KONKURS PRZYRODNICZY
DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
III ETAP WOJEWÓDZKI 15 stycznia 2015
Ważne informacje:
1. Masz 120 minut na rozwiązanie wszystkich zadań.
2. Pisz długopisem lub piórem, nie używaj ołówka ani korektora. Jeżeli się pomylisz, przekreśl błąd i zaznacz lub wpisz inną odpowiedź
3. Pisz czytelnie i zamieszczaj odpowiedzi w miejscu na to przeznaczonym. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
Życzymy powodzenia!
Maksymalna liczba punktów 60 100%
Uzyskana liczba punktów %
Podpis osoby sprawdzającej
Zadanie 1. (0 – 5 pkt)
a) Skreśl w poniższych zdaniach niepotrzebny wyraz tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje dotyczące krajobrazu śródziemnomorskiego.
A) Krajobraz śródziemnomorski charakteryzują wilgotne / suche, ciepłe lata i łagodne, wilgotne / suche zimy.
B) W żadnym miesiącu średnia temperatura nie spada poniżej 0°C / +10°C, a temperatury poniżej 0°C / +10°C występują jedynie przez krótki okres.
C) Rosną tu wiecznie zielone / zrzucające liście w okresie suszy drzewa i krzewy, które mają cienkie, skórzaste / twarde, skórzaste liście, często też kolce i ciernie.
b) Rozpoznaj na ilustracjach charakterystyczne elementy krajobrazu śródziemnomorskiego, zaznaczając właściwe cyfry.
1
2
3
4 5
Zadanie 2. (0 – 4 pkt)
a) Wpisz we właściwe okienka podane w ramce nazwy elementów krajobrazu wysokogórskiego Alp.
lodowiec, grań, żleb, wierzchołek, dolina U – kształtna
b) Zwierzęta w Alpach przystosowały się do życia w trudnym górskim terenie np. mają dłuższe tylne kończyny i ruchome racice, które pozwalają im zwinniej wspinać się w górę stoku, tak jak u:
A) niedźwiedzia brunatnego B) świstaka
C) kozicy
6 7 8
1 2 3
4 5
Zadanie 3. (0 – 4 pkt)
Na podstawie mapy zaznacz prawidłową odpowiedź.
a) Południk 0°przecina kontynenty:
A) Europę i Afrykę
B) Antarktydę i Amerykę Północną C) Europę i Australię
D) Azję i Amerykę Południową
b) Całkowicie na półkuli północnej leżą:
A) Ameryka Północna, Europa, Ocean Spokojny B) Europa, Afryka, Ocean Atlantycki
C) Azja, Australia, Ocean Indyjski
D) Ameryka Północna, Europa, Ocean Arktyczny
c) Granicą między Oceanem Atlantyckim, a Oceanem Indyjskim jest:
A) równoleżnik 20° E B) południk 20° W C) południk 20° E D) równoleżnik 20° W
d) Biegun południowy znajduje się na kontynencie:
A) Grenlandii B) Antarktydy C) Arktyki D) Australii
Zadanie 4. (0 – 4 pkt)
Do warunków klimatycznych wybranych krajobrazów strefowych (A, B, C, D), dopisz przykłady organizmów oraz ich przystosowania do tych warunków klimatycznych.
Przykłady organizmów:
baobab, lis polarny, bylica trójzębna, fenek Przystosowania organizmów:
długie korzenie sięgające do wód podziemnych, ogromne małżowiny uszne pomagające chłodzić ciało, niektóre drzewa zrzucają liście w porze suchej, gęste futro przybierające zimą maskującą białą barwę
A) upał, silny wiatr oraz znikome opady w ciągu roku
- ………..
- ………..
B) wysokie temperatury powietrza w ciągu roku i dwie pory roku: sucha i deszczowa
- ………..
- ………..
C) mroźne zimy, upalne lata, niewielkie opady atmosferyczne
- ………..
- ………..
D) lato krótkie i chłodne, zima długa i mroźna z pokrywą śnieżną zalegającą 7 – 9 miesięcy - ………..
- ………..
Zadanie 5. (0 – 5 pkt)
Poniższe wykresy klimatyczne przedstawiają charakterystyczny rozkład temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w wybranych krajobrazach strefowych na Ziemi.
a) Przyporządkuj wykresom klimatycznym odpowiednie strefy krajobrazowe:
A) sawanna B) tundra
C) las równikowy wilgotny D) step
E) tajga
1 – ………, 2 – ………, 3 – ………, 4 – ………
b) Przyporządkowane krajobrazy strefowe, ułóż w kolejności występowania od bieguna północnego do równika.
………
c) Skreśl w poniższych zdaniach niepotrzebny wyraz tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje dotyczące wykresu „4”.
1 2
3 4
A) Najniższa temperatura powietrza występuje w miesiącu styczniu/grudniu.
B) Średnia miesięczna temperatura powietrza jest niższa od 0° w siedmiu/dziewięciu miesiącach.
C) Zimą jest mniej/więcej opadów niż latem.
D) Największe opady występują w miesiącu lipcu i wynoszą 40mm/20mm.
Zadanie 6. (0 – 1 pkt)
Określ współrzędne geograficzne Rzymu (z dokładnością do 1°).
szerokość geograficzna ………. długość geograficzna ……….
Zadanie 7. (0 – 4 pkt)
Rozpoznaj charakterystyczne rośliny i zwierzęta występujące w wybranych krajobrazach strefowych. Wpisz pod każdym rysunkiem nazwę organizmu oraz nazwę strefy
krajobrazowej, wybierając właściwe określenia z ramki.
dromader, trawy i ostnice, tapir, wielbłąd dwugarbny, mchy i porosty, mrówkojad, niedźwiedź polarny, jodła, niedźwiedź brunatny, świerk, akacja, palma daktylowa, las równikowy wilgotny, sawanna, pustynia gorąca, step, tajga, tundra, pustynia lodowa
... ...
……….. ………..
... ...
……….. ………..
1 2
3 4
... ...
……….. ………..
Zadanie 8. (0 – 1 pkt)
Symbolem Białowieskiego Parku Narodowego jest żubr. Podczas I wojny światowej w wyniku działań wojennych żubry żyjące na terenie Parku zostały niemal całkowicie wytępione. W 1919 roku padł ostatni żubr. Dzisiaj na terenie Parku żyje kilkaset żubrów.
Skąd się tu wzięły?
A) Zostały przywiezione z prywatnego zwierzyńca.
B) Zostały przygotowane i wprowadzone w ramach specjalnej hodowli.
C) Zostały przeniesione na teren Parku z ogrodów zoologicznych.
D) Zostały sprowadzone z zagranicy.
Zadanie 9. (0 – 2 pkt)
Oceń prawdziwość zdań dotyczących Parku Narodowego Jeziora Turkana, wpisując Prawda lub Fałsz.
A) Jezioro Turkana zwane jest też Jeziorem Alberta. ………
B) Jezioro jest jednym z najbardziej zasolonych w Afryce. ………
C) Stan wody w Jeziorze w ostatnich latach obniżył się ze względu na nadmierne wykorzystywanie wody przez koczownicze ludy pasterskie. ………
D) Osobliwością parku są miejsca znalezionych prehistorycznych zwierząt. ………
5 6
Zadanie 10. (0 – 2 pkt)
Spośród podanych w ramce roślin i zwierząt, wybierz i zapisz te, które dotyczą Parku Narodowego Kinabalu.
bukietnica (Rafflesia), kolobant, dzbanecznik, orangutan, leming, niedźwiedź malajski
……….
……….
Zadanie 11. (0 – 1 pkt)
W Parku Narodowym Wood Buffalo ochronie podlegają:
A) żubry B) gazele C) orangutany D) bizony
Zadanie 12. (0 – 2 pkt)
Do wybranych parków narodowych wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa
Przyrodniczego i Kulturalnego, przyporządkuj właściwe kontynenty, na których te parki występują.
parki narodowe kontynenty 1. Białowieski A) Europa 2. Jeziora Turkana B) Azja
3. Kinabalu C) Ameryka Północna 4. Wood Buffalo D) Ameryka Południowa E) Afryka
1 – ………, 2 – ………, 3 – ………, 4 – ………
Zadanie 13. (0 – 3 pkt)
Wykorzystując mapę, wykonaj polecenia.
a) Podaj wysokość bezwzględną kaplicy znajdującej się na pagórku.
………
b) Oblicz wysokość względną między kaplicą, a leśniczówką.
………..
c) Na mapie długość drogi od kaplicy do leśniczówki jest równa 6,5 cm. Oblicz długość tej drogi w terenie (w rzeczywistości).
……….
……….
Zadanie 14. (0 – 4 pkt)
Narządem wzroku jest oko – najważniejszy zmysł dla człowieka. Na rysunku zaznaczono elementy budowy oka.
a) Cyframi 1, 3, 5, 6 wskazano kolejno elementy:
A) tęczówkę, ciało szkliste, siatkówkę, soczewkę B) rogówkę, soczewkę, siatkówkę, tęczówkę
C) źrenicę, ciało szkliste, nerw wzrokowy, siatkówkę D) rogówkę, ciało szkliste, nerw wzrokowy, soczewkę
b) Oceń prawdziwość zdań dotyczących funkcji poszczególnych elementów oka w procesie widzenia, wpisując Prawda lub Fałsz.
A) Źrenica reguluje ostrość obrazu przez zmianę swojego kształtu, jest płaska przy obserwacji dalekich obiektów, wypukła – przy bliskich. ………..
B) Nerw wzrokowy przekazuje informację do mózgu. ………..
C) Rogówka to krystalicznie czysta, wypukła przednia część oka, która załamuje wpadające promienie światła. ………..
D) Soczewka reguluje ilość światła wpadającego do oka przez zmianę wielkości źrenicy.
………..
c) Obraz widzianego przedmiotu powstaje w oku na:
A) tęczówce B) naczyniówce C) siatkówce D) twardówce
Zadanie 15. (0 – 2 pkt)
Oceń prawdziwość zdań dotyczących chorób bakteryjnych i wirusowych, wpisując Prawda lub Fałsz.
A) Grypa to choroba bakteryjna, łatwo zaraźliwa, przebiegająca z wysoką gorączką. ………
B) Różyczka jest chorobą wirusową, której skutkami mogą być: zapalenie spojówek, zapalenie stawów, zapalenie mózgu. ………..
C) Zatrucie pokarmowe objawiające się bólem brzucha, biegunką i wymiotami, wywołuje bakteria Salmonelli. ………..
D) Świnka to choroba wirusowa, którą najskuteczniej leczy się antybiotykami. ………..
Zadanie 16. (0 – 3 pkt)
Uzupełnij tabelę, wybierając określenia z ramki.
usuwanie kleszczy przez fachową pomoc medyczną, wesz ludzka, nie
pożyczanie ręcznika, grzybica, noszenie klapek na basenie, wszawica, kleszcz, oglądanie całego ciała po przyjściu z lasu, częste mycie włosów
Choroba Pasożyt Sposoby zapobiegania chorobie
grzyby
unikanie kontaktu z osobą zakażoną
borelioza
Zadanie 17. (0 – 1 pkt)
Żeby stosować różne substancje w budownictwie, trzeba wiedzieć, co się z nimi może stać pod wpływem nie tylko powietrza i wody, ale również gleby. Dlaczego do budowy domu fundamenty wykonuje się z betonu, a nie z drewna?
……….
……….
Zadanie 18. (0 – 2 pkt)
Uczeń zaplanował doświadczenie z użyciem trzech jednakowych spinaczy biurowych
wykonanych ze stali. Jeden spinacz położył w pokoju na powietrzu, drugi – w naczyniu z wodą, trzeci – w naczyniu z mieszaniną wody z solą. Po kilku dniach zaobserwował, że spinacz leżący na powietrzu nie zmienił wyglądu. Natomiast spinacze znajdujące się w wodzie pokryła rdza, bardziej ten spinacz, który był w wodzie z solą.
a) Które zdanie nie jest wnioskiem z doświadczenia ucznia?
A) Przedmioty wykonane ze stali rdzewieją szybciej w wodzie z solą niż w wodzie bez soli.
B) Przedmioty wykonane ze stali rdzewieją wolniej w powietrzu niż w wodzie.
C) Przedmioty wykonane nie ze stali rdzewieją wolniej niż przedmioty wykonane ze stali.
D) Brak wody powoduje, że przedmioty wykonane ze stali nie rdzewieją.
b) Który z podanych sposobów nie dotyczy ochrony przedmiotów stalowych przed rdzewieniem?
A) niklowanie
B)smarowanie octem C) malowanie farbą olejną D)cynkowanie
Zadanie 19. (0 – 1 pkt)
Zaznacz tę grupę substancji, które tworzą z wodą mieszaninę jednorodną.
A) cukier, mąka, mak
B) wapno musujące, sól, cukier C) kreda, mąka, kasza
D) szpilki, kasza, mak
Zadanie 20. (0 – 1 pkt)
Mieszaniną niejednorodną jest:
A) herbata z cukrem
B) słodka herbata z plasterkiem cytryny C) wodny roztwór soli
D) mosiądz tworzący świecznik
Zadanie 21. (0 – 2 pkt)
Uczniowie mają za zadanie rozdzielić mieszaninę piasku, trocin i soli. Mają do dyspozycji: dwie zlewki, palnik, sitko i wodę.
a) Uporządkuj etapy przebiegu doświadczenia:
A) odparowanie wody z solą
B) zalanie mieszaniny wodą i wymieszanie do rozpuszczenia soli C) przelanie przez sitko wody z trocinami
1. ………. 2. ………. 3. ……….
b) Co zaobserwowali uczniowie w etapie oznaczonym literą B)? Zaznacz właściwą odpowiedź.
A) sedymentację piasku i trocin B) sedymentację piasku
C) sedymentację trocin Zadanie 22. (0 – 2 pkt)
Oceń prawdziwość zdań dotyczących sposobów rozdzielania składników różnych mieszanin, wpisując Prawda lub Fałsz.
A) Odparowywanie można zastosować do rozdzielenia roztworów wodnych. ……….
B) Przesiewanie stosujemy do rozdzielania mieszanin, których składniki są substancjami w stałym stanie skupienia, a ich cząsteczki mają jednakową wielkość. ………..
C) Filtracja jest sposobem na rozdzielenie składników roztworów. ………..
D) Sączenie jest bardziej precyzyjnym sposobem oddzielania substancji stałej od cieczy niż zlewanie cieczy znad osadu. ………..
Zadanie 23. (0 – 2 pkt)
Uzupełnij tabelę, wstawiając w odpowiednich rubrykach znak „x” tak, aby zawierała prawdziwe informacje na temat siły tarcia.
Czynności wpływające na siłę tarcia Siła tarcia
zwiększa się zmniejsza się
1. Posypywanie piaskiem oblodzonych dróg.
2. Przewożenie towarów na wózku.
3. Przesuwanie szafy po podłodze z całą zawartością.
4. Smarowanie zawiasów drzwi olejem.
Zadanie 24. (0 – 2 pkt)
Uczeń wykonał eksperyment. Na dwa identyczne samochodziki – zabawki: jeden srebrny, drugi fioletowy, nakleił identycznych rozmiarów prostokątne paski papieru. Na jednym samochodziku pasek zagiął, tak jak na rysunku. Następnie w tym samym momencie puścił pojazdy z pochylonego toru.
a) Który samochodzik zjechał szybciej i dlaczego? Zaznacz poprawną odpowiedź.
A) Samochodzik z kartką zagiętą, ponieważ napotyka mniejszy opór powietrza.
B)Samochodzik z kartką zagiętą, ponieważ napotyka większy opór powietrza.
C)Samochodzik z kartką niezagiętą, ponieważ napotyka większy opór powietrza.
D) Samochodzik z kartką niezagiętą, ponieważ napotyka mniejszy opór powietrza.
b) Na podstawie eksperymentu zaznacz cechę ciała, od której zależy opór powietrza.
A) kształt B) wielkość
C) kształt i wielkość D) barwa
BRUDNOPIS
