[Ocena dorobku pierwszego
dziesięciolecia... : od Redakcji].
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 45/4, 381-382
Ocena d orobku pierw szego dziesięciolecia P olski L u d o w ej n a leży do p o d sta w o w ych obow iązków n a u ki służącej b u d o w n ic tw u socja lizm u w n a szy m kraju , n a u k i pow iązanej z ży cie m narodu i św ia dom ej tego fa k tu , że ty lk o ścisły zw ią zek teorii z p r a k ty k ą , zw ią z e k badań n a u k o w y c h z b u d o w n ictw em socjalizm u sta n ow i g w ara n cję je j postępu.
Ocena taka w ka żd ej gałęzi w ied zy, w historii zaś lite ra tu ry pol skiej w sposób szczególnie dobitny, d o tyc zy dw óch zagadnień: do ro b ku danej d y sc y p lin y n a u kow ej w ciągu dziesięciolecia oraz ro z w o ju te j d zie d zin y p r a k ty k i społecznej, którą dana n a u ka opisuje i in te rp re tu je . W historii litera tu ry polskiej dlatego to zadanie ry su je się w sposób szczególnie dobitny, bo p r a k ty k a społeczna dziesięcio lecia, stanow iąca podstaw ę tej nauki, to zw ycięska w a lka o rea lizm so cja listyczn y w literaturze, to dokonana w ty c h latach rew olucja ku ltu ra ln a , to o lb rzy m i sko k w rozszerzeniu zasięgu c zyte ln ic tw a , to przeb udo w a tra d y c ji literackiej przez oparcie je j na n ajb a rd ziej p o stęp ow ych i rea listyczn ych zdobyczach litera tu ry w ła sn ej i in n yc h litera tu r narodow ych.
O bow iązkiem h isto ry kó w litera tu ry je st ocenić w agę ideow ą i rozm iar tyc h w szy stk ic h p rzem ian dokonanych w litera tu rze d zie sięciolecia. O bow iązkiem ich je s t ta kże ocenić przem ia n y, ja k ie z a szły w ich w ła sn ej d yscyplin ie w w y n ik u w a lk i o now e, m a r k s is to w skie, ideow e literaturoznaw stw o. I w jed n y m , i w d ru g im w y p a d k u nie ty lk o ocenić, ale w skazać jednocześnie zadania na przyszłość, w skazać głów ne cele najbliższego uderzenia naukow ego i k r y ty c z nego.
N in ie jszy z e s z y t P a m i ę t n i k a L i t e r a c k i e g o ty lk o w p e w n e j m ierze m ógł w y p e łn ić to podw ójne zadanie. Zaznacza je w s z a k że w o b y d w u g łó w n ych kierunkach: zarów no w ty m , co w okresie dziesięciolecia d o tyc zy ro zw o ju historii litera tu ry ja ko n a u ki, ja k i w ocenie dorobku n a jw y b itn ie jszy c h pisarzy dziesięciolecia. R zecz oczyw ista, że dobór w y stęp u ją c yc h w zeszycie n a zw isk nie oznacza tu ja k ie jk o lw ie k hierarchii, lecz w y n ik n ą ł po prostu ze sta n u p r z y gotow ania i dojrzałości prac k r y ty c z n y c h w ty m zakresie.
382
Ż y w im y nadzieją, że publikow ane rozpra w y staną się p rzed m io te m d y sk u sji i oceny. Szczególnie bogatą platform ą d y s k u s ji stw arza rozpraw a S tefa n a Ż ółkiew skiego, je j pub likacja w iąże sią bow iem z rozpocząciem p rzez I n s ty tu t Badań L iterackich P olskiej A k a d e m ii N a u k prac w stą p n ych nad u n iw e rsy te c k im podrącznikiem historii litera tu ry po lskiej i stanow i przegląd sił, osiągniąć i zadań stojących w ty m m om encie przed całą polonistyką.
Nastąpne z e s z y ty P a m i ą t n i k a L i t e r a c k i e g o przynosić bądą dalsze rozp ra w y i m a teria ły zw iązane z dorobkiem litera tu ry dziesiąciolecia. N iezależnie od prac w P a m i ą t n i k u L i t e r a c- k i m In s ty tu t Badań Literackich jako sw ój g łó w n y w k ła d do oceny litera tu ry dziesiąciolecia tra k tu je publikacją oddzielnej serii w y d a w niczej, poświąconej g łó w n y m p roblem om i g łó w n y m postaciom litera tu r y tego czasu. Seria ta — p om yślana jako ciągła, złożona z po szczególnych i za m k n ią ty c h ja ko jed n o stka ed ytorska ty tu łó w — stanow ić bądzie w y d a w n ic tw o niezależne od prow adzonej przez I n s ty tu t Badań L itera ckich serii S tu d ió w H istorycznoliterackich. P ow inna sią ona stać in stru m e n te m jeszcze bardziej w ią żą cym ogół h isto ry kó w litera tu ry z w a lką o realizm socjalistyczny, o now ego bohatera p rozy p olskiej, o n o w y ty p k o n flik tu dram atycznego i n o w y ty p lirycznego przeżycia, o bohatera, p rzeżycie i k o n flik t budujące św iadom ość k u ltu ra ln ą i ideow ą szerokich m as narodu.
O becny ze sz y t P a m i ą t n i k a L i t e r a c k i e g o to ty lk o w stąp do ta k pom yślanego zadania i p ierw szy k ro k do jego rozwiązania.
