sendube estas la ćiusemajna, grandfor-

mata, riĉenhava kaj rice ilustrita

„Heroldo de Esperanto".

La malkara gazeta en Esperantujo estas

„Verda Stelo"

kies abonprezo por tuta jaro estas nur unu svisa franko aŭ egalvaloro.

Postulu specimenojn de ambaŭ gazetoj kontraŭ alsendo de 0,25 Zlotoj en

pośtmarkoj de

Eldonejo Heroldo de Esperanto, KOLN, Briisselerstr. 94 (Germanujo).

PLEJ GRAVA ESPERANTO-LIBRO

zftMEimof-ORifiiiiflifl mm

Postulu senpagan transsendon de prospekto

FERDIHRND

HIRT &

Zasady gramatyki

JĘZYKA ESPERANTO

ABECADŁO.

Aa, Bb, Cc, Ĉĉ, Dd, Ee, Ff, Gg, Gĝ, Hh, Hh, II abcczde fgdżhchi Jj, ĴĴ, Kk, LI, Mm, Nn, Oo, Pp, Rr, Ss, Sś, "[t

jźklmnopr sszt Uu, ŬŬ, Vv, Zz.

u Ŭ (krótkie) w z

Każda litera posiada jedno i to samo brzmienie. Przy czytaniu należy wymawiać wyraźnie wszystkie litery; litera i jest zawsze samogłoską i nie zmiękcza nigdy liter obo­

cznych, — należy więc mia czytać mi'a, via—

vi'a. ŭ (krótkie u) stoi zawsze po a lub e i stanowi z niemi dwugloskę. Należy pamiętać o tern przy stawianiu akcentu.

Akcent stawia się zawsze na przedostatniej zgłosce (jak w języku polskim).

Końcówki gramatyczne.

o.

a. e.

Dodając do pierwiastka jedną z tych liter, jako końcówkę, otrzymujemy albo rzeczow­

nik (patr'o ojciec), albo przymiotnik (patr'a 1

ojcowski), albo przysłówek (patr'e po ojcow­

sku); terur o strach, terur'a straszny terur'e strasznie; erar'o błąd, erar'a błędny, erar'«

błędnie.

Słowa złożone otrzymujemy przez proste połączenie słów (główne na końcu) Np.

vaporŝipo — parostatek. O ile wymaga tego dźwięczność, można zachować końcówkę pierwszego słowa, np. akv'o'fa!o—wodospad.

Przetfimek jest tylko jeden określony la, który się nigdy nie odmienia i nie tłómaczy.

Używa się dla zaznaczenia, że mówi się o osobie lub o przedmiocie określonym; np.

la patro—ojciec ten, o którym mówimy lub którego mamy na myśli, patro—wogóle ojciec nieokreślony, jakikolwiek.

Liczba mnoga oznacza się za pomocą koń­

cówki j, którą się stawia po końcówce rze­

czownika o lub przymiotnika a, np. bonaj patroj—dobrzy ojcowie; altaj domoj—wysokie domy.

Deklinacja. Przypadków w języku esperan­

to jest owa: 1-szy (mianownik) i 4-ty (biernik) Biernik otrzymujemy, dodając końcówkę n;

np. dobry ojciec—bona patro. mam dobrego ojca—mi havas bona'n patro'n; rąbać drzewa haki arboj'n.

2

Inne przypadki otrzymujemy za pomocą przyimków: de (od) przypadek 2-gi (glos ojca voĉo de patro), al • zr.acza przypadek 3-ci (ojcu — al patro), per odpowiada przypad­

kowi 6-mu (pisać piórem—skribi per plumo), w przypadku 7-m używają się rozmaite przy- imki, stosownie do znaczenia pri la patro—

o ojcu; en ĝardeno — w ogrodzie.

Gdy żaden przyimek nie wyraża należy­

cie i logicznie danego stosunku,—używa się przyimka je. Np. ĝoji je tio — cieszyć się z tego, malsana je la okuloj—chory na oczy i t.d.

W zdaniach odpowiadających na pytanie dokąd? — słowa, dla wyrażenia kierunku, przybierają końcówkę n. Np. kie—gdzie, kie'n dokąd; tie—tam (w tamtem miejscu) tie'n—

tam (do tamtego miejsca); muso kuras sub lito—mysz biega pod łóżkiem, muso kuras sub lito'n—mysz biegnie pod łóżko; mi pro- menas en ĝardeno—spaceruję w ogrodzie, mi eniris en ĝardeno'n—wszedłem do ogrodu.

Stopień wyższy tworzy się przez dodanie wyrazu pli (więcej), a najwyższy — plej (naj­

więcej); słowo niż tłómaczy się przez ol; np.

pli blanka ol neĝo — bielszy niż śnieg, plej pura akvo — najczystsza woda.

Zaimki osobowe: mi — ja, ci — ty, yi — wy- ty, li — on, śi — ona, iii — oni, one, ĝi — ono (gdy mowa o rzeczy lub gdy płci nie określa­

my) si—się, oni—zaimek nieosobowy, np. oni 3

parolas — mówią, oni sonoras — dzwonią. Za­

imki dzierżawcze tworzą się za pomocą końcówki przymiotnikowej a: mój—mia, jego lia, ich—ilia i t. d. Deklinacja zaimków jest taka sama jak rzeczowników i przymiotni­

ków. Np. mi—ja, de mi—mnie, al mi—mi, dla mnie, min—mnie, pri mi — o mnie i t. d. lia patro—jego ojciec, al lia patro—jego ojcu i t.d.

obi, on.

- Liczebniki główne nie odmieniają się.

1 unu, 2 du, 3 tri, 4 kvar, 5 kvin, 6 ses, 7 sep, 8 ok, 9 nau, 10 dek, 100 cent, 1000 mil.

Dziesiątki i setki otrzymujemy przez proste połączenie liczebników: 12 dekdu, 15 dekkvin, 30 tridek, 45 kvardek kvin, 128 cent dudek ok, 533 kvincent tridek tri.

Liczebniki porządkowe otrzymujemy przez dodanie do głównych końcówki przymiotni­

ka a: unua pierwszy, dua drugi, tria trzeci i t.d.

Liczebniki przysłówkowe kończą się na e:

unue popierwsze, due powtóre i t. d.

Rzeczownikowe mają końcówkę rzeczow­

nika o: unuo jedynką, cento setka i t. d.

Wielorakie tworzą się przez dodanie su- fiksu obi: podwójny duobla, potrójny triobla etc.

Ułamkowe tworzymy dodając sufiks on:

duono połowa, kvarono czwarta część, tri kvaronoj trzy czwarte.

4

Zbiorowe — przez sufiks op: triope — we troje, kvarope — we czworo.

Podziałowe określa wyraz po: po kvin — po pięć, po dek po 10.

as.

os. us, u. I.

ant,

ont.

Przy pomocy powyższych 12 końcówek i wstawek oraz czasownika esti (być) tworzą się wszystkie czasy form czynnych i biernych.

as oznacza czas teraźniejszy: mi amas — ja kocham.

is oznacza czas przeszły: mi amis — ja kochałem.

os oznacza czas przyszły: mi amos — ja będę kochał.

us jest końcówką trybu warunkowego:

mi amus — ja kochałbym.

u — końcówka trybu rozkazującego: amu kochaj, kochajcie.

i — końcówka trybu bezokolicznego: ami kochać.

Połączenie zaimka osobowego z trybem rozkazującym czasownika wyraża rozkaz, życzenie lub zamiar. Li skribu niech on pisze vi amu — kochajcie, ni amu — kochajmy.

5

ant tworzy imiesłów czynny czasu teraź­

niejszego: skrib'ant'a — piszący, am anta — kochający.

int — imiesłów czynny czasu przeszłego:

skrib'int'a który pisał, am'int'a który kochał.

ont— imiesłów, czynny czasu przyszłego:

skrib'ont'a który będzie pisał, am'ont'a który będzie kochał.

Zmieniając końcówkę a na o otrzymuje­

my rzeczownik: amanto kochanek, vojaĝanto podróżny.

at — oznacza imiesłów bierny czasu te­

raźniejszego: am'at'a—kochany, estim'at'a — szanowny.

it — imiesłów bierny czasu przeszłego:

far'it'a — zrobiony, skrib'it'a — napisany.

ot — imiesłów bierny czasu przyszłego:

far'ot'a — który będzie robiony, skrib'ot'a—

który będzie pisany.

Z imiesłowów przez odpowiednią zmianę końcówki można tworzyć rzeczowniki, przy­

miotniki i imiesłowy nieodmienne. Np. amato ulubieniec; kuiritaj terpomoj gotowane kar­

tofle; amante kochając.

Formy czasownika złożone tworzą się przy pomocy słowa esti—być. Np. La domo estas konstruata — dom buduje się. La domo estis konstruata — dom był budowany; la domo estos konstruata — dom będzie budowany;

la domo estas konstruita — dom jest zbudo­

wany; la domo estis konstruita — dom był (dawniej) zbudowany: la domo estos konstru­

ata — dom będzie budowany; la domo estos konstruita — dom będzie zbudowany; estu konstruita — niech będzie zbudowany.

PREFIKSY.

bo — powinowactwo np/ patro ojciec, bopat- ro teść, trato brat, bofrato szwagier.

dis — roz-, np : ĵeti rzucić, disjeti rozrzucić, kuri biec, diskuri rozbiec się.

ek —początek lub krótkotwałość, np.: kanti śpiewać, ekkanti zaśpiewać, brili błysz­

czeć, ekbrili błysnąć.

ge — dwoje osobników różnej płci, np.; pat­

ro ojciec, gepatroj rodzice, onklo wuj, geonkloj wujostwo.

mai— oznacza przeciwieństwo, np : bona dobry malbona zły (niedobry nebona), estimi szanować, malestimi pogardzać.

re — zwrot, powtórzenie, np: iri iść, reiri wrócić, doni dać, redoni oddać.

SU FI K SY.

ać — pogardliwość, np.: domo dom, domaćo rudera, skribi pisać, skribaći bazgrać.

ad — częstotliwość lub trwanie, np.: iri Iść, iradi chodzić, pafo wystrzał, pafado strzelanie.

aĵ — rzecz z określonym charakterem lub produkt z danego materjału, np.: mal- nova stary, malnovaĵo starzyzna, mola miękki, molaĵo miękisz.

an —człowiek, mieszkaniec, np.: vilaĝo wieś, vilaĝano wieśniak, Varsoviano War­

szawianin.

ar — zbiór, np.: arbo drzewo, arbaro las, vorto wyraz vortaro słownik.

ćj —zdrobniałe imiona własne męskie, np.:

Petro Piotr, Pecjo Piotruś.

ebl — możliwy np.: fleksi gięć, fleksebla giętki, legi czytać, legebla czytelny.

ec —przymiot lub oderwane pojęcie np.:

bela piękny, beleco piękność, arniko przyjaciel, amikeco przyjaźń

eg — wzmożenie się co do wielkości lub co do natężenia, np.: pordo drzwi, por- dego brama, varma ciepły, varmega gorący.

aj —miejsce dla pełnienia danej czynności, np. kuiri gotować, kuirejo kuchnia, lerni uczyć się, lernejo szkoła.

em — skłonność, np : kredi wierzyć, kredema łatwowierny, śpari oszczędzać, śpar- ema oszczędny.

er — cząstka zbiorowej całości, np.: sablo p-asek, sabiero ziarnko piasku, mono pieniądze, monero moneta.

8

estr— zwierzchnik, np.: śipo okręt, śipestro kapitan okrętu, regno państwo, reg- nestro panujący.

et — zdrobniałość lub zniżenie stopnia, np.:

manto góra, monteto pagórek, ridi śmiać się, rideti uśmiechać się.

id — dziecięcie, potomek, np.: hundo pies, hundido szczenię, koko kogut, kokido kurczę.

Ig — czynić czem, skłaniać do czego, np.:

pura czysty, purigi czyścić, morti umie­

rać, mortigi zabijać

iĝ — stawać się, np.: pala biały, paliĝi bled­

nąc, laca zmęczony, laciĝi zmęczyć się.

II —narzędzie, np.: haki ląbać, hakilo sie­

kiera, kudri szyć, kudrilo igła.

in — oznacza rodzaj żeński, np.: patro ojciec patrino, matka, bovo wół, bovino krowa, ind — godzien, wart, np.: kredi wierzyć, kred- inda wiarogodny, laudi chwalić laid- inda godny pochwały.

Ing — przedmiot, służący do obsady innego przedmiotu, np.: kandelo świeca, kan- delingo świecznik, plumo pióro, plumirigo obsadka.

Ist — zajmujący się pracą, rzemiosłem, spec­

jalnością, np.: laboro praca, laboristo robotnik, boto but, botisto szewc.

nj — zdrobniałe imiona własne żeńskie, npj Manjo Mania, Helenjo Helenka.

9

uj — przedmiot zawierający inne, lub roślina wytwarzająca owoce, oraz kra­

je. np.: cigaro cygaro, cigrujo portcy- gar, pomujo jabłoń, Polujo Polska.

ul — osoba z pewnym przymiotem, mal- saĝa głupi, malsaĝulo głupiec, rića bo­

gaty, riculo bogacz.

um — nie ma określonego znaczenia i uży­

wa się w tych razach, gdy inny sufiks niedość określa znaczenie wyrazu, np. plena pełny, plenumi spełnić, bu- teno guzik, butonumi zapinać na guzik.

Tworzenie

słów.

Jeżeli pierwiastek lub kilka pierwiastków z przybrankami i gramatyczną końcówką wyrażają jeden przedmiot lub pojęcie, to łączą się w jedno słowo.

W celu ułatwienia początkującym skład­

niki takich słów oddziela się od siebie kres­

kami- Estim'at'a Sinjor'in'o, bedaŭr'ind'e, mai' facil'ig'i, bon'eg'a, iom'et'e.

Chociaż każde z tych słów wyraża jedno poię< ie, jednak w słowniku należy odnaleźć znaczenie każdej składowej części osobno.

Nauczywszy się na pamięć znaczenia koń­

cówek i przybranek — co jest bardzo łatwe, pozostaje wyszukać w słowniku tylko zna­

czenie głównych pierwiastków.

10

Np. estinfi: znaczy poważać, szanować, at oznacza imiesłów bierny czasu teraźniej­

szego, a — końcówka przymiotnika, a więc estim'at'a znaczy szanowny. Sinjor'o pan, in płeć żeńska, o rzeczownik: sinjor'in'o—pani.

Bedaŭr' żałować, ind godny, a końcówka przymiotnika: bedaŭr'ind'a godny pożałowa­

nia. FaciTa łatwy, ig zrobić czemś, jakimś, i końcówka trybu bezokolicznego, a więc faciTigi — zrobić łatwym, ułatwić, mai ozna­

cza pojęcie wprost przeciwne, więc mal- facil'ig'i — utrudnić.

WPRAWKI.

1.

La patr'o est'as tre bon'a. Mi vid'is Ojciec jest bardzo dobry Ja widziałem grand'an hund'o'n en la garden'o. Mi rakont'os wielkiego psa w ogrodzie Ja opowiem hodiaŭ al mi'a patr'o pri la libr'o. Don'u al mi dziś memu ojcu o książce. Daj mi la libr'et'on. La birdzoj hav'is nest'oj'n en

książeczkę. Ptaki miały gniazda w la arb'o'j. Ven'u al mi hodiaŭ vesper'e.

drzewach. Przyjdź do mnie dziś wieczorem.

Cu Vi dir'as al mi la ver'o'n? La dom'o Czy ty (pan) mówisz mi prawdę? Dom aparten'as al mi. Sinjor'o Johano kaj li'a

należy do mnie. Pan Jan i jego 11

edz'in'0 tre am'as mi'a'j'n infan'o'j'n.

żona bardzo lubią moje dzieci.

2.

Cu Vi jam trov'is Vi'a'n hor- _ Czy ty (pap) już znalazłeś twój (swój) ze- loĝ'on'? Mi ĝi'n ankoraŭ ne serĉis; kiam garek? Ja go jeszcze nie szukałem ; kiedy mi fin'os mi'a'n laborVn, mi serćos ja skończę moją robotę, ja poszukam mi'a'n horloĝVn, sed mi tinfas ke mi swego zegarka lecz ja się boję że ja gin jam ne trov'os.

go już nie znajdę.

3.

,.Simpla, fleksebla, belsona, vere Internacia en siaj elementoj, la lingvo Esperanto prezen- tas al la mondo civilizita la sole veran solvon de lingvo internacia, ĉar tre facila por homoj nemulte instruitaj, Esperanto estas komprena- ta sen peno de la personoj bonę edukitaj. Mil faktoj atestas la meriton praktikan de la no- mita lingvo“.

Prenumerujcie

„POLft ESPERflNTISTO"

miesięczny organ ruchu esperanckiego w Polsce.

KRAKÓW, ul. Lubicz N? 34.

Abonament roczny 8 zł.

12

SŁOWNIK.

Przed przystąpieniem do używania słow­

nika należy uważnie przeczytać rozdział o urabianiu słów (str. 10).

Przy pomocy tego słownika można tló- maczyć i rozumieć Esperanto, nie znając nawet gramatyki.

Z każdego pierwiastka w języku Espe­

ranto zgodnie z prawidłami i zasadami gra- matycznemi utworzyć można wiele słów pochodnych a) zmieniając końcówki gra­

matyczne, b) dodając prefiksy i sufiksy i c) łącząc ze sobą pierwiastki.

Dzięki temu, słownik esperancki jest zre­

dukowany do rozmiarów minimalnych.

Słownik ten zawiera przeszło 2.000 pier­

wiastków, wystarczających do potocznej rozmowy.

Pominięto w nim powszechnie znane, zrozumiałe bez słownika, jak: teatr', kultur', bank', telegraf' etc.

A a końcówka

przymiotnika abel' pszczoła abi' jodła abism' otchłań

abomen' obrzy-i ać suf. obrzy­

dzenie dzeaia abrupt' stromy

urwisty acer' klon acid' kwaśny

aćet' kupować ad (patrz suf.) adiaŭ adieu admir' podzi­

wiać 13

I amfibi' płaz arnik' przyja­

ciel ampleks' obję­

tość amuz' bawić an (patrz suf.) anas' kaczka angil' wędka angul' kąt anĝel' anioł anim' dusza najmniej ankaŭ także, ' ;~l—też

jeszcze ankr' kotwica ans' klamka admon' upomi-jakr' ostry l

nać akrid' szarań- ador'uwielbi ć aks' oś [cza adult' cudzo- akuz' obwiniać , łożyć oskarżać aer' powietrze akv' woda afabl' uprzej- al do; przyp.

my; trzeci

ag' działać lalaŭd' skowrc- agac oskoma ald' alt [nek agi' orzeł lali' inny agord' nastra- ^almenaŭ przy- !

jać, stroić! i._j...

agrabl' przy- almoz' jałmuż-J jemnyjaln' olsza [na ankoraŭ aĝ' wiek (u |alt' wysoki 1

człowieka) altar' ołtarz altem' zmie­

niać się ko- anser' gęś 1 anstataŭ

zamiast pomknąć ant (patrz

gramat) antafl przed antikv' staro­

żytny apart' oddziel­

aparten' nale­ny żeć do kogo warzyszyć amel'krochmali apenaŭ ledwo

14 ajl' czosnek

ajn kolwiek,

- bądź lejno aĵ' (patrz suf.) alud' na- akcel' przys- i

pieszać alumet'zapatka akcept' przyj- am' lubić,

mować kochać

akcipitr' jast- amas' kupa, | rząb tłum, masa akir' zdobyć ambaŭ obaj akn' wągier ambos' ko- akompan' ło- I wadło

aperĵzjawiĉ się aspir' dążyć aplaŭd' okla- | do czego

skiwać at (patrz aplik' stosować gramat) apog' opierać .atenc' robić apr'dzik [o co zamach apud obok, jatend' czekać

przy atent' uważać ar (patrz suf.) ating' dosięgać arane' pająk laŭ albo, lub arang' urzą- 'aŭd' słyszeć

dzać aŭskult' arb' drzewo | słuchać

(rosnące) aŭtun' jesień arć' smyczek 'av' dziadek, ard' pałać, | dziad

płonąć avar' skąpy argil' glina Javel' orzech argument' | laskowy

dowodzić aven' owies argent' srebro aventur' ark' łuk I przygoda arm' uzbrajać avert'

artifik' fortel przestrzegać artik' staw, 'avid' chciwy

(anat.)azen' osieł artrit' artre- | _

tyzm! “

as (patrz babifgawędzić gramat.) bak' piec, aspekt'wyglądj wypiekać

bała' zamiatać balanc'kołysać balbut' jąkać

się baldaŭ wnet,

wkrótce balen'wieloryb ban' kąpać bant' pętlica bapt' chrzcić bar' zagradzać barakt'

szamotać się barb' broda barbir' cyrulik barel' beczka bask' poła bast' łyko baston' kij, la- bat' bić [ska batal' walczyć bedaŭr' żało­

wać bek' dziób bel' piękny,

ładny ben' błogosła­

wić benk' ławka ber' jagoda best' zwierzę 15

betul' brzoza 'bot' but bezon' potrze- botel' butelka

bować!bov' byk, wół bien' dobra, brak' ramię

majątek (ręka) bier' piwo bran' otręby bind' oprawiać brane' gałąź bird' ptak brand' wódka blank' biały lbrasik'kapusta blat' karaluch brav' dzielny blek' ryczeć, bret' półka

beczeć brid' cugle, blind' ślepy i uzda blov' dmuchać brik' cegła

wiać bril' błyszczeć blu' niebieski ;brod' haftować!

bo (patrz pref.) brog' oparzyć boat' łódź 'bros' szczotka boben'szpulka brov' brew boj' szczekać bru' hałasować bol'kipić,wrzeć brul' palić bombon' brul'um' zapa-

cukierek! lenie bon' dobry brun'brunatny bor' wiercić, brust' pierś,

borować brut' bydło bord' brzeg ibub' chłopak border'obrębić buĉ' zabijać,

obramować rzezać bors' giełda

bosk' gaj

bufed' kredens

|buk' sprzączka

buked' bukiet bukriok,pukiel bul' kluska,

bryła bulb' cebula,

bulwa burĝ' obywatel miejski burĝon' pączek (bot) bust' biust buś' usta buŝ'um' kaga­

niec buter' masło butik' sklep buton' guzik

C ced'ustępować cejan' bława­

tek cel' celować cent sto cerb' mózg cert' pewny,

znany cerv' jeleń ceter'pozosta­

ły, dalszy ci ty

16

cifer' cyfra cigared' pa­

pieros cign' łabędź cikatr' blizna cikoni' bocian cim' pluskwa cindr' popiół cir' szuwaks cirkonstanc'

okoliczność citr' cytra civiliz' oświe- col' cal [cać

*

C

ćagren' mart­

wić ĉam' giemza ćambr' pokój ćan' kurek

(przy fuzji) ĉap' czapka ćapel'kapelusz ćapitr'rozdział książki car gdyż, albo-

wiemponiewaź ĉirkaŭ około, car' powóz,

fura ĉarm' miły,

uroczy carpent'ciosać ĉas' polować ćast' czysty,

niepokalany će u, przy ćef' główny,

naczelny ĉel' cela,

komorka cemiz' koszula ĉen' łańcuch ceriz' wiśnia ćerk' trumna ćerp' czerpać ĉes' przestać ĉeval' koń ci wskazuje najbliższe; np.

tie tam, tie-ći tu.

ciel' niebo ćiF miętosić,

pognieść ćifon' łachman ćikan' szyka­

nować dokoła ćirp' ćwierkać ćiz' dłutem

obrabiać 6j (patrz suf.) ću czy

D da zastępuje przypadek dru­

gi (po słowach oznaczających miarę, wagę i t. p.); np. funto da pano — funt chleba.

dam' dama (w kartach) dane' tańczyć dand' fircyk,

elegant danĝer'niebez- pieczeństwo dank' dzięko­

wać daŭr' trwać de od, zastępu­

je też przypa­

dek drugi dec' jak przy­

stoi decid' posta­

nawiać

| dećifr' odcyf- 17

rować Di' Bóg dedić' dedy- diafan' przeź-

kowaćj roczysty defend' obra- jdiboć' hulać

niać difekt' uszka- dzać diferenc'

różnić się difin' określać dig' grobla,

tama digesF trawić dik' gruby dikt' dyktować diligent' pilny dimanć' nie­

dziela dir' powiedzieć direkt' kiero­

wać dis roz- (patrz suf.) diskut' roz­

prawiać disput' sprze­

czać się disting' odzna­

czać distr' roztar­

gnienie distrikt' okręg, degel' tajać

deĵor' dyżu­

rować dek dziesięć dekliv' pochy­

łość dekstr' prawa delir'majaczyć demand' pytać się dens' gęsty dent' ząb depend'zależeć des — ju

tym — im desegn' ryso­

wać destin' prze­

znaczać detru' burzyć dev' musieć deven' pocho­

dzić dezert' pusty­

nia dezir' życzyć

powiat diven' zga­

dywać divers' różny divid' dzielić do więc,

przeto doić' słodki dolor' boleć domaĝ'szkoda,

żal don' dawać donac'darować dorlot' pieścić dorm' spać dorn' cierń dors' grzbiet dot'wyposażyć drak' smok drap' sukno dres'dresować drink' pić

(upijać sfę) dróg' materjał apteczny dron' tonąć tłu dwa dub' wątpić dum póki,

r podczas 18

ekscit' pod­

niecać ekskurs' wy­

cieczka ekster zew­

nątrz ekstrem'

krańcowy płaski eksterm' wy­

tępiać ekzekut' wyko­

nywać wyrok ekzempl'

przykład ekzerc'ćwicsyć ekzil' zesłać dung' najmo­

wać kogo duś' prysznic

E

e zakończenie przysłówka eben' równy, I ebl' możebnyj

możliwy ebon' heban ebri' pijany ec (patrz suf.) ec nawet i

edif' zbudować i___ _____

np. kazaniem'el z (z czego) eduk' wycho- jelefant' słoń

wywać em (patrz suf.) edz'małżonek,embaras' klo-

i pot

[embri' zarodek czywisty embusk' za- efik' skutko- | sadzka

wać eminent'znako- I mity, wybitny jen w

kowy enigm'zagadka ej (patrz suf.) entrepren' eks' były, I przedsiębrać

mąź efektiv' rze-

eg (patrz suf.) egal' jedna-

envi'zaldrościć er (patrz suf.) erar' mylić się ermit'pustelnik erp' bronować escept' wyłą­

czać esper'nadzieja esplor' badać esprim' wyra- est' być [żać estim' poważać szanować esting' gasić estr' wódz,

zwierzchnik, naczelnik et (patrz suf.) etaĝ' piętro etend' rozpo­

ścierać etern' wieczny evit' unikać ezok' szczupak

F fab' bób fabel' baśń fabl' bajka"

. facil' łatwy dawny|enu' nudzić się faden'nić,nitka

19

fel' futro (skóra) felić' szczę­

śliwy felt' filc, pilśń femur' biodro fend' łupać,

rozczepić fenestr' okno fer' żelazo feri' ferje ferdek' pokład

(okrętu) ferm' zamykać fervor' gorli­

wość fest'świętować festen' uczto­

wać fianc' narze­

czony fibr' włókno fid' polegać, dowierzać fidel' wierny fag' buk

fajr gwizdać faji' piłować fajr' ogień "

fak' przegród­

ka, oddział fal' upadać falbal' falbana falc' kosić fałd'fałdować falk' sokół fals' fałszować fam' pogłoska fand' roztapiać fantom' widmo far' robić faring'gardziel farm' dzierża­

wić fart7 mieć się farun' mąka fask' pęk,

wiązka fast' pościć faŭk' paszcza

favor' przy- fier' dumny fe'in' [chylny fil' syn

wieszczka filik' paproć febr' febra |fin' kończyć feć' drożdże [fingro' palec

firm' mocny, stały fiś' ryba flam' płomień flan' placek flank' strona flar' wąchać, węszyć flat'pochlelliać flav' żółty fleg' pielęgno­

wać fleks' giąć flik' łatać flirt' trzepotać fiok' kosmyk,

płatek flor' kwitnąć fiu' płynąć,

cieknąć flug' fruwać,

latać fluid' ciekły,

płynny fiut' flet foj' raz fojn' siano foli'liść, arkusz font' źródło fontan' fon­

tanna 20

garb' snop for precz

minąć forg' kuć fork' widły,

jTrUKI owoc folg' sadze fulm' błyska­

wica fum' dym fund' dno funebr' żałoba fundel' lejek fung' grzyb funt' funt furaĝ' furaż fuś' partaczyć fut' stopa

(miara) G gaj' wesoły

|gajn'wygrywać fond' zakładać, freś' świeży

fundować fripon' szelma,1 gargar' płókać gard' strzec gas' gaz gast' gość gaz' gaza ge (patrz suf.) gento' plemię,

ród genu' kolano gest' giest

(ruch ciała) glaci' lód glad' prasować

bieliznę glan' żołądż gland' gruczoł glas' szklanka glat' głatki giav' miecz glit' ślizgać się glob'kula<glob) glor' sławić glu' kleić glut' połykać golf'

gorĝ' gardło graci' wy­

smukły grad' stopień graf' hrabia

for precz łotr

forges' zapo- fromaĝ' ser 'front' front Ifrost' mróz

|frot' trzeć widelecifru' wczesny formik' mrów- jfrukt' owoc forn' piec [ka frunt' czoło fort' silny, j ’

mocny fortik' mocny,

trwały fos' kopać fost' słupiec,

futryna frag'poziomka fraj' ikra frakas' druz­

gotać framb' malina frand' łakomy franĝ' frędzla frap' stukać,

uderzać frat' brat I

fraŭl' kawaler gal' żółć fremd' obcy

frenez' obłą- gant' ręka- kany

galoŝ' kalosz wiczka 21

grajn' ziarno jguvern' wycho-l har' włos grand' wielki, I

duży!gvid gras' tłuszcz grat' drapać, |

skrobać!

wy wać przewo

A dzić G gratul' winszo- garden' ogród

wać ĝem' jęczeć grav' ważny 1 ' ~ * graved' brze-

I ĝen' żenować, i krępować mlenna ĝentil'grzeclny;

gravur' ryto- wać gren' zboże gri' krupa.

należyty H ĝerm' kiełek I ĝi ono, to | (p. gramat.V ĝib' garb kasza ĝis do, aż do 1 gril' konik |goj'cieszyć się

polny ĝu' używać, | grimp' wdrapy-l roszkoszowaći

wać się] się

grinc' zgrzytać gust'właściwy, griz'szary,siwy

gros' agrest gru' źóraw

grumbl'warcteć ha ! ach I grup' grupa |hajl' grad gudr' dziegieć,, hak' rąbać

smoła haladz' swąd gurd' kataryn-hal' hala gust'smak [ka halt'zatrzymać gut' kropla | »ię, stanąć

22

harligwarkocz hard hartować haring' śledź harp' harfa haven' port hait' skóra

(na ciele) hav' mieć hejm' dom

rodzinny hejt' palić

w piecu hel' jasny help' pomagać hepat' wątroba herb' trawa ( hered' dziedzi-

czyć hero' bohater hieraŭ wczoraj hirund' jas­

kółka ho 1 o l ach 1 hodiaŭ dziś hok' hak hom' człowiek honest'uclciwy hont' wstydzić się hor' godzina

horloĝ' zegar linfer' piekło buf' kopyto influ' wpływ humil'pokornylng (p sufiksy) bund' pies lingven' pach-

- | wina

link' atrament I kdńcówka inklin' skłonny

trybu bez- inokul'szczepić okolicznego

id (p. sufiksy) idol' bożek ig (p. sufiksy) iĝ (p. sufiksy) iii oni, one imit' naślado-

wać instru' uczyć implik'zawikłać insul' wyspa impres' wraże- insult' zniewa-

nie! żać

in (p. sufiksy) int (p. gramat) incit'pobudzać intenc' zamie- ind' godny, | rzać wart inter między indiferent' intern' wew-

obojętny nątrz indign'oburzać intest' kiszka się intim' zażyły indulg' pobła- jinvit'zapraszać

żać ir' iść

infan' dziecko ;is (p. gramat.) tafekt' zarażać,ist (p. sufiksy)

insekt' owad insid' podstęp insign' herb inspir' nat­

chnąć instig' pod-

mawiać

it (p. gramat.) J j końcówka

liczba mnog.

ja wszakże jak'marynarka jam już jar' rok je (p. gramat ) jen oto, otóż jen—jen to—to Jesu' Jezus jes tak ju—des

im—tym jug' jarzmo juĝ' sądzić juk' swędzić jun' młody jung'zaprzęgać jup' spódnica just' spra­

wiedliwy juvel' drogi

kamień A J jaluz' za­

zdrosny ĵaŭd' czwartek 23

ĵet' rzucać ĵongl' sztuka

kuglarska ĵus tylko co,

właśnie K kaĉ' kasza kadr' rama kaduk' wątły kaf' kawa kaĝ' klatka kaj i,a (spójnik) kajer' kajet kal' nagniotek kaldron' kocie!

kaleś' powóz kalik' kielich

Ikap' głowa kapabl' zdolny kapric' kaprys kapr' kozioł kapt' chwytać kapuć' kaptur kar' drogi karb' węgiel kares' pieścić karn' ciało

ludzkie karot'marchew kartav' szep-

lenić kartilag'

chrząstka kaŝ' chować kaserol'rondel kalkul' liczyć kask' hełm kalikot' perkal kastel' zamek kalkan' pięta 'kat' kot kamei'wielbłąd katen' kajdany kamen' komin katun' kreton

kaŭz' powo­

dować

* rz « kamp' pole

kan' trzcina

kanajl' łajdak kav' jama kandel' świeca kavern' grota kankr' rak ika ''przypadek kanon' armata (gram.) kant' śpiewać kaze' twaróg kanvas' kanwa ke że, żeby

kegl' kręgiel kel' piwnica kelk' niektóry ken' łuczywo ker' kier kern' jądro,

pestka kest' skrzynia kis' całować klaft' sążeń klak' klaskać klar' jasny,

klarowny klav' klawisz kler' światły klin' nachylić,

skłonić klopod' stara­

nie kluz' śluza knab' chłopiec knar'skrzypieć kned' miesić koaks' koks kojn' klin kok' kogut koks' lędźwie kol' szyja kol'um'kołnierl kolekt' zbierać 24

konfid' ufać, dowierzać konfit'smarzyć konform' od­

powiednio konfuz' onie- [

śmielić konjekt' do- j

myślać się konk' muszla konkav' wklę­

sły konsci' świa­

domie konscienc' su­

mienie konserv' za­

chowywać konsider' za­

stanawiać się konsil' radzić konsist' skła­

dać się (z czego) runek konsol' pocie- konduk' pro- I szać

wadzićkonsonant' spółgłoska

i

kolor' gniewać I się kolomb' gołąb I kolon' słup I kom' przecinek komb' czesać I komenc' za­

czynać I kompar' po­

równywać I kompat' współ-1 czuć komplez' przy-1

sługa, uprzej­

mość kompost' skła­

dać (czcionki) kompren'

rozumieć!

komun'wspólny kon' znać kondamn' ska­

zać kondić' wa-

kondut' spra­

wować sięjkonstant' staiy konfes' wyz- |

nawać

konstat'stwier- dzać

konstru' bu­

dować kontent' zado­

wolony kontraŭ prze­

ciw konven' wypa­

dać konvink' prze­

konywać kor' serce korb' kosz kord' siruna korekt' pop­

rawiać kom' róg

(zwierz.) korp' ciało kort'podwórze kort'eg' dwór

(pański) korv' kruk kost' koszto­

wać kostum' kost-

jum kot' błoto koton' bawełna kov' wylęgać kovert' ko­

perta 25

krom kron' kruc' kruĉ' krud'

kovr'zakrywać kruel' okrutny krać' pluć |krur' goleń krad' krata ikrut' stromy krajon' ołówek kub' sześcian krak' trzesz- kubut' łokieć czećj (u ręki) kramp' klamra kudr' szyć krani' czaszka

kre' tworzyć kred' wierzyć krem' śmie­

tanka kren' chrzan krepusk'

zmierzch kresk' rosnąć kret' kreda krev' pęknąć kri' krzyczeć kribr' cedzić krim' zbrodnia

kripl' ułomny kun'sid' posie- kriz' kryzys

kroć' zacze­

piać o co kur' biegać oprócz u

korona krzyż dzban surowy

(produkt) kusen' po- 26 kuf' czepek kugl' kula (do

strzelania) kuir' gotować kuk' ciastko kukol' kukułka kukum' ogórek kukurb' dynia kul' komar kuler' łyżka kulp' winny kun z (np. z

czerni kunikl' królik I dzenie kupr' miedź kurac' leczyć kurag'odważny kurb' krzywy kurten'kurtyna kuś' leżeć

duszka kutim' przy­

zwyczajenie kuv' wanna kuz' kuzyn kvankam cho­

ciaż kvar cztery kvartal' cyrkuł kvazaŭ jakoby, niby ■ kviet'spokojny kvin pięć

L I' la przedimek

określony (nie tłumaczy się) labor' praco­

wać lac' znużony lacert' jasz­

czurka sznurek blacha jezioro lakier lać' lad' lag' lak' lakę' lokaj lakt' mleko lam' kulawy lan' wełna

*

i

land' kraj lang' język

lev' podnosić Ji on

liber' wolny ilibr' książka

lern' uczyć się lorn' lorneta lert' zręczny

(organ) lesiv' ług latem' latarni? leter' list lanug' puch

lard' sadło larg' szeroki larm' łza ...

las' zostawać, lift' winda lig' wiązać,

• łączyć lign' drwa,

drewno lim' granica limak' ślimak lin' len lingv' język, lini' linja,

i wiersz

|lip' warga

I

lot' I. 'sować lu' wynajmo­

wać co od kogo lud' bawić się lul' kołysać lum' świecić lun' księżyc lundo ponie­

działek lup' wilk lustr' paiąk,

świecznik M mac' żuć puszczać

last' ostatni laŭ podług laŭb' altana laŭd' chwalić i laŭt' głośny lav' myć lavang' lawina lecion' lekcja | led' skóra

(wyrobiona) leg' czytać

legom'warzywo lit' łóżko leĝ' prawo liut' lutnia

(panujące) liver' dostar-

lek' lizać | czać

lent' socze- log' wabić wica loĝ' mieszkać

logi' loża lok' miejsce lol' kąkol long' długi 27 lentug' pieg

leon' lew lepor' zając lepr' trąd

mowa magnet' mag­

nes maiz' ku­

kurydza mastr' mistrz makul' plama makzel' szczę­

ka mai (p. su f iksy) malgraŭ

pomimo malic' chytry mam' pierś,

sutka

man' ręka manier'sposób manĝ' jeść manik' rękaw mantel'płaszcz mar' morze maro' bagno mard' wtorek marś' ma­

szerować martel' młotek martir' mę­

czennik mas' masa mast' maszt 1 maś' oczko,

pętlica !

mask' maska |m«“r'mierzyć mason' muro­

wać mastr' gos­

podarz maten'poranek meć' knot medit' roz-

myślać łagodny mejl' mila

melk' doić ! mem sam membr’clłonek|

memor* pa­

miętać mend'zamówić mensog' kła­

mać ment' mięta menton' pod­

bródek menu'jadłospis merit' zasłu- i giwać merkred'środa merl' kos mes' msza met' kłaść,

położyć mez' środek [mi ja

■miaQ'miauczeć miel' miód mień' mina

(twarzy)!

migr'wędrować miks' mieszać mil tysiąc [milit' wojować

minac' grozić mnp' krótko­

wzroczny

miozot' nieza­

pominajka mir' dziwić się mister' tajem­

nica mizer' nędza moder' umiar­

kowany modest'

skromny mok' kpić,

drwić, szydzić mol' miękki mon' pieniądze monafi' za­

konnik monat' miesiąc mond' świat monstr'potwór mont' góra montr' poka­

zywać mor' obyczaj morbil' odra

(choroba) mord' kąsać morgaŭ jutro mort' umierać mosf mość,

tytuł ogólny muf' mufka i

28

neces' nie­

zbędny neces'ej' ustęp negoc' interes

|neĝ' śnieg nek—nek murj ani—ani murmur' mru- nep' wnuk

czeć nepr' koniecz­

nie nest' gniazdo net' pisany na

czysto nev' siostrze­

niec ni my

nić' nisza nigr' czarny nj (p. sufiksy) nobel'szlachcic nobl' szla­

chetny nokt' noc nom' imię nombr' liczba,

ilość nord' północ not'nuta (muz.) nov' nowy novic' nowic­

jusz muĝ' huczeć,

ryczeć muk' śluz mul' muł mult' wiele mur' ściana,

mus mysz muŝ' mucha musk' mech muskol'muskuł mut' niemy

N

n (p. gramat.) naci' naród naĝ' pływać najbar' sąsiad najl' gwoźdź najtingal'

słowik nap' brukiew nask' rodzić naŭ dzfewięć naŭz' mdlić naz' nos naz'um'binokle ne nie nebul' mgła

nu ! no I nuanc' odcień nub' obłok nud' nagi nuk' kark nuks' orzech nul' zero nun teraz nur tylko nutr' karmić

O o końcówka

rzeczownika obe' b. po­

słusznym obi (p. gramat.) oblat' opłatek obstin' uparty odor' pachnąć ofend' obrażać oft' często ok ośm okaz' zdarzać

się okcident' za­

chód okuł' oko okup' zajmo- ol niż jwać ole' olej 29

ombr' cień ombrel'parasol on (p gramat.) ond' fala oni zaimek

nieosobowypaf' strzelać onkl' wuj paĝ' stronica ont(p.gramat) paĝi' paź op (p. gramat.) pajl' stoma opini'mniemać pak' pakować oportun' do- |pal' blady

godnyjpalat' podnie-

or' złoto bienie

oranĝ' poma- jpaletr' paleta rańcza palis' pal, kói ord'porządek jpalp' macać ordinar'zwykły palpebr' po- ordon' rożka- | wieka

zywać pan' chleb pantalon'

spodnie orel' ucho

orr sierota

orgen' organy pap' papież orient'wschódpapag' papuga ornam' ozda- ipapav' mak

biać papili' motyl os (p. gramat.) par' para (dwa) osced' ziewać Ipardon' prze- ost' kość | baczyć ostr' ostryga parenc'krewny ot (p. gramat) parget' po-

> sadzka,

ov' jajko

p pac' spokój pacienc' cier­

pliwość

1

parker' na pamięć paroĥ' parafja parol' mówić part' część pas' przecho­

dzić paser' wróbel pasi' namięt­

ność pask' Wielka­

noc past' ciasto,

pasta pastel'pastylka pastr' ksiądz paś' kroczyć past' pasać pat' patelnia patr' ojciec pavim' bruk pec' kawałek pec' smoła pedik' wesz peg' dzięcioł pek' grzeszyć pekl'peklować pel' *gnać pelt' futro pelv' miednica pen' starać się 30

pend' wisieć person' osoba pendol' wa- |

chadło

się plad' półmisek plafonz sufit pland' po­

deszwa planed'planeta plankz podłoga plant' sadzić I (rośliny)

piat" płaski plaŭd' pluskać plej najbardziej plekt' pleść pleń' pełny plend' skarżyć

i się

piet' taca plezur' przy­

jemność pli bardziej : plor' płakać

plu dalej pług' orać plum' pióro plumb' ołów pluv' deszcz po po (przy

liczebniku) \ pokai' puchar poligon' gryka

nnlnrz nrtlvck

penik' pendzel pens' myśleć pentokost' zie- pentz pokuto­

wać

pes' ważyć kogo, co penetr'przeni-pest' dżuma

kać pet' prosić

’ petol'swawolić petrol' nafta pez' ważyć lone świętaj (mieć wagę)

pj' pobożny pice' jodła pentr‘malować pied' noga pep' piszczeć |pig' sroka per przez, za Ipik' kłuć

pomocą pilk' piłka perd' gubić I (zabawka) perdrik' kuro-1pilol' pigułka

patwa pinc' szczypać _—z pingl' szpilka

pint' szpic, szczyt perfid' zdra- pioć' motyka

dzać pip' fajka permes' po- pipr' pieprz

zwalać pir' gruszka persekut'prze-pirol' gil

śladować piroz' zgaga persik' brzo- pist' tłuc,

skwinia, rozdrabiać persist' obsta- piśt' kolba .

wać plać'podobać | polur' połysk 31

pere' ginąć perfekt' do­

skonały

polus' biegun I się polv' kurz, pył prem' cisnąć pom' jabłko Ipren' brać

' prepar' przy­

gotowywać pres'drukować preskau prawie pręt' gotowy preter obok, mimo prez' cena prezent' przed­

stawiać pri o

princ' książę printemp'

wiosna pro z powodu, dla profet' prorok profit' korzyść profund' głę­

boki ponard' sztylet

pont' most popi' topola popol' lud por dla pord' drzwi pork' Świnia port' nosić poś' kieszeń posed'posiaifać post po, za post' poczta posten' poste­

runek postul' żądać pot' garnek potenc' potęga pov' móc prav' mający

słuszność

precip' szcze- !progres'postęp prokrast' od­

kładać promen' spacer promes' obie­

cywać kładać propr' własny preĝ' modlić jprosper' uda-

wać się, po­

wodzić się prov'próbować proverb' przy­

słowie proviz' za­

opatrzyć prudent' roz­

sądny prujn' szron prun' śliwka pugn' pięść pul' pchla pulm' płuco pulv' proch

(strzel.) pump' pom­

pować pun' karać punc' ponsowy

punt' koronka pup' lalka pupil' źrenica pur' czysty pus' ropieć puś' pchać put' studnia

R

rab' rabować, grabić gólnie

preciz' do­

kładny predik'kazanie prefer' prze-

32

rabot' heblo- Ireĝ' król wać regal' często-’

rad' kołc j wać

(u wozuyregn' państwo radi' promień '

radik' korzeń rafan'rzodkiew rajd' jechać

konno rakont' opo­

wiadać ramp' czołgać

się ran' żaba rano'

zgorzkniały rand' brzeg rap' rzepa rasp' raszplo-

rekompenc' nagradzać rekt' prosty rei' szyna rem'wiosłować rembur'wyście­

lać (meble) ren' nerka rempar' wał,

okop renkont' spo­

tykać renvers'obalać rest' zostawać ret' sieć wać~rev' marzyć

revu' przegląd rib' porzeczka ribel' powsta­

nie, bunt riĉ' bogaty ricev' otrzy­

mywać rid' śmiać się rif' rafa rifuĝ' schronić

się rast' grabić

rat' szczur raŭk' ochrypły rav'zachwycać raz' golić re znowu,

napowrót reciprok' wza­

jemny refut'odpierać reg' panować

rifuz' odma­

wiać rigard' patrzeć rigid' sztywny rikolt' żniwo rilat' dotyczyć rimark' zauwa­

żyć rimed' sposób rimen' rzemień ring' pierścień rip' żebro ripet' po­

wtarzać ripoz' odpo­

czywać riproć' robić

zarzut risort' spręży­

na river' rzeka riverenc‘dygać

kłaniać Się riz' ryż rob' suknia

długa rok' skała romp' łamać ronk' chrapać ros' rosa rost' smarzyć 33

saltn' łosoś salut' pozdra­

wiać

rust' rdza ■ ruz chytry

s

sabat' sobota sabr' szabla sabl' piasek sag' strzała saĝ' mądry sagac' prze­

biegły sak' worek sakr' kość rostr' ryj;

trąba słonia salt' skakać roz' lóża

rub' gruz

ruband'wstążlla sam' ten sam ruben' rubin san' zdrowy ruĝ' czerwony sang' krew rukt' odbijać sankt' święty

się (o jedze-Jsap' mydło niu) sark' pleć, rui' toczyć, | pielić

obracać sat' syty met' rri-ra SaŬC' SOS,

polewka 'sav' ocalić,

zbawić SCi' wiedzieć scienc' nauka,

wiedza!

sciur' wiewiór-l se jeżeli (ka seb'łój, smalec sed lecz, ale 'seg' piłować jseĝ' krzesło krzyżowa sek' suchy sal' sól

salajr' płaca, pensja salik' wierzba saliv' ślina

sem' nasienie semajn'tydzień sen bez sen' sens send' posyłać sent' czuć sep siedm serc' szukać serioz' po­

ważny serpent' wąż serur' zamek

(u drzwi) śerv' służyć ses sześć sever' srogi si siebie sibl' syczeć Sid' siedzieć sieĝ' oblegać sigel' pieczę­

tować sign' znak signifomaczać silent' milczeć silik' krzemień silk' jedwab simi' małpa simil' podobny simpl' prosty

(nie złożony) sekal' żyto

seks' płeć, rodzaj sekv' nastąpię sel' siodło

34

sol' jedyny, solen' uro­

czysty solv' rozwią­

zywać somer' lato son' dźwięk song' śnić sonor' dzwonić sopir' tęsknić sorb'wchłaniać sorć'czarować sort' los sovaĝ' dziki spać' prze­

strzeń spec' rodzaj, i

gatunek spegul' zwier- I

ciadłor

obora stamp' stem-

ploawć stan' cyna statur'posfawa star' stać stat' stan,

położenie stel' gwiazda sterk' nawóz Stern' słać stertor' rzężeć stomakżołąiek strab' zezem

patrzeć strang' dziwny, dziwaczny strat' ulica streć' natężać,

wyprężać spert'doświad-' strek' kreślić

czony, biegły’ stri'pas, pręga spik' kłos

spin' grzbiet

spir' oddychać strut' struś spirit' duch j sturg' jesiotr spitna przekór sturn' szpak spong' gąbka ■ sub pod sprit'dowcipny

spron' ostroga stal' chlew,

35 sincer' szczery

singult' czkaw­

ka sinjor' pan siring' beŁ

(kwiat) sitel' wiadro,

kubeł skapol'łopatka skarab'

chrząszcz P skarp' szarfa

skatol'pudełko skerm' fechto-

wać skiz'szkicować , sklav' nie­

wolnik skrap' skrobać skrib' pisać sku trząść skulpt' rzeźbić skurĝ' bicz skvam' łuska smerald'

szmaragd sobr' trzeźwy soci' społe­

czeństwo soif'pragnienie sojl' próg

strig' sowa strik' strejk

sturn' szpak subit' nagły suć' ssać sud' południe

sufer' cierpieć sufić' dosta­

tecznie suk' sok sukcen'

bursztyn sukces' po­

wodzenie suker' cukier sulfur' siarka sulk' zmarsz­

czka sum' suma sun' słońce super nad,

ponad super' prze­

wyższać super'flu'

zbyteczny super'jar' rok

przestępny superstić'

przesąd supoz' przy­

puszczać supr' na górze,

z wierzchu ślos' zamykać sur na ' śmir' smaro- sjrd' głuchy

surpriz' nie­

spodzianka suspekt'podej- rzywać svat' swatać sven'omdlewać sving' machać, powiewać

s

ŝajn' zdawać się ŝalm' fujarka śancel' chwiać śarg' nabijać

(broń) śat' cenić,

szacować ŝaŭm' piana śel' skorupa serc' żartować śi ona śild' tarcza śim' pleśń śip' okręt śir' rwać , ŝirm' zasłaniać

wać talp' kret śnur' powróz J tambur' bęben

36

śose' szosa ŝov' suwać spin' prząść śpruc' bryzgać śrank' szafa ŝraŭb' śruba śtal' stal stel' kraść śtip' kłoda stor materja

(tkanina) śton' kamień ŝtop' zatykać ŝtrump' poń­

czocha stup' stopień śu' trzewik śultr' plecy śut' sypać śvel'nabrzmie-

wać, puchnąć ŝvit' pocić się

T tabl' stół tabul' tablica,

deska tag' dzień tajlor' krawiec talp' kret

•ł

tamen jednak tapiŝ' dywan tas' filiżanka tafia' być

zdolnym tavol' warstwa te' herbata >

ted' naprzy­

krzać się tegment' dach teks' tkać teler' talerz temp' czas tempi' skroń templ' świąty­

nia ten' trzymać tend' namiot tent' kusić ter' ziemia tern' kichać terur' prze­

strach testud' żółw tetr' cietrzew tibi' goleń tiki' łechtać tili' lipa tim' bać się timon' dyszel tin' kadź .

tinel' mól tint' brzękać,

podzwaniąć tir' ciągać tol' płótno tomb' grób,

mogiła tond' strzyc tondr' grzmieć torć' pochod­

nia tord' kręcić

(np. powróz) torf' torf tern' toczyć

(na tokarni) tra przez

(wskroś) trąb' belka traduk' tłó-

maczyć traf7 trafiać trajt' rys

(twarzy) tranć' ciąć trankvil' spo­

kojny trans przez,

prze­

trę bardzo trem' drżeć

tremp'uinoczyć tren' wlec trezor' skarb tri trzy trik' robić na

drutach (poń­

czochy) trink' pić trip' flaki tritik'pszenica tro za, zbyt trog' koryto tromp' oszu­

kiwać trot' kłusować trov' znajdo­

wać tru' dziura truł' kielnia trud' natrętny trumped' trąba trunk' pień,

kadłub trut' pstrąg tub' rura tuber' guz, sęk tuf' czub,

pęczek tuj zaraz tuk' chustka tur' wieża ,

turment' mę- I brnąć czyć vag'«łóczyć się

'vaks' woks val' dolina van' napróżno vang' policzek vant' czczy vapor' para

wodna variol' ospa varm' ciepły vart' niańczyć vast' obszerny vat' wata ve! ach! biada!

turn' kręcić turt' turkawka tus' kaszleć iuŝ' ruszać tut' cały ,

U

u (p. gramat.) uj (p. sufiksy) ul (p. sufiksy) ulcer' wrzód uln' łokieć

(miara) um (p. sufiksy)!

um <p. suiiKsyi . , umblik' pępek Uk, h,^7 ung paznokieć!,

univers' wszechświat!

unu jeden ur' żubr urb' miasto urogal' głuszec urs'niedźwiedź urtik'pokr!ywa!

us (p. gramat.)!, uter' macica !

ventr' brzuch vad' brodzić, ver' prawda i

V '

vek' budzić vel' żagiel

|velk' więdnąć velur' aksamit ven' przycho­

dzić vend' sprze­

dawać vendred'piątek

^venen^rucizna '|Venĝ' mścić się venk'zWyciężać

verd' zielony verg' rózga verk' twór verm' robak vers' wiersz

(poetycki) verŝ' lać vert' ciemię verterbr' kręg veruk' bro­

dawka vesp' osa vesper'wieczór vespert' nieto­

perz vest' ubierać vestibl' sień veśt'kamizellia vet' zakład veter' pogoda vetur' jechać vezik' pęcherz vi ty, wy, pan viand' mięso vic' szereg vid' widzieć vidv' wdowiec vigl' bystry,

rzeźki vil' kosmyk vilaĝ' wieś 38

vin' wino vinagr' ocet vind' powijać vintr' zima viol' fiołek violon'skrzypce vip bat viper' żmija vir' mężczyzna virg' dziewiczy virt' cnota viŝ' ocierać vitr' szkło

viv' żyć vizaĝ' twarz voĉ' głos voj' droga vojaĝ' podró­

żować vok' wołać vol' chcieć volont' chętnie volupt' rozkosz vom' wymio­

tować vort' słowo,

wyraz vost' ogon vulp' lis vultur' sęp

Z

zibel' soból zink' cynk zizel' suseł zum' brzęczeć

(np. jak pszczoła)

Internacia Medicina Revuo

Oficiala organo de TEKA

(organ oficjalny Związku Wszechświato­

wego Lekarzy-Esperantyslów) Prenumerata roczna

—

Artykuły r aukowe, zawodowo—społeczne, referaty, kronika lekarska,

korespondencje itd.

Prenumeratę przesyłać należy p. adr.

Dr. St. Wysokiński,

HIIIIHIIHill

39

Tabela zaimków i przysłówków.

Pytające Wskazu­

jące Zbiorowe Nieokreś­

lone Przeczące

Osoba Kiu

Kto

Tiu Ten

Ćiu Każdy

iu Ktoś

Neniu Nikt

Rzecz Kio

Co

Tio To

Cio Wszystko

io Coś

Nenio Nic

Jakość Kia

Jaki

Tia Taki

Ćia Wszelki

i a Jakiś

Nenia Nijaki

Sposób Kieł

Jak

Tiel Tak

Ciel W każdy

sposób

iel Jakoś

Neniel W żaden

sposób

Miejsce Kie Gdzie

Tie Tam

Ćie Wszędzie

ie Gdzieś

Nenie Nigdzie

Czas Kiam

Kiedy

Tiam Wtedy

Ciam Zawsze

iam Kiedyś

Neniam Nigdy

Ilość Kiom

Ile

Tiom Tyle

Ćiom Wszelką

ilość

iom Trochę

Neniom żadną

ilość Przyczyna Kial

Dlaczego Tial Dlatego

Ciał Z każdej przyczyny

ial Dlacze-

goś

Nenial Z żadnej przyczyny Przy­

należność

Kies Czyj

Ties Tego

Cies Każdego

ies Czyjś

Nenies Niczyj NAJLEPSZY POLSKI PODRĘCZNIK

do nauki esperanta wkrótce wyjdzie z druku:

S. GRENKflMP-KORNFELD Członek Językowego Komitetu Esperanckiego, Współautor „Plena Vortaro de Esperanto"

Kompletny

języka Esperanto

Cena: Zl. 1,25.

Do nabycia: Wyd. ESPERANTISTA VOĈO Jasło I we wszystkich Księgarniach I Towarzystwach esperanckich.

Lista najważniejszych słów

handlowych.

adici' dodawać aline' alinea administr' ad- [anonc' ogłosić

ministrować adres' adres advokat' adwo­

kat afer' sprawa, ! rzecz afiś' afisz afrank' opłacić

(list) agent' agent aĝi' aźjo akapar' skupy­

wać dla spe­

kulacji akcesor' do­

datkowy akci' akcja akcident' przy-

j. padek akciz' akcyza aktiv' czynny akt' akt, do­

kument akurafdokład-

ny

balofglosować bank' bank bankrot'zawie­

sić wypłaty basen' basen bil' bil bilet' bilet bilanc' bilans bojkot' bojko­

tować bors' giełda budĝet' budżet bulten'biuletyn buśel' korzec cenzur'cenxura cirkul' kurso­

wać cirkuler' cyr-

kularz cif cytować ćart' akt anonim'anOnim

apelaci' ape­

lacja afbitrac' arbi-

|tfaż(glełdowy) arbitrag' arbi­

traż (sąd roz­

jemczy) arc' płasz­

czyzna art' sztuka artikl' artykuł

(towar) artikol'artykuł, przedimek asekur' ubez­

pieczyć asert'twierdzić asign' asygno-

wać.przekazać, ĉek' czek asoci' stówa- ‘ , ćifr' szyfra '

rzyszenie1 dat' data atest' | datuin'datować

świadczyć debet' debet aŭkci' licytacja) (buchalt.)

42

debit' debit,

zbytekspres' eks- I nrpę HicłPpres (list)’

decimal' decy^ekst^dodatko-

malny| wy

deficit' deficyt ekzakt' ścisły deflaci'deftacja'elast' ela­

styczny elekt'wybierać enket' ankieta esenc' istota,

treść establ' założyć etiked'etykieta fak' oddział,

przegródka fason' fason,

model fiask' fiasko .,„~|fiks' ustalić ekonomi' eko- jfiktiv' fikcyjny

nomja fili' filja ekspans' eks- |financ' finanse

pansjafirm' firma eksped' eks- |fisk' fiskus pedjować foir' targi

formal' for­

malny fret' fracht garn' przy- ,

! ozdobić;

stawa gild' cech deklar'oświad-|

czyć deleg' delego­

wać depon' depo­

nować dimens' dy-

mensja dogan' komora celna dok' dok ekip' ekwipo-

wać,

ekspertiz' ekspertyza, eksport' eks- : portowiać ekspozici' wy­

gram' gram , general'ogólny ĝir' żyro hipotek' hypo-

teka honorari' ho-

norarjum ĥemi' chęmja ide' idea, myśl ilustr' ilustro­

wać import' impor­

tować impost'pDdatek indik' wskazy­

wać industri' prze­

mysł inflaci' inflacja inform' infor­

mować inĝenier' inży­

nier insist' nalegać inspekt' dozo­

rować instal' instalo-

V. wać

interpret' tłumaczyć 43

Inventar' |komerc'handel|

inwentarzikomercaj' invest' inwest-j towarj

jować komision' ko- j komitet' [misja, komitet : komiz' subjekt sklepowy kompani' kom- panja, spółka i kompens' kom­

pensować komunik' ko- I munikować;

koncern' doty- i koncesi' [czećj

koncesja konfirm' po- i twierdzić

■ konfisk' kon­

jard' jard jur' prawo ĵur'przysięgać jurnal' żurnal kabl' kabel kaj' ulica

nadbrzeżna kambi' weksel kanał' kanał kapitał' kapitał kategori' ka-

tegorja kauci' kaucja klas' klasa,

stan klauzo' klauzu-

ia klient' klijent kod' kodeks kolektiv' ko­

lektywny kolport' kol­

portować komandit' ko-

mandyta komisi' zlecać, polecać

fiskować konflikt' kon- konjekt' [flikt

domyślać się konkurełc'

konkurencja konsent' zga­

dzać się konsul' konsul konsult' radzie konsum' kon­

sumować kont' konto kontant' go­

tówką kontest' ża-

< przeczać kantor' kantor kontraband' przemytnictwo kontrakt'

umowa konvenci‘uglda konvert'

nawrócić kooperaci'

kooperacja kooperativ'

kooperatywa korespond' ko­

respondować kotiz' wpłata,

składka kredit' kredyt kreditor'

wierzyciel kupon' kupon kurz' kurs

(giełd.) kvalit' jakość kvant' ilość 44

kvit' wyrów»

nany kvitanc' po­

kwitowanie kvot' kwota legitim' legity­

mować likvid' likwi- i

do wać lojal' lojalny i makler'pośred-

niczyć i mandat' zlece- mank' [nie i

brakować i manovr' i

manewr i marćand' tar- i gować się mark' pozna­

czyć materi'materja

(zmysłowarnorm' norma materiał' ma- inormal' nor- matur' [terjałi malny

dojrzaly|not' notować merkat' rynek,notari' notar-

zbytu! jusz

meti'rzemioslo’observ' obser- zawódl wować metod' metoda ofer'ofiarować

metr' metr mezur'mierzyć min' mina,

podkop misi' misja mod' moda model' model modif' mody­

fikować módl' mode­

lować moment' mo­

ment motiv' motyw motor' motor mov' poruszać muel' mleć muld' odlewać

(np. posąg) negoc' handlo- nivel' [wać niwelować

ofert' oferta >

ofic' urząd origin' pocho­

dzenie original' orygi-

i nalny pag' płacić patiik' panika paragraf'

paragraf pasaĝer' pa­

sażer pasiv' bierny

(buch.) pasport' pasz­

port patent' patent pensi' pensja persekut' prze­

śladować pled' bronić

przed trybu­

nałem pozici pozycja,

położenie privileg'

przywilej proced' postę­

pować proces' proces 45

produkt' pro- j akcyzy' sałd' saldować dukowaćjregłon' okolica sankci'sankcja projekfprojektTogistr' reje- j sekci' sekcja

strować, sekvestr' sekwestrować sekretari'

sekretarz sekund'

sekunda sign' oznaczyć sindik' syndyk sindikat' proksim' bliski

proksimum' reguł' reguła przypuszczał- reĝim' sposób nie

prokur'prołura reklam' prospekt'

prospekt protekt' popie­

rać protest' pro­

testować pruntpoźyciyć pruv' dowieść publik' publicz­

ny pulvor'proszek pukf punkt,

kropka putr' gnić rabat' rabat rajt' prawo

(posiadane) rapid' szybki raport'donosić real' lealny redukt' redu­

kować regi' zarząd

życia, rządy reklama rekomend' po­

lecać rendevu'

schadzka umówiona rent' rent rentunfdochód

z majątku respond' odpo­

wiedzieć rezerv' rezer­

wować rezign' rezy­

gnować reprezent'

zastępować rimes' rymesa ripar' napra­

wiać risk'ryzyko«ać sabot' sabo­

tować

syndykat slip' kartka soci' społe­

czeństwo societ' towa­

rzystwo social'socjalny solvent' wy­

płacalny speciF wysz­

czególnić specimen'

próbka spekulaci'

spekulacja spez' obrót

pieniężny stad' stadjum stand' pawlon 46

wystawowyitarir taryfa stat' stan lar' tara statut' statut task' zadanie stenograf' ste- *em teipat

nografować tendenc dąż- stenotip' ma- i

szyna do ste­

nografowania subskrib' pod-

ność titol' tytuł transit* tranzyt transport'

transport . P,sac trat' trata sang zam.e- trjbunar t

.n,ać! bunał ŝarĝ obciążać ultimatum'uity-|

śpar' oszczę- i matum dzać urĝ' naglić śtat' państwo uz' używać śuld' dług uzur' lichwa

vagon' wagon vak' wakować valid' prawo­

mocny valor' mieć

wartość valut' waluta varb'werbo«ać var' towar vari'oamieniać volum' tom volumen' obję­

tość volv'wić,zwijać zon' pas zorg' troszczyć

się

Wydano za radą Międzynarodowego Komitetu Centralnego Ruchu Esperanc- kiego przez GRENKAMP-KORNFELDA, właściciela prawa wydawniczych i tłó-

maczehiowych na język po’s\.

1-y nakład 1929.

Organizacja Ruchu Esperanckiego.

W poszczególnych krajach pracują dla rozpowszechnienia nauki Esperanta towa­

rzystwa lokalne i krajowe związki Esperan- tysiów. Krajową organizacją Esperantystów w Polsce jest Pollanda Esperanto-Delegitaro, Adres: Prezes prof. dr. Odo Bujwid, Kraków, ul. Lubicz 34.

Stała Reprezentacja Towarzystw Narodo­

wych (K. R.) i Wszechświatowy Związek Espe­

rantystów (U. E. A.) wybierają wspólnie Międzynarodowy Komitet Centralny Ruchu Esperanckiego, który składa się z 6-u człon­

ków i którego zadaniem jest prowadzenie międzynarodowej propagandy dla Esperanta.

Adres Centralnego Komitetu: Internacia Centra Komitato de la Esperanto-Movado, 12, Bd. du Theatre, Geneve (Szwajcarja).

Prócz tego istnieją towarzystwa fachowe, które wydają również swe pisma.

Dla ułatwienia praktycznego wykorzy­

stania języka na polu międzynarodowem pracuje Universala Esperanto-Asooio, Centrala:

12, Bd. du Theatre, Genĉve (Szwajcarja).

G. E. A. ma delegatów w przeszło 1400 miejscowościach. Każdy członek otrzy­

muje rocznik, zawierający pełną listę dele­

gatów, którzy udzielają wszelkich informacyj jakoteż są pomocni w razie podróży. Wyda- je UEA również miesięcznik „Esperanto".

48

EltlnnEjo „Esptnnilsia łotn", lasla

Cena (S. GRENKAMP-KORNFELD) poleca dla początkujących:

Bałucki Kuzeto (S. Grenkamp) Zł. —.40 Czubryński Esperanto i Esperantyzm 1.50 Grabowski Słownik polski-esp. większy 3.30 ,, Słownik esp.-polski większy 2.40 Grenkamp Kompletny samouczek

j. Esperanto Zł. 1.25

»» Krioj de 1’ koro —.40

Penseroj —.60

J. Sapiro Babiladoj 1.—

Korespondentki z gwiazdką

esperancką 100 szt. 1-50 Zamenhof Fudamento de Esper. 1.50

(w 5-clu językach)

Wszystkie Esperanckie wydawnictwa na składzie.

Plena Vortaro de Esperanto który powinien znajdować się w ręku każdego esperantysty (około 500 stronic)

NOVA ELDONO DE ANTAŬAJ

fsper. Slntakso kaj Espsr. Vortfarado

aperis sub titolo

PAUL FRUKTIER

KOPLEIfl din kaj HOSMiOO

reviziita kaj kompletigita kun helpo de 1’ aŭtoro de S. Grenkamp-Kornfeld, kun- aŭtoro de Plena Vorlaro de Esperanto.

Grandformata: 15X23 cm.

ft Eldonejo: Esperantista Voco

JASŁO (Polujo).

Wydawca: S. GRENKAMP-KORNFELD, Jasio.

Druk. .WIKTORIA" Białystok, Lipowa 13.

1929.

rolę tak na polu duchowem jakoteż han- dlowem współczesnego świata^.

Obecnie wychodzi w jęz. Esperanto około 70 pism periodycznych, literatura zaś liczy ponad 5000 tomów.

Także w handlu odgrywa Esperanto wielką rolę; używają go międzynarodowe targi i wielkie przedsiębiorstwa.

Liczne radjowe stacje nadawcze regular­

nie nadają kursy Esperanta jakoteż odczyly i informacje w Esperancie.

Według polecenia Ligi Narodów Wszech­

światowa Unja Telegraficzna uznała Espe­

ranto jako język .jasny" dla międzynarodowej telegrafji.

Esperanto nie jest teorją, lecz językiem żyjącym, któremu nie grozi rozpadnięcie się w dialekty.

Zadaniem Komitetu Językowego i Akademii, których siedzibą jest Paryż, jest troska o za­

chowanie głównych zasad języka i kontrola jego rozwoju. Pomocnemi przytem są rów­

nież coroczne wszechświatowe Kongresy jakoteż zachowanie i nauczanie wzorowej wymowy za pomocą płyt gramofonowych.