Maria Charytańska
Z działalności Ośrodka Dokumentacji
Zabytków w roku 1967
Ochrona Zabytków 21/1 (80), 48-50
Kronika
Z DZIAŁALNO ŚCI OŚRODKA DOKUMENTACJI ZABYTK Ó W
W ROKU 1967
Zgodnie z zapowiedzią, zamieszczamy sprawozdanie z prac podjętych przez Ośrodek Dokum entacji Zabytków w roku 1967. Tak jak i poprzednio, dokonamy przeglądu prac w poszczególnych działach Ośrodka.
D z i a ł Z a b y t k ó w N i e r u c h o m y c h — W zakresie dokum entacji arch itek tury kontynuow ano korektę i uzupełnianie ewidencji zabytków nieruchom ych, zmie rzając do zakończenia tej żm udnej pracy, co w zasadzie osiągnięto. Równocześnie przygotowywano m ateriały do uzupełnienia i zmian w eryfikacyjnych w dokum en tacji zabytków tych województw i m iast, w których została ona wcześniej ukoń czona. M ateriały te posłużą Głównej Komisji K onserw atorskiej ZMiOZ jako pod staw a do zatw ierdzenia zmian w eryfikacji. Po w prow adzeniu i zatw ierdzeniu po praw ek oddawać się będzie sukcesywnie do druku nowy spis zabytków. Oprócz zmian m erytorycznych nowy spis wprowadzi bardziej przejrzysty układ i zaw ierać będzie też bliższe uzasadnienie zaliczenia obiektów do poszczególnych grup oraz minim um wiadomości o architektach, czasie pow stania i m ateriale, zgodnie z ak tu a l nym stanem badań. Ośrodek zam ierza wydaw ać spis zeszytami wojewódzkimi, ponieważ form a ta jest najw ygodniejsza dla służby konserw atorskiej i terenow ej. Po zakończeniu druku część nakładu zostanie łącznie opraw iona — dla zbiorów bibliotecznych i centralnych.
Równocześnie z pracam i nad zabytkam i architektury zajm owano się dokum entacją m iast i centrów zabytkowych. Prowadzono dalej akcję lotniczych fotografii m iast, która do chwili obecnej objęła już połowę k raju . Spraw a klasyfikacji m iast do poszczególnych grup w „Spisie zabytków architektury i budow nictw a” z 1964 r. budzi najw ięcej zastrzeżeń. Ze względu na odrębną specyfikę układów urbanistycz nych należy zastosować odm ienne k ry teria w eryfikacyjne. Ośrodek opracował te k ry te ria i poddał je ocenie fachowców — tak od strony naukow ej, jak i praktycz- no-konserw atorskiej. 22 listopada 1967 r. Ośrodek zwołał konferencję roboczą, na której przedyskutow ano całość zagadnienia. Opracowano rów nież ogólną analizę studiów historyczno-urbanistycznych i propozycje dotyczące sposobów ich w yko nania, układu i zawartości. Dalsze prace na ten tem at będą prowadzone w przy szłym roku. Ze względu na stosunkowo wysoki koszt fotografii lotniczej, fotogra fow anie obiektów arch itek tu ry z ziemi uległo chwilowo poważnem u zaham owaniu. D z i a ł Z a b y t k ó w R u c h o m y c h — Z adania były realizow ane w dwóch k ie runkach: dokum entacyjnym i technologicznym. W zakresie prac dokum entacyj nych prowadzono nadal kontrolę k a rt ew idencyjnych i ich sporządzania w terenie i u konserw atorów ; spraw ow ano nadzór nad w eryfikacją (podział na grupy w arto ś ciujące) zabytków ruchom ych w województwie w rocław skim ; zbierano dokum en tację do stanu kam ieni w obiektach zabytkowych na podstaw ie ankiety w ypeł nionej przez konserw atorów ; opracowano monografię fotograficzną dwóch ważnych zabytków — kościołów w Moczydlnicy Kościelnej i w Krzeszowie.
Z głównych prac w zakresie technologii wym ienić należy: zakończenie pierwszego etapu badań nad stru k tu rą kam ieni konserwowanych różnymi środkam i chemicz nymi (Uniwersytet Poznański, prof.prof. K ranz i Gilewicz oraz dr Lehm ann); przy gotowanie m ateriałów i zorganizowanie w raz z Wojewódzkim K onserw atorem Z a bytków w Kielcach konferencji w Wiślicy w spraw ie konserw acji odkrytej płyty (zob. L e c h K r z y ż a n o w s k i , Konferencja w sprawie konserwacji rytow anej posadzki rom ańskiej kolegiaty w Wiślicy, „Ochrona Zabytków” XX (1967), n r 3(78), s. 58—59); przygotowywanie ogólnopolskiej konferencji, poświęconej konserw acji papieru i pergam inu, która odbędzie się w dniach 10—12 października 1968 r. w W arszawie (przewodniczącym Kom itetu Organizacyjnego został prof. Romuald Kowalik, ustalono tem aty referatów i listę gości zagranicznych).
Od połowy roku pracownicy działu uczestniczyli w 24 kom isjach odbioru konser wowanych zabytków ruchomych. ODZ bierze udział w tych kom isjach na polece nie i w im ieniu Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków.
D z i a ł M u z e a l n i c t w a — Rok ubiegły był okresem ożywionej działalności porządkowo-przygotowawczej. Nie zahamowało to natu raln ie planow anego uzupeł niania obu naszych bibliografii (muzealnictwa i zabytków). Zapoczątkowano b i bliografię najw ażniejszych wycinków prasowych. Dział pozyskał do swych prac bibliograficznych współpracę doc. dra A ndrzeja Ryszkiewicza, w ch arakterze rze czoznawcy i konsultanta.
Opracowano teczkę ew idencyjną w szystkich muzeów w Polsce oraz instrukcję dotyczącą jej w ypełnienia. Rozesłano m ateriały do w szystkich muzeów i znaczną ich część już otrzymano z powrotem. Ew idencja centralna muzeów da przegląd najw ażniejszych zagadnień m uzealnictw a polskiego. Po zakończeniu prac ew iden cyjnych opracowane rezultaty i wnioski zostaną opublikowane. Przygotowano rów nież do druku i złożono w redakcji „M uzealnictw a” katalog w ydaw nictw muzeów z okresu powojennego do 1965 r.
A r c h i w u m — Również i Dział A rchiw um w roku 1967 prowadził ożywioną dzia łalność organizacyjną. Opracowano perspektyw iczny plan działania i przystąpiono do jego realizacji. W ram ach tego planu nawiązano ścisłą w spółpracę z A rchiw um Głównym A kt Dawnych w W arszawie i z Muzeum Narodowym w K rakow ie, po dejm ując w tych instytucjach długofalowe kwerendy.
W AGAD kw erendą objęto zespół KRSW, inw entaryzując zaw arte w aktach rysunki architektoniczne i plany urbanistyczne. W ybrane m ateriały w raz z należącym i do nich dokum entam i mikrofilm owano (zinwentaryzowano 400 pozycji, uzyskano 2489 klatek mikrofilmu).
W Muzeum Narodowym w K rakow ie podobną kw erendę rozpoczęto w Dziale R y sunków, Rycin i A kw arel (zinwentaryzowano 708 pozycji). W Dziale Rękopisów kw erendą objęto Archiwum Gospodarcze Zbiorów Czartoryskich (zinw entaryzow a no 117 rękopisów, wykonano 2130 klatek mikrofilmu).
W w yniku kw erend prowadzonych w wymienionych zbiorach kartograficznych i rysunkow ych zostaną opracowane w latach 1968—70 katalogi przeznaczone do druku w serii A „Biblioteki M uzealnictwa i Ochrony Zabytków ”.
Kontynuow ano prace nad katalogow aniem zbioru Tek Glinki, nabytego w 1964 r. Zostaną one zakończone w roku 1968.
A rchiw um powiększyło swój stan posiadania o zbiór rysunków prof. Czesława Thulliego, stanowiących kopie widoków m iast polskich i ich zabytków w zbiorach G w alberta Pawlikowskiego we Lwowie, w ykonane w latach 1912—15.
W y d a w n i c t w a — W roku 1967 ukazały się następujące num ery naszych s ta łych tytułów wydawniczych:
„Ochrona Zabytków ” R. XX nr 1(76), 2(77) i 3(78) = łącznie 3 zeszyty. „M uzealnictwo” n r 14, n r 15 = łącznie 2 num ery.
„Biblioteka M uzealnictwa i Ochrony Zabytków1” — Seria A = łącznie 2 tomy. Tom III, Katalog pomiarów zabytków architektury i budownictwa (przygotowali do druku M. Charytańska i P. Maliszewski).
Tom IV, S t a n i s ł a w a S a w i c k a , T e r e s a S u l e r z y s k a , Katalog rysunków Gabinetu R ycin BUW, cz. I Varsaviana.
„Biblioteka M uzealnictwa i Ochrony Zabytków ” — Seria В = łącznie 4 tomy. Tom XVII, Organizacja muzeów,
Tom XVIII, Ochrona m iejskich zespołów zabytkow ych, Tom XIX, Konserw acja kamienia w architekturze i rzeźbie,
Tom XX, S t a n i s ł a w L a z a r o w i e z, W ł a d y s ł a w S i e r o s z e w s k i , Prze pisy prawne dotyczące ochrony dóbr ku ltu ry oraz muzeów.
Ośrodek D okum entacji Zabytków stara się nadrobić zaniedbanie w wydawaniu „Teki K onserw atorskiej”. W ciągu 1967 r. opracowano dwie „Teki” : Wilanów ( J a c e k C y d z i k , W o j c i e c h F i j a ł k o w s k i ) , Odbudowa Starego Miasta w Poznaniu ( H e n r y k К o n d z i e 1 a). W perspektyw ie mam y nowe opracowania, co zapewni ciągłość tej serii wydawniczej.
B i b l i o t e k a — W roku sprawozdawczym przybyło 1860 wolum inów książek pochodzących z zakupu, darów, w ym iany itp. Czasopism z tych samych źródeł przybyło 663 egzemplarze, w tym 165 roczników.
Jak zawsze wszystkie działy udostępniały swoje zbiory zainteresow anym fachow com. Pracow nicy Ośrodka uczestniczyli w komisjach i zjazdach konserw atorskich. Z dużym zadowoleniem Ośrodek w ita powstawanie nowych biur dokum entacji przy wydziałach k u ltu ry prezydiów rad narodowych. Ośrodek liczy na ścisłą współpracę tych biur i m a nadzieję, że sieć ich — po przełam aniu chwilowych trudności w innych prezydiach — poważnie się zwiększy w przyszłości.
Podsum ow ując działalność Ośrodka w 1967 roku, możemy stwierdzić, że był to rok zasadniczo pomyślny i udało się nam wszystkie zaplanowane zadania wykonać.
Maria Charytańska
KONFERENCJA NAUKOWA MIĘDZYNARODOWEGO INSTYTUTU
KONSERWATORSKIEGO (IIC) POŚWIĘCONA ZAGADNIENIOM
KLIM ATOLOGII M UZEALNEJ - LONDYN 18 - 23.IX. 1967
K onferencja naukow a poświęcona zagadnieniom klim atologii m uzealnej zorgani zowana została przez zarząd Międzynarodowego In sty tu tu Konserwatorskiego w Londynie. Obrady odbywały się w głównym audytorium Wydziału Fizyki Im perial College of Science and Technology. Udział w konferencji wzięło 225 delegatów z 23 krajów św iata (z Polski 4 delegatów). Wygłoszono 25 referatów i kom unika tów. R eferaty i dyskusja przygotowane były w językach angielskim i francuskim i równocześnie tłumaczone.
Tem atykę konferencji wybrano stosownie do najnowszych tendencji rozwojowych konserw atorstw a zabytków. Wiąże się ona z uzyskanymi w пацее postępami w w y kryw aniu i rozróżnianiu przyczyn niszczenia m ateriałów oraz ze stosowaniem w technice środków i urządzeń zabezpieczających przed niszczącym działaniem czynników klimatycznych. Najwięcej uwagi poświęcono kw estii zanieczyszczania powietrza pyłam i i gazami spalinowymi. Tem at ten omówiono w 6 referatach, które łącznie z dyskusją przedstaw iły ogólną sytuację i szczegółowo zobrazowały stan zanieczyszczenia powietrza w Londynie, Paryżu i Los Angeles. W czterech referatach i dyskusji zajęto się kwestią wilgotności powietrza, jej zmian i kon troli. Omówiono właściwości klim atu tropikalnego i umiarkowanego, naturalne czynniki w pływ ające n a stabilizację klim atu w nętrz oraz wrażliwość m ateriałów na działanie zmiennych w arunków klimatycznych.
