&]XMQLNLDNXVW\F]QHQD]DNUHVXOWUDG ZL NyZ

Pełen tekst

(1)Mateusz Pasternak www.mpasternak.republika.pl. 1. Wprowadzenie .............................................................................................................. 2 (. . &]XMQLNLLQIUDG ZL NRZHLSUDFXM FHZ]DNUHVLHVá\V]DOQ\P. (. &]XMQLNLDNXVW\F]QHQD]DNUHVXOWUDG ZL NyZ. .......................................... 7. ............................................................. 10. 4. Czujniki z akusW\F]QIDOSRZLHU]FKQLRZ ................................................................. 13 5. Zdalne czujniki z SAW................................................................................................ 22 6. Podsumowanie ............................................................................................................ 24.

(2) 1. Wprowadzenie . : ZLHOX R URGNDFK QDXNRZR EDGDZF]\FK SU]HGH ZV]\VWNLP Z 86$ LQWHQV\ZQLH. . *. . . UR]ZLMDQH V RG GáX V]HJR F]DVX WHFKQLNL VHQVRURZH Z\NRU]\VWXM FH REM WR FLRZH. i SRZLHU]FKQLRZH IDOH DNXVW\F]QH UR]FKRG]FH VL Z JD]DFK FLHF]DFK RUD] FLDáDFK VWDá\FK . (. *. . . =QDMGXM RQH E G Z QDMEOL V]\P F]DVLH ]QDMG ]DVWRVRZDQLD ZáD FLZLH ZH ZV]\VWNLFK. . . URG]DMDFK ZRMVN SRF] ZV]\ RG SLHFKRW\ SRSU]H] ORWQLFWZR D VNR F]\ZV]\ QD PDU\QDUFH. . one w wykrywaniu zmian parametrów. &]XMQLNL DNXVW\F]QH RND]XM VL ERZLHP QLH]DVW SL. . *. (. R URGNyZ RSW\F]QLH D WDN H UDGLRZR QLHSU]H URF]\VW\FK :LHOH ] QLFK Z]RURZDQ\FK MHVW. . ZLDWD. *. . QD UR]ZL ]DQLDFK ]DF]HUSQL W\FK ]H. SU]\URG\ QLHWRSHU]H VNRUSLRQ\ SLDVNRZH. delfiny, wieloryby i in). *. . : FHOX XFKZ\FHQLD GX HM Uy QRURGQR FL Z WHM G]LHG]LQLH L ]DU\VRZDQLD NLHUXQNyZ EDGD Z\JRGQLH. E G]LH. ZSURZDG]Lü. SHZLHQ. XPRZQ\. SRG]LDá. VHQVRUyZ. DNXVW\F]Q\FK. przedstawiony na rys. 1.1.. &=8-1,., $.867<&=1(.5<7(5,$./$6<), .$&-,. =$.5(6&=. ' ). ,1)5$' 321,. :,. .2:(. . 6727/,:2. 1$=$.5(66à<6=$/1<. (-+=. 2'+='2.+=. &,35$&<. ' . 8/75$'. :,. .2:(. ' ). +,3(5'. 2'.+='2*+=. 32:<. :,. .2:(. (-*+=. 52'=$-:<.25=<67<:$1(-)$/,$.867<&=1(-. . =$.867<&=1. . 2%-. 72. &,2:. . 3235=(&=1. . . )$/. =$.867<&=1. %$:

(3). ) . 32'à8. ) . 1. 32'à8. /$0%$. 1. /29( $. . . 75$16)2508-. )$/. . 32:,(5=&+1,2:. 66%:. 6721/(<$ 5$</(,*+$. /($.<. 52=35$6=$1(1$6758.78. %/(867(,1$*8/$<(9$,,1. . &(. 6$:%$:. 6$:

(4). 5$&+32:,(5=&+1,2:<&+. . 2 52'(.:.7Ï5<035$&8-. &, (&=(. *$=<. ). &, $à$67$à(. 35Ï. 1,$. :<.25=<67<:$1(=-$:,6.$),=<&=1( 3,(=2(/(.75<&=1(. (/(.752'<1$0,&=1(. (/(.752675<.&<-1(. 0$*1(72675<.&<-1(. 0$*1(72'<1$0, &=1(. $.8672237<&=1(. Rys. 8PRZQ\ SRG]LDá F]XMQLNyZ DNXVW\F]Q\FK 5R]ZLQL FLD akronimów: BAW bulk acoustic waves - F]\OL DNXVW\F]QH IDOH REM WRFLRZH ]DUyZQR SRSU]HF]QH MDN i SRGáX*QH SURSDJXMFH VL Z FLDáDFK VWDá\FK VNUyW %$: E G]LH Z QLQLHMV]\P * *. UyZQLH* Z SU]\SDGNX IDO VWRMF\FK

(5) 6$: - surface acoustic waves oznacza wszystkie. RSUDFRZDQLX X \ZDQ\ WDN H Z RGQLHVLHQLX GR ZV]HODNLFK W\SyZ DNXVW\F]Q\FK IDO REM WR FLRZ\FK MDN QS IDOH FL QLHQLD G\VWRUVML RGNV]WDáFH D L LQ Z JD]DFK L FLHF]DFK. IDOH W\SX SRZLHU]FKQLRZHJR Z FLDáDFK VWDá\FK 66%:. (powieU]FKQLRZHIDOHPXVNDMFH

(6) . – surface skimming bulk wave.

(7) . *. . 7U]HED WXSRGNUH OLü HREV]DU]DVWRVRZD F]XMQLNyZDNXVW\F]Q\FKMHVWQLH]Z\NOHV]HURNL. LG]LHOHQLHLFKZJWDNLHJRNU\WHULXPQLHPDZL NV]HJRVHQVX. *. . . . =DVWRVRZDQLD]DOH QHV SU]HGHZV]\VWNLPRG]DNUHVXF] VWRWOLZR FLNWyU\UR]FL JDVL RG SRMHG\QF]\FK. *. +]. D . GR. NLONXQDVWX. *+]. D. LFK. VSHF\ILN . . RG]ZLHUFLHGODM . QD]Z\. podzakresów akustycznych od infra-GRKLSHUG(ZL NyZ (. . 6HQVRU\ LQIUDG ZL NRZH ]QDMGXM V]HURNLH ]DVWRVRZDQLH Z VRQRORNDFML Z FLHF]DFK 6]\NL. . *. *. F]XMQLNyZ PRJ SR RGSRZLHGQLHM REUyEFH V\JQDáX XPR OLZLü UR]SR]QDQLH ] GX HM. . * . *. . RGOHJáR FL ]EOL DM F\FK VL RELHNWyZ QDZRGQ\FK F]\ WH SRGZRGQ\FK RNUH OLü LFK W\S. (. a QDZHW. . . NRQNUHWQ\ HJ]HPSODU] SU]\ F]\P SU]H URF]\VWR ü L VWDQ ZRG\ QLH PDM WX. ZL NV]HJR ]QDF]HQLD ,FK ]DVDGD G]LDáDQL. . . a jest analogiczna do klasycznych szyków . . DQWHQRZ\FK ]H VWDá OXE V\QWHW\F]Q DSHUWXU *áyZQH SUDFH Z WHM G]LHG]LQLH VNXSLDM VL . jednak nie tyle na samych czujnikach i ich wzajemnych relacjach fazowych, co na konstrukcji odpowiednich algorytmów obróbki syJQDáyZ RUD] EXGRZLH ED] GDQ\FK GR . . *. *. SRUyZQD 7HFKQLN W SUyEXMH VL SU]HQLH ü ]H ]QDF]Q\P MX SRZRG]HQLHP

(8) WDN H. w ]DNUHV. . F] VWRWOLZR FL Vá\V]DOQ\FK 3LHUZV]\ UD] F]XáH PLNURIRQ\ GR Z\NU\ZDQLD. . go czasu technika ta. RELHNWyZ ODWDM F\FK ]DVWRVRZDQR Z ELWZLH R $QJOL MHGQDN RG WH ]RVWDáD]QDF]QLHXOHSV]RQD. *. . 6]\N PLNURIRQyZ XPLHV]F]RQ\ SRG NDGáXEHP VDPRORWX PR H ]H ]QDF]QHM RGOHJáR FL. . . . . . Z\NU\ü ]QDMGXM F\ VL SRG RVáRQ ODVX RGG]LDá SDUW\]DQWyZ -HG\Q VNXWHF]Q PHWRG . *. . NDPXIOD X MHVW Z W\P SU]\SDGNX QLHPDO FDáNRZLWD FLV]D ERZLHP ]D SRPRF ILOWUDFML GDMH. *. (. VL ]Z\NOH UR]Uy QLü G ZL NL V]WXF]QH RG QDWXUDOQ\FK 7DND VDPD WHFKQLND XGRVNRQDODQD. (. . . MHVW Z FHOX UR]SR]QDZDQLX UyGHá IDO UR]FKRG] F\FK VL Z JUXQFLH WX Z\NRU]\VW\ZDQH V . (. *\ VL SU]\ W\P GR X]\VNDQLD. ]DUyZQR LQIUDG ZL NL MDN L IDOH ] ]DNUHVX Vá\V]DOQHJR

(9) '. *. SUHF\]ML SRGREQHM MDN Z SU]\SDGNX VRQRORNDFML Z FLHF]DFK 7X MHGQDN VNXWHF]Q\ NDPXIOD . *. Z\GDMHVL QLHPDOQLHPR OLZ\QDWRPLDVWV\VWHPWDNLMHVWPDáRRGSRUQ\QD]DNáyFHQLD. . (. (. . &]XMQLNL SUDFXM FH Z ]DNUHVDFK XOWUDG ZL NRZ\FK L KLSHUG ZL NRZ\FK PDM ]JRáD LQQH ]DVWRVRZDQLD. . F] VWRWOLZR FL. *. 3RZRGHP. WHJR. QDMVáDEV]H. Z. MHVW. VLOQH. FLDáDFK. . WáXPLHQLH. VWDá\FK

(10) . RUD]. (. G ZL NyZ. VSHF\ILF]QH. 8PR OLZLDM RQH P LQ KRPRJHQL]DFM FLHF]\ NWyUH Z ZDUXQ. . . *. . . PLHV]DM VL ]H VRE ]DELMDM GUREQRXVWURMH D LFK ZL NV]H QDW. –. *. QD. W\FK. LFK. ]DNUHVDFK. . . ZáD FLZR FL. kach normalnych nie. *HQLD PDáH ]ZLHU] WD *DE\. U\E\

(11) V WH V]NRGOLZHGODF]áRZLHND SU]\GX \FKPRFDFK]DEyMF]H.

(12) (. . . &]XMQLNLXOWUDG ZL NRZH]QDMGXM ]DVWRVRZDQLHQDMRJyOQLHMU]HF]XMPXM FZ. . •. VRQRORNDFMLQDQLHZLHONLHRGOHJáR FL GRNLONXG]LHVL FLXPHWUyZ

(13) . •. GHIHNWRVNRSLL. EDUG]R. PDá\FK. PLNURPHFKDQLND

(14) . L. *. EDUG]R. GX \FK. SU]HGPLRWyZ. NDGáXE\

(15) . . •. ]GDOQHMGHIHNWRVNRSLL QSSRPLDUSDUDPHWUyZZLUXM F\FKHOHPHQWyZ

(16) . •. GHWHNFML L ]GDOQHM GHWHNFML ZLHONR FL QLHHOHNWU\F]Q\FK SU]HPLHV]F]H SU]\VSLHV]H . . . . itd.), • detekcji gazów i mieszanin gazów (e-nosy, z-nosy). . *. 3RGNUH OLü WX QDOH \. *H V RQH F] VWR MHGQ\P ] GZyFK QDMZD*QLHMV]\FK VNáDGQLNyZ W]Z *. PDWHULDáyZ LQWHOLJHQWQ\FK VPDUW PDWHULDOV

(17) LQWHQV\ZQLH RVWDWQLR EDGDQ\FK -HVW ZD QH. z SXQNWX. ZLG]HQLD. QLQLHMV]HJR. RSLVX. *H. FLHM. QDMF]. VWRVRZDQ\PL. F]XMQLNDPL. w PDWHULDáDFKWHJRW\SXVZáDQLHXNáDG\]%$:L6$: . 0DWHULDá\ LQWHOLJHQWQH WR ]ZDUWH SRá F]HQLH VHQVRUyZ L DNW\ZDWRUyZ Z F]\OL XNáDG\ NWyUH. . . SRWUDIL QLH W\ONR RGHEUDü ERG]LHF DOH L QD RGSRZLHGQLR V]\ENR ]DUHDJRZDü ,FK. dziaáDQLH. RSLHUD. VL . ]Z\NOH. QD. Z\NRU]\VWDQLX. WDNLFK. ]MDZLVN. MDN. HOHNWURVWU\NFMD. magnetostrykcja oraz piezoelekWU\F]QRü 2VWDWQLH ] Z\PLHQLRQ\FK ]MDZLVN MHVW ] SXQNWX echnicznych szczególnie cenne (najF] FLHM. ZLG]HQLD ]DVWRVRZD W. *. WH Z\NRU]\VW\ZDQH

(18) . z uwagi na istnienie zarówno efektu piezoelektrycznego prostego jak i odwrotnego z MHGQRF]HVQ Z]JO GQ áDWZRFL Z RSHURZDQLX SROHP HOHNWU\F]Q\P FR R]QDF]D *H URO sensora i aktyZDWRUD PR*H SHáQLü WHQ VDP IUDJPHQW PDWHULDáX : W\P VHQVLH SRGáR*D z 6$:. . IXQNFMRQXM FH Z. PDWHULDá\. LQWHOLJHQWQH. . oSDUFLX *. 1DOH \. *. R RE\GZD WH HIHNW\ PR QD X]QDü ]D SHZQHM NODV\. . SRGNUH OLü. *H. RG. *. GáX V]HJR. F]DVX. G]LDá. *. LQ \QLHULL. kturami intensywnie jest rozwijany w kierunku. PDWHULDáRZHM ]DMPXM F\ VL WHJR W\SX VWUX WHRULL. L. WHFKQRORJLL. V]F]HJyOQLH. *. QDQRWHFKQRORJLL

(19) . D. X]\VNDQH. . Z\QLNL. . V . QLHPDO. QDW\FKPLDVW ZGUD DQH -DN VL Z\GDMH Z G]LHG]LQLH WHM SU]RGXM -DSRQLD L 86$ ,VWRW G]LDáDQLDWDNLHJRPDWHULDáXLO. ustruje rys. 1.2..

(20) 52'2:,6.2),=<&=1( 85=. ERG( FH. . '=(1,(7(&+1,&=1(. &<. 0$7(5, $à, 17(/, *(171<. P DJQHW\ F]QH. (/(.7521,&=1<8.à$'67(58-. . DNX VW\F]QH. 6(1625. HOHNWU\F]QH HOHNWURP DJ QHW\F]Q H UDGLDF\MQH. $. 7<:$725. WHUP LF]QH. UHDNFMH. FKHP LF]QH. UXFK ]P LDQDSU]HSá\ ZX. LQQ H. ]P LDQDSRODP DJQHW\F]QHJ R ]P LDQDSRODHOHNWU\F]QHJ R XZROQLHQLHV XEV WDQ FMLFKHP LF]Q\FK ]P LDQDEDUZ\ ]P LDQDZV SyáF]\QQ LNDRGELFLD LQQ H. Rys.. . 0DWHULDá LQWHOLJHQWQ\ MDNR VNáDGQLN XU] G]HQLD WHFKQLF]QHJR :\NU\FLH. (. ERG FD L UHDNFMD QD WHQ E. oG]LHF UHDOL]RZDQH V Z UDPDFK WHM VDPHM VWUXNWXU\ FLDáD. VWDáHJR. . *. ,QWHUHVXM F\P SU]\NáDGHP ]DVWRVRZDQLD PDWHULDáX LQWHOLJHQWQHJR PR H E\ü RSUDFRZDQD. w 2002 r. w firmie R&D rakieta tenisowa, w której w miejsce klasycznych strun ]DVWRVRZDQR. w U NRMHFL. ZáyNQD. SLH]RSROLPHURZH. VSU]. *RQH. HOHNWU\F]QLH. ]. XPLHV]F]RQ\P. a. XNáDGHP HOHNWURQLF]Q\P : PRPHQFLH RGELFLD VWUXQ\ Z\V\á M GR XNáDGX. . . HOHNWURQLF]QHJR HQHUJL HOHNWU\F]Q ]DZLHUDM F LQIRUPDFMH R VLOH XGHU]HQLD L URWDFML SLáNL. Energia ta po szybkim przetworzeniu wraca z powrotem do strun w celu optymalizacji ich . . *. . QDFL JX : HIHNFLH X]\VNXMH VL G\QDPLF]Q ]PLDQ SDUDPHWUyZ UDNLHW\ Z ]DOH QR FL RG. stylu gry przeciwnika. -HGQ\P. ]. *. ZD QLHMV]\FK. . ]DVWRVRZD . PDWHULDáyZ. LQWHOLJHQWQ\FK. . . V . DNW\ZQH. . XNáDG\. WáXPLHQLD GUJD =Z\NOH SUREOHP\ WHJR W\SX E\á\ UR]ZL ]\ZDQH ] ZL NV]\P OXE. *. umików mechanicznych,. PQLHMV]\P SRZRG]HQLHP SRSU]H] ]DVWRVRZDQLH Uy QHJR W\SX Wá. (. *. . *. K\GUDXOLF]Q\FK F]\ SQHXPDW\F]Q\FK E G WH MH OL WR E\áR PR OLZH L]. oORZDQLH GUJD. 0DWHULDá\ LQWHOLJHQWQH RWZDUá\ Z W\P ]DNUHVLH ]XSHáQLH QRZH SHUVSHNW\Z\ 'OD SU]\NáDGX. w koncernie Toyota opracowano saPRFKRGRZ\. . XNáDG WáXPLHQLD GUJD JHQHURZDQ\FK. o]\WRZ\ ] %$:

(21) VNáDGDMF\ VL ] RNSL FLXZDUVWZFHUDPLNL. SU]H] MH]GQL &]XMQLN NRPS SLH]RHOHNWU\F]QHM. Z\NU\ZD. GUJDQLD. MH]GQL. . GRVWDUF]DM F. LQIRUPDFMH. GR. XNáDGX. elektronicznego. Energia po przetworzeniu wraca do aktywatora (ok. 100 warstw. *RQ\ ] RGSRZLHGQLP XNáDGHP K\GUDXOLF]Q\P. FHUDPLNL

(22) NWyU\ SHáQL URO WáRND L MHVW VSU].

(23). . . : WHQ VSRVyE JHQHURZDQH SU]H] MH]GQL GUJDQLD Z\WZDU]DM RGSRZLHGQL UHDNFM XNáDGX. . . n. SRZRGXM F LFKQLHPDOQDW\FKPLDVWRZ NRPSH VDFM . W niektórych zastosowaniach pie]RVHQVRUMHVWZVWDQLHZ\WZRU]\üWDNLQDdPLDUHQHUJLL *H. . XNáDG G]LDáD EH] ]HZQ WU]QHJR ]DVLODQLD 7DND VDPR]DVLODM FD VL HOHNWURQLND MHVW MHV]F]H. w fazie prób, ale zapewne szybko zostanie skomercjalizoZDQD -HVW SUDZLH SHZQH *H. intensywne badania w tym. NLHUXQNX SURZDG]L VL Z ZLHOX SODFyZNDFK ZRMVNRZ\FK QD. . . FDá\P ZLHFLH 1LHVWHW\ GRVW SQH QD WHQ WHPDW LQIRUPDFMH V UDF]HM PDUJLQDOQH :LDGRPR QS. *H. *. *. . XPLHV]F]HQLH Z SREOL X UR]PyZFyZ QLF]\P ] SR]RUX QLH Z\Uy QLDM FHM VL . popielniczki wykonanej z takiego maWHULDáX XPR*OLZLD ]GDOQ\ SRGVáXFK UR]PRZ\ ]D WR *. . F]\ MHVW WR ]Z\NáD SRSLHOQLF]ND F]\ VSHFMDOQD MHVW PR OLZH GR RNUH OHQLD GRSLHUR SR VSHFMDOLVW\F]Q\FK EDGDQLDFK 1LH PXVL WR QDZHW E\ü NRQNUHWQ\ SU]HGPLRW Z\VWDUF]\. y itp.. SRZáRND SLH]RSROLPHU\

(24) IUDJPHQW]DVáRQ. . *. : U ZDUWR ü VSU]HGD \ QD U\QNX FHUDPLN L NRPSR]\WyZ SLH]RHOHNWU\F. znych. w VDP\FK W\ONR 6WDQDFK =MHGQRF]RQ\FK RVLJQ áD PLOLRQ\ GRODUyZ DPeU\NDVNLFK . *. . . ]D QDNRQLHFWHJRURNXVSU]HGD WDPDZ]URVQ üGRPLOLRQyZ'DQHREUD]XM FHU\QHN. ameU\NDVNLSU]HGVWDZLDSRQL*V]DWDEHOD TABELA 1.1 6SU]HGD*PDWHULDáyZSLH]RHOHNWU\F]Q\FKZ86$. rynek PDWHULDá\. VSU]HGD*ZU. prognoza sprzeda*\QDU. UHGQLSU]\URVWURFzny. [mln. USD]. [mln. USD]. [%]. piezoceramiki. 200. 294. 8. piezokompozyty. 7. 16. 18. piezopolimery. 15. 30. 15. razem. 222. 340. 8,9. Prognozy przedstawione w tabeli HNVSDQV\ZQHJR. inteliJHQWQ\FK. Z]URVWX. . ]DVWRVRZD . Z QDMPQLHM. . . *. PRJ E\ü ]QDF]QLH ]DQL RQH ] XZDJL QD IDNW SLH]RNRPSR]\WyZ. RF]HNLZDQ\FK. REV]DUDFK. D. V]F]HJyOQLH. R F]\P. ZLDGF]. PDWHULDáyZ SU]\W. oczone. . ZF]H QLHM SU]\NáDG\ 3U]\SXV]F]DOQLH ZL NV]R ü VSU]HGDZDQ\FK PDWHULDáyZ VWDQRZL ED] . *. GODNRQVWUXNFMLUy QHJRW\SXF]XMQLNyZDNXVW\F]Q\FKRUD]PDWHULDáyZLQWHOLJHQWQ\FK. Istotnym aspekWHP GRW\F]F\P UR]ZRMX F]XMQLNyZ DNXVW\F]Q\FK V WDN*H QRZH PDWHULDá\ (piezoelektryczne, elektrostrykcyjne i in.) i intensywne badania prowadzone w celu ich opracowania i uzyskania..

(25) (. . &]XMQLNLLQIUDG ZL NRZHLSUDFXM FHZ]DNUHVLHVá\V]DOQ\P. *. Ten typ VSRG]LHZDü. *. VHQVRUyZ VWRVRZDQ\ MHVW Z ZRMVNX MX RG GDZQD DOH QDOH \ VL . *H E G]LH FRUD] V]HU]HM Z\NRU]\VW\ZDQ\ 3U]\NáDG\ LVWQLHMF\FK MX* XU]G]H. . *. SRND]DQHV SRQL HM. Rys.. . LOXVWUXMH ]HVWDZ. PLNURIRQyZ. JHRIRQyZ

(26) . (. GR QDVáXFKX IDO G ZL NRZ\FK. rozchod]F\FKVL ZSLDV]F]\VW\PSRGáR*X. Rys.. 6]\N VLHGPLX PLNURIRQyZ GR VRQRORNDFML QD]LHPQHM RUD] PHWRGD QDVáXFKX. . . -. 3DUDPHWU\ PLQLPDOQH ]DNUHV F] VWRWOLZR FL +] VWDELOQR ü DPSOL. . >@VWDELOQR üID]\Â. tudy 0,1· f. f [º], zakres dynamiczny 120 dB.. *. . . . . . %DUG]LHM ]áR RQH V]\NL PLNURIRQyZ PRJ PLHü GR ü Z VN FKDUDNWHU\VW\N NLHUXQNRZ . *. ZWHG\ PR OLZH VWDMH VL QDPLHU]DQLH L UR]SR]QDZDQLH V]WXF]Q\FK. z jednej pozycji.. *. (UyGHá G(ZL NyZ W\ONR *. . 'RVWDWHF]QLH F]Xá\ ]HVWDZ PR H ]H VWRVXQNRZR GX HM RGOHJáR FL. Z\NU\ZDü UXFK QDZHW SRMHG\QF]HJR. *RáQLHU]D. SU]\ F]\P EDUG]R WUXGQR JR ]DNáyFLü. *. XDNW\ZQLJRND G\V]WXF]Q\KDáDV

(27) . Na rys.. . . . ]LOXVWURZDQH ]RVWDáR LQWHUHVXM FH SRORZH XU] G]HQLH ED]XM FH QD. PLNURIRQDFKLVáX. *FHGRORNDOL]DFMLVQDMSHUyZ. trzech.

(28) Rys. 2.2. Szyk trzech mikrofonów do wykrywania snajperów. . *. *. 6]\NL PLNURIRQyZ PRJ WH E\ü XPLHV]F]DQH QD SRMD]GDFK L VáX \ü GR SURZDG]HQLD. namiarów na wszystkie typy broni (rys. 2.3).. Rys. 2.3. Mobilny zestaw mikrofonów. . *. =DDZDQVRZDQH V WDN H SUDFH QDG ]DVWRVRZDQLHP V]\NyZ PLNURIRQRZ\FK Z VDPRORWDFK. z SU]H]QDF]HQLHP. GR. (. QLHSU]H URF]\VW\PL Z\NU\ZDQLD. ORNDOL]DFML. ]DVáRQDPL. GREU]H. V]WXF]Q\FK. 0HWRGD. ]DPDVNRZDQ\FK. WDND. Z. (UyGHá Z\GDMH. ODVDFK. (. G ZL NyZ. VL . V]F]HJyOQLH. RGG]LDáyZ. . . . ]QDMGXM F\FK. VL . SU]\GDWQD. SDUW\]DQFNLFK. :. ]D GR. FHOX. PLQLPDOL]DFML KDáDVX ZáDVQHJR LGHDOQ\P UR]ZL ]DQLHP PRJ VL RND]Dü PDáH ]GDOQLH. sterowane samoloty nap G]DQH. . *. FLFK\PL VLOQLNDPL SLH]RHOHNWU\F]Q\PL VW G WH L WD. *QLH

(29) . G]LHG]LQDUR]ZLMDVL SU. Rys. LOXVWUXMHQDPLDUX]\VNDQ\]WDNLHJRZáDQLHVDPRORWX.

(30) D]\PXW. HOHZDFMD . Rys.. /DWDM FH XV]\ 1DPLDU QD V]WXF]QH. (UyGáR G(ZL NyZ X]\VNDQ\ ] V]\NX. mikrofonów umieszczonego pod samolotem (po lewej).. Miniaturowy samolot. (3621 )5 SR SUDZHM

(31) QDS G]DQ\ XOWUDFLFK\P VLOQLNLHP SLH]RHOHNWU\F]Q\P. . W\SXUR]ZL ]DQLHZ\GDMHVL QDMOHSV]HGRSRGZLHV]HQLDV]. 3UDFXMH. . VL . MHGQRF]H QLH. QDG. XOHSV]RQ\PL. – tego. yku mikrofonów.. DOJRU\WPDPL. REUyENL. V\JQDáyZ. NWyUH. (UyGHá G(ZL NyZ DOH WDN*H RNUHOHQLH NRQNUHWQHJR. SR]ZROLá\E\ QLH W\ONR QD ORNDOL]DFM . . . W\SXDQDZHWHJ]HPSODU]DEURQLJHQHUXM FHJRRNUH ORQ\KDáDV U\V. 2.5).. Rys. 2.5. 1LHGDOHND SU]\V]áRü WHUD(QLHMV]Rü"

(32) – rozpoznawanie typów (a nawet konkretnych egzemplarzy) obiektów na podstawie generowanych przez nie (. G ZL NyZ. Na rys.. *. *. *. SU]HGVWDZLRQ\ MHVW HOHNWURQLF]Q\ PRQWD Z\NRQDQ\ SL ü ODW WHPX 0R OLZH H. . *. . WDNGRNáDGQHXU] G]HQLDMX LVWQLHM . . 1D ]DNR F]HQLH WHJR SRGUR]G]LDáX Z\SDGD GRGDü. *H SUDFXMH VL WDN*H QDG F]XMQLNDPL. akustycznymi wykonanymi technikami MEMS (micro electro-mechanical systems) (JPL oraz uniwersytety w BostonLH <DOH 0DU\ODQG

(33) 8U]G]HQLD WH Z SRVWDFL LPSODQWyZ PDM *. GRFHORZRVáX \üOHF]HQLXJáXFKRW\.

(34) (. &]XMQLNLDNXVW\F]QHQD]DNUHVXOWUDG ZL NyZ. 1DPLHU]DQLH. RELHNWyZ. QD. *. . GX \FK. RGOHJáR FLDFK. *. ]D. . (. SRPRF . XOWUDG ZL NyZ. ocy i z tego powodu jest to metoda. Z\PDJDáRE\ ]DVWRVRZDQLD EDUG]R GX \FK P. QLHHIHNW\ZQD L UDF]HM QLHZ\NRU]\VW\ZDQD QLHPQLHM QD PDá\FK G\VWDQVDFK VWRVRZDQH. . (. . . E\ZDM XOWUDG ZL NRZH F]XMQLNL UXFKX &]XMQLNL SUDFXM FH Z W\P ]DNUHVLH F] VWRWOLZR FL. . *. . ]QDNRPLFLH QDGDM VL WH GR GLDJQRVW\NL V]F]HJyOQLH PHG\F]QHM L WDP V V]HURNR. *. Z\NRU]\VW\ZDQH

(35) F]\WH GHIHNWRVNRSLL :]URVW VNRPSOLNRZDQLD NRQVWUXNFML VSRZRGRZDá. . (. . *H Z\NU\ZDQLH Z QLFK XNU\W\FK ZDG. PHWRG XOWUDG ZL NRZ VWDMH VL FRUD] EDUG]LHM F]DVRFKáRQQH L NRV]WRZQH : VDPRORWDFK. *. . VWDWNDFK F]\ WH SRMD]GDFK O GRZ\FK QLH PD GRVW SX GR ZLHOX PLHMVF NRQVWUXNFML OXE LFK. *. XGRVW SQLHQLH MHVW F]DVRFKáRQQH Z\PDJD QS GHPRQWD X

(36) = WHJR SRZRGX QRWXMH VL . *. . . WHQGHQFMH GR Z\SRVD DQLD Z\PDJDM F\FK RNUHVRZ\FK EDGD HOHPHQWyZ Z F]XMQLNL. *. . *. XPR OLZLDM FH PRQLWRURZDQLH LFK VWDQX WHFKQLF]QHJR MX Z F]DVLH SURGXNFML : ZLHOX. *. . . SU]\SDGNDFK PRQLWRULQJ SROHJD QD Z\NU\ZDQLX S NQL ü QS Z SREOL X á F]H Z VLOQLH. *RQ\FK. REFL. HOHPHQWDFK

(37) . OHG]HQLX. *. . XE\WNyZ QS NRUR]\MQ\FK

(38) F]\ WH UR]ZDUVWZLH . laminatu. W badaniach elementów metaloZ\FK V SU]\NáDG. QD. EODFK\. SRV]\FLD. WR F]XMQLNL QDNOHMDQH QD SRZLHU]FKQL QD. VDPRORWX. D. . GR. EDGDQLD. HOHPHQWyZ. . ]. NRPSR]\WX. . *. RSUDFRZ\ZDQH V VSHFMDOQH F]XMQLNL NWyUH PRJ E\ü XPLHV]F]DQH ZHZQ WU] VWUXNWXU\ MX . . . Z F]DVLH MHM Z\WZDU]DQLD : WHQ VSRVyE SRZVWDM HOHPHQW\ VSHáQLDM FH QLH W\ONR VZRMH. *. *. . . IXQNFMH PHFKDQLF]QH DOH UyZQLH XPR OLZLDM FH áDWZ GLDJQRVW\N 6+0. . PRQLWRULQJ

(39) . ,VWQLHM . GZD. VSRVRE\. DNXVW\F]QHJR. PRQLWRURZDQLD. – smart health. VWDQX. NRQVWUXNFML. *. . SDV\ZQ\ L DNW\ZQ\ 6SRVyE SDV\ZQ\ SROHJD QD X \FLX F]XMQLND MDNR PLNURIRQX PRJ FHJR. . . . Z VSRVyE FL Já\ Z\NU\ZDü GUJDQLD SRFKRG] FH RG UR]ZLMDM FHJR VL XV]NRG]HQLD 0HWRGD. aktywna bazuje na systemie nadawanie-odbiór i jest stosowana w czasie przerw w pracy . NRQVWUXNFML'RXNáDGXF]XMQLNyZSRGá F]DQ\MHVWZWHG\ZLHORNDQDáRZ\GHIHNWRVNRS 3U]\NáDGHP XNáDGX F]XMQLNyZ ]DSURMHNWRZDQHJR GR PRQLWRURZDQLD VWDQX HOHPHQWyZ. z ODPLQDWyZ z WZRU]\ZD. OXE HOHPHQWyZ PHWDORZ\FK MHVW XNáDG 6PDUW /D\HU F]\OL DUNXV] IROLL. *. V]WXF]QHJR NDSWDQ

(40) QD NWyUHJR SRZLHU]FKQL XáR RQR PDáH SU]. etworniki. piezoelektryczne i przewody elektryczne. Taka technologia pozwala na dowolne *. . XPLHV]F]DQLH F]XMQLNyZ L SURZDG]HQLH SU]HZRGyZ Z ]DOH QR FL RG JHRPHWULL EDGDQHJR. *. . . HOHPHQWX )ROLD PR H E\ü ] MHGQHM VWURQ\ SRNU\WD ZDUVWZ NOHM F L SU]\NOHMRQD GR.

(41) metalRZHJR. *. *. HOHPHQWX R SRZLHU]FKQL UR]ZLMDOQHM ZDOHF VWR HN

(42) OXE XáR RQD PL G]\. *. ZDUVWZDPL ODPLQDWXZWUDNFLHSURGXNFMLHOHPHQWXNRPSR]\WRZHJR6PDUW/D\HUPR HE\ü Z\NRU]\VWDQ\ GR PRQLWRURZDQLD ]PLDQ QDSU. *HOXERGNV]WDáFHVWUXNWXU\ZIXQNFMLF]DVX. (na podstDZLH ]PLDQ F]DVyZ SU]HMFLD LPSXOVyZ

(43) Z\NU\ZDQLD ZDG QD SRGVWDZLH DQDOL]\. ]PLDQLPSXOVyZ

(44) PRQLWRURZDQLDUR]ZRMXS NQL üZSUyEFH]EXGRZDQHM]GZyFKEODFK]H. . VWRSXOHNNLHJRSRá F]RQ\FKGZXU] GRZ\PV]ZHPQLWRZ\P VDPRORW\

(45) . W przypadku tego typu defektosNRSLL. SUDFXMH VL SU]HGH ZV]\VWNLP QDG OHSV]\P. *. . . . SR]QDQLHP SURSDJDFML IDO Z VWUXNWXUDFK R Z\VRNLP VWRSQLX ]áR RQR FL -HM QLHZ WSOLZ . . *. . . *. . ]DOHW MHVW PR OLZR ü F] VWHJR SURZDG]HQLD EDGD PR OLZR ü LFK SHáQHM DXWRPDW\]DFML. niskie koszty i czas badania oraz fakt *H F]XMQLNL PRJ E\ü ]DLQVWDORZDQH Z PLHMVFDFK. . . QLHGRVW SQ\FKGODNODV\F]Q\FKPHWRGEDGD QLHQLV]F] F\FK. *. 5yZQLH Z W\P SU]\SDGNX G. *\. VL GR PHFKDQLF]QHJR ]LQWHJURZDQLD ] EDGDQ\PL. . HOHPHQWDPL HOHNWU\F]QLH VWHURZDQ\FK PDWHULDáyZ PRJ F\FK QLH W\ONR PRQLWRURZDü VWDQ NRQVWUXNFML. *. . DOH. 0R OLZR FL. *. WDN H. WDNLH. DNW\ZQLH. . VWZDU]DM . ZSá\ZDü. QD. SURGXNRZDQH. MHM. RG. . . ZáDVQR FL. QLHGDZQD. *. HOHPHQW\. LQWHOLJHQWQH

(46) . *. ZVSRPQLDQH. MX . ZáyNQD. . SLH]RHOHNWU\F]QH 3RVLDGDM RQH PRGXá <RXQJD ]EOL RQ\ ZDUWR FL GR ZáyNLHQ V]NODQ\FK. i ich ]DWRSLHQLHZODPLQDFLHZáDFLZLHQLH]PLHQLDMHJRZáDVQRFLPHFKDQLF]Q\FK. 3URGXNFM . ZáyNLHQ. SLH]RHOHNWU\F]Q\FK L. Z\NRQDQLH. ]. QLFK. F]XMQLNyZ. RSUDFRZDQR. w Instytucie Fraunhofera. . . . *. . ,QQ FHFK VWUXNWXU\ ] ZEXGRZDQ\PL Z QL ZáyNQDPL SLH]RHOHNWU\F]Q\PL MHVW PR OLZR ü. . . . DNW\ZQHJR WáXPLHQLD GUJD 6\JQDá\ ] F]XMQLNyZ LQIRUPXM XNáDG NRQWUROQ\ R Z\VW SLHQLX. . . . GUJD D XNáDG UHDJXMH Z\V\áDQLHP V\JQDáyZ HOHNWU\F]Q\FK GRFLHUDM F\FK GR ]QDMGXM F\FK. . * . VL Z ODPLQDFLH ZáyNLHQ SLH]RHOHNWU\F]Q\FK NWyUH RGSRZLHGQLR NXUF] VL OXE Z\GáX DM . . *. . SU]HFLZG]LDáDM F GUJDQLRP VWUXNWXU\ : WHQ VSRVyE NRQVWUXNFMD Z\SRVD RQD Z G]LDáDM FH. *. . SDV\ZQLH L DNW\ZQLH F]XMQLNL PR H VDPRG]LHOQLH SU]HFLZG]LDáDü SRZVWDM F\P Z QLHM. . . *. GUJDQLRP ']LDáDM FH QD WHM ]DVDG]LH XNáDG\ VWRVRZDQH V MX Z VDPRORWDFK GR WáXPLHQLD. . GUJD QLHNWyU\FKHOHPHQWyZ. . 3U]HZLG\ZDQH V SUDFH QDG Z\NRQDQLHP ZáyNLHQ ] PRQRNU\V]WDáyZ SLH]RHOHNWU\F]Q\FK. . * . . % G RQH SRVLDGDá\ ZLHORNURWQLH Z\ V] F]XáR ü RG ZáyNLHQ Z\NRQDQ\FK ] GUREQ\FK. . . ]LDUHQFHUDPLNL3=7LZLHORNURWQLHZL NV] VNXWHF]QR üG]LDáDQLD. (. . . *. &]XMQLNL XOWUDG ZL NRZH PRJ PRJ E\ü WH VWRVRZDQH GR SRPLDUX VLá Z. . UXEDFK. . ,QWHUHVXM FH UR]ZL ]DQLH Z W\P ]DNUHVLH SU]HGVWDZLá\ 1$6$ 0DUVKDOO 6SDFH )OLJKW &HQWHU. . L ILUPD 8/75$)67 ']LVLDM V WR. UXE\. . *. h. SU]H]QDF]RQH JáyZQLH GR á F]HQLD Uy Q\F. . HOHPHQWyZ NRQVWUXNFML Z SU]HVWU]HQL NRVPLF]QHM JG]LH ZDUXQNL SUDF\ QLH SR]ZDODM QD.

(47) VWRVRZDQLH FL. *NLFK. . NOXF]\ G\QDPRPHWU\F]Q\FK D MHGQRF]HQLH NRQLHF]QD MHVW NRQWUROD. . VLá\ ] MDN SRá F]HQLD. UXERZH. . GRFLVNDM á F]RQH HOHPHQW\ 3URGXFHQFL LQWHOLJHQWQ\FK. UXE WZLHUG] *H Z QLHGDOHNLHM SU]\V]áRFL ]QDMG RQH ]DVWRVRZDQLD QLH W\ONR Z WHFKQLFH *. . NRVPLF]QHM DOH UyZQLH Z SU]HP\ OH VDPRFKRGRZ\P QXNOHDUQ\P F]\ FKHPLF]Q\P 3U]\ PDVRZHM SURGXNFML NRV]W RVDG]HQLD ZDUVWZ\ SLH]RHOHNWU\F]QHM QD. UXELH. QLH SRZLQLHQ. przHNUDF]DüNLONXFHQWyZ 3U]HGVWDZLRQH F]XMQLNyZ. *. SU]\NáDG\. VWRVRZDQ\FK. . SRND]XM GR. . *H. . FHFK . PRQLWRURZDQLX. . FKDUDNWHU\VW\F]Q . VWDQX. NRQVWUXNFML. (. XOWUDG ZL NRZ\FK. MHVW. LFK. . SáDVNR ü. XPR OLZLDM FDQDNOHMDQLHOXEZU F]ZNOHMDQLHZVWUXNWXU . . . 8NáDG\ WDNLH V QD VWDáH SRá F]RQH ] EDGDQ\P HOHPHQWHP QLH Z\VW SXMH ZL F SUREOHP. . *HQLD DNXVW\F]QHJR 8PR*OLZLD WR SURZDG]HQLH NRQWUROL VWDQX VWUXNWXU\. QLHVWDáR FL VSU] QLH. W\ONR. SRGF]DV. . UHPRQWyZ. DOH. *. UyZQLH . rycia wady.. SUDZGRSRGRELH VWZRZF]HVQHJRZ\N. Z. F]DVLH. SUDF\. FR. EDUG]R. SRGQRVL.

(48) . . . &]XMQLNL]DNXVW\F]Q IDO SRZLHU]FKQLRZ. . . . . . 6SR UyG ZV]\VWNLFK F]XMQLNyZ XNáDG\ ] DNXVW\F]Q IDO SRZLHU]FKQLRZ 6$:

(49) PDM . . *. *. SUDZGRSRGREQLH QDMV]HUV]H SROH ]DVWRVRZD 2ERN Z\PLHQLRQ\FK MX Z\ HM SU]\NáDGyZ. . XNáDG\ 6$: PRJ F] VWR ]DVW SRZDü NODV\F]QH XNáDG\ ] %$:

(50) VWRVXMH VL MH. w V]F]HJyOQRFL GR SU]HWZDU]DQLD ZLHONRFL QLHHOHNWU\F]Q\FK : W\P ]DNUHVLH Z\Uy*QLDM. . * F]XáRFL D WDN*H FR MHVW ZD*QH ZH. VL RQH XQLZHUVDOL]PHP SURVWRW L EDUG]R GX. ami i niskim poborem mocy.. ZVSyáF]HVQHMHOHNWURQLFHQLHZLHONLPLZ\PLDU. =DVDGD LFK G]LDáDQLD MHVW VWRVXQNRZR SURVWD L SROHJD QD Z\NRU]\VWDQLX ]MDZLVND ]PLDQ\. dNRFL IDOL DNXVW\F]QHM JHQHURZDQHJR ]PLDQDPL VWDQX SRZLHU]FKQL SLH]RHOHNWU\ND SR. SU. NWyU\P VL WD IDOD SURSDJXMH 'OD SU]\NáDGX U. . . b. ealizacja czXMQLND VW *HQLD JD]X SROHJD QD. . *. SRNU\FLX RGSRZLHGQL VX VWDQFM FKHPRF]Xá REV]DUX SURSDJDFML IDOL 1DáR RQD ZDUVWZD. . . oáXMF. UHDJXM F QD REHFQR ü JD]X RGG]LDáXMH QD SRZLHU]FKQL Z\Z. HIHNW ]PLDQ\ MHM. *HQLD PDV F]\ WH* MHM SU]HZRGQLFWZD HOHNWU\F]QHJR (IHNW\ WH ] NROHL ZSá\ZDM QD. REFL. proporcjonalQ. . ]PLDQ SU GNR FL IDOL 3RPLDU WHM ]PLDQ\ RGE\ZD VL ]Z\NOH SR MHM. . . ]DPLDQLHQDRGSRZLHGQL ]PLDQ F] VWRWOLZR FLJHQHUDWRUD]EXGRZDQHJRMDNQDU\V. 4.1.. . GRF] VWR FLRPLHU]D. VXEVWDQFMD FKHPRF]XáD. S AW. (. . OLQLDRSy QLDM FD. Rys.. (. . . /LQLD RSy QLDM FD ] 6$: SUDFXM FD Z S WOL GRGDWQLHJR VSU]. *HQLD. ]ZURWQHJR 6SHáQLHQLH ZDUXQNX DPSOLWXG\ L ID]\ X]\VNXMH VL SRSU]H] GREyU. Z]PRFQLHQLDLSU]HVXQL FLDID]RZHJRZSURZDG]DQHJRSU]H]Z]PDFQLDF]. . *. *. . 7R SURVWH L QLHGURJLH UR]ZL ]DQLH XPR OLZLD ]DOH QLH RG ZáDVQR FL SRZLHU]FKQLRZHM ZDUVWZ\ F]XáHM

(51) Z\NU\ZDQLH ]DZDUW\FK Z DWPRVIHU]H VXEVWDQFML SU]\ VW. *HQLDFK U] GX.

(52). *. QDZHW NLONXQDVWX SSE 7HFKQLN W VWRVXMH VL WDN H GR Z\NU\ZDQLD ZLOJRFL QLHZLHONLFK. fluktuacji temperatury, ultrafioletu i in. . ia, przyspieszenia itp. (ogólnie czujnikach naSU *H

(53) Z\NRU]\VWXMH. : F]XMQLNDFK FL QLHQ. VL ]PLDQ VWDQX QDSU. *HQLD SRZLHU]FKQL SRGáR*D Z\ZRáDQ PLHU]RQ\PL VLáDPL NWyUD MDN. . . SRSU]HGQLR SU]HNáDGD VL QD ]PLDQ SU GNR FL IDOL 1D RJyá VLá\ WH V PHFKDQLF]QLH. . *. VSU] JDQH ] F]XMQLNLHP 3U]\NáDG F]XMQLND VLá\ RG URGNRZHM PR OLZHM GR SU]HOLF]. . . . . enia np.. ono na rys. 4.2.. QDSU]\VSLHV]HQLHN WRZHSU GNR üN WRZ LWS

(54) SU]HGVWDZL. . . Rys.. . . -. . . wy, 3 –. &]XMQLN VLá\ RG URGNRZHM R REURWX SU]HWZRUQLN ZHM FLR. *. SRGáR H REFL. - . . – REFL*QLN – SU]HWZRUQLN Z\MFLRZ\ : ZLHOX UR]ZL]DQLDFK URO . *QLNDSHáQLVDPDSRZLHU]FKQLD. 'OD ]ZL NV]HQLD SUHF\]ML SRPLDUX RUD] ]QLZHORZDQLD ZSá\ZX F]\QQLNyZ QLHSR. *. QSWHPSHUDWXU\

(55) VWRVXMHVL ]Z\NOHXNáDG\Uy QLFRZ. *GDQ\FK. e jak na rys. 4.3.. WRUSRPLDURZ\ VXEVWDQFMD FKHPRF]XáD. 6$:. IZ \. WRURGQLHVLHQLD. Rys.. *. &]XMQLN ] $)3 Z XNáDG]LH Uy QLFRZ\P 6\JQDá\ ] WRUyZ RGQLHVLHQLD. i SRPLDURZHJR SRGDZDQH V QD PLHV]DF] D SRPLDURZL SR RGILOWURZDQLX

(56) SRGOHJD *. . Uy QLFDF] VWRWOLZR FL.

(57) W chwili obecnej prowad]RQH V. . Z ZLHOX R URGNDFK LQWHQV\ZQH SUDFH Z ]DNUHVLH. . NRQVWUXNFML F]XMQLNyZ ] 6$: ]Z\NOH ] IDO 5D\OHLJKD

(58) SU]H]QDF]RQ\FK GR Z\NU\ZDQLD. *. ]áR RQ\FK VXEVWDQFML RUJDQLF]Q\FK D SU]HGH ZV]\VWNLP LQWHQV\ILNDFML. . W\FK. EDGD . MHVW. *. PLQ. Z]PR RQD. URGNyZ. ZLDWRZD. . WUXM F\FK 3RZRGHP. . DNW\ZQR ü. WHUURU\]PX. i ZLDGRPRü Z]JO GQHM áDWZRFL V\QWH]\ Uy*QRUDNLFK WUXFL]Q NWyU\FK QDZHW QLHZLHONLH. *HQLH Z SRZLHWU]X PR*H VWZDU]Dü SRZD*QH ]DJUR*HQLH GOD *\FLD L ]GURZLD OXG]L RUD]. VW. . ]ZLHU] W. Klasyczny czujnik wykrywa tylko z gór\ RNUHORQH VXEVWDQFMH – QLH MHVW ZL F XQLZHUVDOQ\ W Naval Research Laboratory, Washington, USA, Universite Bordeaux, Francja i in. . . SODFyZNDFKWUZDM SUDFH]PLHU]DM FHGRXQLZHUVDOL]DFMLWDNLHJRF]XMQLND. Kluczowe znaczenie w konstrukcji takich czujników PDM EH]VSRUQLH ZDUVWZ\ FKHPRF]XáH . . . VW G ZL F VNXSLHQLH ZLDWRZ\FKR URGNyZQDLFKV\QWH]LH. –ZW\PWDN*H,QVW\WXWX&KHPLL. Wojskowej Akademii Technicznej). Rys. 4.4 przedstawia niektóre polimery stosowane do . . GHWHNFML SDU ]ZL ]NyZ RUJDQLF]Q\FK 6XEVWDQFMH WH V JáyZQLH Z\NRU]\VW\ZDQH MDNR ID]\. stacjonarne w chromatografii gazowej. Dla wielu tych polimerów oraz par organicznych Z\]QDF]RQR. . ZDUWR FL. relationship –. ZVSyáF]\QQLNyZ. UyZQDQLH. VROZDWDFML

(59) . UyZQDQLD NWyUH. /6(5. *. . XPR OLZLDM . OLQHDU W. VROYDWLRQ. HQHUJ\. eoretyczne wyznaczenie. . ZVSyáF]\QQLNDSRG]LDáXSDUSRPL G]\ID] JD]RZ LSROLPHU. Rys. 3U]\NáDGRZHSROLPHU\VWRVRZDQHGRGHWHNFMLSDU]ZL]NyZRUJDQLF]Q\FK . . ,VWQLHM SU]\ W\P RJyOQH UHJXá\ SURMHNWRZDQLD SROLPHUyZ R ]DGDQ\FK ZáDVQR FLDFK. Ich parDPHWU\ PRJ E\ü MDNRFLRZR RV]DFRZDQH QD SRGVWDZLH Z\VW SXMF\FK Z QLFK JUXS *. . 4.1.. IXQNF\MQ\FK=DOH QR FLWH]HEUDQRZWDEHOL.

(60) . TABELA 4.1 O. ''=,$à<:$1,$320,. . '=<1,(-212:<0,=:,. AMI ORGANICZNYMI I POLIMERAMI. =.. cechy strukturalne. URG]DMRGG]LDá\ZDQLDL. . ZáDVQR FLPDWHULDáX. . fluoroalkohole lub fluorofenole. . pierwszo-LGUXJRU] GRZHDPLQ\DOLIDW\F]QH. NZDVRZHZL ]DQLDZRGRURZH. ]DVDGRZHZL ]DQLDZRGRURZH. . PLQLPDOQDSRODUQR ü. . amidy, sulfotlenki, tlenki fosfiny,. GX DSRODUQR ü. . amino-N-tlenki, estry. dipol / dipol,. QLWU\OH]ZL ]NLDOLIDW\F]QH]JUXSDPL. ]DVDGRZHZL ]DQLDZRGRURZH. *. . . SRODUQHPLQLPDOQD]DVDGRZR ü. trójfluorometylowymi. dipol / indukowany dipol,. FL. *NLHKDORJHQNLDURPDW\F]QH EURPNLLMRGNL

(61). . SRODU\]RZDOQR ü. W\ONRRGG]LDá\ZDQLHG\VSHUV\MQH. dory alifatyczne. Z JORZR. Aczkolwiek znalezienie odpowiednich polimerów ma tu kluczowe znaczenie to jednak . . SDUDPHWU\ F]XMQLNyZ FKHPLF]Q\FK ] 6$: SU]HGH ZV]\VWNLP F]XáR ü L VWDELOQR ü

(62) ]DOH. *. UyZQLH . RG. NRQVWUXNFML. FDáHJR. XNáDGX. D. V]F]HJyOQLH. MHJR. F]. FL. DNXVW\F]. *. nej. i HOHNWURQLF]QHM :LDGRPR QS *H F]XáRü XNáDGyZ ] 6$: Z SLHUZV]\P SU]\EOL*HQLX MHVW. . . . *. SURSRUFMRQDOQD GR NZDGUDWX F] VWRWOLZR FL QD NWyUHM RQH SUDFXM VW G ZL F QDOH \. . . . SRV]XNLZDü UR]ZL ]D XNáDGRZ\FK Z ]DNUHVLH PLNURIDORZ\P = GUXJLHM ]D VWURQ\. mikroIDORZH. . XNáDG\ ] 6$: FKDUDNWHU\]XM VL EDUG]R PDá\PL UR]PLDUDPL ]QDF]QLH. . . XWUXGQLDM F\PL QDNáDGDQLH ZDUVWZ FKHPRF]Xá\FK L Z\NOXF]DM F\PL Z\VWDZLDQLH LFK QD G]LDáDQLH. URGRZLVND SHULRG SU]HWZRUQLNyZ PL G]\SDOF]DVW\FK MHVW Z ]DNUHVLH PLNURIDO. porównywalny ze UHGQLF . . F] VWHN NXU]X

(63) .RQLHF]QH ZL F VWDMH VL SRV]XNLZDQLH. . . *. *. UR]ZL ]D NRPSURPLVRZ\FK Z\NRU]\VWXM F\FK QS Z\ V]H KDUPRQLF]QH ]UyZQRZD RQH. . PLHV]DQLHLSUHF\]\MQ ILOWUDFM . . . (. *. 2SW\PDOQH UR]ZL ]DQLD Z W\P ]DNUHVLH SUDZGRSRGREQLH QLH V ]QDQH E G WH QLH ]RVWDá\. . RSXEOLNRZDQH : GRVW SQHM OLWHUDWXU]H SU]HGVWDZLDQH V ]Z\NOH XNáDG\ EORNRZH EH]. *. V]F]HJyáyZ NRQVWUXNF\MQ\FK ]H Z]JO GX QD GX H NRPHUF\MQH ]QDF]HQLH RSLV\ZDQ\FK WX. *H ]QDMG VL RQH Z QDMEOL*V]HM SU]\V]áRFL QD Z\SRVD*Hniu. F]XMQLNyZ

(64) 3U]HZLGXMH VL . . DUPLL 86$ QS XU] G]HQLH R QD]ZLH -&$' WKH MRLQW FKHPLFDO DJHQW GHWHFWRU

(65) ILUP\ %$(. . 6\VWHPV

(66) 1DG RGSRZLHGQLPL UR]ZL ]DQLDPL RERN SODFyZHN ]DJUDQLF]Q\FK JáyZQLH.

(67) . . *. . DPHU\ND VNLFK L IUDQFXVNLFK

(68) SUDFXM WH R URGNL SROVNLH 3ROLWHFKQLND. OVND ,QVW\WXW. 7HFKQRORJLL 0DWHULDáyZ (OHNWURQLF]Q\FK L :RMVNRZD $NDGHPLD 7HFKQLF]QD %DGDQLD WH. . GRW\F] UDF]HM NRQVWUXNFML VDP\FK SU]HWZRUQLNyZ $)3 RUD] ZDUVWZ FKHPRF]Xá\FK. . . * . . ,VWQLHM FH RSUDFRZDQLD G]LDáDM Z SU]HZD DM FHM OLF]ELH Z ]DNUHVLH QLVNLFK F] VWRWOLZR FL. (do kiONXG]LHVL FLX . *. 0+]

(69) = WHJR Z]JO GX ZD Q\P DVSHNWHP VWDMH VL RSUDFRZDQLH. . . NRQNUHWQ\FK UR]ZL ]D XNáDGRZ\FK QD F] VWRWOLZR FLDFK SU]\QDMPQLHM ] ]DNUHVX GROQ\FK. . PLNURIDO 2ERN QDWXUDOQHM SRSUDZ\ F]XáR FL ]DNUHV WHQ SRZLQLHQ RWZRU]\ü QRZH. perspektywy m.in. umR*OLZLü ]DVWRVRZDQLH SUHF\]\MQHM GHWHNFML Uy*QLF\ ID] Z PLHMVFH *. . GRW\FKF]DVVWRVRZDQHMGHWHNFMLUy QLF\F] VWRWOLZR FLWRUyZSRPLDURZHJRLRGQLHVLHQLD =. WHJR. SXQNWX. ZLG]HQLD. DWUDNF\MQH. . MDZL . VL . *. SRGáR D. NZD]LSLH]RNRPSR]\WRZH. (opracowane w WAT). Efekt wzrosWX F]XáRFL PDVRZHM E G]LH VL Z]PDJDá Z PLDU . . * . . . ]ZL NV]DQLD F] VWRWOLZR FL FR MHVW WXWDM ZD Q ]DOHW NZD]LSLH]RNRPSR]\WyZ 3HZQ . . *. QLHGRJRGQR ü E G]LH VWDQRZLü WXWDM ]MDZLVNR G\VSHUVML MHGQDN PR QD MH PLQLPDOL]RZDü. . . *. SRSU]H] RGSRZLHGQL GREyU LFK ZáD FLZR FL 1D ED]LHNZD]LNRPSR]\WyZPR QD]EXGRZDü. . . . . ]XSHáQLH QRZ\ W\S F]XMQLND SRVLáNXM F VL SU]HGVWDZLRQ ZF]H QLHM NRQFHSFM V]\NX. sensorów. -HM ]DVWRVRZDQLH MHVW Z W\P SU]\SDGNX R W\OH SURVWV]H FKHPRF]Xá\FK. SROLPHUyZ. MHVW. *. GX R. *. Z\ V]D. *. QL . QS. *H. ZRG\. LPSHGDQFMD DNXVW\F]QD FR. ]QDF]QLH. XáDWZLD. . GRSDVRZDQLH =DVWRVRZDQLH ]MDZLVND NRQZHUVML PRGyZ REM WR FLRZ\FK GR PRGyZ. *. SRZLHU]FKQLRZ\FK L YLFH YHUVD XPR OLZLD MDN VL Z\GDMH NRQVWUXNFM F]XMQLND NWyU\. . ]DPLDVW UHDJRZDü QD ]PLDQ PDV\ ZDUVWZ\ FKHPRF]XáHM HZHQWXDOQLH MHM ZáDVQR FL. . . HOHNWU\F]Q\FK

(70) VRQGRZDáE\ W ZDUVWZ Z FHOX Z\NU\FLD ]PLDQ MHM J VWR FL 7HRULD WDNLHJR XNáDGXSR]RVWDMHMHV]F]HZVIHU]HNRQFHSFML. . . . *. ,QWHUHVXM F LGH MHVW á F]HQLH F]XMQLNyZ JD]X ] 6$: Z JUXS\ ] NWyU\FK ND G\ HOHPHQW. . *. UHDJXMHQDMHGQ ]FHFKUyZQDQLD/6(5OXEWH NRQNUHWQ\VNáDGQLNPLHV]DQLQ\JD]yZ. -nosami.. 7DNLHVWUXNWXU\QD]\ZDQHV H. W e-QRVDFK. SUDFXMH. ]Z\NOH. *. RG. NLONX. GR. NLONXG]LHVL FLX. . . F]XMQLNyZ. . Z. XNáDGDFK. RVF\ODWRUyZSU]\F]\PND G\]QLFKSRNU\W\MHVWLQQ VXEVWDQFM FKHPRF]Xá U\V. 4.5)..

(71) U D /P F. UD. S AW N. UD. S AW 1. U D /P F. U P /U Z I. S AW 2. PE. S AW N. Rys. 4.5. Schemat blokowy e-nosa. UD – XNáDG GRSDVRZDQLD LPSHGDQFML 3) – przesuwnik fazy, PE –. . SU]Há F]QLN HOHNWURQLF]Q\ 83. –. XNáDG SU]HWZDU]DQLD. informacji, UZI –XNáDG]REUD]RZDQLDLQIRUPDFML :. NODV\F]Q\P. MX. * wariancie e-QRVD. . SRV]F]HJyOQH. RVF\ODWRU\. . SRSU]H]. . SU]Há F]QLN. . *. DQDORJRZ\ GRá F]DQH V VHNZHQF\MQLH GR PLHV]DF]D *HQHURZDQH F] VWRWOLZR FL ]DOH QH. *HQLD. RG VW. . . Z\NU\ZDQ\FK VXEVWDQFML RGHMPXM VL WDP RG F] VWRWOLZR FL RGQLHVLHQLD. . . JHQHURZDQHM SU]H] XNáDG Z\NRU]\VWXM F\ UH]RQDWRU WHJR VDPHJR W\SX 7DNLH UR]ZL ]DQLH. . . GR ü GREU]H NRPSHQVXMH ZSá\Z ]HZQ WU]Q\FK F]\QQLNyZ QD SUDF XU] G]HQLD WDNLFK MDN. . . (. WHPSHUDWXUD FL QLHQLH ZLOJRWQR ü LWS

(72) 8NáDG WDNL QLHVWHW\ EDUG]R F] VWR GDMH RGSRZLHG . -. *. . QLHRUWRJRQDOQ Uy QH SRNU\FLD FKHPRF]XáH PRJ UHDJRZDü QD WH VDPH JD]\ 1LHNWyUH. z QLFK. QLH. . *. XOHJDM . WH . UHJHQHUDFML. ]E\W. VLOQLH. *. ZL. *. UyZQRZDJL

(73) OXE WH ]E\W V]\ENLHM GHJUDGDFML 'X. –. . *. . F] VWNL. . ]PLHQLDM F. ZDUXQHN. . MHJR ]DOHW MHVW MHGQDN SURVWRWD. na.. XNáDGRZD ZFDáR FLHOHNWURQLF]. . -nosy. 'UXJLP ZDULDQWHP HOHNWURQLF]Q\FK QRVyZ V RSDWHQWRZDQH Z 86$ W]Z ]. TM. (z-Nose. . .

(74) VWDQRZL FH SRá F]HQLH NROXPQ\ FKURPDWRJUDILF]QHM L GHWHNWRUD ] 6$: W]Z. GC/SAW system).. 8NáDG WDNL MHVW Z SHZQ\P VHQVLH DQDORJLHP NODV\F]QHJR H. emuluje dziDáDQLHNLONXVHWF]XMQLNyZ U\V4.6).. -nosa, ale.

(75) ]DZ yU. SXáDSND. GR]RZ DQ LH. ]DZ yU. SXáDSND. GR]RZ DQ LH. +H. +H GHWHNWRU]6$:. SRP SD. GHWHNWRU]6$:. SRP SD 0DWH XV]3DVWHUQDN . Rys. 4.6. Z-nos posiada dwa tryby pracy. W pierwszym z nich (po lewej) pobierana . MHVW SUyEND JD]X D NROXPQD FKURPDWRUJDILF]QD SU]HSáXNLZDQD JD]HP QR Q\P Z. . . GUXJLP ]D SR SU]Há F]HQLX ]DZRUX SR SUDZHM

(76) JD] ] SXáDSNL SU]HGRVWDMH VL . . SRSU]H]NROXPQ FKURPDWRJUDILF]Q GRGHWHNWRUD]6$:. Wariant ten, co prawda, jest bardziej skomplikowany od poprzedniego (zawiera m.in. . . . XNáDG ]DZRUyZ SRGV\VWHP GRVWDUF]DM F\ JD] QR Q\ L NROXPQ FKURPDWRJUDILF]Q

(77) MHGQDN. (. . *. ]DZV]H GDMH RGSRZLHG RUWRJRQDOQ SRQLHZD PLHV]DQLQD JD]yZ MHVW Z QLP UR]G]LHODQD. . *. . QD IUDNFMH :EUHZ SR]RURP XU] G]HQLH WDNLH PR H PLHü UR]PLDU\ ZLHONR FL ODSWRSD. . Na MHJR. Z\M FLX. RWU]\PXMH. . VL . . FKDUDNWHU\VW\F]Q . (. RGSRZLHG . . F] VWRWOLZR FL

(78) ZRNUH ORQ\PSU]HG]LDOHF]DVX FKURPDWRJUDP. Z. SRVWDFL. uktuacji. IO. – rys. 4.7).. δf. t. 10 s. Rys. 4.7. 10-VHNXQGRZ\ FKURPDWRJUDP 3LNLDPSOLWXG\VRGSRZLHG]LDPLGHWHNWRUD . ]6$:QDGRFLHUDM FHGRMHJRSRZLHU]FKQLNROHMQHIUDNFMH. . .RU]\VWDM F ] IDNWX. *. gazu.. *H ND*GD PLHV]DQLQD JD]yZ SRVLDGD VZyM XQLNDOQ\ FKURPDWRJUDP. . PR QD M UR]SR]QDü SRSU]H] SRUyZQDQLH X]\VNDQHJR SU]HELHJX ] Z]RUFDPL RUD] QD. . *HQLH SRV]F]HJyOQ\FK IUDNFML : W\P Z\SDGNX GHWHNWRU QLH. SRGVWDZLH DPSOLWXG RNUH OLü VW. pRVLDGD ZDUVWZ\ FKHPRF]XáHM RUD] ZDG ] ZL]DQ\FK ] MHM UHJHQHUDFM VWDU]HQLHP LWS

(79) .

(80) i MHVW GX*R V]\EV]\ 6\VWHP WDNL RVLJD GX*H F]XáRFL MHOL W\ONR MHVW Z\SRVD*RQ\ Z XNáDG. *DQLDJD]X3RGREQLHMHVWWH*ZSU]\SDGNXH-nosa.. ZVW SQHJR]DW. Obliczenia wskazXM. MHGQDN. SRSU]H]. PRG\ILNDFM . *H. VDPHJR. *. . . PR OLZH MHVW RVL JQL FLH SRGREQLH Z\VRNLFK F]XáR FL GHWHNWRUD. ]. 6$:. 0RG\ILNDFMD. WDND. . XSUR FLáDE\. i SU]\VSLHV]\áD G]LDáDQLH XU]G]HQLD 3UyE\ QDG WDN PRG\ILNDFM SURZDG]RQH V RG URNX w WAT. Z-QRV\ V XQLZHUVDOQ\P QDU] G]LHP GHWHNF\MQ\P SU]H]QDF]RQ\P GR Z\NU\ZDQLD EDUG]R . ZLHOX ]DSDFKyZ 7U]HED SRGNUH OLü. *H VáRZR ]DSDFK MHVW WX UR]XPLDQH MDNR SRUXV]DMFH. . . . VL VZRERGQLH Z JD]LH OXE FLHF]\ F] VWNL SHZQHJR ]ZL ]NX FKHPLF]QHJR NWyUH SRGOHJDM . *. . Z\NU\ZDQLX =DOH QLH RG OLF]E\ W\FK F] VWHN ]DSDFK MHVW PQLHM OXE EDUG]LHM LQWHQV\ZQ\. W DQDORJLF]Q\ VSRVyE G]LDáD ]P\Vá SRZRQLHQLD X VVDNyZ DOH MHVW RQ RJUDQLF]RQ\ GR . *. *HQLD (OHNWURQLF]QH QRV\ PRJ E\ü. RNUH ORQ\FK VXEVWDQFML L Z\NU\ZD UDF]HM GX H LFK VW. dem daleko lepsze –F]XOV]HLLJQRUXMFHSRM FLHEH]ZRQQRFL. SRGMHGQ\PLGUXJLPZ]JO. Na rys. *. SRND]DQR UDGLDOQH FKURPDWRJUDP\ Z\EUDQ\FK VXEVWDQFML DE\ ]LOXVWURZDü. . . PR OLZR FLXU] G]HQLD. Rys. 4.8. Radialnie zobrazowane chromatogramy zapachów wybranych substancji oraz mikroorganizmów. *. . àDWZR ]DXZD \ü WX ROEU]\PL SRWHQFMDá ]DVWRVRZD ]DUyZQR F\ZLOQ\FK MDN L ZRMVNRZ\FK. *. . 3UDFXMH VL WDN H QDG SRá F]HQLHP H. . . ZáDVQR FL 7U]HED SRGNUH OLü. . . *H. -nosów z z-nosami (Sandia Lab.) w celu poprawy . QLHNWyUH ] RSUDFRZDQ\FK SRNU\ü V EDUG]R F]XáH. *. 3U]\NáDGRZ WDEHO F]XáR FL]DPLHV]F]RQRSRQL HM.

(81) . TABELA 4.2 P. 5=<.à$'<&=8à2. SAW. &,32.5<û6(1625Ï:=. *. -nosów i z-QRVyZ PLHV]F]. = PLOLWDUQHJR SXQNWX ZLG]HQLD QDMZD QLHMV]H ]DVWRVRZDQLD H. VL ZREV]DUDFKGHWHNFML. •. substancji biologicznie czynnych,. •. ERMRZ\FK URGNyZWUXM F\FK. •. PDWHULDáyZZ\EXFKRZ\FK. . :\QLND. . *H. ] WHJR. GRVWDWHF]QLH. F]XáH HOHNWURQLF]QH. . QRV\. E\á\E\. EDUG]R GREU\P. *. QDU] G]LHPGRFL JáHJRPRQLWRURZDQLDPLHMVFQDUD RQ\FKQDDWDNLWHUURU\VW\F]QH. . 7U]HED WX SRGNUH OLü. *H GHWHNFMD ]DSDFKyZ SUzy pomocy e-nosów jest bardzo szybka. i VWRVXQNRZR WDQLD 3U]\NáDG NRPHUF\MQ\FK XU]G]H QD UD]LH MHV]F]H GRü SU\PLW\ZQ\FK 4.9.. LPDáRF]Xá\FK

(82) SUH]HQWXMHU\V. %$: 6$: Rys. 4.9. Kieszonkowe laboratoria chemiczne.. Prace nad tDNLPL. . XU] G]HQLDPL. . V . *. MX . EDUG]R. ]DDZDQVRZDQH. L. SUDZGRSRGREQLH. w QLHGDOHNLHMSU]\V]áRFLE GRQHPRJá\VL ]QDOH(üQDZ\SRVD*HQLXRGV]F]HEODSOXWRQX.

(83) 5. Zdalne czujniki z SAW . . . *. . 6HQVRU\ DNXVW\F]QH ] IDO SRZLHU]FKQLRZ SRVLDGDM MHV]F]HW ]DOHW HPRJ RQH. . . SUDFRZDü ]GDOQLH &]XMQLN ] U\V QLH PXVL E\ü IL]\F]QH SRGá F]RQ\ GR XU] G]HQLD. . . . F]\WDM FHJR 8NáDG Z\MD QLDM F\ ]DVDG G]LDáDQLD ]GDOQHJR VHQVRUD ] 6$: SU]HGVWDZLRQ\. an ten a. an ten a. jest na rys. 5.1.. A. U N IK A L N Y K O D PA S K O W Y. t Z A P Y TA N IE IN T E R R O G AT O R. *. SR GáR H6$:. A. 2'32:,(''. t. Rys. 5.1. Zdalny sensor z SAW. . . . (OHNWURPDJQHW\F]Q\ V\JQDá ]DS\WDQLD MHVW WUDQVPLWRZDQ\ GURJ UDGLRZ Z SD PLH. . -. 8+)9+) SU]H] VWDFMRQDUQH XU] G]HQLH QDGDZF]R RGELRUF]H L QDVW SQLH RGELHUDQ\ SU]H]. . . . DQWHQ SRGá F]RQ EH]SR UHGQLR GR SU]HWZRUQLND PL G]\SDOF]DVWHJR NWyUHJR ]DGDQLHP MHVW SU]HWZRU]HQLH V\JQDáX HOHNWU\F]QHJR QD 6$: :\JHQHURZDQD IDOD DNXVW\F]QD. *. . . SURSDJXMH VL Z]GáX SRZLHU]FKQL QDWUDILDM F QD XQLNDOQ\ XNáDG URZNyZ SUDFXM F\FK MDNR UHIOHNWRU\ 3HZQD F]. ü. *. IDOL MHVW RGELMDQD Z ND G\P ] W\FK UHIOHNWRUyZ 3DNLHW\ IDO. akustyc]Q\FKNWyUHSRRGELFLXSRZUyFGRSU]HWZRUQLND]RVWDQSRZWyUQLH]DPLHQLRQHQD . V\JQDá HOHNWU\F]Q\ L Z\HPLWRZDQH Z SRVWDFML IDO UDGLRZ\FK -H OL XNáDG SDVNyZ SRGGDQ\ MHVW. . RNUH ORQHPX. mierzonej nasWSL. RGG]LDá\ZDQLX. IL]\F]QHPX. F]XMQLN

(84) . WR. SRG. ZSá\ZHP. . . ZLHONR FL. (. ]PLDQD SU GNR FL L ID]\ 6$: = WHJR SRZRGX RGSRZLHG XNáDGX. *. ]DZLHUDü E G]LH LQIRUPDFMH QLH W\ONR R OLF]ELH L UR]NáDG]LH UHIOHNWRUyZ DOH WDN H. o ZáDVQRFLDFK. SURSDJDF\MQ\FK. :\RGU EQLHQLH SR. *. SRGáR D. ]PLHQLRQ\FK. SRSU]H]. . ZLHONR FL . . PLHU]RQ . *GDQHM LQIRUPDFML F]\OL RNUHOHQLH ZLHONRFL PLHU]RQHM MHVW ]DGDQLHP *. *. *. LQWHUURJDWRUD 3RQLHZD ND G\ ] VHQVRUyZ SRVLDGD ZáDVQ\ NRG VWDMH VL PR OLZH LFK.

(85) ZLHORNDQDáRZH RGF]\W\ZDQLH. – jednoczesne zdalne monitorowanie wielu miejsc. Sensory. . . WDNLH QLH SRWU]HEXM ]DVLODQLD L PRJ E\ü XPLHV]F]DQH Z WUXGQR GRVW SQ\FK SXQNWDFK. . REUDFDM F\FK. VL . HOHPHQWDFK. . . XU] G]H . *. QLHEH]SLHF]Q\FK. URGRZLVNDFK. REV]DUDFK. *. VND RQ\FKLQVWDODFMDFKZ\VRNRQDSL FLRZ\FKNRPRUDFKSUy QLRZ\FKLWG. . : FKZLOL REHFQHM WUZDM SUDFH Z NLHUXQNX SRSUDZ\ LFK ]DVL JX NWyU\ MDN GR WHM SRU\ QLH. SU]HNUDF]DNLONXG]LHVL FLXPHWUyZ.

(86) 6. Podsumowanie . -DN ZQLND ] SU]HGVWDZLRQHJR RSUDFRZDQLD F]XMQLNL DNXVW\F]QH PDM EDUG]RZ\VRNL. *. SRWHQFMDá DSOLNDF\MQ\ ]DUyZQR QDREV]DU]HF\ZLOQ\PMDNLZRMVNRZ\P=WHJRWH SRZRGX. prace w tHM G]LHG]LQLH SURZDG]L VL Z F]RáRZ\FK RURGNDFK QDXNRZ\FK QD FDá\P ZLHFLH *. . . 0R QD VL R W\P SU]HNRQDü F]\WDM F URF]QH UDSRUW\ QDMEDUG]LHM ]QDF] F\FK SODFyZHN. badawczych (jak np. Massachusetts Institute of Technology, Naval Research Laboratory, Tokyo Institute of Technology). XELHJáRURF]QHM. NRQIHUHQFML. . ZV]\VWNLFK ]QDF] F\FK. i SU]HP\VáRZ\FK. *. . Ä,(((. 6HQVRUV´. ZLDWRZ\FK. *. JG]LH. ]DSUH]HQWRZDQR. SUDFH. QLHPDO. . R URGNyZ EDGDZF]\FK ]DUyZQR XF]HOQLDQ\FK MDN. (. 3RPLPR. . 'X H ]DLQWHUHVRZDQLH W WHPDW\N GDáR VL WH RGF]Xü QD. SRND QHM. OLF]E\. UHIHUDWyZ. . ]ZL ]DQ\FK. ]. F]XMQLNDPL. *. DNXVW\F]Q\PL QD NRQIHUHQFML SUH]HQWRZDQR MDN QDOH \ SU]\SXV]F]Dü W\ONR QLHOLF]QH. . . SUDFH ] WHM G]LHG]LQ\ Z ZL NV]R FL V RQH ERZLHP QLHMDZQH L WR QLH W\ONR ]H Z]JO GX QD. *. . *. ]QDF]HQLH PLOLWDUQH DOH WDN H NRPHUF\MQH 3UH]HQWDFMRP EDF]QLH SU]\JO GDOL VL WH . przedstawiciele takich koncernów jak Siemens czy Bosh. . . : 3ROVFH WHPDW\N F]XMQLNyZ DNXVW\F]Q\FK ]DMPXM VL JáyZQLH SODFyZNL XF]HOQLDQH. Do QDMEDUG]LHM. DNW\ZQ\FK. QDOH. *. 3ROLWHFKQLND. OVND. 3ROLWHFKQLND. szawska,. :DU. . 3ROLWHFKQLND :URFáDZVND 8QLZHUV\WHW $ 0LFNLHZLF]D Z 3R]QDQLX 8QLZHUV\WHW *GD VNL. Wojskowa Akademia Techniczna oraz placówki samodzielne: Instytut Podstawowych 3UREOHPyZ. 7HFKQLNL. L. ,QVW\WXW. 7HFKQRORJLL. 0DWHULDáyZ. (OHNWURQLF]Q\FK. *. 1DOH \. nadmienLü *H WD RVWDWQLD SRVLDGD GRü QRZRF]HVQ ED] WHFKQRORJLF]Q GR Z\NRQ\ZDQLD planarnych czujników akustycznych. . : ZLHOX REV]DUDFK WHM G]LHG]LQ\ P LQ ]DZ\M WNLHP0(06. – brak bazy technologicznej). istnieje szansa na opracowanie nowych oryginalnych technLN L XU]G]H NWyUH PRJá\E\. . . . . VWDü VL VSHFMDOQR FL SROVN : QLHRGOHJáHM SU]HV]áR FL WDNLH XU] G]HQLD F]\ WHFKQLNL. *. SRZVWDZDá\SU]HFLH Z3ROVFH. . -DN VL Z\GDMH MHG\QLH EUDN ]DPyZLH VWRL QD SU]HV]NRG]LH Z UR]SRF] FLX V]HU]HM. zakrojonych prac w zakresie c]XMQLNyZ DNXVW\F]Q\FK GR ]DVWRVRZD PLOLWDUQ\FK D WDN*H. . ZSRGM FLXZW\P]DNUHVLHV]HUV]HMZVSyáSUDF\] ]DJUDQLF]Q\PLR URGNDPLEDGDZF]\PL. . *. . 7DNLH SUDFH WUZDM UR]ZLMD VL WH ZVSyáSUDFD ] R URGNDPL ]DJUDQLF]Q\PL QLHPQLHM VNDOD. *. SU]HGVL Z]L üZW\FK]DNUHVDFK]HZ]JO GXQDVNURPQHILQDQVRZDQLHMHVWWDN HVNURPQD.

(87) *. =ZRMVNRZHJRSXQNWXZLG]HQLDZ\GDMHVL HSULRU\WHWHPSRZLQQ\E\üREM WHGZD. . NLHUXQNL EDGD F]XMQLNyZ DNXVW\F]Q\FK WM UR]ZyM F]XMQLNyZ JD]X ] 6$: LLFK]HVWDZyZ. tzn. elektronicznych nosów) oraz rozwój metod zdalnej detekcji i analizy sztucznych (UyGHá G(ZL NX Z ZRG]LH SRZLHWU]X L Z JUXQFLH 5R]ZyM W\FK VSHF\ILF]Q\FK G]LHG]LQ. . . . *. E G]LH PLDá ] FDá SHZQR FL ]QDF] F\ ZSá\Z QD SU]HELHJ SURFHVX UR]SR]QDQLD D WDN H. . Z]URVW EH]SLHF]H VWZD SRMHG\QF]HJR ERMRZ\FK. VQDMSHUyZ. PLQ. *RáQLHU]D. SRMD]GyZ. LWG

(88) . QD SROX ZDONL ]GDOQD GHWHNFMD JD]yZ. *. 1DOH \. . *H. SRGNUH OLü. NRPSOHNVRZH. *. UR]SR]QDQLH SRZLQQR XZ]JO GQLDü Z\NRU]\VWDQLH ZV]\VWNLFK URG]DMyZ IDO Z W\P WDN H. . *. IDO DNXVW\F]Q\FK : ZLHOX SU]\SDGNDFK PRJ RQH GRVWDUF]\ü ZL FHM LQIRUPDFML QL IDOH. . . HOHNWURPDJQHW\F]QH D SU]\ NRQLHF]QR FL SURZDG]HQLD UR]SR]QDQLD Z R URGNDFK RSW\F]QLH. *. (. . . F]\WH UDGLRZRQLHSU]H URF]\VW\FKV QLH]DVW SLRQH.

(89)

&amp;]XMQLNLDNXVW\F]QHQD]DNUHVXOWUDG ZL NyZ

&]XMQLNLDNXVW\F]QHQD]DNUHVXOWUDG ZL NyZ