Totalitaryzm jako system łamania praw człowieka : przypadek KRLD

(1)

Totalitaryzm jako system łamania praw człowieka.

Przypadek KRLD

Michał Ogioski

filozofia I rok, II stopnia

(2)

Spis treści:

1. Wstęp

2. O totalitaryzmie słów kilka 3. Historia Wojny Koreańskiej 4. Życie w Korei Północnej 5. Obozy śmierci

6. Wszystko albo nic - ucieczka z piekła

7. Korea Północna - dylemat w ocenie postępowania 8. Zakończenie

(3)

Wstęp

Korea Północna. W skrócie KRLD (Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna).

Kiedy osoba z krajów Europy, bądź Stanów Zjednoczonych usłyszy nazwę tego kraju zaczyna się krzywić, nie chce na temat tego kraju rozmawiać, bądź po prostu o tym kraju nic nie wie.

Informacje, które większość ludzi zna na temat tego kraju są powierzchowne. Zazwyczaj wywody na temat Korei Północnej kończą się na stwierdzeniu "tam dzieje się źle". Owe stwierdzenie nic nie wyjaśnia. Jest to wypowiedź nieprecyzyjna. Jednak w tej nieprecyzyjności owej wypowiedzi zawarta jest szczera prawda. W kraju żyje 25 mln obywateli, którzy nie wiedzą praktycznie nic na temat krajów zagranicznych. Informacje, które podawane są Koreańczykom z Północy zazwyczaj w dużej mierze mijają się z prawdą.

To, co jest szokujące, to kwestia ciągłego pilnowania własnego życia. Najmniejszy detal w postępowaniu może obywatela KRLD kosztować życie. Publiczne egzekucje, których dokonuje się często w Korei są karą za zniewagę głowy kraju. Najważniejszymi personami w życiu każdego mieszkańca Korei Północnej to Kim Ir Sen i jego syn "Generał", "Ukochany Przywódca" Kim Dzong Il. To za czasów panowania tej dwójki, Korea stała się symbolem zła, nieszczęścia i zamknięcia. Jedyny kraj na świecie, który ma w swoim rządzie nieżyjącego prezydenta (Kim Ir Sen po swojej śmierci został mianowany "Wiecznym Prezydentem").

Kim jest typowy mieszkaniec tego zamkniętego kokonu? Jest na pewno osobą zdyscyplinowaną, pracowitą i perfekcyjną w tym, co robi. Jednak, co się kryje za tym postępowaniem? Bezkresna miłość do narodu i jego rządzących? A może próba uniknięcia biedy, głodu, bądź śmierci? Zdania są podzielone.

W kraju dzieje się źle. Ludzie masowo są zabijani w obozach pracy, a kontrola państwowa ogranicza jakąkolwiek wolność, co jest niezgodne z przyjętą w latach 40 tych kartą praw człowieka. Korea Północna od 1981r jest natomiast sygnatariuszem Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych¹.

W mojej pracy znalazły się historie smutne i zarazem drastyczne. Pomimo swojej formy opowiadają o prawdziwym życiu obywateli tego odległego kraju, który zamknięty jest na

1 Rzepliński A., Hosaniak J., Korea Północna za zasłoną, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa, 2004, s.74.

(4)

prawie wszystkie spusty. Zetkniecie się czytelnicy z krajem, gdzie proces prania mózgu nie dotyczy małych grup bądź tylko jednostek; fenomenem tego kraju jest fakt, że ów zabieg psychologiczny ma wymiar narodowy.

Na temat Korei Północnej istnieje mała ilość materiału. Wszystkie materiały, które opowiadają o życiu codziennym pochodzą od turystów, którzy odwiedzili ten kraj i co najważniejsze od uciekinierów. To właśnie uciekinierzy z Korei Północnej przekazali

informacje dotyczące szczegółowego życia w tym kraju oraz o obozach pracy, które w rzeczywistości są obozami śmierci. Na wiarygodność informacji uciekinierów wpływa fakt,

iż wszystkie historie są podobne, bądź zawierają te same elementy (życie obozowe, detale dotyczące tortur i publicznych egzekucji). W mojej pracy znajdują się także informacje z filmów dokumentalnych oraz reportaży, w których występują uciekinierzy.

O totalitaryzmie słów kilka

Termin totalitaryzm narodził się we Włoszech w latach dwudziestych XX wieku. Pierwszy raz został użyty przez przeciwników faszysty Benito Mussoliniego². Sam Benito Mussolini

używał terminu ,,lo stato totalitario", co oznacza po prostu państwo totalitarne. Termin w takiej formie bądź podobnej był używany w późniejszym czasie w Niemczech, a od 1940 r.

propagandziści radzieccy zaczęli posługiwać się tym terminem, odnosząc się do państw faszystowskich³.

Podczas obrad kongresu naukowego w Bostonie w 1953 r. ujawniły się dwie koncepcje totalitaryzmu. Pierwsza opisywała totalitaryzm jako system represji. Im większa władza państwa, tym większa represja wywierana na społeczeństwo. Koncepcja ta została sformułowana przez N. S. Timasheffa⁴.

Drugi sposób pojmowania totalitaryzmu zaproponował Carl J. Friedrich. Wymienił kilka cech, które miały świadczyć o totalitarnym charakterze państwa:

istnienie ideologii, która obejmuje wszystkie obszary funkcjonowania obywatela danego państwa,

2 Backer R., Totalitaryzm- geneza, istota, upadek, INDEX BOOKS, Toruń, 1992, s. 7.

3 Tamże s. 7.

4 Tamże s. 9.

(5)

funkcjonowanie tylko jednej partii rządzącej krajem, centralna władza nad siłą zbrojną,

całkowita kontrola komunikacji społecznej,

wprowadzenie kontroli policyjnej o charakterze terrorystycznym przeciw wrogom politycznym i wybranym grupom społecznym,

sprawowanie centralnej władzy rządzącej partii nad gospodarką kraju (ta cecha została dodana przez Carla J. Friedricha w dziele Totalitarian Dictatorship and Accuracy z 1956 r.)⁵.

W 1975 r. J. Linz przedstawił swoją koncepcje totalitaryzmu, która uznawana jest za najbardziej dojrzałą⁶. Oto jego zdaniem cechy władzy totalitarnej:

partia jest podmiotem politycznym wyraźnie wyodrębnionym,

znaczna rola narzucanej przez władzę ideologii, oraz istniejąca przepaść pomiędzy językiem prywatnym a oficjalnym,

społeczeństwo jest zasobem państwa, które jest ciągle pod naciskiem mobilizacji;

zacieranie granicy pomiędzy strukturą władzy a jej obywatelami, co prowadzi do tworzenia się grup samokontroli, które wspierają władzę,

nieunormowany terror⁷.

Hannah Arendt opisywała system totalitarny jako aparat, który niszczy osobowość danej jednostki⁸. Jej zdaniem są następujące cechy totalitaryzmu:

przynależność do danej kategorii społecznej jest karana przez państwo, jednostka jest włączana w proces terroru, który rządzi państwem,

totalitaryzm jest systemem niszczącym jakąkolwiek zdolność i przejaw buntu, generowany jest nie tylko przez strach, ale i przez niszczenie wartości jednostki, w efekcie czego nie ma oparcia sama w sobie⁹.

Z tych wszystkich zaproponowanych koncepcji można wyciągnąć wspólne wnioski, które mówią o tym, że totalitarny system władzy ubezwłasnowolnia jednostkę w każdym jej aspekcie życia społecznego. Jednostka zaczyna przyjmować idee i poglądy narzucane przez państwo za swoje, co powoduje, że podporządkowuje się całkowicie. Władza ma wymiar totalny.

5 Tamże s.9.

6 Tamże s.10-11.

7 Tamże s.10-11.

8 Tamże s.12.

9 Tamże s.12.

(6)

W następnej części mojej pracy skupiłem się na historii wojny koreańskiej. Jej istota jak i obecna sytuacja polityczna kraju są ze sobą powiązane. Wojna koreańska jest największą przyczyną obecnego funkcjonowania Korei Północnej.

Historia

Aby zrozumieć funkcjonowanie Koreańczyków z Północy, w tym ich mentalność, trzeba cofnąć się do czasów Wojny Koreańskiej, która trwała w latach 1950-1953.

25 czerwca 1950 r. rozpoczęła się Wojna Koreańska¹⁰. Jednak do dzisiaj trwają spory o to, kto był prawdziwym prowodyrem wojny. Historycy zajmujący się historią tej wojny reprezentują cztery szkoły, mające różne poglądy w sprawie jej przyczyn:

tradycjonaliści neotradycjonaliści rewizjoniści neorewizjoniści¹¹.

Tradycjonaliści zakładają, że wojna w Korei była jednym z planów komunizacji świata przez ZSRR. Zakładali, że Stalin i Mao Ze Dong byli prowodyrami rozpoczęcia wojny w Korei, a Kim Ir Sen był tylko ich marionetką¹².

Rewizjoniści reprezentują kilka poglądów, co do przyczyn wojny. Według jednej grupy, to nie Stalin a imperialistyczne zapędy Stanów Zjednoczonych były czynnikami prowadzącymi do Wojny Koreańskiej. Uważają, że Korea Północna wpadła w pułapkę

"amerykańskich imperialistów", którzy świadomie dążyli do wojny na 38 równoleżniku (linia demarkracyjna, strefa zmilitaryzowana stanowiąca granicę pomiędzy obiema Koreami).

Jednak istnieje też grupa neorewizjonistów, którzy uważają, że 25 czerwca 1950 r. to Korea Północna zaatakowała Koreę Południową. Ostatnia grupa z przedstawicieli neorewizjonistów uważa, że obie Koree były już w stanie konfrontacji przed 25 czerwca, a ich walka miała na celu sprawdzić wytrzymałość wojsk obu stron. Jednak wszyscy rewizjoniści są zgodni

10 Dziak W. J., Korea - pokój czy wojna?, Świat książki, Warszawa, 2003, s. 81.

11Tamże s. 81-82.

12 Tamże s.81.

(7)

w jednym: za jedną z przyczyn można uznać wewnętrzną walkę klasową na Półwyspie Koreańskim¹³.

Według szkoły neotradycjonalistycznej, to nie Stalin, ani wojska U.S.A. rozpoczęły wojnę. Głównym prowodyrem i tym, który rozpoczął wojnę był sam Kim Ir Sen. Przypisują pierwsze plany rozpętania wojny nie Stalinowi, a również Kim Ir Senowi.W 1994 r. wyszły na jaw dokumenty, które przekazał Borys Jelcyn rządowi Korei Południowej w Seulu¹⁴. Z dokumentów wynika, że to właśnie poglądy neotradycjonalistyczne są najbliższe prawdy.

Zawarte są w nich informacje, że Kim Ir Sen już w 1949 r. rozmawiał z generałem Sztykowem, prosząc o spotkanie ze Stalinem. Rozmowa miała dotyczyć planów zaatakowania Korei Południowej. Związek Radziecki był głównym zaopatrzeniowcem KRLD w zasoby wojenne (nie tylko pieniądze, ale i broń). Do spotkania Stalina z Kim Ir Senem doszło 5 marca 1949 r.¹⁵.

Rano, w niedzielę 25 czerwca 1950, Korea Północna uderza w Koreę Południową.

Prawie w trzy miesiące wojska Kim Ir Sena zajęły większą część terenów Południa. Stany

Zjednoczone, mimo iż wcześniej postanowiły nie wtrącać się w spory Korei Północnej z Koreą Południową, otrzymując doniesienia o ataku północy na południe, rząd Stanów

Zjednoczonych zwołał posiedzenie Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych, na którym przyjęto rezolucję potępienia Phenianu wskazując tym samym agresora w Korei Północnej¹⁶.

15 września 1950 r. wojska U.S.A. wylądowały w Inczon, a 26 września wyzwolony został Seul. Wojska amerykańskie zaczynają przekraczać 38 równoleżnik. Kim Ir Sen zaczął ponosić klęskę. Oddziały północnokoreańskie z dnia na dzień przegrywały. Kim widząc obrót spraw zaczął szukać pomocy ze strony Chin, ponieważ Korea Północna nie mogła liczyć już na żadną pomoc ze strony Związku Radzieckiego. Kim Ir Sen ucieka do Mandżurii. Stalin nie zamierzał pomagać Korei Północnej, ponieważ nie chciał wciągać ZSRR w niepotrzebny konflikt ze Stanami. Takie zachowanie pokazuje tylko jaką marionetką, zabawką był Kim Ir

13Tamże s.82.

14Tamże s.82.

15Tamże s.83.

16 Tamże s.102.

(8)

Sen w rękach Stalina. Zdaniem Mariana Zgórniaka, Stalin dając pozwolenie Kimowi na atak Południa, sprawdzał czy Stany Zjednoczone są zdolne do interwencji ¹⁷.

5 marca 1953 r. na mocy rozejmu podpisanego w Panmudżonie, zakończyła się Wojna Koreańska. W tym samym roku zmarł Józef Stalin. W wojnie zostało rannych w sumie 6 mln osób. Po stronie Korei Północnej zabitych zostało około 1 mln ludności cywilnej oraz 500 tys.

żołnierzy. Korea Południowa poniosła mniejszą liczbę ofiar, 415 tyś. zabitej ludności cywilnej i 100 tys. żołnierzy¹⁸.

Po zakończeniu wojny koreańskiej Kim Ir Sen dalej sprawował władzę w Korei Północnej. Mimo iż to on odpowiadał za klęskę wojsk północnokoreańskich, to jego pozycja wzmocniła się po wojnie. Kim stworzył własną wersję wydarzeń z trwającej 3 lata wojny.

Całą winę zrzucił na wszystkich, ale nie obwiniał siebie. Mówił, że zawiedli wszyscy, począwszy od niezdyscyplinowanych dowódców wojskowych, kończąc na chwiejnych członkach partii. Dowódcy wojskowi, którzy zostali obwinieni o niepowodzenia w czasie wojny zostali zabici. Południowokoreańscy histografowie uważają, że Kim wybił 90%

dowódców z czasów Wojny Koreańskiej. Był to akt obrony swojej pozycji. Nie mogąc znieść

porażki jakiej dokonał podczas wojny, postanowił wytępić wszystkich, których obwinił i zmyślić historię przebiegu wojny¹⁹.

Umacniając stopniowo swoją pozycję, Kim w grudniu 1955 r. ogłasza ideologię narodową - dżucze. To właśnie ta ideologia, ten sposób myślenia jest powodem takiego a nie innego zachowania Koreańczyków oraz sytuacji w kraju. Według informacji, jakie można znaleźć na stronie przyjaźni polsko-koreańskiej, dżucze (kor. juche) to:

Ideologia opierająca się na myśleniu, że wszystko należy do człowieka po to, aby mu służyć. Ideologia Juche pozwala na stworzenie niezniszczalnej więzi między ludzkimi masami i Wodzem, oznacza to możliwość zbudowania niezależności i suwerenności gdzie ludzie mogą używać swoich talentów i siły dla wspólnego dobra.

W ekonomii Idea Juche mówi o potrzebie samowystarczalności, która pozwoli zabezpieczyć kraj przed wpływami narodów imperialistycznych. Idea Juche zapobiega kryzysowi ekonomicznemu i zagranicznym wpływom - umożliwia to wyeliminowanie różnic klasowych i umożliwia rozkwit narodu. W temacie obronności Idea Juche jako główny punkt stawia siłę militarną, która pozwoli obronić osiągnięcia rewolucji przed agresywnym amerykańskim imperializmem²⁰.

17 Tamże s.106.

18 Tamże s.119-120.

19 Tamże s.123.

20 Strona poświęcona Koreańskiej Republice Ludowo Demokratycznej, dostępna: [http://www.krld.pl/krld/juche]

(9)

To właśnie ekonomiczny aspekt tej ideologii jest powodem niedostatku kraju. Korea Północna ze względu na swój klimat i górzystą powierzchnię nie nadaje się na różnorodną uprawę ziemi. Taka sytuacja wręcz wymusza na władzach podjęcie współpracy z innymi krajami, w celu polepszenia sytuacji narodu. Jednak Korea Północna zgodnie z ideą dżucze odcina się od jakiegokolwiek kraju w każdym aspekcie. Nie ma co mówić o współpracy.

Również obsesyjna mania bycia w stałym pogotowiu przeciwko atakowi "amerykańskich

imperialistów", spowodowała wiele nieszczęść. Ze względu na ciągłe wspomaganie i budowanie wojska, wielu Koreańczyków w latach 90 doświadczyło tzw. Wielkiego Głodu.

Z danych ONZ wynika, że śmierć podczas wielkiego głodu mogło ponieść nawet milion Koreańczyków²¹.

Korea Północna jest krajem bezwzględnym. Tu nie ma miejsca na sentymenty. Każdy błąd może drogo kosztować każdego, bez względu na stopień jaki zajmuje. Jakim jest krajem i jak wygląda życie w tym piekle pozorów opisałem w następnym rozdziale.

Życie w Korei Północnej

To najbardziej tajemniczy kraj na świecie. Państwo odcięte od reszty świata.

Sojusznicy kraju tacy jak Chiny czy Rosja, nie wiedzą o tym państwie praktycznie nic. Można też postawić tezę, która mówi: "ludzie mieszkający na granicy może i wiedzą, ale dla własnego spokoju zamykają oczy i nic nie mówią". Ten 25 milionowy kraj, z pięknymi górzystymi terenami skrywa więcej sekretów niż niejednemu obywatelowi Europy czy krajów Ameryki Północnej się wydaje. Duża część ludzi żyjący w KRLD nie wie o większości potworności²², które mają miejsce w górach. W tym momencie trzeba też postawić dwa pytania:

1. Skoro pewna część obywateli KRLD nie orientuje się co konkretnie dzieje się w kraju, to w takim razie, które grupy są zorientowane w mechanizmie działania propagandy?

2. Może wszyscy obywatele znają niuanse polityczne panujące w ich kraju, i wiedzą jak się dostosować by przeżyć tą dyktaturę?

21 Kuc J., Wielki Głód w Korei Północnej- śledztwo ONZ, Strona internetowa [northkorea.pl], 01 listopada 2013.

22 Garapedian C. (reż.) (2000), Dzieci złego państwa [online], [dostęp: 15.01.2015], Dostępny w Internecie:

https://www.youtube.com/watch?v=M4LIGVRUi28

(10)

Na te pytania postaram się odpowiedzieć stopniowo, opisując życie w Korei Północnej, które przez uciekinierów, w tym i więźniów politycznych jest nazywane piekłem na Ziemi.

Dzisiejsze postawy Koreańczyków jak i ich życie swoją przyczynę mają w historii, którą opisałem. Historia odgrywa znaczące miejsce w edukacji Koreańczyków. To dzięki historii, czy naukom politycznym, obywatele KRLD od małego uczą się życia ich

"Ukochanego Przywódcy" Kim Dzong Ila oraz jego ojca "Wiecznego Prezydenta" Kim Ir Sena. Uczniowie uczą się tylko przedmiotów, na których przyswajają informacje o tych dwóch przywódcach²³. Wynika to z przyjęcia ideologii dżucze, której wynikiem jest m.in.

kult jednostki. W Korei Północnej ma on wymiar obsesyjny. Poruszając się po stolicy Korei Północnej na każdym kroku można spotkać zdjęcia, obrazy, pomniki, które przedstawiają Kim Ir Sena i jego syna Kim Dzong Ila. Żaden Koreańczyk nie ma prawa sprzeciwić się pomysłom, które wychodzą od panującego (obecnie panującym jest Kim Dzong Un, najmłodszy syn Kim Dzong Ila). Każdy, nawet najdrobniejszy akt sprzeciwu wobec reżimu północnokoreańskiego jest surowo karany. Karami mogą być konfiskata mienia, ciężka praca na rzecz wojska; w najgorszym wypadku publiczna egzekucja oskarżonego bądź internowanie do obozu pracy²⁴.

W Korei Północnej występuje podział na klasy społeczne, które zostały ustalone w latach 50 XX wieku, wraz z objęciem władzy przez Kim Ir Sena i tym samym wraz z wprowadzeniem w życie ideologii dżucze. Istnieje trójpodział społeczeństwa:

przyjaźni (zazwyczaj członkowie partii), neutralni (zazwyczaj średnia klasa społeczna), wrodzy²⁵.

Do klasy przyjaznej zaliczani są obywatele, którzy pochodzą z rodzin wojskowych i partyjnych. Bardzo często obywatele tej klasy są również członkami partii Demokratyczny

Front na Rzecz Zjednoczenia Ojczyzny. Jest to partia rządząca w KRLD. W tym przypadku bardzo ważną rolę odgrywają koneksje rodzinne oraz pokrewieństwo. Członkowie tej klasy nie muszą fizycznie należeć do partii czy służyć w wojsku (na przykład dzieci); zaliczani do

24 Rzepliński A., Hosaniak J., Korea Północna za zasłoną, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa, 2004, s.24.

(11)

grupy są na podstawie ich genealogii. Jeśli ktoś w rodzinie danej osoby był zasłużony dla kraju, nie był zdrajcą narodowym itp. wtedy dany obywatel jest od razu wraz ze swoimi narodzinami włączany do tej klasy. Przedstawiciele "przyjaznej klasy społecznej" mają wiele przywilejów:

największe racje żywnościowe,

możliwość wszechstronnego kształcenia się na każdym szczeblu edukacyjnym, dobra materialne wysokiej jakości,

wolność od pracy rolnej²⁶.

Następną klasą są neutralni. Neutralnymi nazywa się klasę średnią. Są to jednostki, które prowadzą normalne życie, w umiarkowanym dobrobycie, jednak nie mają tylu przywilejów, co klasa "przyjazna", jednak ich życie jest o wiele bardziej znośne niż klasy

"wrogiej". Obywatele klasy neutralnej z biegiem czasu mogą stać się członkami partii, jednak nie zawsze. Ta sama kwestia tyczy się oczywiście nadawania dóbr danej rodzinie klasy neutralnej, czy możliwości kontynuowania nauki na szczeblu wyższym. O wszystkim decyduje pokrewieństwo i koneksje rodzinne²⁷.

Ostatnią grupą, najbardziej znienawidzoną wśród władz Korei Północnej, jest klasa

"wroga". Do tej klasy zaliczani są wszyscy biedacy, więźniowie, sieroty, najbiedniejsi handlarze etc. Tak jak w powyższych przykładach, o sytuacji danych osób decyduje pokrewieństwo. Jeśli dziadek, babcia, matka, ojciec bądź ktokolwiek do trzeciego pokolenia z linii danego obywatela został uznany za wroga politycznego, narodowego (wróg klasowy) od razu jest przyłączany wraz ze swoimi narodzinami do klasy "wrogiej". Ta klasa nie ma jakichkolwiek praw. Zazwyczaj obywatele należący do tej klasy kończą swoją edukację na szczeblu szkoły podstawowej, bądź nie mają nawet prawa uczęszczać do jakiejkolwiek szkoły. Zazwyczaj takie osoby trudnią się rolnictwem, z którego nie mają praktycznie żadnych przychodów, ponieważ prawie cała ilość zbiorów jest zabierana i przeznaczana dla wojska, w tym i klasy "przyjaznej". Jeśli zdarzyłoby się, że przy zbiorach kapusty, osoba zbierająca zostawiła by dla siebie i dla swojej rodziny chociaż jedną sztukę, cała jej rodzina do trzeciego pokolenia, wraz z przyjaciółmi uznawani są za sabotażystów KRLD oraz tracą życie podczas publicznej egzekucji, która ma na celu zastraszyć innych i pokazać co i ich czeka, jeśli się ośmielą zrobić coś podobnego; bądź są internowani do obozów pracy

26 Strona poświęcona Korei Północnej, Dostępny w Internecie: http://northkorea.pl/2010/09/podzial-klas- spolecznych-w-korei-polnocnej/

27 Garapedian C. (reż.) (2000), Dzieci złego państwa [online], [dostęp: 15.01.2015], Dostępny w Internecie:

(12)

(przedstawiciele tej klasy, zazwyczaj są internowani do obozów totalnej kontroli, z których się nie wychodzi)²⁸.

W mojej wypowiedzi na temat grupy wrogiej użyłem sformułowania "wróg klasowy".

Termin ten oznacza największego wroga państwa koreańskiego, i największego wroga Wiecznego Prezydenta i Najukochańszego Przywódcy. O tym, czy zostaje się wrogiem klasowym może decydować wszystko: przypadkowe stłuczenie podobizny rządzących, próba ucieczki z kraju, koneksje rodzinne, samobójstwo, świadomy atak na przywódcę, czy nawet rozmowa z turystami i opowiadanie im o życiu w KRLD. Nawet bardzo dobra znajomość życia Kim Dzong Ila bądź Kim Ir Sena i opowiadanie o ich życiu może spowodować, że dany osobnik będzie uznany za kolaboranta, wroga narodu KRLD²⁹.

Życie w Korei Północnej to życie w kłamstwie, nieufności, donosicielstwie i propagandzie. Propaganda obecna jest na każdym kroku. Wspomniałem o plakatach,

rzeźbach czy fotografiach wojennych, które znajdują się wszędzie. Z plakatów, które przedstawiają żołnierz i przywódców krzyczą slogany: "TYLKO ZJEDNOCZONA KOREA MOŻE ISTNIEĆ", "ŚMIERĆ AMERYKANOM", "ŚMIERĆ AMERYKAŃSKIM

IMPERLIALISTOM", "WYPĘDZIMY AMERYKAŃSKICH IMPERIALISTÓW I PONOWNIE ZJEDNOCZYMY KOREĘ", "ZNISZCZYMY AMERYKAŃSKIE ŚWINIE

JAK NAS ZAATAKUJĄ"³⁰.

Źródła jakiejkolwiek informacji są kontrolowane przez państwo. W telewizji można

jedynie zobaczyć relacje spotkań rządzącego z rolnikami, pracownikami fabryk czy z nauczycielami. Spotkania te polegają głównie na tym, że przywódca narodu, który jest

"wspaniałomyślny” i "nieomylny" poucza wszystkich swojej pracy, podaje nowe rozwiązania itp. Ci, z którymi dany przywódca się spotyka, muszą notować wszystko, co jest im przekazywane. Słowo przywódcy jest najjaśniejszą prawdą i nieważne, co powie, tak trzeba postąpić. Owa "nieomylność" jest związana z kultem Kim Dzong Ila i Kim Ir Sena, którym przypisuje się cechy boskie, dlatego też Koreańczycy z Północy musieli pod każdym względem stosować się do ich poleceń (obecnie stosują się do poleceń Kim Dzong Una).

28 Rzepliński A., Hosaniak J., Korea Północna za zasłoną, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa, 2004, s. 73-75.

29 Fidyk A.(reż.) (2008), Historie z Yodok [online], [dostęp: 14.01.2015], Dostępny w Internecie:

https://www.youtube.com/watch?v=2pAfx76YTf8

30 Szczerek Z., Jak Amerykanie gnębili Koreę Północną i co im za to Korea Północna zrobi, Dostępny w Internecie: http://www.ahistoria.pl/index.php/2010/12/jak-amerykanie-gnebili-koree-polnocna-i-co-im-za-to-

korea-polnocna-zrobi/

(13)

Odbiorników telewizyjnych nie da się dostroić do odbierania telewizji zagranicznej, ponieważ każdy odbiornik telewizyjny jest zaplombowany³¹.

W prasie znajdują się zakłamane informacje na temat kraju oraz o reszcie świata.

Podawane są informacje na temat wielkiego dobrobytu państwa w tym świetnych plonów, wzorowego działania fabryk, itd. Jeśli chodzi o sytuację o innych państwach, to głównie nic z nich nie wynika. Pisze się o nienawiści "ZŁYCH AMERYKANÓW", którzy szykują się do ataku na KRLD, oraz o "ZDRAJCACH POŁUDNIOWOKOREAŃSKICH", którzy tak jak Amerykanie, i Japończycy, są uznawani za największych wrogów Korei Północnej. W prasie możemy znaleźć wiersze oraz poezję na część Kim Ir Sena, Kim Dzong Ila i jego syna, oraz na temat pochwały ideologii dżucze³².

Przed propagandą nie da się uciec nawet wyłączając telewizję, nie czytając gazet czy nie wychodząc z domów. W każdym domostwie, w kuchni każdego obywatela, znajduje się radioodbiornik, w którym przez cały dzień i noc zdawane są relacje z podróży dyplomatycznych przywódcy. Poza relacjami z wyjazdów przywódcy, na okrągło puszczane są pieśni propagandowe³³.

Obywatele KRLD poddawani są procesowi brainwashing – prania mózgu. Od początku ich narodzin otaczani są propagandą. Bardzo ważną rolę w "budowaniu" sylwetki przyszłego członka partii, odgrywa szkoła. Jak już wspomniałem głównymi przedmiotami nauczania są te, które dotyczą życia Kim Ir Sena i Kim Dzong Ila. Podawane są nieprawdziwe informacje na temat życia Kim Dzong Ila, oraz na temat walki, w której uczestniczył Kim Ir Sen podczas drugiej wojny światowej i Wojny Koreańskiej. Do wiadomości młodych Koreańczyków z północy podaje się informację, jakoby Kim Dzong Il urodził się na szczycie góry Beakdu-san 16 lutego 1942. Mówi się, że w dniu narodzin Kim Dzong Ila pojawiła się na niebie tęcza oraz, że wszystkie zwierzęta przyszły by oddać mu pokłon; ptaki zaczęły mówić ludzkim głosem etc. Jest to oczywiście nieprawda. Już odchodząc od paranormalnych okoliczności urodzin "Ukochanego Przywódcy", nieprawdą jest same miejsce narodzin. Tak naprawdę Kim Dzong Il urodził się w 1941r. w Chaborowsku w byłym Związku Radzieckim.

Dzieciom od najmłodszych lat wpaja się, że Kim Dzong Il jest bogiem, jego wiedza i potęga

31 Bober A., Pod przywództwem reżysera, Poznaj Świat 2011.

32Morillot J., Malovic D., Uchodźcy z Korei Północnej- relacje świadków, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa, 2008, s.38-39.

33 brak informacji (reż.) (2004), Korea Północna- reżim umysłu [online], [dostęp: 13.01.2015], Dostęp w Internecie: https://www.youtube.com/watch?v=HclEDj46XeM

(14)

nie mają granic. Jest to zabieg typowo psychologiczny, który w najprostszy sposób łamie wartość jednostki i zmusza ją do kompletnego podporządkowania. Jedna z uciekinierek opowiadała, że nawet myśli Koreańczyków są kontrolowane i muszą uważać, bo Ukochany Przywódca potrafi czytać w myślach. Dla człowieka, który wychowuje się w miarę wolnym kraju, gdzie nie wpaja się takich informacji dzieciom do głów, wydaje się nam to niedorzeczne, w jaki sposób obywatele KRLD mogą wierzyć w te brednie. Jednak proszę się postawić na ich miejscu, oni nie mają żadnego punktu odniesienia, nie mają pojęcia o niczym, nawet informacje, które posiadają na temat ich kraju są zniekształcone, są manipulowani od początku, nie mogą nawet myśleć po swojemu, ponieważ ich psychika jest zniekształcona.

Świetnym przykładem są relacje uciekinierów w tym byłych więźniów obozów pracy (śmierci), które przytoczę w następnej części artykułu.

Nim przejdziemy do następnej części poświeconej relacjom z życia obozowego oraz o ukrywaniu się uciekinierów z Północy w Mandżurii, chciałbym się skupić na relacjach

turystów, którzy przebywali przez kilka dni w stolicy KRLD, w Pjongjang.

Zrealizowano kilka filmów dokumentalnych, które są relacjami z odwiedzin turystów, tymi dokumentami są min.: "Wakacje w Korei Północnej", "Kraj Pod Czerwoną Gwiazdą",

"Witajcie w Korei Północnej". Wszystkie te relacje wyglądają tak samo, a mianowicie chodzi mi o kontrolę turystów na każdym kroku. Kiedy turysta przyjedzie do KRLD, zostaje mu przyznany tłumacz, który posługuje się biegle bądź w sposób komunikacyjny językiem danego turysty. Obowiązkiem tłumacza jest bycie przewodnikiem danego turysty bądź grupy turystów i bycie strażnikiem sekretów, jakie skrywa ten odcięty od świata kraj. Trasa i plan pobytu od razu są narzucone z góry:

1. Zameldowanie się w pokojach hotelowych.

2. Obiad + kolacja + zabawa (zakaz opuszczania hotelu bez pozwolenia przewodników).

3. Na następny dzień zwiedzanie stolicy KRLD w tym złożenie kwiatów pod 26 metrowym pomnikiem Kim Ir Sena na Placu Kim Ir Sena.

4. Odwiedzenie Biblioteki Narodowej, w której znajdują się tylko i wyłącznie dzieła autorstwa Kim Ir Sena i Kim Dzong Ila.

5. Odwiedzenie WZOROWEJ SZKOŁY KRLD (jeśli Państwo zobaczycie jakikolwiek dokument, który jest relacją z pobytu turystów w KRLD, zobaczycie Państwo, że pokazywana jest jedna i ta sama szkoła).

(15)

6. Podróż do strefy zmilitaryzowanej³⁴.

Obywatele Korei Północnej mają zakaz jakiegokolwiek kontaktu z turystami.

Wszystkie sceny, których doświadczają turyści są wyreżyserowane, ukartowane. Wszystko jest robione po to, by pokazać Koreę Północną tylko z tej dobrej strony, i jednocześnie zaprzeczyć informacjom na temat "jakoby żyje się tam źle". Oczywiście tłumacze- przewodnicy są również kontrolowani. W książce "Korea Północna za zasłoną" znajduje się informacja, że tłumacze bardzo często siebie nawzajem nie znają. Zawsze wybiera się dwójkę lub trójkę tłumaczy-przewodników prawdopodobnie po to, by mieli siebie nawzajem obserwować i donieść w razie konieczności o niesubordynacji danego przewodnika (za niesubordynację można uznać nawet najmniejszy przejaw sprzeciwu wobec reżimu, czy zbytnie spoufalanie się z turystami)³⁵.

Wracając do pytań, które postawiłem na początku tego rozdziału. Odpowiedź leży po środku. Koreańczycy, którzy nie wierzą ślepo w idee jakie zostały im narzucone, muszą

lawirować by im, ich rodzinom i przyjaciołom nie stała się krzywda. Słysząc o doniesieniach na temat obozów, tym bardziej się pilnują. Oczywiście przedstawiciele klasy

przyjaznej nie mają pojęcia o życiu na terenach nadmorskich, górskich czy o życiu w obozach. Ich oczy są przysłonięte a uszy zatkane na nieszczęście rodaków. Są okryci propagandą, dobrobytem. Właśnie ów dobrobyt (ocieplone mieszkanie, telewizor, większe porcje żywnościowe)³⁶, który jest im fundowany oddziela ich od prawdy, a co za tym idzie, łatwiej można nimi rządzić.

Korea Północna jest krajem totalitarnym. Całe życie codzienne obywateli tego kraju jest poddawane kontroli, monitorowaniu. Przed władzami północnokoreańskimi nic się nie ukryje, zostanie dostrzeżony nawet najmniejszy fałszywy ruch. Rządzący krajem sprawują władzę absolutną, której podlega każdy Koreańczyk.

Korea Północna jest idealnym przykładem państwa totalitarnego. Jak mówi reżyser Andrzej Fidyk:

" Korea Północna jest krajem gdzie system totalitarny istnieje w czystej postaci."

34Bisard J. C. (reż.) (2010), Wakacje w Korei Północnej [online], [dostęp: 15.01.2015, Dostępny w Internecie:

https://www.youtube.com/watch?v=7_RkKD1_Rho

36 brak informacji (reż.) (2004),Korea Północna- reżim umysłu [online], [dostęp: 13.01.2015], Dostępny w Internecie: https://www.youtube.com/watch?v=HclEDj46XeM

(16)

Klasa zapewnia start i pozycję społeczną, jednak można z danego piedestału spaść, bądź znaleźć się jeszcze niżej w zależności od klasy. Tym upadkiem jest albo śmierć w publicznej egzekucji, bądź wywiezienie do obozów śmierci.

Obozy śmierci

Obóz jest najcięższą karą, jaka czeka Koreańczyka z Północy. Szybka śmierć w ustach uciekinierów jest wybawieniem dla większości internowanych tam obywateli.

W obozach umiera się powoli, w męczarniach. Człowiek jest tam nikim, gorzej traktowanym od zwierząt. Obozów w sumie jest około 20. Relacje z życia obozowego są przedstawiane głównie przez uciekinierów z obozu nr15 Yodok w Hamgyong. Jest to obóz dzielący się na dwie części: obóz totalnej kontroli, z którego się nie wychodzi. Jest to część, w której się umiera. Śmierć jest kwestią czasu w tego typie obozu. Drugą częścią obozu Yodok Hamgyong jest strefa rewolucyjna, z której więzień ma szansę wyjść. Obóz pracy

Yodok jest jedynym obozem pracy dla więźniów politycznych (kor. KWAN-LI-SO), z którego jest szansa opuszczenia go żywym³⁷.

W strefie rewolucyjnej obozu Yodok w przeciwieństwie do strefy totalnej kontroli, tak jak i innych obozów, znajduje się szkoła dla dzieci. W szkole tej dzieci mają przebyć

„reedukację”. Przyswajają informacje na temat życia Kim Ir Sena i Kim Dzong Ila. Dzieci wychowuje się w przekonaniu, że są bezwartościowe, są więźniami politycznymi. Jeśli to rodzice „zawinili” to wmawia im się, że tak jak ich rodzice są zdrajcami kraju, wrogami klasowymi bez żadnych praw. Trzeba sobie zdać sprawę, że wiek dla okrutnych strażników nie ma znaczenia. Wróg to wróg, nieważne czy starszy czy młodszy. W oczach strażnika osoba dorosła jest wrogiem, a dzieci mają zadatki na wroga, dlatego też wg. nieżyjącego Kim Ir Sena, należy „Wyplewić rodzinę zdrajcy aż do trzeciego pokolenia. Trzeba zabić ziarno zła nim wykiełkuje.” W strefie totalnej kontroli oraz w pozostałych obozach, dzieci nie uczy się niczego, ponieważ nie mają szansy wyjść na wolność. Zazwyczaj umierają pierwsze³⁸.

37 Fidyk A.(reż.) (2008), Historie z Yodok [online], [dostęp: 14.01.2015], Dostępny w Internecie:

(17)

W obozie pracuje się ciężko, ponad siły i racje żywnościowe, które są przyznawane.

Więźniowie pracują przy wycince lasów, zbieraniu kamieni, w kopalni, w więziennej fabryce, czy na polach, które należą do obozu.

Uciekinierzy mawiają, że kobiety i dzieci zazwyczaj są na straconej pozycji, i większość z nich umiera. Kobiety są notorycznie gwałcone, często zachodząc w ciążę z więziennym strażnikiem. Matki wiedzą, że dziecko od razu zostanie zabite, dlatego też

starają się zabić jeszcze nienarodzone dziecko w brzuchu. Jeśli władze obozowe dowiedzą

się, który strażnik jest ojcem dziecka, natychmiastowo jest uznawany za zdrajcę narodu i wtrącany jest do obozu pracy. Pomimo kary, jaka może spotkać strażnika za dokonanie

gwałtu, do tego incydentu dochodzi bardzo często³⁹.

Na terenie obozów znajdują się laboratoria (znane informacje z obozu nr 22).

W laboratoriach produkuje się i testuje broń chemiczną i biologiczną. Obiektami testów są więźniowie obozowi. Najczęściej są zamykani całymi rodzinami w szklanych komorach, do których wprowadzane są różnego rodzaju środki chemiczne, trucizny itp. Naukowcy obozowi mają za zadanie notować ilość ocalałych w danym eksperymencie, oraz zapisywać wszystkie okoliczności, które towarzyszą zatruciom. Broń biologiczna jest testowana w bardziej podstępny sposób. Często skażoną kapustę, sałatę i inne rośliny podaje się więźniom do spożycia. Dla naukowców i strażników obozowych takie działanie jest korzystne, ponieważ mogą jednocześnie przebadać broń, co za sobą niesie śmierć spożywających dany skażony pokarm⁴⁰.

Tak jak i poza obozem, tak i w obozie dokonuje się publicznych egzekucji.

Najczęściej przewinienia są błahe, jak np. znalezienie kilku kryształków soli. Publiczna egzekucja w miastach polega na przywiązaniu „zdrajcy państwa” do pala, po czym zasłania

mu się oczy. Wykonujący egzekucję strzela najpierw w pierś delikwenta, a następnie w głowę. W obozie jednak publiczne egzekucje są przejawem najbardziej makabrycznych

pomysłów strażników, m.in. przywiązywanie drutem kolczastym za szyję do samochodu i jeżdżenie przez kilka kilometrów po kamieniach, do momentu, kiedy cała skóra więźnia jest

40Garapedian C. (reż.) (2000), Dzieci złego państwa [online], [dostęp: 15.01.2015], Dostępny w Internecie:

(18)

zdarta. Jeśli więzień o dziwo przeżyje daną egzekucję, strażnik podchodzi i oddaje strzał w głowę⁴¹.

Jeśli chodzi o sytuację w Yodok, więźniowie opuszczający obóz muszą złożyć pisemne oświadczenie o tym, że nikomu nie powiedzą o tym, co wydarzyło się w obozie. Jeśli nie dotrzymają słowa, będzie to równoznaczne z powrotem do obozu tylko tym razem do dożywotniej części totalnej kontroli, bądź publiczna egzekucja⁴².

W tym miejscu chciałbym przytoczyć historię więźniów obozu nr 15 Yodok i więźnia obozu nr, 12. Co więcej chciałbym przytoczyć historię Shina Dong-hyuka, jedynego ocalałego więźnia ze strefy totalnej kontroli, poza tym Shin jest osobą, która urodziła się w obozie pracy, w obozie nr 14. Chcę przytoczyć ich historie i słowa, ponieważ uważam, że to one oddają najwierniej to, co dzieje się w obozach Korei Północnej, jak i opisują życie w tym odległym kraju.

Jung Sung San był reżyserem teatralnym w Korei Północnej. Trafił do więzienia (obozu pracy) Yodok w południowym Hamgyong. Niewiadomo, w jakich latach przebywał w obozie Yodok. W 1995r uciekł do Korei Południowej. Krótko po jego ucieczce, jego rodzice zostali internowani do obozu zagłady. Jego ojciec został zabity podczas publicznej egzekucji, a matkę skatowano. W 2008r. dokumentalista Andrzej Fidyk nakręcił dokument

"Historie z Yodok". Głównym bohaterem dokumentu jest właśnie Jung Sung San, który podczas nagrywania dokumentu opowiedział swoją historię i zrealizował sztukę teatralną, która przedstawia historię pewnej tancerki, która trafia do obozu Yodok⁴³.

O tym jak odciska się rzeczywistość obozowa bardzo dobrze obrazuje wypowiedź Jung Sung Sanga, od którego ucieczki minęło 13 lat:

"Nadal miewam koszmary związane z pobytem w obozie. Najczęściej koszmary te nachodzą mnie w lecie, kiedy jest pochmurno. Śnię o tym jak jestem katowany prze bezpiekę"⁴⁴.

41Morillot J., Malovic D., Uchodźcy z Korei Północnej- relacje świadków, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa, 2008.

42Fidyk A.(reż.) (2008), Historie z Yodok [online], [dostęp: 14.01.2015], Dostępny w Internecie:

(19)

W Korei Północnej nieważne, kim się jest, każdy nieodpowiedni ruch może zakończyć się tragicznie, w tym obozem śmierci. Jung Sung San opowiedział, w jakich warunkach mieszkała jego ukochana, która została internowana do obozu:

W Korei Północnej zostawiłem ukochaną. Znaliśmy się praktycznie od dziecka. Kiedy była mała, często wręczała Kim Ir Senowi kwiaty, wróżono jej wielką przyszłość. Jednak jej ojciec, działacz partyjny został uznany za zdrajcę narodowego, przez co całą jej rodzinę internowano do obozu śmierci. Kiedy znowu ją zobaczyłem wyglądała strasznie. Paznokcie praktycznie jej zeszły; od zimna miała zdeformowane nogi. Włosy jej wyszły z głowy. Trafiła z całą rodziną do obozu na kompletnym pustkowiu. Gwałty były tam na porządku dziennym, ją też często gwałcono. Dwa razy musiała się poddać przymusowej aborcji. Tam gdzie ją zesłano ludzie żyli w wygrzebanych w ziemi norach przykrytych foliowymi torbami. Artystka narodowa musiała żyć w takich warunkach⁴⁵.

Następnym uciekinierem, a mianowicie uciekinierką jest Kim Young Soon. W Korei Północnej była choreografem teatralnym. Była bliską przyjaciółką Song Hey Rim, żony Kim Dzong Ila. To właśnie ta przyjaźń zrujnowała jej życie. Często mówiła o niej innym ludziom, przez co została skazana do odbycia kary w obozie Yodok. Jak sama mówiła, mówienie o żonie Kim'a zostało uznane za podważenie autorytetu władcy⁴⁶:

Zostałam internowana do obozu Yodok prawdopodobnie przez to, że znałam się z Song Hey Rim, żoną Kim Dzong Ila. Pewnie mówiłam o jej małżeństwie za dużo. Mówienie publicznie o rodzinie Kim'a było traktowane jako przestępstwo, podważenie autorytetu władcy. Zostałam zesłana do obozu z moją całą siedmioosobową rodziną. Pochowałam tam wszystkich w tym moją matkę. Mój synek utopił się w rowie obozowym. Dzieci w obozie cierpią z głodu, mają wzdęte brzuszki. Matki bardzo się tym stanem martwią, dlatego starają się znaleźć jak najlepszy sposób. Nie ma przecież w obozie lekarstw, dlatego też matki gotują małe szczury, które nie są pokryte włosami i karmią nimi swoje dzieci. W Yodok spędziłam 8 lat, nie 8 miesięcy, a 8 lat. Krwawe łzy. Tak ten czas nazywam, nawet o nim mówiąc nie mogę powstrzymać łez⁴⁷.

Historia tego człowieka pokazuje jak łatwo można stać się ofiarą będąc pierw katem.

Am Youn Chool był strażnikiem w obozach nr 11, 13, 22 i 26 w latach 1987-1994. Jego przypadek też pokazuje jak strażnicy obozowi postrzegają więźniów, dlaczego tak działają.

Am trafił do obozu, ponieważ jego ojciec, który był sekretarzem partyjnym podczas pewnego wypadu na miasto z kolegami upił się i skrytykował władzę rodziny Kim. Kiedy wytrzeźwiał zrozumiał, co zrobił. Popełnił samobójstwo. Jak już wspomniałem we wcześniejszej części

(20)

mojej pracy, samobójstwo jest przestępstwem. Dlatego też całą rodzinę Am Youn Choola wywieziono do obozu Yodok. Niewiadomo jak długi okres spędził w obozie oraz kiedy uciekł⁴⁸.

Am Youn Chool jak dowiadujemy się z jego opowieści, pochodził z dobrze sytuowanej rodziny, jednak jedno wygłupienie się ojca doprowadziło do tragedii:

Mój ojciec był ważną osobistością, był sekretarzem partyjnym i pracował w dystrybucji żywności. Pewnego razu, kiedy wyszedł na miasto z kolegami, upił się. Będąc upitym, powiedział, że obecna sytuacja panująca w Korei jest winą rządów Kim'a. Na drugi dzień, kiedy doszło do niego, co zrobił, popełnił samobójstwo. Całą moją rodzinę internowano do obozu⁴⁹.

Chool podczas kręcenia dokumentu udzielił informacji na temat tortur, które są wykonywane przez obozowych strażników. On również nieraz był katem:

Strażnicy obozowi znają różne kary sprawiania bólu, i wykonywania tortur. Knebel, metalowy trójkąt, Wkłada się go więźniowi do ust, po czym podwiązuje chustą usta; skazany umiera poprzez zakrztuszenie się kneblem. (...) Strażnicy obozowi karzą podejść do nich jednemu z więźniów, po czym przykładają do zgięć kolan metalowy pręt, po czym więzień kuca a strażnik dociska nogą pręt. Skóra więźnia zaczyna sinieć, z biegiem czasu gnije. Więzień ma tak usztywnione nogi, że nie potrafi wstać⁵⁰.

Poniższa wypowiedź pokazuje jak propaganda może wpłynąć na umysł człowieka, przez co zniekształcony odbiór rzeczywistości staje się realnością:

Znęcałem się nad nimi, ponieważ uważałem, że tak ma być. Traktowałem ich jako przestępców przeciw mojemu narodowi, tak wtedy myślałem. Dlatego też wykonywałem swoją pracę najlepiej jak umiałem, w imię mojego narodu⁵¹.

Lee Young Kuk ze wszystkich uciekinierów znał najlepiej Kim Dzong Il'a. W Korei Północnej zajmował się ochroną małego Kim Dzong Ila. Opowiadał o tym, jak Kim Dzong Il

(21)

był wychowywany. Opowiedział Jung Sung San'owi o tym jak dobrze się żyło za czasów sprawowania tak ważnej funkcji jak bycie prywatnym ochroniarzem Kim Dzong Il'a⁵²:

Trafiłem do zespołu, który miał zajmować się ochroną Kim Dzong Il'a. Było nas 15. Codziennie widywałem małego Kim Dzong Il'a, zawsze się nas pytał ,,Wszyscy zdrowi?!" Mały Kim nie był przez nikogo kontrolowany, nie był nauczony empatii. Gdyby Panu teraz zrobiło się słabo, to zaraz zapytałbym się czy dobrze się Pan czuje, albo bym zadzwonił po karetkę. Kim Dzong Il by tak nie zrobił, by po prostu się patrzył, ponieważ nie był tego nauczony. Nie był wychowywany, nie zaznał miłości rodziców⁵³.

Tak wysokie stanowisko to i jednocześnie wysokie zarobki. Lee Young Kuk jako ochroniarz mógł doświadczać luksusu o jakim Koreańczycy mogli sobie pomarzyć. Jednak z całej rodziny tylko on doświadczył dobrobytu, co było głównym powodem jego ucieczki z kraju, która miała tragiczny skutek:

Kiedy byłem ochroniarzem bardzo dobrze mi się żyło. Jadłem mandarynki, ananasy, wszystko o czym Koreańczycy mogli sobie pomarzyć (...) Kiedy wróciłem do mojego domu, w mojej wiosce panowała bieda, domki z lat 30-tych. W podłodze były same dziury, moja rodzina przymierała głodem. Wtedy postanowiłem uciec do Chin. Dotarłem do Pekinu jednak zostałem złapany. Przyszło po mnie 15 osób z bezpieki i powiedzieli "Ty łotrze do Korei Południowej się wybierasz!!!", i wsadzili mnie do samolotu z powrotem do Korei Północnej.

Kiedy lądowałem zauważyłem już agentów bezpieki. Zabrali mnie do dziwnego miejsca. Byli tam sami szpiedzy narodowi i przestępcy. Same szkielety. Byłem jedyny przy kości. Powiedzieli, że jestem gruby jak świnia. Tam torturowano mnie przez 6 miesięcy. Tutaj mnie tłukli (pokazuje obite, posiniaczone piszczele), bili mnie metalowym prętem. Podczas takiego bicia człowiek mimowolnie moczy się i sra pod siebie. W obozie, kiedy była zima wlewano mi wodę do nosa, wymiotowałem i krztusiłem się. W drzwiach były otwory, w które strażnicy kazali wsuwać ręce, po czym bili⁵⁴.

Najmłodszym z grupy był Kim Hyok. Jego matka zmarła kiedy miał 4 lata; zmarła na zawał. Ojciec zmarł kiedy Kim miał około 10 lat. Ojciec Kim'a zmarł z głodu. Żeby zapewnić sobie normalne życie, Kim jeździł na turnieje sztuk walki do Chin, gdzie przy okazji mógł się najeść. Z zawodów, o których Kim mówił, że były nielegalne, mógł przywozić do domu worki ryżu, które on i jego rodzina jedli przez kilka miesięcy. Jednak i ta bajka się skończyła.

Kim został złapany i internowany do obozu nr 12. Skazano go na trzy lata⁵⁵:

(22)

W Korei panował głód. Pamiętam jak pewien mężczyzna złapał wychudzonego głodnego chłopca. Kiedy przyprowadził go do domu, zdarł z niego skórę i ugotował. Jego głowę wyrzucił, zjadł tylko nogi i ręce. Ja żeby nie umrzeć z głodu zacząłem jeździć na turnieje do Chin, były one nielegalne. Z turniejów przywoziłem worki ryżu, które ja i moja rodzina jedliśmy przez następne miesiące. Jednak mnie złapano i skazano na trzy lata⁵⁶.

Władza północnokoreańska stara się na każdy możliwy sposób zniechęcić Koreańczyków do ucieczki z kraju. Dlatego też, podaje do wiadomości obywateli nieprawdziwe informacje na temat innych krajów, tym samym opisując KRLD jako najlepszy kraj na świecie:

W szkole uczono nas, że Korea Południowa to najgorszy kraj na świecie. Pokazywano nam filmy, na których widać tylko wygłodniałe i bardzo chude osoby. Wszędzie był bród i bieda. Taką pokazywano nam Koreę Południową. Kiedy udało mi się przedostać do Korei Południowej nie mogłem uwierzyć, że to taki piękny kraj.

Pamiętam dużą ilość świateł, oraz uśmiechniętych ludzi, co było dla mnie czymś dziwnym. W Korei Północnej nigdy nie okazuje się sobie szacunku za pomocą emocji⁵⁷.

Głód potrafi z człowieka stworzyć zwierzę, które zrobi wszystko by zapełnić żołądek.

Takie myśli nachodziły również Kima:

W obozie nie było jedzenia. Wszyscy byli wygłodniali. Na ludzi patrzyłem jak na zwierzęta, jak na świnię czy królika. Mimo iż wiedziałem, że tak nie można, to nachodziły mnie takie myśli⁵⁸.

Ostatnim uciekinierem, którego relację chciałbym przedstawić, to historia Shin Dong- hyuka. Shin urodził się w obozie nr 14. Jego matka była więźniarką. Była prezentem dla jego ojca, który był obozowym strażnikiem. Shin jest o tyle specyficznym przypadkiem więźnia, ponieważ w przeciwieństwie do innych uciekinierów z obozów, on nie znał innej rzeczywistości niż ta obozowa. Jest jedynym żyjącym uciekinierem z obozu dożywotniej totalnej kontroli. Uciekł w wieku 24 lat. Proszę sobie wyobrazić, żyć w takim miejscu przez 24 lata, od początku swojego narodzenia. Dzisiaj mieszka w Korei Południowej i jest mówcą.

Jeździ po świecie, gdzie na swoich wykładach opowiada o swoim dzieciństwie w obozie w Korei Północnej i o horrorze jaki się tam rozgrywa. Jak sam mówi "Nadal uczę się

okazywania emocji. Nadal uczę się być człowiekiem." Kiedy miał 14 lat był świadkiem publicznej egzekucji jego matki. Jak sam mówił, nie zrobiło to na nim wielkiego wrażenia.

(23)

Dla niego jego matka, była traktowana jak inni więźniowie, czyli jako konkurencja o pożywienie. Pewnego razu do obozu został zesłany mężczyzna, 40-letni Park. Zaprzyjaźnił

się z Shinem. Opowiadał mu co zwiedził, jakie jadł potrawy. Shin pierwszy raz usłyszał jakiekolwiek informacje o świecie zewnętrznym. Dotychczas myślał, że cały świat tak wygląda. Postanowił uciec razem z Parkiem. Kiedy byli w najdalszych rejonach obozu zbierając drewno, postanowili się prześliznąć przez drut kolczasty, który był pod napięciem.

Park zginął, poraził go prąd. Shin wydostał się przechodząc po ciele Parka⁵⁹.

Z racji tego iż Shin od swoich narodzin znajdował się w obozie, jakiekolwiek relacje bliższe z jego członkami rodziny były kompletnie wygaszone:

"Kiedy miałem 14 moja matka została skazana na publiczną egzekucję. Jej śmierć nie wywarła na mnie żadnego wrażenia”⁶⁰.

Jak już wspomniałem w wcześniejszej części mojej pracy, Korea jest krajem gdzie króluje podstęp i zakłamanie. Strażnicy więzienni stosują podobne metody manipulacji:

Oficer, strażnik więzienny kazał mi mieć oko na innych współwięźniów i donosić mu o wszystkim co będzie podejrzane. Robiłem to, ponieważ strażnik się o mnie troszczył, dawał mi połowę swoich racji żywnościowych, poza tym myślałem, że tak ma być⁶¹.

Obozy są miejscem gdzie z człowieka wychodzą najgorsze z możliwych cech. To już nie zezwierzęcenie a bycie bestiami:

Pamiętam jak byłem często bity przez strażników. Kiedyś strażnicy powiesili mnie na haku i huśtali mną nad ogniskiem (...) Proszę spojrzeć na moje ręce. Są nienaturalnie wykrzywione. To przez częste wiszenie rękoma związanymi do tyłu. (...) Proszę spojrzeć na moje nogi; są pokryte jeszcze siniakami. Strażnicy bili mnie po nogach metalowymi prętami⁶².

Shin od początku był pozbawiony godności. Poprzez taką a nie inną rzeczywistość utracił w swoich oczach człowieczeństwo:

59 Harden B., Urodzony w obozie nr14- Escape from camp 14, Świat książki, Warszawa, 2013.

60Hong A.(reż) (2008), Born and raised in a Concetration camp [online], [dostęp: 29.01.2015], Dostępny w Internecie: https://www.youtube.com/watch?v=Ms4NIB6xroc

61 Hong A.(reż) (2008), Born and raised in a Concetration camp [online], [dostęp: 29.01.2015], Dostępny w Internecie: https://www.youtube.com/watch?v=Ms4NIB6xroc

(24)

Nadal uczę się czuć. Nadal uczę się być człowiekiem⁶³.

Obecnie w obozach północnokoreańskich znajduje się od 150-200 tys. więźniów. Są to dane podawane przez obrońców praw człowieka⁶⁴.

Kara czekająca na każdego, kto odważy się znieważyć prawo KRLD. Każdy obywatel jest obserwowany. Uciekinierzy wszyscy jednogłośnie mówią, że w Korei Północnej już dawno przestało istnieć zaufanie i przyjaźń. Te dwie relacje zastąpiły strach i podejrzenie. Już nikomu nie można ufać⁶⁵.

Jednak, co się dzieje z osobami podczas ucieczek z kraju? Jak wygląda ich przeprawa trwająca kilkanaście dni? Ile trwa emigracja wielu Koreańczyków w Chinach, i w jakich warunkach? Odpowiedzi na te pytania udzielę w następnej części mojej pracy.

Wszystko albo nic - ucieczka z piekła

Korea Północna graniczy na południu z Koreą Południową. Jest to najbardziej strzeżona granica na świecie. Strefa zmilitaryzowana znajduje się na 38 równoleżniku. Po każdej stronie stacjonują żołnierze. Musimy pamiętać, że obie Koree są nadal w stanie wojny (podpisano tylko akta o zawieszeniu broni). Żaden Obywatel Korei Północnej nie ucieknie tą drogą. Jest to równoznaczne ze schwytaniem przez władze. Dlatego też, obywatele Północnej Korei muszą uciekać inną drogą, przez Chiny.

Ucieczka rozpoczyna się przez północną granicę. Krajem graniczącym z Koreą Północną od północnej strony są Chiny. Granicę tworzy rzeka Tuman. Problemem nie jest przeprawa przez rzekę. Kiedy jest zamarznięta, cała przeprawa trwa około 10 minut.

Problemem jest sama obecność Koreańczyków z północy w Chinach. Policja może ich złapać i odesłać z powrotem do Korei Północnej. Jeśli Koreańczyk nie będzie mieć dobrego usprawiedliwienia na przekroczenie granicy, będzie to równoznaczne ze śmiercią bądź

internowaniem do obozu śmierci. Następnie Koreańczyków czeka najtrudniejsza i niebezpieczna przeprawa przez Laos i Birmę. Dopóki nie dotrą do Tajlandii, nie są

64 Korea Północna- obozy koncentracyjne na zdjęciach z kosmosu, Strona Polskiego Radia, Dostępny w Internecie [http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/995454,Korea-Polnocna-obozy-koncentracyjne-na-

zdjeciach-z-kosmosu]

65 Rzepliński A., Hosaniak J., Korea Północna za zasłoną, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa, 2004,s. 124-125.

(25)

bezpieczni i w każdej chwili mogą być złapani przez policję, i odesłani z powrotem do Korei Północnej. Jest to opis ogólny, postaram się teraz opisać dokładnie całą przeprawę jak i pobyt w Chinach⁶⁶.

Chiny są krajem, w którym duża część Koreańczyków z północy zostaje bardzo często

na długi czas. Bywa, że zostają tam na kilka lat. Koreańczycy decydujący się na ucieczkę z kraju, bądź na nielegalny wyjazd za pieniądzem muszą mieć się na baczności. Policja w każdym momencie może ich odesłać do ich ojczyzny. Koreańczycy w Chinach najczęściej znajdują schronienie u joseonjok. Joseonjok są mniejszością koreańską w Chinach, są to Chińczycy o koreańskim pochodzeniu. Często u nich uciekinierzy znajdują schronienie. Pracą jaką się trudnią to sprzątanie u joseonjok, bądź pomoc w polu, w gospodarstwie. Najczęściej uciekinierzy by nie zostać schwytanymi przez policję nawet nie opuszczają domostw joseonjok. Jednak to tylko ułamek prawdy. Jest ona głębsza i boleśniejsza. Najczęściej

uciekinierzy muszą żyć w brudzie, w biedzie. Koreanki, które decydują się na pobyt w Chinach, by nie zostać odesłanymi do KRLD, decydują się na zawarcie związku

małżeńskiego z chińskimi rolnikami, bądź z joseonjok. Tutaj chciałbym przedstawić historię Sukhui. Sukhui była pisarką, bardzo poważaną w Korei Północnej. Pochodziła z rodziny inteligenckiej. Z wykształcenia była pisarką, ukończyła studia w zakresie literatury. Pisała dla najważniejszej gazety w Phenianie. Publikowała w gazecie między innymi swoje wiersze. Jak sama mówiła, to dzięki wierszom została sobą, nie pozwoliła na to by dać się zwariować⁶⁷.

O to jej historia, którą opowiedziała J. Morillot i D. Malovic'owi:

Urodziłam się w rodzinie inteligenckiej. Byłam najmłodszą z piątki dzieci. Miałam beztroskie dzieciństwo.

Moja matka studiowała w Tokio literaturę gdzie poznała mojego ojca. Potem osiedlili się w Phenianie.

Mogliśmy mówić o wszystkim. Z matką uwielbiałam rozmawiać o literaturze. Kiedy byliśmy starsi, razem ze swoim rodzeństwem zaczęliśmy poruszać drażliwe tematy. Mama również uczestniczyła w tych rozmowach, jednak była bardziej umiarkowana.(...)Ukończyłam studia z literatury w Phenianie. Zaczęłam pisać dla najważniejszych gazet. Dyplom obroniłam w 1991r. Od początku wiedziałam, że nie mam swobody pisania.

Musiałam zwracać uwagę nie tylko na sens, ale też na słowa. Nie mogąc wyrazić na swój sposób swoich myśli, musiałam siebie cenzurować.(...)Wyszłam za mąż. Małżeństwo oczywiście było zaaranżowane. Od początku było nieudane. Mój mąż miał już dziecko z poprzedniego związku. Pewnego dnia jego syn dopuścił się pewnego przestępstwa, przez co musieliśmy zmienić miejsce zamieszkania. Po tym incydencie zostałam skreślona z listy

66 Ewart E. (reż.) (2004), Przepustka do piekła [online], [dostęp: 14.01.2015], Dostępny w Internecie:

https://www.youtube.com/watch?v=h9HyNO2UZOY

67Morillot J., Malovic D., Uchodźcy z Korei Północnej- relacje świadków, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa, 2008, s.35-50.