Pojęcie formy muzycznej
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z pojęciem formy muzycznej. Wyjaśnienie, czym jest forma muzyczna i jakie elementy ją kształtują. Wskazanie podstawowych elementów muzycznych, takich jak: treść, środki techniki kompozytorskiej, środki wykonawcze, faktura, gatunki muzyczne. Krótkie omówienie tych pojęć oraz wskazanie systematyki form muzycznych.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić pojęcie formy muzycznej.
2. Wskazać elementy dzieła muzycznego.
3. Wyjaśnić, co to jest treść pozamuzyczna
4. Wyjaśnić pojęcie faktury oraz wskazać jej podstawowe środki wykonawcze.
5. Omówić pojęcie gatunku muzycznego.
6. Wskazać systematykę form muzycznych.
2. Metoda pracy
Metoda opisu z elementami poganki. Aktywna praca uczniów – analiza dzieła muzycznego.
Percepcja muzyczna.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik – Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999 2. Karta pracy ucznia.
4. Przebieg lekcji
b. Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.
4. Podanie tematu lekcji.
(10 min)
c. Faza realizacyjna
1. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z pojęciem formy muzycznej. Omówienie definicji Józefa Chomińskiego.
Notatka:
Forma muzyczna – jest wypadkową współdziałania elementów muzycznych. Jako środek służący do realizacji pozamuzycznej treści dzieła, jest tworem realizowanym za pomocą zasobu
środków techniki kompozytorskiej, nierozerwalnie związanym z danym środkiem wykonawczym i typową dla niego fakturą.
2. Omówienie formy muzycznej według definicji Józefa Chomińskiego, wskazując na podstawowe wyrażenia w niej zawarte. Przedstawienie podstawowych pojęć, takich jak:
elementy muzyczne, treść pozamuzyczna, środki techniki kompozytorskiej, środki wykonawcze, faktura, gatunek muzyczny.
Notatka:
Elementy muzyczne – melodyka, harmonika, rytmika, metrum, agogika, dynamika, kolorystyka, artykulacja. Elementy formy muzycznej to podstawowe składniki budulcowe utworu muzycznego. Do elementów formy muzycznej należą:
Motyw
Fraza
Zdanie muzyczne
Okres
Temat
Treść pozamuzyczna – objawia się zarówno w muzyce wokalnej poprzez treść, jak i w muzyce programowej, instrumentalnej i autonomicznej. Treść utworu determinowana jest w zależności od konkretnych warunków społecznych, ekonomicznych, kulturowych, typowych dla danej epoki historycznej, a także poprzez osobowość twórcy.
Faktura - rozumiana jest jako sposób wykorzystania i operowania poszczególnymi rodzajami środków wykonawczych oraz jako sposób skoordynowania elementu melodycznego z harmonicznym.
Gatunek muzyczny – oznacza klasę utworów muzycznych wyróżnianych w zależności od przeznaczenia i charakteru dzieła, od obsady, rodzaju tekstu, środków choreotechnicznych i teatralnych. Gatunki muzyczne mogą się krzyżować. W ramach gatunków spotykamy różne formy muzyczne wyróżniane w zależności od epoki czy indywidualnego stylu kompozytora.
3. Metodą opisu, omówienie systematyki form muzycznych. Wskazanie klasyfikacji form muzycznych wyróżnianych ze względu na pewne czynniki.
Notatka:
Formy muzyczne klasyfikujemy ze względu na:
a) Środki wykonawcze
- formy wokalne i formy instrumentalne b) Fakturę
- formy polifoniczne i formy homofoniczne c) Ilość części
- formy jednoczęściowe i formy cykliczne d) Mniejsze cząstki formalne
- formy dwuczęściowe, formy trzyczęściowe i formy wieloczęściowe e) Szczególne znaczenie jednego elementu muzycznego
- formotwórcze znaczenie rytmu i specjalny rodzaj melodyki f) Ogólny wyraz utworu
(25 min)
d. Faza podsumowująca 1. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min)
5. Bibliografia
a. Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji pt. Pojęcie formy muzycznej.
b. Zadanie domowe
