Władysław Ślesiński
Marian Słonecki (1886-1969)
Ochrona Zabytków 23/1 (88), 66-67
WSPOMNIENIA POŚMIERTNE
M A R I A N SŁONECKI
1886-1969
W dniu 10 września 1069 r. zmarł w (Krakowie w w ieku 83 lat Marian Słonecki, em e rytow any profesor zw yczajny krakowskiej Akadem ii Sztuk Pięknych, w ybitny ar- tysta-plastyk-konserw ator i wychow aw ca szeregu roczników polskich konserwato rów dzieł sztuki.
Marian Franciszek Słonecki urodził się 29 listopada 1886 r. w e Lw ow ie. Ojciec jego, Franciszek, był urzędnikiem N am iestnictwa w e Lw ow ie. Egzamin dojrzałości złożył Marian Słonecki w r. '1906 w V gimnazjum w sw ym m ieście rodzinnym. Od 1906 do 1910 r. był studentem W ydziału A rchitektury Politechniki L w ow skiej u profeso rów Talkowsikiego, Szyszko-Bohusza i in. Rów nocześnie pobierał lekcje rysunku i m a larstw a w pryw atnej szkole prof. Stanisław a Batowskiego. W latach tych obudziły się u Słoneckiego zam iłowania do zabytków sztuki.
Od r. 1911 do 1913 Marian Słonecki studiow ał m alarstw o w pracowni Jacka Mal czew skiego w K rakow ie jako słuchacz prywatny, a od 1913 do 1914 r. jako student zwyczajny w ASP. W latach 1914—22 słu żył w wojsku. N astępnie, do 1924 r., był m łodszym asystentem przy katedrze architektury W ydziału Sztuk Pięknych Uni w ersytetu Stefana Batorego w W ilnie, a równocześnie studiow ał m alarstw o na tym że w ydziale w pracow ni prof. Ruszczyca. W tym mniej w ięcej czasie zaczął zajmo w ać się problemami konserw acji zabytków, m. in. w ykonyw ał w latach 1928 i 1929 prace konserw atorskie w kościele Ostrobramskim w Wilnie.
W roku 1923/24 Marian S łonecki uczył rysunku technicznego w Państw ow ej Szkole Technicznej w W ilnie, w roku 1925/26 — rysunków w Państw ow ym Seminarium N auczycielskim w Grodnie, zaś w roku 1927/28 tegoż przedm iotu w gim nazjum im. Ta deusza Czackiego w W ilnie. W r. 1929 złożył egzamin przed K om isją Egzaminów Państw ow ych na nauczycieli szkół średnich w W arszawie i otrzymał dyplom. W latach 1925—29 b ył członkiem w ileńskiego Towarzystw a A rtystów Plastyków i brał czynny udział w w ystaw ach, m. dn. Powszechnej W ystawie Krajowej w P oz naniu i w dorocznych Salonach Towarzystwa Sztuk Pięknych w Warszawie. W r. 1930, jako stypendysta M inisterstwa Wyznań Religijnych i O świecenia Publicz nego, odbyw ał specjalne studia konserw atorskie w A ustrii i w e Włoszech. W na stępnym roku rozpoczął pracę w P aństw ow ej (Pracowni Konserw atorskiej przy Dy rekcji Państw ow ych Zbiorów Sztuki na Zamku królewskim w W arszawie i tam pra cował w charakterze zastępcy kierownika do wybuchu w ojny w r. 1939. W tym czasie w ykonał szereg prac konserwatorskich w zakresie m alarstw a sztalugowego i ściennego pod kierunkiem prof. R utkow skiego i(np. w zamku w Olesku, w pałacu Paca w W arszawie, konserw acja plafonów Plerscha i obrazów Bacciarellego). W sierpniu 1930 r. otrzymał polecenie M inisterstwa WRiiOP opieki nad dziełami sztuki P aństw ow ych Zbiorów Sztuki na Zamku w W arszawie i przygotowania ich do ew akuacji w razie działań w ojennych. Podczas obrony W arszawy przebywał na Zamku, a w końcu września brał udział w ochronie i przewożeniu najcenniejszych zabytków do Muzeum Narodowego. Przez cały okres okupacji pracował Marian S ło necki jako konserwator w sw ej prywatnej pracowni, pozostając w stałym kontakcie z Muzeum Narodowym w W arszawie i dokładając w iele starań, aby zabezpieczyć narodowe pamiątki. Po powstaniu warszawskim brał czynny udział w akcji rato w ania dzieł sztuki od października 1944 r. do 15 stycznia 1945 r. tj. przez cały czas
jej trwania.
W lutym 1945 r. rozpoczął pracę w charakterze konserwatora M inisterstw a Kultury i Sztuki. Latem tegoż roku zastał delegowany do Krakowa w celu zorganizowania państw ow ej pracowni konserwatorskiej na W awelu i przyjm owania rew indykow a nych zbiorów Muzeum N arodow ego w Warszawie. W kw ietniu 1946 r. otrzym ał po lecenie z M inisterstwa K ultury i Sztuki prowadzenia prac konserwatorskich przy zrew indykow anym ołtarzu Wita Stwosza, jako kierownik pracowni. Pracę tę ukoń czył w r. 1949. Była to jedna z najpoważniejszych prac knnserwatorskich w Polsce Ludowej, a zarazem najw iększa praca Jego życia. W uznaniu zasług otrzymał Ma rian Słonecki w r. 1947 Złoty Krzyż Zasługi, w 1950 Nagrodę P aństw ow ą III stopnia, zaś w 1957 r. nagrodę m iasta Krakowa, a następnie Krzyż O ficerski Orderu Odro dzenia Polski.
Od r. 1951 b ył M. Słonecki komisarzem w ystaw y dzieła Wita Stwosza z ram ie nia dyrekcji Zbiorów Sztuki na W awelu. B ył rów nież jednym z inicjatorów założe nia w r. 1951 Przedsiębiorstw a P ań stw ow ego Pracow nie K onserw acji Zabytków w K rakow ie, gdzie p ełn ił funkcję Głównego Konserwatora i kierownika pracowni, a potem konsultanta do ostatnich lat sw ego życia.
1.X.1947 rozpoczął M. S łonecki pracę w Wyższej Szkole Sztuk Pięknych (następnie A kadem ii Sztuk Pięknych) w K rakowie, jako w ykładow ca kontraktow y konserw acji zabytków. 13.XII.1954 otrzym ał tytu ł zastępcy profesora, 26.IV.1956 przyznała Mu Centralna Kom isja K w alifikacyjna dla P racow ników N auki ty tu ł naukow y profe sora nadzwyczajnego, zaś dnia 27.III.1958 tytu ł profesora zwyczajnego. 30.IX.1961 przeszedł .prof. M. Słonecki na em eryturę.
Marian Słonecki przez szereg lat p ełn ił funkcję kierow nika Katedry Konserwacji Ma low ideł Sztalugow ych na W ydziale, a następnie Studium K onserw acji D zieł Sztuki krakowskiej Akadem ii Sztuk Pięknych. Był członkiem szeregu kom isji m in isterial nych, m. in. od r. 1954 Rady Muzealnej, od 1955 — Centralnej K om isji K w alifik acyj nej dla Pracow ników Nauki; b ył rów nież członkiem Zw iązku Polskich A rtystów P lastyków . W naszym kw artalniku ogłosił prof. M arian Słonecki dwie prace: w r. 1949 (nr 1) Konserwacja ołtarza M ariackiego Stw osza i w 1954 (nr 1/24) K onserwacja polichrom ii Jana Matejki w kościele Mariackim w Krakowie.
W osobie prof. Mariana Słoneckiego utraciliśm y jednego z najbardziej zasłużonych polskich konserw atorów -praktyków i pedagogów.
W ł a d y s ł a w S le s iń s k i
Dnia 14 października 1969 roku zmarł w W arszaw ie mgr inż. Feliks Kanclerz. Pełna energii i ruchliw a Jego postać znana była pow szechnie wśród tych, którym nie obca jest zarówno ochrona zabytków — zw łaszcza architektury, jak i społeczna op ie ka nad nimi.
Za sw oją działalność zawodową i społeczną odznaczony zastał Krzyżem K aw alerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym , Srebrnym i B rązow ym Krzyżem Zasługi, M e dalem D ziesięciolecia, M edalem za Zasługi dla Obronności Kraju; M inisterstwo K u l tury i iSztuki nadało Mu odznaczenie Przodow nika Pracy i Złotą Odznakę Opiekuna Zabytków a P olsk ie Towarzystwo Turystyczno-K rajoznawcze sw oją Złotą Odznakę oraz wyróżniło M edalem im. A. Janowskiego za zasługi w krzew ieniu krajoznaw stwa.
Urodzony 11 listopada 1908 roku, był w ychow ankiem gim nazjum Reya w War szawie, a następnie odbywał studia na W ydziale A rchitektury Politechniki War szawskiej zakończone w 1939 r. Prace w zakresie ochrony zabytków rozpoczął w m arcu 1945 roku, kiedy trw ały jeszcze działania w ojenne; początkowo w Biurze Odbudowy Stolicy a następnie w W arszawskiej Dyrekcji Odbudowy, skąd w 1950 roku przeszedł do centrali służby konserw atorskiej w M inisterstw ie K ultury i Sztuki, gdzie zajmował stanow isko naczelnika w ydziału. Przez szereg lat był również w ykła dowcą Technikum Budow lanego w W arszawie.
Rzutki i pełen inw encji, nie przestawał pracować z zakończeniem godzin służbo wych. Przedłużeniem zawodowych czynności architekta-konserw atora była dla F e liksa Kanclerza społeczna działalność głów n ie w Polskim Tow arzystw ie T urystycz no-Krajoznawczym , a zwłaszcza jego Społecznej Kom isji Opieki nad Zabytkami. Przez lat piętnaście był jej n ie tylko w iceprzew odniczącym , ale i duszą; Jego wkład na tym odcinku służby zabytkom osiągnął rangę niemal historyczną. W życiu i pra cy dla zabytków często m ierzył sw e siły na zamiary, nie zamiar w edług sił.
Żyw iołowy, gotów do poświęceń usiłow ał zaw sze i w szędzie o um iłowanych przez sie - F E L I K S K A N C L E R Z bie zabytkach m ów ić i pisać. Ideę ich ochrony popularyzował z równą pasją w sto-
