Scenariusz lekcji - Zdania pojedyncze rozwinięte – ćwiczenia
1. Cele lekcji
a. Wiadomości:
1. zna pojęcia: podmiot, orzeczenie, określenie, zdanie pojedyncze nierozwinięte, zdanie pojedyncze rozwinięte, wyraz określany, wyraz określający, związek wyrazowy.
b. Umiejętności:
1. rozróżnia części zdania: podmiot, orzeczenie, określenie;
2. oznacza części zdania;
3. stosuje poznane pojęcia;
4. wskazuje poszczególne części zdania w omawianych zdaniach;
5. czyta zdania ze zrozumieniem;
6. układa zdania zgodnie z zasadami gramatycznymi języka polskiego;
7. pracuje w parach.
2. Metoda i forma pracy:
heureza, burza mózgów, ćwiczenia praktyczne, praktyczne zastosowanie wzorca.
3. Środki dydaktyczne 4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
Uczniowie przypominają pojęcia z lekcji wprowadzającej pojęcie zdania pojedynczego rozwiniętego:
czym się różni od nierozwiniętego, jakie zawiera części, jak się je zaznacza.
b. Faza realizacyjna
Uczniowie pracują parami. Najpierw wykonują zadania w parach, potem wskazane przez nauczyciela osoby zapisują na tablicy poprawne odpowiedzi.
Ćwiczenie 1.
Uczniowie kolejną oceniają, czy poniższe zdania są rozwinięte czy nierozwinięte, a następnie wypisują na tablicy w dwóch rzędach litery podkreślone w poszczególnych zdaniach.
1) Nadszedł wieczór.
2) Słońce skryło się za lasem.
3) Zapadł zmierzch.
4) W lesie nastała cisza.
5) Nie było już słychać kosa ani kukułki.
6) Liski powłaziły do swojej nory, młode wiewiórki i zajączki w swoje jamki.
7) Żmija wpełzła pod swój kamień.
8) Nadleciały Wietrzydła.
9) Były to najokrutniejsze i najbardziej szalone ze wszystkich leśnych istot zmroku.
10) Ich sylwetki wyraźnie odcinały się na tle nieba.
11) Zrobiło się nieprzyjemnie.
Uczniowie układają z liter wyrazy: litery ze zdań nierozwiniętych: 1, 3, 8 s a l => las; litery ze zdań rozwiniętych: 2, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11 k z o p m u r o => po zmroku.
Ćwiczenie 2.
Z wypisanych związków wyrazowych uczniowie układają zdania rozwinięte:
- Per siedział, Per otulony, otulony kołdrą, futrzaną kołdrą, siedział na wzniesieniu, na skalnym wzniesieniu => Na skalnym wzniesieniu siedział Per otulony futrzaną kołdrą.
- zmarznięta Ronja, Ronja widziała, widziała nad lasem, widziała chmury, chmury ciemne, chmury śniegowe => Zmarznięta Ronja widziała nad lasem ciemne chmury śniegowe.
Ćwiczenie 3.
Z rozsypanych wyrazów uczniowie układają trzy logiczne i spójne zdania.
chowało się, teraz, chmury, coraz, Dni, ciemne, Robiło się, krótsze, często, Słońce, chłodniej, były, za
=> Dni były teraz krótsze. Słońce często chowało się za ciemne chmury. Robiło się coraz chłodniej.
Ćwiczenie 4.
Z dwóch zestawów wyrazów uczniowie mają ułożyć po 3 możliwe do sformułowania zdania (rozwinięte i nierozwinięte):
- siostra, brat, kwiaty, dać
- ptak, dziecko, ciekawie, mały, wesoły, patrzeć Ćwiczenie 5.
Uczniowie rozpoznają związki wyrazowe w podanych zdaniach. Wypisują pary wyrazowe dopasowane na podstawie pytania pomocniczego.
Miska z kaszą stała na płycie pieca w pewnym oddaleniu.
... (co?) stała miska (z czym?) ...
stała (gdzie?) ...
na płycie (czego?) ...
stała (jak?) ...
...(jakim?) oddaleniu
Na rozpostartym przed paleniskiem posłaniu z futra leżał Sturkas.
Sturkas (co robił?) ...
leżał (na czym?) ...
... (jakim?) posłaniu rozpostartym (gdzie?) ...
posłaniu (z czego?) ...
c. Faza podsumowująca
5. Bibliografia
a. A. Lindgren, Ronja. Córka zbójnika, Warszawa, 1990.
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
