96 Studia i Materiaïy – Wydziaï ZarzÈdzania UW
Tajwan a Europa ¥rodkowo-Wschodnia.
Przyczynek do analizy porównawczej w kontekĂcie globalnego zarzÈdzania
Opublikowanie w polskim czasopiĂmie akademickim poĂwiÚconym zarzÈdzaniu bloku materiaïów zwiÈzanych z Tajwanem wymaga usprawiedliwienia. Rzecz doty- czy przecieĝ niewielkiego kraju dosïownie i metaforycznie bardzo oddalonego od Pol- ski. Zupeïnie inna byïaby sytuacja, gdyby chodziïo o Chiny kontynentalne, potÚĝnego gracza na globalnej arenie, podmiot eks- pansywnej ekonomii i kultury, które trzeba jak najszybciej poznaÊ i jak najlepiej zro- zumieÊ. A jednak przedstawiciele takich subdyscyplin zarzÈdzania jak zarzÈdzanie róĝnorodnoĂciÈ oraz zarzÈdzanie miÚdzy- kulturowe przestrzegajÈ przed pochop- nymi uproszczeniami. DoĂwiadczeni przez relatywizm, który na dobre zadomowiï siÚ w obszarze ich pracy wyczuleni sÈ na trud- noĂci i wrÚcz puïapki zwiÈzane z próbami przekïadu róĝnych kultur. Sprawa kom- plikuje siÚ jeszcze, gdy chodzi o odrÚbne cywilizacje. Sedno problemów, jakie niesie
„barbarzyñcy” kontakt z cywilizacjÈ Chin, lapidarnie ujÈï Theodore Zeldin (1998:
497) formuïujÈc nastÚpujÈcÈ przestrogÚ:
„Trzeba by ĝyÊ wielokrotnie dïuĝej, niĝ ĝyje siÚ przeciÚtnie, by móc poznaÊ nawet niewielki uïamek myĂli, którÈ pozostawili po sobie chiñscy mÚdrcy, uczeni, aforyĂci i poeci, i która byïaby interesujÈca dla nas, wspóïczesnych.”
W tej sytuacji pozostaje korzystanie z po- mocy poĂredników, „agentów kulturowych”, czyli pojedynczych ludzi i szerszych zbioro- woĂci, usytuowanych na pograniczu róĝnych kultur czy cywilizacji. DoĂwiadczenie taj- wañskie okazuje siÚ tu niezwykle uĝyteczne.
Juĝ przed wielu laty istotÚ tego kraju trafnie opisaï dla Polaków emigracyjny publicysta Aleksander Bregman (1968). Wskazaï on na dwa (nadal aktualne) elementy niejako konstytuujÈce Tajwan: sukces gospodarczy i dbaïoĂÊ o zapewnienie ciÈgïoĂci cywilizacji chiñskiej. DziĂ dochodzi jeszcze reinterpre- tacja toĝsamoĂci kulturowej mieszkañców
„PiÚknej wyspy” (Formozy, jak nazwali
Tajwan szesnastowieczni koloniĂci por- tugalscy) w oparciu o wïasne tradycje ze zdystansowaniem siÚ do roli „duchowego”
reprezentowania Chin kontynentalnych.
Wspomniany wczeĂniej relatywizm sïusznie przestrzega jednak przed zbytnim przywiÈ- zaniem do etykiet, nawet tak pojemnych jak kategoria „poĂrednictwo kulturowe”. Taj- wan, mimo niewielkiego obszaru i nieduĝej liczby ludnoĂci, jest takĝe istotnym graczem globalnej gry. Wystarczy przypomnieÊ, iĝ na poczÈtku lat 90. ubiegïego stulecia, gdy rozwój gospodarczy „azjatyckich tygrysów”
osiÈgaï apogeum, „PiÚkna Wyspa” miaïa takie same obroty w handlu zagranicznym jak Chiny kontynentalne, posiadajÈc 2% ich ludnoĂci i 0,4% powierzchni (Polit 1997).
DziĂ przepaĂÊ miÚdzy dwoma chiñskim pañstwami nie jest juĝ tak duĝa, ale Taj- wan nadal naleĝy do gospodarczych potÚg i aktualnie szuka partnerów miÚdzy innymi w Europie ¥rodkowo-Wschodniej.
DziÚki patronatowi prof. Alojzego Z. No- waka, dziekana Wydziaïu ZarzÈdzania UW, oraz dr Ming-Yich Lin, dyrektora Wydziaïu Kultury Biura Gospodarczo- Kulturalnego Tajpej w Polsce, rozpoczÚïo na Wydziale ZarzÈdzania UW dziaïalnoĂÊ niewielkie seminarium poĂwiÚcone wybranym aspektom doĂwiadczeñ tajwañskich i Ărodkowoeuro- pejskich w kontekĂcie komunikacji miÚdzy- kulturowej. Prezentowany wybór artykuïów stanowi pokïosie sympozjum, które 4 lipca 2007 zainaugurowaïo prace wspomnianego seminarium. Wszystkie publikowane teksty majÈ charakter wprowadzajÈcy.
Pierwsze trzy artykuïy sÈ autorstwa badaczy tajwañskich, obecnych na lipco- wym sympozjum. Prof. Hung Mei-Lan z Narodowego Uniwersytetu Chengchi, specjalizujÈca siÚ miÚdzy innymi w ekono- mii spoïecznej oraz w problematyce Wspól- noty Pañstw Niepodlegïych, przedstawia aktualnÈ sytuacjÚ gospodarki Tajwanu z jej priorytetowym traktowaniem handlu zagra- nicznego jako gïównego instrumentu wobec
97 2/2007
wyzwañ globalizacji. Prof. Kwo Wa-Ping, dyrektor Instytutu Studiów Europejskich na Uniwersytecie Nanhua, obszernie rea- lizuje zadania „agenta kulturowego”, oma- wiajÈc – w sposób nakierowany na odbiorcÚ z Europy – uwarunkowania obecnej sytuacji Tajwanu w kontekĂcie stosunków tego pañ- stwa z ChRL. Ting-You Lee, doktorantka Instytutu Socjologii Uniwersytetu War- szawskiego, prezentuje badania dotyczÈce wartoĂci konfucjañskich deklarowanych przez menedĝerów z Tajwanu pracujÈcych na terenie Polski w porównaniu z deklara- cjami polskich pracowników.
Ostatni tekst prezentowanego wyboru powstaï na Wydziale ZarzÈdzania UW.
Artykuï Mirosïawa Przygody oraz niĝej podpisanego jest propozycjÈ katalogu prob- lemów, które mogÈ staÊ siÚ przedmiotem dyskusji, a nastÚpnie badañ porównawczych wybranych doĂwiadczeñ Tajwanu i krajów
Europy ¥rodkowo-Wschodniej (przede wszystkim na przykïadzie Polski). Tekst ten stanowi zaproszenie do wspóïudziaïu we wspomnianych przedsiÚwziÚciach. ChÚt- nych proszÚ o kontakt pod podanym poni- ĝej adresem e-mailowym.
Tomasz Ochinowski e-mail: ochinto@mail.wz.uw.edu.pl.
Bibliografia
Bregman, A. 1968. Rubieĝe wolnoĂci. Reportaĝe z po- granicza Ăwiata komunistycznego w Europie i Azji, Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy.
Polit, J. 1997. Daleki Wschód. w: Patek, A., Rydel, J.
i WÚc, J. (red.). Najnowsza historia Ăwiata 1945–1995, t. III, s. 156–166. Kraków: Wydawnictwo Lite- rackie.
Zeldin, Th. 1998. Intymna historia ludzkoĂci, tïum.
Stokïosa, B., Warszawa: WAB.
